H jota (λαϊκός ισπανικός χορός) των φοιτητών. Zarzuela 1875
*
[Από τις ¨Ζωγραφιές μου¨ - Λάδι σε χαρτόνι - Άνοιξη 2015]
*
*
Άπιστες μεταφράσεις: Για μια Βέσπα και μία Λαμπρέτα
Posted by vnottas στο 6 Ιανουαρίου, 2021
Μιλούσαμε τις προάλλες για τη λαϊκή μουσική της Πορτογαλίας, συγκεκριμένα για τα Φάντο (τα τραγούδια του Πεπρωμένου και της Νοσταλγίας), και είχα αναρτήσει μια προσπάθεια απόδοσης στα Ελληνικά ενός από αυτά, ένα φάντο τραγουδησμένο από τον Antonio Zambujo.
Συνέχισα να ψάχνω την πορτογαλική μουσική και έπεσα πάνω σ’ ένα άλλο δημιούργημα του Zambujo που δεν είναι ακριβώς Φάντο, αλλά μάλλον μια τρυφερή μπαλάντα αφιερωμένη σε ένα σκούτερ, μία Λαμπρέτα! Μου άρεσε και έχω τους λόγους μου. Όταν ήμουν έφηβος ζαχάρωνα κάτι ανάλογο: μια Βέσπα σε σκίτσο, ακριβώς δίπλα στο χρονογράφημα του Ψαθά, που βρισκόταν στην πρώτη σελίδα των ¨Νέων¨, κάτω αριστερά. Η διαφήμιση αναδημοσιευόταν για πολύ καιρό, αλλά το όνειρο για μια πιο στενή σχέση με το δίκυκλο παρέμενε άπιαστο.
Ελλείψει βέσπας βολευόμουν σποραδικά με ένα ασθενικό μηχανάκι που ο Γιάκης (ο αγαπημένος θείος μου), δεν πολυχρησιμοποιούσε και που νόμιζε ότι το να του βγάζει το μπουζί θα ήταν αποτελεσματικό μέτρο κατά των (πολυμήχανων) υφαρπακτικών αποπειρών μου.
Φυσικά όταν λίγο αργότερα βρέθηκα για σπουδές στην Ιταλία (Φλωρεντία) όπου τα οχήματα ήταν πολύ πιο προσιτά απ’ ότι στην Ελλάδα της εποχής, ένα από τα πρώτα πράγματα που κατάφερα να αποκτήσω ήταν μια χαμηλοκάπουλη βέσπα, τελευταίο χέρι, αλλά ακόμη κοτσονάτη.
Οι συνομήλικοί μου Ιταλοί ήταν τότε χωρισμένοι σε δύο φράξιες: στους ¨βεσπάδες ¨ και τους ¨λαμπρετάδες¨. Τα δύο δίκυκλα είχαν περίπου τα ίδια κυβικά, δεν έσταζαν λάδια ούτε έκαιγαν πόδια όπως τότε οι μοτοσικλέτες, αλλά είχαν αλλιώτικο ντιζάιν το ένα από το άλλο, κινητήρα διαφορετικής τεχνολογίας και οπωσδήποτε διαφορετικά ηχητικά γνωρίσματα. Η Λαμπρέτα έκανε περισσότερη φασαρία και είχε πιο σκαστό ήχο. Η Βέσπα ήταν πιο συμμαζεμένη και σχετικά αθόρυβη. ‘Όμως, εδώ που τα λέμε, οι Ιταλοί συμφοιτητές μου συμφωνούσαν ότι εκείνο με το οποίο μπορούσες να κάνεις ¨τα πάντα¨ είχε τέσσερις ρόδες. Ήταν το σούπερ αυτοκίνητο της εποχής: το πεντακοσαράκι.
Δύο ταξίδια θυμάμαι ιδιαίτερα με τη Χουχού (όνομα ποκοπικο-πικης* προέλευσης που είχα δώσει στο δίκυκλο). Το ένα ήταν όταν αποφασίσαμε να πάμε στη Ρώμη για να διαμαρτυρηθούμε κατά της δικτατορίας στην Ελληνική πρεσβεία. Εγώ θα πήγαινα με τον Στέλιο και την Έρση που είχαν μια στρογγυλεμένη Ρενό-Ντοφίν, αλλά δε μου φτούρησε. Λίγο πριν φύγουμε με ειδοποίησαν από το τηλεφωνείο ότι είχα κλήση από την Ελλάδα και θα έπρεπε να είμαι εκεί την συγκεκριμένη ώρα. Είπα εντάξει. Φύγετε εσείς και εγώ θα ’ρθω με τη Βέσπα. Την Χουχού τι την έχουμε; Ήρθε η στιγμή να δούμε τι καταφέρνει ως υπεραστικό όχημα.
Ήταν νομίζω Απρίλης, η μέρα δροσερή κι εγώ πρωτάρης. Είχα ένα ελαφρύ γκρίζο παλτό τύπου Λόντεν. Δεν είχα κράνος (τότε τελείως προαιρετικό εξάρτημα), δεν είχα γάντια και, όταν πρόσεξα ότι η Αουτοστράντα είχε στα δεξιά μια στενότερη λωρίδα που οι τετράτροχοι οδηγοί απέφευγαν, είπα αγνοώντας τους φορτηγατζήδες που μου κόρναραν χλευαστικά και αφ’ υψηλού ξεπερνώντας με απ’ τ’ αριστερά: Για κοίτα που οι Ιταλοί έχουν προνοήσει ειδικό διάδρομο για τις βέσπες! Ταξιδεύοντας λοιπόν πάνω στην λωρίδα έκτακτης ανάγκης, με τα δάκτυλα να κρυώνουν, τη μύτη να τρέχει και τα κόκαλα να μπαίνουν σε μια διαδικασία προοδευτικής αγκύλωσης, έφτασα κάποτε στη Ρώμη.
Το τι ακριβώς έγινε εκείνη τη νύχτα έξω απ’ την πρεσβεία, στην ορθόδοξη εκκλησία και μετά στο χώρο που συγκεντρωθήκαμε για αλληλοενημέρωση και ¨αποφάσεις¨ θα σας το διηγηθώ μια άλλη φορά. Εδώ θα σας πω μόνο ότι μετά λίγες ώρες βαθιού πρωινού ύπνου σε έναν κοινόχρηστο καναπέ, πήρα το δρόμο της επιστροφής. Η Χουχού συμπεριφέρθηκε πολύ καλά και έτσι έφτασα στη Φλωρεντία πριν πέσει το σκοτάδι.
Το άλλο ταξίδι που θυμάμαι έγινε αργότερα, ήταν πιο μακρύ και δεν το έκανα μόνος μου. Είχα μαζί τον φίλο μου τον Φραντς. Ήμουν πλέον εξοικειωμένος με τα χούγια της Χουχούς και έτσι μπορούσα να αποτολμήσω μεγαλύτερες αποστάσεις. Ήταν ντάλα καλοκαίρι και προορισμός μας ήταν οι Ιταλικές Άλπεις στα σύνορα με την Αυστρία.
Ο Φραντς δεν ήταν γερμανικής καταγωγής όπως αφήνει να εννοηθεί το όνομά του, αλλά γνήσιος Σικελός. Οι Ιταλοί ήταν μεταξύ των νικητών στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και έτσι απόκτησαν το νότιο Τιρόλο. Ο Μουσολίνι για να στερεώσει την παρουσία τους εκεί μετέφερε πληθυσμό από τον Νότο και ανάμεσά τους την πατρική οικογένεια του φίλου μου. Ο Φραντς λοιπόν με προσκάλεσε για λίγες μέρες σπίτι του και ανηφορίσαμε φυσικά με τη βέσπα. Αυτή τη φορά κανένα πρόβλημα. Σικελική φιλοξενία σε αλπική καλοκαιρινή δροσιά. Ό, τι το καλύτερο. Νομίζω πως αυτό το ταξίδι αγκυρώθηκε στη μνήμη μου κυρίως γιατί όλα πήγαν καλά.
(*) Ποκοπίκο Κωμικός ήρωας της εποποιίας ¨Ταρζάν Γκαούρ¨ Σύζυγος της Χουχούς.
(**) ¨Άλπεις τα αιώνια παγωμένα βουνά¨ Φράση από διαφήμιση ψυγείων ελληνικής κατασκευής της εποχής.
ΥΓ Μόλις θυμήθηκα και κάτι ευτράπελο που πιθανώς ισχύει ακόμη: Αν βρεθείτε στα ¨αιώνια χιονισμένα βουνά¨(**) και σας κεράσουν μπύρα μέσα σε ένα μεγάλο γυάλινο δοχείο σε σχήμα μπότας, προσέξτε! Αν δεν το πιάσετε από τη σωστή μεριά καταλήγετε με ένα διασκεδαστικό (για τους τριγύρω) αυτό-μπύρο- μπουγέλωμα.
Ακολουθεί ο Antonio Zambujo και η Λαμπρέτα.
Η ανάγνωση της μεταφοράς στα καθ’ ημάς
Η μετατροπή της Λαμπρέτας σε Βέσπα
Έλα να πάμε μία βόλτα με τη βέσπα
Και να μην έχεις πια στο νου σου τον Λαλάκη
Που ’χει πλεούμενο, φανταχτερό αμαξάκι
Έναν μπαμπά και μια μαμά επίσης
Αν και, για μένα, δε χρειάζονται αναλύσεις
Αν μοιάζει να ‘ναι σ’ όλα-όλα καθώς πρέπει
Κάποιο κουσούρι πρέπει να το έχει
*
Έλα να πάμε με τη βέσπα μου ένα γύρο
Κοίτα μονάχα πόσο είν’ χαριτωμένη
Είναι σικάτη, αεράτη, μπλε βαμμένη
Κι αφήνει πίσω της ουρά σαν τον κομήτη
Μπορεί να φαίνεται κοντούλα κι όμως φτάνει
Άνετα και τους δυο μας να σηκώσει
Και ας μην πω για τα λοιπά αξεσουάρ της
Που να αισθάνομαι -με κάνουν- Βοναπάρτης
*
Ναι ξέρω, τα καπούλια της κουνάει σαν την πάπια
Και πως στο χώμα μια στις τόσες καταλήγει
Μα μπρος στην ανηφόρα δεν κωλώνει
Κι έστω κι αν μένει -για λίγο- μουτρωμένη
Εν τέλει το τιμόνι της το ισιώνει
Και γι άλλα μέρη ξεκινάμε αγκαλιασμένοι
*
Έλα να πάμε ως τα καφέ της παραλίας
Στ’ ορκίζομαι δε πρόκειται να τρέχω
Κρατήσου πάνω μου σφικτά, θα σε προσέχω
Αν όχι άλλο, για λόγους ασφαλείας
Κι όταν στης θάλασσας την άκρη μας αφήσει
Αν έχει πέσει η νύχτα, διόλου μη φοβηθείς
Το φαναράκι της τριγύρω θα φωτίσει
Πάμε μια βόλτα, μη μου τ’ αρνηθείς
*
Έλα, να πάμε μία βόλτα με τη Βέσπα
Και πάψε να ‘χεις στο μυαλό σου τον Λαλάκη
Με το πλεούμενο και το χοντρό αμαξάκι
Και τον μπαμπά και την μαμά του επίσης
Όσο για μένα, δε χρειάζονται αναλύσεις
Αν μοιάζει να ‘ναι σ’ όλα-όλα καθώς πρέπει
Κάποιο κουσούρι πρέπει σίγουρα να έχει
***
Τα αρχικό κείμενο στα Πορτογαλικά
Vem dar uma voltinha na minha lambreta
Deixa de pensar no tal Vilela
Que tem carro e barco à vela
O pai tem a mãe também
Que é tão tão
Sempre a preceito
Cá para mim no meu conceito
Se é tão tão e tem tem tem
Tem de ter algum defeito
Vem dar uma voltinha na minha lambreta
Vê só como é bonita
É vaidosa , a rodinha mais vistosa
Deixa um rasto de cometa
É baixinha mas depois
Parece feita para dois
Sem falar nos eteceteras
Que fazem de nós heróis
Eu sei que tenho estilo gingão
Volta e meia vai ao chão
Quando faz de cavalinho
Mas depois passa-lhe a dor,
Endireita o guiador
E regressa de beicinho
Para o pé do seu amor
Vem dar uma voltinha na minha lambreta
Eu juro que eu guio devagarinho
Tu só tens de estar juntinho
Por razões de segurança
E se a estrada nos levar
Noite fora até mar
Páro na beira da esperança
Com a luzinha a alumiar
E deixar de pensar no tal Vilela
Em que tem carro e barco à vela
O pai tem a mãe também
Que é tão tão
Sempre a preceito
Cá para mim no meu conceito
Se é tão tão e tem tem tem,
Tem que ter algum defeito
Διαδικτυακή μετάφραση στα Ιταλικά
Vieni a fare un giretto sulla mia lambretta
Smetti di pensare a quel Vilela
Che ha l’auto e la barca a vela
Il padre ha, la madre anche,
Che è tanto tanto
Sempre a puntino
Qua per me nel mio concetto
Se è tanto tanto ed ha, ha, ha
Deve aver qualche difetto
Vieni a fare un giretto sulla mia lambretta
Vedi solo com’è graziosa
É vanitosa,la ruotina più vistosa
Lascia una scia di cometa
É bassina ma poi
Sembra fatta per due
Per non parlar degli eccetera
Che fan di noi degli eroi
Lo so che cammina dondolandosi
E che ogni tanto va per terra
Quando si impenna
Ma poi le passa il dolore
Raddrizza il manubrio
E ritorna imbronciata
Accanto al suo amore
Vieni a fare un giretto sulla mia lambretta
Giuro che guido pianino
Tu devi solo tenerti stretta
Per ragioni di sicurezza
E se la strada ci porterà
Di notte fino al mare
Mi fermo in riva alla speranza
Con il fanalino a illuminare
E smetti di pensare a quel Vilela
E che ha macchina e barca a vela
Il padre ha, la madre anche
Che è tanto tanto
Sempre a puntino
Qua per me, nel mio concetto
Se è tanto tanto ed ha, ha, ha
Deve aver qualche difetto…
Βασίλης Νόττας: Το Ιστολογοφόρο 
Ανώνυμος said
Τέλειες οι μεταφράσεις! Αχ! αυτή η βέσπα! Τι καημός!
Παύλος Νεράντζης said
Ax! αυτή η lambretta τι καημός!!! Ακόμη πάει η δική μου από το 1963, ανανεωμένη το ΄96, φιγουράτη όπως όταν βγήκε από το εργοτάσιο!!!