Τον Ελευθέριο Καβαλιέρο δεν είχα ακόμη την ευκαιρία να τον γνωρίσω από κοντά. Ωστόσο, ας είμαστε ειλικρινείς, και μόνο το γεγονός ότι παρακολουθεί -εν τη γενέσει- τις περιπέτειες των μυθιστορηματικών/ιστορικών  ηρώων του ¨Κύλικες και Δόρατα¨, καθώς αυτές αναρτώνται στο παρόν Ιστολογοφόρο και έχει την καλοσύνη να μου ταχυδρομεί τις παρατηρήσεις του, μου τον κάνει ¨αυτομάτως¨ συμπαθή.

Τον ευχαριστώ λοιπόν για όλα: για το ενδιαφέρον του, τις εξαντλητικές (και διορθωτικές) θεωρήσεις των δημοσιευμένων κειμένων, αλλά και για κάτι άλλο, που το θεωρώ ακόμη πιο σημαντικό, γιατί συνεπάγεται ανταλλαγή συγκινήσεων:

Ο Λευτέρης γράφει. Και μερικές φορές, όπως συμβαίνει σε όλους μας, εμπνέεται από αυτά που ζει κι από αυτά που διαβάζει. Ακόμη κι αν πρόκειται για ακατάστατη παρουσίαση ιστορικών σκιαγραφημάτων που προορίζονται για να συνθέσουν ένα  (ερασιτεχνικό) ιστορικό μυθιστόρημα. Ήδη λοιπόν μου έχει στείλει (και έχω αναρτήσει) ποιήματά του που ¨ζουν¨ μέσα στην ¨ατμόσφαιρα¨ της ιστορικής αφήγησης που επιχειρείται εδώ. Είμαι σίγουρος ότι ο Λευτέρης, πριν ακόμη έρθει σε επαφή με τα εδώ ιστορούμενα, βρισκόταν μέσα στο κλίμα της εποχής εκείνης. Το συμπεραίνω από την ιστορικά καλλιεργημένη γλώσσα του και το γενικότερο τρόπο που διατυπώνει τα νοήματα του.

Σε κάθε περίπτωση τον ευχαριστώ (για αυτή την ανταλλαγή ¨συγκινήσεων¨) και δημοσιεύω μερικά από τα πονήματα που μου έστειλε πρόσφατα.

…

[Ας σημειώσω ότι ποιήματα ή ποιητικά κείμενα σχετικά με την ατμόσφαιρα του ιστορικού μυθιστορήματος, έχουν συνθέσει -και έχω εδώ αναρτήσει- και άλλοι αναγνώστες/επισκέπτες του Ιστολογοφόρου. Αλλά πρόκειται για παλιούς καλούς φίλους, όπως ο Νίκος (Μοσχοβάκος) με τους οποίους ¨τα λέμε¨ συχνά και προσωπικά. Εδώ παρακάτω, για παράδειγμα (λίγες αναρτήσεις πριν), θα βρείτε την εξαιρετική-ομοιοκατάληκτη Μοσχοβάκειο Φρύνη.]

.

Ελευθέριος Καβαλιέρος

            Αφροδίτη Αναδυόμενη[1]             

Στις δεκαεννέα του μηνός Βοηδρομιώνα,

τότε που τα φύλλα βάφονται με χρώμα θλιβερό,

μα τα φτερά του αέρα κουβαλούν

ελεύθερους ερωτικούς ρυθμούς του θέρους,

από τον Κεραμικό, κοντά στο Δίπυλο,

ξεκίνησε πολύχρωμο, πολύβουο,

το πλήθος των προσκυνητών.

Κι από την Ιερά Οδό,

ανάμεσα στα μνήματα του Περικλή

του Κόνωνα, του Μιλτιάδη,

και του Σοφοκλή, Σωκράτη, Πλάτωνα,

σοφών, λογίων και πολιτικών

αλλά και κι εκεί που αναγέρθηκε

για την Πυθιονίκη,[2]

εταίρας ξακουστής και δόξα της γυναίκας,

και αφού ξεπέρασαν

του Κηφισού «γεφυρισμούς»,[3]

αστεϊσμούς, και χλευασμούς

 και άπειρα πειράγματα,

το πλήθος καταφτάνει

χαρωπό μα και κατάκοπο,

στην Ελευσίνα την πλατύχωρη.

με όραμα κι ελπίδα ζωντανή

να μυηθεί στης αναγέννησης μυστήρια.

Μα πριν ο Ιεροφάντης,

την Περσεφόνη με σεμνότητα κατευοδώσει

στο μακρινό ετήσιο ταξίδι της

στου Πλούτωνα το σκοτεινό βασίλειο,

ιδού!

Τι όραμα ήταν αυτό,

τι τέρψη οφθαλμών!

Το πλήθος σύσσωμο γυρνά,

να δει τη Φρύνη,

ν’ απαλλάσσεται από ιμάτια

και ν’ αναδύεται ως νέα Αφροδίτη

από τη μαύρη θάλασσα που από την ταραχή της

άσπρισε και άφρισε

και ξεσηκώθηκε και σκέπασε

τη γήινη θεά.

Στα μάτια έφτασε του Απελλή το θέαμα

που οραματίστηκε και γέμισε τον πίνακά του

από χρώματα λευκά, γαλάζια,

ποικιλόχρωμα

και βότσαλα κι αφρούς

και ουρανούς κατάκοπους με σύννεφα

και πρόβαλε ως «Αφροδίτη Αναδυόμενη»

η εταίρα Φρύνη·[4]

μα κι ο Πραξιτέλης άναυδος

το όραμά του σμίλεψε

και μεταμόρφωσε το Πάριο μάρμαρο

σε μνήμα αιώνιο της γυναικείας ομορφιάς

που στόλισε την Κνίδο.[5]

Κι έτσι τελέστηκαν τα Ελευσίνια,

υπέρτατα μυστήρια

του Κάτω και του Πάνω Κόσμου

με της Φρύνης την αειθαλή μορφή.

Καλό σου κατευόδιο, Περσεφόνη!

Θα σε ξαναθυμηθώ αλλά ποτέ δε θα ξεχάσω

τ’ ονειρικό της Φρύνης πέρασμα

από τα αγιασμένα με μυστήριο,

νερά της Ελευσίνας.

……

[1] Αθήναιος, βιβλίο ΧΧΧΙΙΙ, 591a.

[2] ο.π, 594e, 67. Ο Άρπαλος έκτισε περίβλεπτο μνημείο (“πολυτάλαντο μνημείον κατασκεύασεν»), προς τιμήν της θανούσης εταίρας, το οποίο ευρίσκετο επί της Ιεράς Οδού και, σύμφωνα με τον Παυσανία, ήταν τεράστιο, και φαινόταν από μεγάλη απόσταση.

[3] Κατά τη διάρκεια της πορείας, πολίτες που βρίσκονταν πάνω στη γέφυρα του Ελευσινιακού Κηφισού (στο ύψος της σημερινής λίμνης Κουμουνδούρου), ενέπαιζαν τους μετέχοντες στην πομπή με άπρεπους αστεϊσμούς, τους λεγόμενους «Γεφυρισμούς». Σχετ.: https://olympia.gr/2012/09/13. ΠΑΠΑΓΓΕΛΗ Κ. 2002, ΕΛΕΥΣΙΝΑ, ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ Κ. ΕΛΕΥΣΙΝΑ, ΥΠΠΟ-ΤΑΠ.

[4] Αθήναιος βιβλίο ΧΧΧΙΙΙ, 591a.

[5] Αθήναιος βιβλίο ΧΧΧΙΙΙ, 591a. Η Αφροδίτη της Κνίδου ήταν το πρώτο γυναικείο γυμνό και απετέλεσε από τότε, πρότυπο για όλους τους γλύπτες στον κόσμο.

Καβαλιέρος Ελευθέριος

                      Γιγνώσκεις ά Αναγιγνώσκεις;                        

Ο Αντιφάνης, ποιητής κωμωδιών,

το έργο του για βίο και για Πολιτείες των εταίρων

έγραψεν με έμπνευση και γνώση.

Έπειτα, προσκαλεσμένος του Μεγάλου Αλεξάνδρου,

μπρος στο εκλεκτό ακροατήριο

και με την αγωνία του δημιουργού

ανέγνωσε αυτό που θεωρούσε

έργο εμπειρίας[1].

Αλλά δεν απέσπασε τον έπαινο του βασιλέα,

χειροκρότημα δεν κέρδισε ο ποιητής.

Και περισσά ενοχλημένος, χολωμένος,

δίχως φόβον, πνεύμα ελεύθερο ως ήταν,

του ομίλησε:

«Εάν εγνώριζες όπως εγώ, το βίο των εταίρων,

πως αλείφονται  με νέκταρ,

και το δέρμα τους οσμίζει μύρον[2]

κι η μηριόνη[3] τους στο βάθος των μηρών τους

λάμπει ως ροδώνας που ο ζέφυρος τον σχίζει,[4]

αν δειπνούσες και συνομιλούσες, όπως πράττεις

και με την περιφλεγή Θαΐδα[5]

και ευφραίνεσαι περίσσια

απ’ τη χάρη και από την ευφράδεια της,

αλλά και αν είχες πληγωθεί από εταίρα

κι ένοιωθες βαθύ τον πόνο μες τα στήθια,

και το έργο μου θα επαινούσες και θα αγαπούσες»

«Θάπρεπε να είχ’ αγωνιστεί και με τον Αχιλλέα,

και να κάτεχα του Οδυσσέα τα τερτίπια,

θάπρεπε να τους γνωρίζω,

ή ο Όμηρος με δίδαξε πώς να τους αγαπήσω;

Θάπρεπε ο αναγνώστης

να γιγνώσκει ά αναγιγνώσκει;»,[6]

του απάντησε ο μαθητής του Αριστοτέλη.

Κι έπειτα, με πάθος που περίσσευε,

την άποψή τους υποστήριξαν οι δυό,

καθώς συνήθιζαν, ως Έλληνες που ήταν,

έως ότου η ροδοδάκτυλη Αυγή

τη γη απλόχερα τριγύρω στόλισε με χρώματα

και στάλαξε τον ύπνον το βαθύ στα μάτια τους.

…….

[1] Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, Βιβλίον 13,1

[2] Ρουφίνου Επιγράμματα Ερωτικά, 5(18) Μετρφ. Κώστας Χωρεάνθης, Εκδ. Παττάκη 2000,

[3] Μηριόνη: Αιδοίο.

[4] Ρουφίνου Επιγράμματα Ερωτικά, 12(36)

[5] Η εταίρα Θαΐς είχε προσκληθεί από το Μέγα Αλέξανδρο, ο οποίος τη θαύμαζε, και ακολούθησε την εκστρατεία του. Προφανώς παρευρίσκετο σε συμπόσιά του αφού είχε στενή σχέση με το Πτολεμαίο το Λάγου με τον οποίον παντρεύτηκε και έκανε τρία παιδιά.

[6] Βλέπε και «Πράξεις Αποστόλων, 8,30». Ο Φίλιππος ρώτησε τον Αιθίοπα αξιωματούχο της Βασίλισσας των Αιθιόπων Κανδάκη, ο οποίός διάβαζε τις προφητείες του Ησαΐα: «Άρα γε γιγνώσκεις ά αναγιγνώσκεις;»

Μέρος Έβδομο: Η δίκη

Κεφάλαιο πρώτο: Όπου ο Εύελπις επισκέπτεται την Ωραία των Αθηνών

Ο Εύελπις βρίσκεται στον  προθάλαμο της πολυτελούς κατοικίας της Φρύνης. Και περιμένει. Αδιαμαρτύρητα.

Η αναμονή αποτελεί αποδεκτή οφειλή στην ιδέα του κάλλους, για την οποία οι θεοί αποφασίζουν που και που, όχι πάντα, να δώσουν μια χειροπιαστή (ω πόσο!) γεύση στους θνητούς. Και η Φρύνη αποτελεί τη ζωντανή  απόδειξη ότι η ωραιότητα έχει θεία προέλευση, ο Εύελπις το ξέρει  και γι αυτό υποκλίνεται νοερά και περιμένει.

Ο προθάλαμος είναι διακοσμημένος με καλλιτεχνήματα εμπνευσμένα από την (νυν – προφανώς στο μέλλον θα υπάρξουν κι άλλες) Ωραία των Αθηνών και φιλοτεχνημένα από τους πιο γνωστούς γλύπτες και ζωγράφους της εποχής. Έτσι ώστε, σκέφτεται ο Εύελπις, οι θαυμαστές της ωραίας που φτάνουν μόνο μέχρι εδώ και δεν καταφέρνουν να περάσουν στα ιδιαίτερα δωμάτιά της, να παίρνουν τουλάχιστον μια ορατή (αν και όχι απτή)  δόση ομορφιάς και να αποζημιώνονται κάπως.

Όπως είναι αναμενόμενο, σε περίοπτες θέσεις υπάρχουν χάλκινα και μαρμάρινα έργα του Πραξιτέλη. Μερικά απ’ αυτά είναι οι δυσεύρετες αρχικές μελέτες-μικρογραφίες ογκωδέστερων έργων που κοσμούν σήμερα ναούς και πλατείες πολλών πόλεων.

Ο Εύελπις ξέρει, όπως άλλωστε όλη η πόλη, ότι ο διάσημος Αθηναίος γλύπτης, παρά τη διαφορά ηλικίας, υπήρξε  ο μεγάλος έρωτας της Φρύνης. Τα περίφημα αγάλματα της θεάς Αφροδίτης, τα ενέπνευσε εκείνη και φιλοτεχνήθηκαν με πρότυπο το δικό της σώμα και το δικό της πρόσωπο. Σήμερα ο Πραξιτέλης έχει περάσει τα εξήντα και απ’ ό, τι είπε στον Εύελπι η μητέρα του, η κυρά Άνθεμη, που είναι καλά πληροφορημένη περί τα ¨αθηναϊκά¨, δεν είναι και τόσο καλά στην υγεία του. Λέγεται ότι το εργαστήριο έχει περάσει πλέον στα χέρια των γιών του, του Κηφισόδοτου και του Τίμαρχου, αλλά η Φρύνη (και η κυρά Άνθεμη λέει πως το βρίσκει σωστό και το εγκρίνει) δεν έχει παύσει να επισκέπτεται και να συμπαραστέκεται στον αλλοτινό της έρωτα.

Στο μυαλό του Εύελπι έρχεται η παλιά χαριτωμένη ιστορία, τότε που ο Πραξιτέλης θέλησε να χαρίσει ακόμη ένα έργο του στη Φρύνη και εκείνη, φυσικά, απαίτησε το καλύτερο. Εκείνος της είπε να διαλέξει, αλλά εκείνη αρνήθηκε και επέμενε να της δώσει το δημιούργημα που ο ίδιος και όχι αυτή, θεωρούσε πιο πετυχημένο. Ο Πραξιτέλης όμως απέφευγε να της αποκαλύψει ποιο προτιμούσε. Της έλεγε ότι όλα ήταν σαν παιδιά του και άλλα τέτοια, που λένε συνήθως οι καλλιτέχνες.

Η Φρύνη όμως δεν το ‘βαλε κάτω, οπότε μια στιγμή εμφανίζεται ένας υπηρέτης, βαλτός από εκείνην, και λέει στον γλύπτη: ¨Τρέξε Πραξιτέλη, καίγεται το εργαστήρι σου και μερικά έργα καταστράφηκαν!¨ κι εκείνος, ανήσυχος, αυθόρμητα, εύχεται και ρωτάει: ¨Ελπίζω ανάμεσά τους να μην είναι ο Σάτυρος και ο Έρωτας;¨ Οπότε εκείνη χαμογελώντας θριαμβευτικά του λέει: ¨Δεν κάηκε τίποτα αγαπημένε μου Πραξιτέλη, αλλά ένα από αυτά τα έργα σίγουρα θα το χάσεις. Γιατί, αποφάσισα: ένα απ’ αυτά  είναι το άγαλμα που θα μου χαρίσεις!¨  

Έτσι η Φρύνη απέκτησε τον ¨Έρωτα¨ που στη συνέχεια τον αφιέρωσε στον ναό της Αφροδίτης στις Θεσπιές, την ιδιαίτερή της πατρίδα, ενώ ο ¨Σάτυρος¨ παρέμεινε στην Αθήνα και τοποθετήθηκε στην οδό των Τριπόδων, κάτω από την Ακρόπολη,  ούτως ώστε όλοι να μπορούν να θαυμάσουν έναν σάτυρο χωρίς τραγοπόδαρα μεν, πλην όμως νέο, όμορφο και μόνον υπαινικτικά λάγνο και θηριώδη.

Ανάμεσα στις ζωγραφιές που κοσμούν τους τοίχους του προθάλαμου, ξεχωρίζει μια απεικόνιση της Φρύνης φτιαγμένη από τον Απελλή, τον εικονογράφο από την Σικυώνα. Ο Εύελπις τον θυμάται. Είχε γίνει ήδη γνωστός στην Αθήνα προτού γνωρίσει τον Φίλιππο και τον Αλέξανδρο, τον οποίο και ακολούθησε στην ασιατική εκστρατεία ίσαμε την Έφεσο, ως προσωπικός του ζωγράφος. Ίσως η απουσία του από την Αθήνα να είναι η αιτία που τα έργα του όπου κυριαρχεί η εικόνα της, είναι λιγοστά.  Όμως, μια άλλη αιτία μπορεί να είναι ότι οι παρέες της Φρύνης απαρτίζονταν (και απαρτίζονται ακόμη) από καλλιτέχνες και πολιτικούς που αντιπαθούν, εάν δεν εχθρεύονται ανοιχτά, τους Μακεδόνες.  Αρχίζοντας από τον κολλητό της, τον ρήτορα Υπερείδη, όλοι σχεδόν οι φίλοι της ανήκουν στους Αθηνοκεντρικούς και στους Αντιμακεδόνες∙ επομένως δεν υπήρξε (πολύς) χώρος για εκείνους που, όπως ο Απελλής, ακολούθησαν τον Αλέξανδρο. Ο Υπερείδης είναι εκείνος που την είχε υπερασπιστεί όταν κατηγορήθηκε από κάποιον Ευθία για ασέβεια προς του παραδοσιακούς θεούς και επειδή (κατά τον Ευθία – ως άλλος Σωκράτης) εισήγαγε στην Αθήνα έναν λάγνο καινό δαίμονα, θρακικής προέλευσης, τον αποκαλούμενο Ισοδαίτη.

Ο Εύελπις χαμογελάει. Τη θυμάται τη δίκη της Φρύνης. Ήταν λίγο πριν την αναχώρησή του για την Ασία. Ήταν μία ακόμη περίσταση που οι Αθηναίοι είχαν διαιρεθεί: χωρισμένοι σε υπέρ και κατά του ζεύγους της κατηγορούμενης και του υπερασπιστή της, αλλά και διαιρεμένοι με βάση πόσο (και ποιο) μέρος του ωραίου της κορμιού είχε επιδειχθεί γυμνό στους δικαστές, προκειμένου η άψογη θέασή του να συνηγορήσει για την  γενικότερη αθωότητά της. Άλλοι έλεγαν ότι ήταν μόνο το αριστερό στήθος της, άλλοι το δεξί, άλλοι ισχυρίζονται ότι το θέαμα υπήρξε ολικό και πανοραμικό.

Υπήρξε επίσης διαφωνία σχετικά  με το εάν η αναζήτηση της ¨γυμνής¨ αλήθειας  ήταν  εύρημα της υπεράσπισης ή ήταν πρωτοβουλία της Φρύνης της ίδιας.  Ο Εύελπις θυμάται ότι είχε τόσο πολύ κόσμο στη δίκη (είχε γίνει χαμός από ντόπιους και ξένους επισκέπτες) που, τόσο η ακρόαση, όσο και η θέαση της διαδικασίας από το κοινό είχε καταντήσει προβληματική. Μέσα σε έναν τέτοιο σαματά και ένα τέτοιο στριμωξίδι, ο κάθε ένας είδε κι άκουσε ό, τι ήθελε.

Πάντως ο Εύελπις θυμάται πως, αν και τότε δεν ήταν τόσο ενήμερος για τις πολιτικές μανούβρες όσο τώρα, είχε ήδη θεωρήσει ότι η δίκη της Φρύνης ήταν στην ουσία μια πολιτική δίκη. Η ανερχόμενη τότε (μετά την ήττα των Αθηναίων στη Χαιρώνεια) παράταξη των φιλομακεδόνων, είχε βάλει στόχο την αντίπαλη ομάδα  και είχε εγκαλέσει το πιο τρωτό μέλος της, την Φρύνη, προκειμένου να αποδυναμώσει ένα από τα ηγετικά της στελέχη, τον (σύμφωνα με πολλούς ευνοούμενο εραστή της) ρήτορα Υπερείδη. Αυτήν τη δίκη οι φιλομακεδόνες την έχασαν, -οι φιλόκαλοι δικαστές αθώωσαν  τη Φρύνη- ευτυχώς χωρίς πολλές παράπλευρες απώλειες, μια που η πολιτική της συσπείρωσης των Ελλήνων (περί τους Μακεδόνες) έδειχνε να πετυχαίνει και η εκστρατεία προς ανατολάς ξεκινούσε θριαμβευτικά. ¨Όμως¨, σκέφτεται ο Εύελπις με το νου του στην επικείμενη δίκη που ξεκινάει ο Αισχίνης, ¨νομίζω πως σ’ αυτό έχει δίκιο ο Δημάδης, καλό θα είναι να μην επαναληφθεί μια δικαστική αποτυχία, γιατί, αυτήν τη φορά,  ενδέχεται να είναι περισσότερο επώδυνη για όλους¨.

Ένα θρόισμα των παραπετασμάτων που χωρίζουν τον προθάλαμο από τα ιδιαίτερα διαμερίσματα του οίκου της Φρύνης αποσπά τον Εύελπι από τους ¨εν αναμονή¨ συλλογισμούς του. 

Ακούγεται μια ευχάριστη καμπανιστή φωνή.

«Και όμως… Νομίζω πως σε θυμάμαι νεαρέ Μεγαρέα. Μα ναι, σίγουρα σε έχει πάρει το μάτι μου, παλιότερα, σε γιορτές και συναντήσεις. Αν και έχω την εντύπωση ότι, τότε, ήσουν μάλλον ντροπαλός και πως στις συντροφιές έμενες μάλλον στο περιθώριο».

Ο Εύελπις σηκώνεται και γέρνει το κεφάλι του μπροστά χαιρετίζοντας την οπτασία που εμφανίστηκε ανάμεσα στα κεντημένα παραπετάσματα.

«Εάν ωραία Φρύνη με θυμάσαι, έστω και αμυδρά, το θεωρώ μεγάλη μου τιμή», της λέει.

«Συνήθως έκανες παρέα με τους ακόλουθους του Ισοκράτη, έτσι δεν είναι;»

«Ναι, ανήκω σε μια από τις τελευταίες φουρνιές των μαθητών της σχολής του, πριν ο δάσκαλος διαβεί την  Αχερούσια Πύλη».

Η Φρύνη του δείχνει μια πολυθρόνα και του κάνει νεύμα ότι μπορεί να καθίσει. Η ίδια κάθεται σε μια άλλη, απέναντί του. Εμφανίζονται δύο νεαρές θεραπαινίδες κρατώντας δίσκους με αναψυκτικά: μελίκρητο[1] και ένα είδος ελαφριού κυκεώνα[2]. Τα τοποθετούν στο χαμηλό τραπέζι  ανάμεσά τους και αποσύρονται. Η Φρύνη τον κοιτάζει ερωτηματικά, εκείνος της δείχνει τον κρατήρα με τον κυκεώνα και εκείνη του γεμίζει ένα σκύφο, ενώ για τον εαυτό της ετοιμάζει μία κύλικα με μελίκρητο.

Η Ωραία είναι τώρα ελαφρά ειρωνική: «Ώστε η μοίρα των ¨πανελλαδιστών¨ τους οδηγούσε εν τέλει στην αυλή των Μακεδόνων;…»

Ο Εύελπις έχει προς στιγμήν αφαιρεθεί θαυμάζοντάς την.  Η κόμμωσή της είναι περίτεχνη, αλλά το πρόσωπό της είναι καθαρό από ψιμύθια.  Φοράει ένα, εκ πρώτης όψεως απλό, λευκό πτυχωτό φόρεμα… Όμως η παρατήρησή της τον επαναφέρει στην πραγματικότητα.

«Θα ήταν μεγάλη και εκλεκτή απόλαυση εάν θα είχα την ευκαιρία μα συζητήσω μαζί σου τις τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις αξιέραστη Φρύνη. Και είμαι απολύτως στη διάθεσή σου αν επιθυμείς κάτι τέτοιο. Ωστόσο επίτρεψέ μου πριν απ’ όλα να εκπληρώσω την υπόσχεσή μου προς την Θαΐδα και να σου μεταφέρω την αγάπη, τον σεβασμό και την πάγια εκτίμησή της απέναντί σου».

Η Φρύνη χαμογελάει.

«Η Θαίδα είναι μια ταλαντούχα νέα» λέει. «Δεν ξέρω αν έκανε καλά όταν αποφάσισε να ακολουθήσει την εκστρατεία, αλλά ήμουν πάντοτε σίγουρη ότι και εκεί θα άφηνε το χνάρι της».

Η Φρύνη κοιτάζει τον συνομιλητή της κατά πρόσωπο, προσεκτικά. Προφανώς κάτι θα τον ρωτήσει και θέλει να ανιχνεύσει την απάντηση, όχι μόνο στα λόγια, αλλά και στην έκφρασή του. «Αληθεύει ότι είναι αυτή που προκάλεσε την πυρκαγιά της Περσέπολης;»

Ο Εύελπις ξέρει ότι η Φρύνη δεν δίστασε να δείξει και μάλιστα με θεαματικό τρόπο τις δικές της απόψεις για όσα συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια, όταν πρότεινε στους Θηβαίους να αναγείρει και πάλι, με δικά της έξοδα, τα τείχη της πόλης που κατάστρεψε ο Αλέξανδρος. Η Ωραία δεν κατέχει μόνον άφθονο χρήμα, αλλά έχει και άποψη και κουράγιο: όλα τα απαραίτητα για να τροφοδοτηθεί ο μελλοντικός της θρύλος. Η (συντηρητική) ηγεσία της πόλης των Θηβών αρνήθηκε, αλλά η προσφορά πέρασε το ίδιο στην Ιστορία. Τώρα να που η Φρύνη ενδιαφέρεται, ίσως να ανησυχεί ή ίσως να χαίρεται, ακούγοντας πως η νεαρή Θαΐδα έκανε κάτι ακόμη πιο θεαματικό.  Έκαψε, ως νέα ενσάρκωση της Νέμεσης τα παλάτια της πρωτεύουσας των Περσών.

Ο Εύελπις ανασηκώνει το ένα φρύδι και της χαμογελάει.

«Όχι» της απαντά. «Δεν ήταν αυτή.  Άλλωστε πιστεύω ότι εάν το είχε κάνει εκείνη, εσύ θα το ήξερες ήδη». 

Η Φρύνη δεν αγνοεί το υπονοούμενο του Μεγαρέα. «Νομίζω ότι μου αποδίδεις γνώση πραγμάτων και εποπτεία των καταστάσεων που, δυστυχώς, δεν έχω. Ποιος ήταν λοιπόν ο εμπρηστής;»

«Θέλω να είμαι ειλικρινής απέναντι σου ωραία Φρύνη και ελπίζω να είσαι και εσύ εξ ίσου ειλικρινής, αν και ξέρω λίγο-πολύ τόσο τις γενικότερες απόψεις σου, όσο και εκείνες των στενών σου φίλων. Αν αναρωτιέσαι γιατί αυτή η εμπιστοσύνη, θα σού πω ότι πιστεύω πως υπάρχουν κοινά σημεία ανάμεσα στους ανθρώπους που διαθέτουν καλή πίστη, όποια κι αν είναι η πολιτική που ο καθένας κρίνει προσφορότερη για την σημερινή κατάσταση».

«Σε ακούω με ενδιαφέρον νεαρέ Μεγαρέα».

«Σχετικά με την πυρκαγιά, αυτή φαίνεται πως ήταν το μοιραίο αποτέλεσμα της σύγκλισης δύο πραγμάτων: Αφ’ ενός η φωτιά στην Περσέπολη ήταν μια στρατηγική αναγκαιότητα στη διεξαγωγή ενός πολέμου σε εξέλιξη, όπου δεν έχει γραφτεί ακόμη το οριστικό τέλος, επομένως μερικά ¨εκφοβιστικά¨ ή απλώς ¨προληπτικά¨ μέτρα έχουν τους οπαδούς τους. Αφετέρου, ανεξάρτητα με το ποιος άναψε το δαδί, η απόδοση της ευθύνης στην Θαΐδα (όχι μόνο σε αυτήν, αλλά γενικότερα στην Αθηναϊκή πολιτική η οποία παρουσιάζεται ως παρεμβατική και εκδικητική) είναι  μια εσκεμμένη συκοφαντική επιχείρηση, έτσι ώστε να υπονομευτεί η σχέση της Αθήνας με τους Μακεδόνες προς όφελος άλλων πολιτικών και άλλων επιρροών. Γιατί δε ρωτάς τους Αθηναίους πρέσβεις που συνόδεψαν τα αγάλματα; Θα δεις ότι ξέρουν κάποια πράγματα και ενδεχομένως θα σου μιλήσουν σχετικά.

Όμως προηγουμένως με ρώτησες κάτι άλλο. Εάν η θεωρητική διδασκαλία του Δάσκαλου Ισοκράτη για ενότητα των Ελλήνων συμβιβάζεται με την συγκεκριμένη μακεδονική ηγεμονία, πρώτα του Φίλιππου και τώρα του Αλέξανδρου. Θα σου απαντήσω ευθέως: όχι. Όχι πλήρως.

Είναι αλήθεια ότι ο Δάσκαλος Ισοκράτης απογοητευμένος από τις έριδες και τις μικροκακίες των πολιτικών παρατάξεων είχε απευθυνθεί γραπτά προς τον Φίλιππο ζητώντας του να πάρει ενωτικές πρωτοβουλίες, όμως είναι αλήθεια επίσης, κακά τα ψέματα,  ότι η ηγεμονία και η καθοδήγηση των Ελλήνων που είχε αρχικά στο μυαλό του ο Ισοκράτης αφορούσε βασικά την Αθηναϊκή δημοκρατία. Αυτή είναι που θα έπρεπε να αναλάβει τα ηνία, όχι νικώντας σε έναν ακόμη καταστρεπτικό πόλεμο, αλλά επειδή, απλούστατα, θα μπορούσε να πείσει τους Έλληνες για το αυτονόητο: πόσο ανόητες και φθοροποιές είναι οι αλλεπάλληλες εσωτερικές συγκρούσεις.

Αλλά η Ιστορία ακολούθησε διαφορετικό ρου. 

Τώρα εσύ ίσως δεν έχεις άδικο να αναρωτιέσαι πώς και γιατί οι οπαδοί των θεωριών του Ισοκράτη υποστηρίζουν την ηγεσία των Μακεδόνων. Η ορθότερη απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι η πιο απλή: Ούτε η Αθήνα ούτε καμιά άλλη από τις παραδοσιακά ισχυρές ελληνικές πόλεις είναι σε θέση σήμερα να ηγηθεί σε ένα σοβαρό πανελλήνιο ενωτικό εγχείρημα. Η Ιστορία διανύει μία φανερή καμπή και είναι μοιραίο να εμφανιστούν νέοι πρωταγωνιστές. Ίσως με λιγότερη αίγλη αλλά με περισσότερη αποτελεσματικότητα, Εάν η ενότητα εξακολουθεί να είναι το πρώτο ζητούμενο, τότε δεν υπάρχουν περιθώρια για μεμψιμοιρίες.

Όμως, πρόσεξέ με Φρύνη: αυτό δεν σημαίνει ότι οι Έλληνες του Νότου πρέπει να ακολουθήσουν τυφλά και άκριτα τους Μακεδόνες. Αντίθετα, πρέπει να βρίσκονται σε εγρήγορση, αν όχι σε επιφυλακή». 

Η Φρύνη τον κοιτάζει με κάποια έκπληξη και τον διακόπτει χαμογελώντας. Ίσως λίγο θερμότερα απ’ ό, τι πριν.   «Θέλω να σου πω δύο πράγματα: το ένα είναι πως σε ευχαριστώ που δεν αναλώθηκες κάνοντάς μου μόνον τις συνήθεις φιλοφρονήσεις. Σε ακούω με ευχαρίστηση να μου μιλάς για τα κοινά. Όχι γιατί οι έπαινοι έπαψαν να μου αρέσουν, απλά γιατί, ακόμη και σ’ αυτούς, προτιμώ κάποια ποικιλία. Με ενδιαφέρει -πάντοτε με ενδιέφερε- το τι συμβαίνει γύρω μου και μου αρέσει να ενημερώνομαι και να συζητώ. Αυτό είναι κάτι που οι φίλοι μου το ξέρουν και με ευχαριστεί που το αναγνωρίζεις κι εσύ.

Το άλλο που θέλω να σου πω είναι ένα ερώτημα:  Νεαρέ Μεγαρέα προσπαθείς να με προσηλυτίσεις; Αν ναι, σε τι ακριβώς; Ξέρω πως γνωρίζεις ότι αρνήθηκα να ανεβώ στη Μακεδονία όταν με προσκάλεσε ο Φίλιππος και πως ούτε η γοητεία του νεαρού Αλέξανδρου στάθηκε ικανή να με κάνει να αλλάξω γνώμη. Ξέρεις επίσης ότι ανάμεσα στους στενούς μου φίλους βρίσκονται μερικοί από τους πιο αξιόλογους πολίτες της Αθήνας, οι οποίοι όμως δεν διακρίνονται για τη συμπάθειά τους προς τους στρατηλάτες του Βορρά».

«Αξιέραστη Φρύνη. Ούτε εσύ ούτε εγώ είμαστε γεννημένοι στην Αθήνα. Όμως φιλοξενηθήκαμε και γίναμε αποδεκτοί σ’ αυτήν την πόλη και μπορούμε να πούμε πως και οι δυο την αγαπάμε και επιθυμούμε να είναι ευημερούσα και ευτυχής. Αλλά το βασικότερο και περιεκτικότερο κοινό μας σημείο είναι ότι και οι δυο γνωρίζουμε πως ανήκουμε σε ένα ευρύτερο σύνολο, αισθητά διαφορετικό από τις ανοργάνωτες φυλές της Δύσης και του Βορρά, αλλά και διακριτό από τα μονολιθικά βασίλεια και τις αυτοκρατορίες της Ανατολής και του Νότου. Αυτό το σύνολο που συσπειρώθηκε άλλοτε νικώντας τους ασιάτες εισβολείς, μπορεί και πάλι να συμπτυχτεί και να επιτύχει θαυμαστά καινούργια πράγματα. Αρκεί στην απαράμιλλη ζωτικότητα των ελληνικών φύλων του βορρά που παίρνουν τώρα την πρωτοβουλία, να προστεθεί η σοφία και η εμπειρία της  παλιάς Ελλάδας. Πιστεύω πως σε μια τέτοια κατεύθυνση μπορούμε να συμβάλουμε, τόσο εγώ, ο φιλοξενούμενος στην Αθήνα Μεγαρεύς όσο κι εσύ, η καταγόμενη από τις Θεσπιές της Βοιωτίας αγαπημένη των Αθηνών».

Ένα καμπανιστό γελάκι, δείχνει την ευαρέσκεια της Φρύνης

«Αυτό που είπες για την αξία της εμπειρίας με βρίσκει απόλυτα σύμφωνη και το ξέρεις. Για τα άλλα δεν ξέρω… ακόμη. Πάντως βρίσκω τη συζήτηση μαζί σου ενδιαφέρουσα. Νομίζω ότι μπορείς να με επισκέπτεσαι. Στο σπίτι μου θα συναντήσεις και θα μπορέσεις να συνομιλήσεις χωρίς τυπικότητες, αρκετούς σημαντικούς γηγενείς. Λίγο κυκεώνα ακόμη;»

Όμως, παρά την αυτοκυριαρχία του, που ο ίδιος θεωρεί δεδομένη, η προσοχή του Εύελπι έχει εστιαστεί στο γόνατο, καθώς και ένα τμήμα του μηρού της ωραίας που έχει εμφανιστεί ανάμεσα στις πτυχές του φορέματός της και έτσι, προσωρινά τουλάχιστον , δυσκολεύεται να απαντήσει…

……………….

[1] Μελίκρητος: υδρομέλι

[2] Κυκεών: κυρίως κρασί, αλλά ανακατεμένο με μέλι, τυρί,  και κριθαρένιο αλεύρι.