Βασίλης Νόττας: Το Ιστολογοφόρο

[αφιερωμένο στο μεσαίο (όπως λέμε μεγάλο ή μικρό) αδελφάκι μου, που παρακολουθεί (με ευμένεια) τις περιπέτειες των ηρώων μου εκ του μακρόθεν]

Κεφάλαιο δέκατο Ακρόπολη των Σούσων

 Όπου ο Εύελπις επιστρέφει στο θησαυροφυλάκιο

Όταν επιστρέφω στο διαμέρισμα των ανακτόρων που έχει αποδοθεί στον Καλλισθένη, σουρουπώνει. Θέλω να του διηγηθώ τις επαφές μου με τους ντόπιους και να ακούσω τις απόψεις και τις συμβουλές του. Ελπίζω μόνο ότι θα τον βρω καλύτερα.

Όσο και αν η συμπεριφορά της Σισύγαμβρης ήταν λίγο πολύ η αναμενόμενη, και όσο κι αν αυτά που μου είπε ο πέρσης αρχιερέας -σίγουρα ενδιαφέροντα για μένα- δεν θα αποτελέσουν έκπληξη για τον Καλλισθένη, σκέφτομαι ότι η μέρα δεν πήγε χαμένη. Τα λεγόμενά του ζωροαστριστή ιερωμένου επαληθεύουν λίγο πολύ τις θεωρίες του προϊσταμένου μου σχετικά με την ¨πειθώ¨, που δεν είναι παρά μια ακόμη μορφή εξουσίας. Μπορεί βέβαια αυτά που μου είπε να μην αφορούν στην χθεσινή επίθεση εναντίον μας, εντούτοις θεωρώ βέβαιο ότι οι γενικότερες θεωρήσεις και οι προτάσεις του, θα ενδιαφέρουν τον Ολύνθιο.

 Όμως, ο τελευταίος συνομιλητής μου, ο Αβουλίτης, ήταν αρκετά αποκαλυπτικός και μου υπέδειξε νήματα που πιθανότατα οδηγούν ως τα κίνητρα της χθεσινής απόπειρας. Εδώ που τα λέμε, μια εξέγερση κατά του Δαρείου από τους πρίγκιπες της ενδοχώρας που αρχίζει με μια ενέργεια εναντίον μας δεν είναι κάτι που μας εκπλήττει, όσο κι αν δεν ήταν η πρώτη από τις υποθέσεις που κάναμε. Και ομολογώ ότι, εγώ προσωπικά, θα προτιμούσα η επίθεση που αντιμετωπίσαμε να εντάσσεται σε μια τέτοια εξωγενή εξέλιξη, παρά να είναι αποτέλεσμα μιας εσωτερικής, ενδοελληνικής συνωμοσίας εναντίον μας.

Ωστόσο θα πρέπει  να κάνουμε μια σειρά από επαληθεύσεις. Όπως και να ‘χουν τα πράγματα, τώρα είναι που η σοφία και η πείρα του Καλλισθένη είναι απαραίτητες. Ανυπομονώ να του μιλήσω.

Στον προθάλαμο βρίσκω τον Φίλιππο το γιατρό, όρθιο πάνω από ένα τραπέζι να καθοδηγεί δύο καθισμένους βοηθούς του, που ο ένας γδέρνει κάτι αποξηραμένα κλαδιά κι ο άλλος ανακατεύει τις φλούδες και τα ξερά φυλλαράκια που προκύπτουν με λάδι και άλλα λιγότερο αναγνωρίσιμα υγρά σε μια μικρή μαρμάρινη γαβάθα.

«Πώς πάμε γιατρέ;»

«Α, επέστρεψες Μεγαρέα. Σε γενικές γραμμές πάμε καλά. Ο Καλλισθένης διαθέτει την εσωτερική δύναμη που θα τον βοηθήσει να ξαναβρεί την ισορροπία που ανέτρεψαν οι τραυματισμοί. Αρκεί να πειθαρχήσει στις απαραίτητες οδηγίες που υπαγορεύει ο Ασκληπιός για την περίπτωσή του».

«Δεν το κάνει;»

«Τον ξέρεις, δεν τον ξέρεις; Δεν θέλω να τον ναρκώσω για να τον κρατήσω ακίνητο, αλλά τελικά φοβάμαι ότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Σήμερα ήθελε σώνει και καλά να διαβάσει. Χωρίς να με ενημερώσει, έδωσε εντολή να του μεταφέρουν εδώ κείμενα από εκείνα που έφτασαν χτες από την Περσέπολη με τον Θεσσαλό αξιωματικό. Είπε να του φέρουν ό, τι βρουν μεταφρασμένο και δεμένο με τον τρόπο της πόλης της Βίβλου, έτσι ώστε να μπορεί να τα χειριστεί όντας κλινήρης. Πέρασε τη μισή μέρα ξεφυλλίζοντας και διαβάζοντας καταλόγους και περιλήψεις στα ελληνικά, ανασηκωμένος στο κρεβάτι και με τις πληγές του να συμπιέζονται…»

«Ο κάθε πολεμιστής και τα όπλα του γιατρέ. Εσύ τα ιάματα και τις ουσίες σου, εμείς οι λόγιοι τις γραφές και τα βιβλία μας.  Με αυτά δίπλα αισθανόμαστε πιο δυνατοί».

«Πρέπει πάντως να βρήκε κάτι το ενδιαφέρον γιατί το μεσημέρι ζήτησε τον πλήρη κατάλογο του Θησαυροφυλακίου και άρχισε να ψάχνει κι εκεί».

«Τώρα είναι ξύπνιος;»

«Σου είπα, δε σου είπα; Μόνο με μια γερή δόση υπνοφόρο βότανο κατάφερα πριν λίγο να τον κοιμίσω. Τώρα ετοιμάζω κι άλλο γιατί τα αποθέματά μου τελειώνουν».

Φαίνεται ότι η έκφρασή μου απεικονίζει την απογοήτευση που νοιώθω γιατί ο γιατρός με κοιτάζει ερωτηματικά.

«Αύριο», μου λέει. «Αύριο θα τα πείτε διεξοδικά».

Μένω για λίγο αμήχανος.

«Ποια βιβλία διάβασε;» τον ρωτάω μετά.

«Εκεί είναι» μου απαντά,  «στη γωνία πάνω στο μικρό τραπέζι». Κι ύστερα προσθέτει: «Α, θα το ξέχναγα, πριν κοιμηθεί άφησε ένα σημείωμα για σένα».

Μου δίνει μια πλάκα πηλού που ακόμη δεν έχει καλά καλά στεγνώσει.

Τη διαβάζω…

και μετά την ξαναδιαβάζω.

«Όχι δεν χρειάζεται να περιμένουμε μέχρι αύριο», λέω στον εαυτό μου γιατί ο γιατρός δείχνει -δικαίως- να μην καταλαβαίνει τίποτα.

«Το γοργόν και χάριν έχει!» ξαναλέω. Παίρνω από το μικρό τραπέζι το ένα σύγγραμμα: τον κατάλογο των θησαυρών των Σούσων∙ ενθυλακώνω και την πλακέτα με το σημείωμα. Μετά κάνω ένα νεύμα χαιρετισμού στον Ακαρνάνα και εξαφανίζομαι σπεύδοντας προς την παλιά πτέρυγα του Θησαυροφυλακίου. Έξω έχει σκοτεινιάσει για τα καλά.

Φτάνοντας στην φρουρούμενη είσοδο, δίνω εντολή στους άντρες της ομάδας που είναι εγκατεστημένη εκεί, να ετοιμάσουν μερικούς φανούς και δαυλούς με εκείνο το παράξενο μίγμα από κατράμι και άλλες εύφλεκτες ύλες, άφθονες στη χώρα των δύο ποταμών, που τους κάνει να αποδίδουν πολύ περισσότερο φως από τις συνηθισμένες δάδες. Μετά, φτιάχνω μια μικρή ομάδα από τον κλειδούχο αξιωματικό, δύο ένοπλους και δύο δαυλοφόρους υπηρέτες και, αφού ξαναδώ το σημείωμα του Καλλισθένη και συμβουλευτώ το σχεδιάγραμμα που συνοδεύει τον κατάλογο των θησαυρών, τους ζητώ να με οδηγήσουν σε μια συγκεκριμένη αίθουσα που απ’ ότι φαίνεται είναι γειτονική σε εκείνη με τα λάφυρα απ’ την Ελλάδα.

Τι ψάχνω; Αυτό στο οποίο συγκλίνουν πλέον οι μέχρι στιγμής ενδείξεις. Για να είμαι πιο συγκεκριμένος αυτό που προέκυψε ως ¨πολύ πιθανό¨ στην συζήτηση με τον Αβουλίτη, και το οποίο εντόπισε από άλλο δρόμο ο Καλλισθένης: Το γεμάτο σημασίες και εθνικούς συμβολισμούς για τους πέρσες κειμήλιο, η ανάκτηση του οποίου θα μπορούσε να είναι η αιτία της χτεσινής εισβολής στο  θησαυροφυλάκιο.

Ο Καλλισθένης έπεσε σήμερα τυχαία πάνω σε ένα κείμενο σημαντικού πέρση ιστορικού της αυλής της Περσέπολης, μεταφρασμένο συνοπτικά, προφανώς ύστερα από εντολή του Ευμένη. Σε αυτό, όχι μόνο απαριθμούνται τα αντικείμενα που θεωρούνται θεμελιώδη για την ιστορική μνήμη και την εθνική συνοχή των περσών, αλλά υπάρχουν και πληροφορίες για το ακριβές σημείο της επικράτειας όπου φυλάσσονται. Μερικά από αυτά είναι εδώ, στα Σούσα. Τα σημαντικότερα στην αίθουσα που ο Ολύνθιος μου υποδεικνύει στο σημείωμά του, ζητώντας μου να τα εξετάσω και να ενισχύσω την φρούρησή τους, έτσι ώστε να αποτραπεί οποιαδήποτε απόπειρα ανάκτησής τους από τους Πέρσες.

Όλοι μαζί φτιάχνουμε μια έντονα φωτεινή σφαίρα που κινείται βιαστικά στους σκοτεινούς διαδρόμους του παλιού θησαυροφυλακίου (μερικοί πυρσοί αναρτημένοι στους τοίχους, αναμμένοι για λόγους ασφάλειας, προσθέτουν εδώ κι εκεί χαμηλές ανεπαρκείς ανταύγειες).

Φτάνουμε στη ζητούμενη αίθουσα. Η θύρα που την χωρίζει απ’ τον διάδρομο, φτιαγμένη από βαρύ και γερό ξύλο, είναι καλογυαλισμένη και αντανακλά το δυνατό φως των φανών μας.

Ο κλειδούχος αξιωματικός την ανοίγει. Οι δύο οπλίτες αφού διαπιστώσουν ευσυνείδητα ότι δεν υπάρχει κανείς μέσα και ότι δεν υπάρχει άλλη είσοδος, στήνονται εκατέρωθεν της πόρτας, σημάδι ότι το χθεσινό μας πάθημα έχει ήδη αυξήσει την επαγρύπνηση της φρουράς. Οι υπηρέτες αναρτούν τους λαμπερούς δαυλούς στους τοίχους και ανάβουν κι εκείνους που ήδη υπάρχουν εκεί.

Το εσωτερικό είναι πολυτελές. Τα αντικείμενα δεν είναι πολλά, αλλά είναι όλα τοποθετημένα πάνω σε βωμούς ή αναλόγια, με τρόπο ώστε να εξαίρεται η σημασία που τους αποδίδουν οι πέρσες. Μου κάνει εντύπωση ότι υπάρχουν ελάχιστα αγάλματα -ένα  δύο, βασιλιάδες ή θεοί, που αν κρίνω από τον τρόπο που αντανακλούν το φως, είναι χρυσά- αλλά οι τοίχοι κοσμούνται από αρκετές ανάγλυφες παραστάσεις γενειοφόρων πολεμιστών και σχηματικών λεόντων.  Με μια πρώτη ματιά τριγύρω, εντοπίζω ένα περίτεχνο τόξο, μια μεγάλη αμυγδαλόσχημη ασπίδα, -πιθανώς λάφυρο, μια που δεν έχω δει τέτοιες μέχρι στιγμής στην Ασία, μία κυρτή σπάθα στολισμένη με πολύτιμα πετράδια,  μια πέτρινη πλάκα όπου βρίσκεται χαραγμένο κάποιο κείμενο,  έναν αρχαίο ξύλινο θρόνο χωρίς τίποτα το πολύτιμο πάνω του… 

Αναζητώ ενστικτωδώς κάποια επίπεδη ελεύθερη επιφάνεια όπου να ακουμπήσω τις γραφές ώστε να μπορέσω να συμβουλευτώ τον πίνακα με τα περιεχόμενα της αίθουσας. Πράγματι, βρίσκω μία, δυο βήματα μπροστά μου, στο κέντρο της αίθουσας και κάνω να τοποθετήσω τους παπύρους πάνω της, αλλά σταματάω απότομα…  γιατί συνειδητοποιώ ότι η επιφάνεια αυτή δεν θα έπρεπε να είναι κενή.

 Φωνάζω να μου φέρουν ένα από τα δυνατά φανά
ρια και να εστιάσουν πάνω της. Την παρατηρώ προσεκτικά. Κάτω από το έντονο φως τα σημάδια είναι εμφανή: το λεπτό στρώμα σκόνης που καλύπτει την εν λόγω επιφάνεια είναι λιγότερο έντονο στο κέντρο, σχηματίζοντας έτσι έναν κύκλο με μια σπιθαμή διάμετρο. Τριγύρω υπάρχουν χαρακιές πάνω στη σκόνη που δε μπορεί παρά να είναι πρόσφατες. Ακουμπώ τα έγγραφα χάμω και γονατίζω για να τα εξετάσω προσεκτικότερα. Δεν δυσκολεύομαι πολύ να εντοπίσω το αντικείμενο που λείπει. Πρόκειται για μία τιάρα. Και αν μπορώ να εμπιστευτώ την κακογραφία της βιαστικής μετάφρασης πρόκειται για το αυτοκρατορικό στέμμα ενός από τους βασιλείς που έφεραν το όνομα Αρτα
ξέρξης. Και όχι μόνο. Εδώ γράφει ότι δίπλα στην τιάρα πρέπει να βρίσκεται το αυτοκρατορικό ξίφος του ίδιου βασιλέα. Ανασηκώνομαι και παρατηρώ ότι όντως, δίπλα στη βάση όπου θα έπρεπε να είναι τοποθετημένος  ο βασιλικός πίλος,   υπάρχει μια λεπτή μεταλλική κατασκευή που πρέπει να στήριζε όρθιο ένα περσικό σπαθί. Το όπλο λείπει επίσης.

 Μαζί με τον κλειδούχο και έναν φανοφόρο υπηρέτη κατευθύνομαι προς την μεγάλη ξύλινη είσοδο. Εξετάζω προσεκτικά τον μηχανισμό που την αμπαρώνει. Δεν υπάρχουν ορατά ίχνη βίαιης παραβίασης. Εάν οι εισβολείς μπήκαν στην αίθουσα από εδώ διέθεταν το κατάλληλο κλειδί, πιθανότατα και τις κατάλληλες διασυνδέσεις με κάποιους από τα ανάκτορα.Επιστρέφω στην αίθουσα και αρχίζω να συγκρίνω προσεκτικά τα περιεχόμενα του κατάλογου με τα εκθέματα που έχουν απομείνει. Εκ πρώτης όψεως δεν φαίνεται να λείπει τίποτα άλλο.

Ω μα τους παράξενους ντόπιους θεούς! Όλα αυτά δίνουν εξηγήσεις αλλά και δημιουργούν νέα ερωτηματικά.

Μας επιτέθηκαν όντως πέρσες οπλίτες. Οι εισβολείς δεν ήταν μόνο οι δύο που εξουδετερώσαμε. Αυτοί, είτε επειδή έτυχε να πέσουν πάνω στον Καλλισθένη τη στιγμή που έβγαινε από την Αίθουσα των Ελλήνων, είτε επειδή ακούγοντας τις φωνές μας θέλησαν να προστατέψουν την ολοκλήρωση της επιχείρησης, μας επιτέθηκαν με τη γνωστή κατάληξη. Σκοπός των εισβολέων ήταν να οικειοποιηθούν δύο τουλάχιστον βασιλικά κειμήλια και απ’ ότι φαίνεται τα κατάφεραν. Κάποιος ή κάποιοι απ αυτούς διέφυγαν παίρνοντας μαζί τους την προσχεδιασμένη λεία. Για τους λόγους που ενδεχομένως οδήγησαν σε αυτή την επιχείρηση, η αληθοφανέστερη εξήγηση που διαθέτουμε είναι εκείνη που μου έδωσε πριν λίγες ώρες ο Αβουλίτης: Τα σύμβολα θα χρησιμέψουν στη νομιμοποίηση κάποιας ανταρσίας κατά του Δαρείου.

Το πώς μπήκαν στο καλά φρουρούμενο θησαυροφυλάκιο και πως διέφυγαν στη συνέχεια εξακολουθεί να παραμένει άγνωστο.

Σκέφτομαι ότι αύριο, αφού ενημερώσω τον Καλλισθένη για τις σημερινές εξελίξεις, καθώς και για το πόσο εύστοχη ήταν η δική του ανακάλυψη και αφού ακούσω τις απόψεις και τις οδηγίες του, θα πρέπει να συναντηθώ ξανά με τον φρούραρχο και τον πολιούχο.  Να δούμε εάν ανακάλυψαν κι αυτοί κάτι και εάν τα τυχόν ευρήματά τους επιβεβαιώνουν ή δυσχεράνουν τις υποθέσεις μου.  Για ‘μενα, πάντως η σημερινή μέρα έχει ήδη αποδώσει περισσότερα από όσα περιμένα.

Προς στιγμήν αισθάνομαι να με περιτριγυρίζει, έτοιμο να επιτεθεί, ένα κύμα κούρασης και αποφασίζω ότι  μπορώ επιτέλους να επιστρέψω στη βάση μου.

«Ας μαζέψουν τα φανάρια. Τελειώσαμε, για την ώρα», λέω στον αξιωματικό.

Θα ήθελα. Να τελειώναμε εδώ αυτή την μακριά μέρα. Όμως, προφανώς, δεν τελειώσαμε ακόμα. Το αυτί μου πιάνει κάτι άλλο, όχι ευκρινές, αλλά αταίριαστο με τις ψιθυριστές κουβέντες των υπηρετών. Το αυτί μου ή το μάτι μου;

«Ησυχία» προστάζω και περιφέρω το βλέμμα μου στην περίμετρο της αίθουσας.

Δεν είμαι εντελώς σίγουρος αλλά έχω την εντύπωση ότι το βαρύ υφαντό παραπέτασμα που καλύπτει το εσωτερικό μιας κόγχης όπου φιλοξενείται το αργυρό (εξαμβλωματικό) ομοίωμα ενός ντόπιου δαίμονα κινήθηκε ελαφρά. Τραβάω το ξίφος μου και κάνω νόημα στον αξιωματικό να με μιμηθεί χωρίς να κάνει φασαρία. Πλησιάζω όσο μπορώ πιο αθόρυβα την κόγχη. Ο πειρασμός να μπήξω το σπαθί μου στο ύφασμα που όντως κινείται, έστω κι αν πρόκειται να καρφώσω έναν πέρση ποντικό, είναι υπαρκτός.   Όμως συγκρατιέμαι. Δεν ξέρω τι μπορεί να βρίσκεται εκεί πίσω, αλλά αν αυτό το υποθετικό ον μιλάει (και οι ήχοι που έχουν φτάσει στ’ αυτιά μου μοιάζουν κάπως με ανθρώπινο αγκομαχητό), θέλω να τα πούμε για λίγο πριν αποδημήσει. Δεν ξέρω επίσης αν μπορεί να συγκρατηθεί και ο κλειδούχος αξιωματικός που έχει σηκώσει το ξίφος του, όχι απλώς απειλητικά, αλλά για να πάρει την απαιτούμενη φόρα που θα του επιτρέψει να τρυπήσει το παραπέτασμα μαζί με όποιον κρύβεται πίσω του.

«Στάσου», του φωνάζω και αρπάζω τον βραχίονά του, καθώς, ταυτόχρονα, ακούγεται καθαρά η ακόλουθη φράση:

«Φωναί! Αι φωναί ελληνικαί ομοιάζουν. Πιπιθανότατον της των θεών ευνοίας τυγχάνομεν, ω Οίνον -Εκράτα!»

(συνεχίζεται, στο επόμενο: Οι υπόγειες διαδρομές του Οινοκράτη)