Γράφει ο Ηλίας Κουτσούκος

Αν τύχαινε να γεννηθείτε στην Αθήνα το 50 από πατέρα αστυνομικό πως φαντάζεστε τα πρώτα παιδικά χρονάκια σας. Σαν μούδιασμα είναι όσο κι αν παίζετε με τους συμμαθητές σας γιατί ξέρουν ποιος είναι ο πατέρας σου και δεν έχουν περάσει ούτε δέκα χρόνια που γινόταν της πουτάνας απ τον Εμφύλιο…

Νέα Φιλαδέλφεια, νοικιασμένη προσφυγική κατοικία με δυο δωμάτια, τουαλέτα έξω σε μια μικρή πίσω αυλή, γενικά μιζέρια και σχεδόν κάθε βράδυ όταν επέστρεφε ο πατέρας με μια ελάχιστη αφορμή έριχνε μερικά χαστούκια στη μάνα μου πότε γιατί δεν του άρεσε το φαγητό, πότε γιατί το πουκάμισο της μαλακισμένης πράσινης στολής του δεν ήταν καλά σιδερωμένο..

Δεν ήξερα καλά τα εκτός Αθήνας και στο χάρτη, μου φάνταζε τεράστια η χώρα και μακριά  τα σύνορα που ήταν όλο κινδύνους-όπως άκουγα-γύρω-γύρω κομουνιστές και στην ανατολή οι αιώνιοι εχθροί Τούρκοι.

Καπάκι μ αυτούς τους φόβους ο πατέρας μου-ποτέ δεν έμαθα γιατί-παίρνει μια μετάθεση για τον Έβρο κι έτσι βρισκόμαστε σ ένα κωλοχώρι έξω απ την Ορεστιάδα που όλοι μιλούσαν τούρκικα και το λέγαν ‘ορτάκιογι’ οι ντόπιοι  και οι εκτός ‘Λεπτή’ ..φυσικά δεν είχε ηλεκτρικό κι είχε μόνο λασπουριά κακοντυμένους χωρικούς και βέβαια οι συμμαθητές μου, δεν ήθελαν να με κάνουν παρέα γιατί ήμουν ο γιος του Αστυνόμου.

Πέρασα τρία χρόνια φριχτά και πήγαινα στο γυμνάσιο μ ένα σαράβαλο ποδήλατο όπως έκαναν όλα τα παιδιά τότε 15 χιλιόμετρα πήγαινε-έλα.Μισούσα τον πατέρα μου που συνέχιζε το χόμπι του ξυλοφορτώματος στη μάνα μου  και σε όσους κατά την άποψη της Χωροφυλακής ήταν αριστεροί  και φυσικά μισούσα το βραδινό αλκοολίκι του. Μισούσα τους καθηγητές μου, φουκαράδες τύραννοι της γαμημένης επαρχίας και δεν ξέρω αλήθεια πως έγινα τόσο νευρικός και σκληρός που το μόνο πράγμα που ψιθύριζα όλη μέρα κι όλη νύχτα μέσα μου ήταν ‘θα φύγω, θα φύγω, θα φύγω’.

Ξαφνικά ένα καλοκαίρι ο πατέρας μου πήρε μετάθεση για την Αλεξανδρούπολη και ένιωσα ευτυχισμένος πρώτη φορά που βρέθηκα σε πόλη με ηλεκτρισμό κι όμορφα σπίτια στη παραλία. Εκεί όμως ένιωσα επίσης φοβερή απέχθεια για τους λίγους πλούσιους που είχαν αυτοκίνητα κι επειδή ήμουν κοντός ένιωθα μίσος για τους ψηλούς κι έγινα πολύ σκληρός με όλους όσους ήταν καλύτεροι από μένα κι είχαν τις πρώτες τους φιλενάδες απ το σχολείο κι εγώ τίποτα. Τότε-θυμάμαι- αρρώστησα με ψηλό πυρετό κι έφερε ο πατέρας μου στο σπίτι να με δει ένας επίατρος ο οποίος αφού τον έβγαλε έξω απ το δωμάτιο με ρώτησε αν ήθελα να πάω με γυναίκα και του είπα ‘βεβαίως θέλω’.

Ο πατέρας μου-οφείλω να πω-όταν έφυγε ο πυρετός μ έστειλε σ ένα μπουρδέλο μ έναν ασφαλίτη χωροφύλακα που μόλις τέλειωσα με μια φουκαριάρα πουτάνα πιο μεγάλη σε ηλικία απ τη μάνα μου και με ρώτησε ‘ποιος θα με πληρώσει αγόρι μου’ εγώ απάντησα ‘ο κύριος έξω’ κι αυτή όταν του ζήτησε τα χρήματα-το θυμάμαι σαν νάναι τώρα-της απάντησε ‘δεν φτάνει που σε γαμήσαμε γαμώ το Χριστό σου θέλεις και λεφτά,μη σου σπάσω τα μούτρα..’ και με πήρε και φύγαμε κι αυτή τη ντροπή δεν θα τη βγάλω από πάνω μου μέχρι να βγει η ψυχή μου.

Παρ όλα αυτά αγάπησα τις πουτάνες που προσφέρουν το σώμα τους έναντι αμοιβής σε κάθε λογής ανθρώπους, το βρίσκω ιεραποστολικό και πάντα τις λάτρευα διότι πάνε με κοντούς, κακομούτσουνους, χοντρούς, βρωμιάρηδες αρκεί να υπάρχει παραδάκι. Μετά κατάλαβα πως υπάρχουν πουτάνες που πάνε μόνο και μόνο με άνδρες για να τους  τα παίρνουν κανονικά κι αυτοί νομίζουν πως γαμάνε τζάμπα οι ηλίθιοι γιατί τις έκαναν γυναίκες τους ή γκόμενες τους…

Επειδή λοιπόν εγώ γαμούσα ενώ οι συμμαθητές μου είχαν τρελαθεί στη μαλακία, έκανα παρέα με μεγαλύτερους από μένα που μου έμαθαν ένα σωρό κόλπα και μου δάνειζαν βιβλία εξωσχολικά κι έτσι αγάπησα πολύ τους κυρίους Τολστόι, Ντοστογιέβσκι, Μαγιακόβσκι, Γκόρκι κι αργότερα τον κύριο Χεμινγουέη,τον κύριο Στάιμπεκ,τον κύριο Μαξ Νορντάου και τον κύριο Τσβάιχ..

Όταν ήμουν στα 16 έχωσα μια γροθιά στο γυμνασιάρχη μαθηματικό που με άφησε εξεταστέο και τότε συνεδρίασε το συμβούλιο του Γυμνασίου και με απέβαλαν απ όλα τα σχολεία της Θράκης. Εγώ έφυγα απ το σπίτι και κοιμόμουν για μέρες σε κάτι χαμόσπιτα ακατοίκητα κι όταν γύρισα στο σπίτι δεν με χτύπησε ο πατέρας μου αλλά μου είπε πως φεύγουμε απ την Αλεξανδρούπολη για τη Θεσσαλονίκη αφού βεβαίως μου τόνισε πως κατέστρεψα τον ίδιο και τον εαυτό μου και πως στο μέτωπο μου θα υπάρχει πάντα  εγχάρακτη η λέξη ‘αλήτης΄

Στη Θεσσαλονίκη μ έστειλε στο ελληνικό κολέγιο-γιατί δεν πλήρωνε επειδή ο ιδιοκτήτης του ήταν απ το χωριό του, αλλά έζησα μόνος μου σ ένα απίθανο υπόγειο της Μαρτίου μ έναν μεγαλύτερο μου φίλο σπουδαστή της Αρχιτεκτονικής κι αυτό το δέχθηκε ο πατέρας μου γιατί ο πατέρας του φίλου μου ήταν αξιωματικός και γιατί ήθελε να με ξεφορτωθεί απ το σπίτι μη τύχει και με σκοτώσει απ τα νεύρα του, και το αλκοολίκι του.

Η μητέρα μου δεν είχε άποψη για όλα αυτά επειδή συνέχιζε να τρώει ξύλο σχεδόν μέχρι τα γεράματα της.

Στο υπόγειο της Μαρτίου τη πέρασα ζάχαρη για δυό χρόνια επειδή ανήκε στην Αποστολική Διακονία κι έρχονταν μέρα-παραμέρα κάποιες μαλακισμένες  θεούσες και μας έφερναν και του πουλιού το γάλα επειδή ήμασταν έφηβοι μακριά δήθεν απ την οικογένεια κι αυτές το παίζαν ‘προστασία εκ Θεού’ κι εμείς παίζαμε εκπληκτική επιτυχία, το θεατρικό ‘φτωχά παιδιά και απροστάτευτα’.

Εφυγα στρατιώτης και δεν τους είπα ούτε ‘γεια’ [πατέρα-μητέρα]και ενώ ήταν δικτατορία καθόλου δεν με ένοιαζε ο Στρατός της Ελλάδας φρουρός γιατί δεν είχα μία και απολάμβανα να με κερνούν τσιγάρα οι έχοντες στους οποίους το έπαιζα και διανοούμενος τόσα βιβλία που είχα διαβάσει…Έβλεπα την όλη ιστορία σαν μια κατάσταση ημιαπελευθέρωσης σε μια μεγαλύτερη φυλακή, είχα καθαρίσει μ αυτό που λέγεται Οικογένεια, διάβαζα κι έγραφα και να σκεφτεί κάποιος πως είχα στα 20 μου πάρει 4 πανελλήνια βραβεία Ποίησης με χρήματα παρακαλώ, τα οποία κατέθετα στις λατρεμένες πουτάνες μου.

Όταν απολύθηκα, πείνασα για κάπου 4 μήνες αλλά μετά βρήκα περιστασιακές δουλειές και κατέληξα στο εργοστάσιο Λιπασμάτων και στα 24 μου ήμουν αντιπρόεδρος της Ομοσπονδίας.

Παντρεύτηκα σαν βλάκας και χώρισα μετά 17 χρόνια. Δούλεψα στη τηλεόραση, στο ραδιόφωνο, στις εφημερίδες κι έγραψα 10 βιβλία.

Δεν έχω σπίτι, πάντα νοικιάζω σε διαφορετικές περιοχές της πόλης κατά καιρούς.

Εχω όμως μια μηχανή μεγάλου κυβισμού γιατί θεωρώ πως είναι ύψιστο αγαθό να καβαλάς ένα σιδερένιο δίκυκλο που σου χαρίζει 148 άλογα κάτω απ τα αρχίδια σου και σε πηγαίνει μια εκδρομή κοντά στη θάλασσα όπου ακούς απ το mp3 όπερες και καπνίζεις, καπνίζεις, καπνίζεις…

Αυτό  θαρρώ πως είναι  το πραγματικό βιογραφικό μου, πέρα απ το γαμήσι, τα τσίπουρα-ανευ και τα μεταξωτά πουκάμισα που μου αρέσουν πολύ  καθώς και τα ψυχοαναληπτικά που τα παίρνω κατά καιρούς για μη σκοτώσω κάποιον που δεν μου αρέσει…

Ας πούμε ότι οι συγκυρίες το επιτρέπουν.

Ας πούμε ότι βρίσκεστε υπό την σαγηνευτική επιρροή μιας λευκής κόλλας χαρτιού, που αναζητά γράμματα και ιστορίες.

Ας πούμε ότι θέλετε να ζήσετε την περιπέτεια της γραφής και αναρωτιέστε από ποια πόρτα να μπείτε στον συναρπαστικό της κόσμο.

Από την λιτή, σοβαρή πύλη της διατύπωσης σκέψεων, προβληματισμών και απόψεων; Από την φαντασμαγορική ¨πορτάρα¨ (έτσι λέμε στη Θεσσαλονίκη τις πύλες των κάστρων)  των μπριόζικων φανταστικών μυθοπλαστικών αφηγήσεων; Από την σκηνογραφική είσοδο των θεατρικών διαλόγων; Ή από κάποια άλλη, καινούργια πύλη, από εκείνες που μέχρι στιγμής δεν έχετε επιχειρήσει να παραβιάσετε;

Εγώ λέω ότι αυτή η τελευταία επιλογή μοιάζει η πιο δελεαστική. Αυτή που υπόσχεται τις περισσότερες εκπλήξεις.

Όμως ας μην το παρακάνουμε σε προσδοκίες.

Θέλω να πω ότι όσο κι αν ζορίζεται ο συγγραφέας, όσο κι αν επιθυμεί να καινοτομήσει, όσο κι αν επιχειρεί να προσεγγίσει νέα είδη γραφής, κατά βάθος από το ίδιο καπέλο βγάζει πάντοτε τους λαγούς, τα περιστέρια και τα φανταχτερά του φουλάρια.

Πάντως, ας δεχτούμε ότι κάθε απόχρωση γραφής έχει τις ιδιαιτερότητές της. Μερικά θέματα, ας πούμε, απαιτούν έρευνα. Έτσι δίνουν την ευκαιρία της αναζήτησης που, από μόνη της,  είναι κι αυτή μια περιπέτεια.

Άλλα πάλι, σε αφήνουν αχαλίνωτο να νομίζεις ότι τα φτιάχνεις όλα εξ αρχής. Πρόκειται φυσικά για μια ψευδαίσθηση, αλλά παραμένει μια γοητευτική πλάνη (νομίζω ότι οι συγγραφείς είναι πάντα έτοιμοι να αυτο-πλανηθούν).

Υπάρχει και ένα είδος, που ενώ απαιτεί επαρκή τεκμηρίωση,  επιτρέπει παράλληλα μυθοπλαστικές απογειώσεις: το ιστορικό μυθιστόρημα. (Ε, ναι. Αν θέλεις, στην ίδια αφήγηση, να συμπεριλάβεις μυθοπλαστικά και τεκμηριωμένα στοιχεία, πρέπει να το πάρεις απόφαση ότι δεν αρκεί η χωρητικότητα ενός, έστω εκτεταμένου, διηγήματος, πιθανώς ούτε και εκείνη της νουβέλας: θα πρέπει να βουτήξεις στη βαθειά, έως άπατη, σελιδοπαραγωγή του μυθιστορήματος).

Έκανα τις παραπάνω σκέψεις καθώς έμπαινε το καλοκαίρι και προβληματιζόμουν, τόσο για το είδος της γραφής, όσο και για το συγκεκριμένο θέμα που θα μπορούσε να με ¨απογειώσει¨, γιατί, μεταξύ μας, ήθελα να προσπεράσω περίκλειστα τείχη που απομονώνουν εμένα.

Μια μέρα, με τον Νίκο που ήταν εδώ, συζητούσαμε για διάφορα θέματα της επικαιρότητας, με αυτόν  τον νέο τρόπο (νέο για τη γενιά μας –οι πιτσιρικάδες το έχουν στο αίμα τους), που η σύγχρονη τεχνολογία επιτρέπει. Δηλαδή σκάβοντας με τη βοήθεια του φορητού ή του τάμπλετ, γύρω τριγύρω από ειδήσεις που μας πλασάρει η εφημερίδα ή η τηλεόραση. Συζήτηση, ψάξιμο, νέα στοιχεία, πάλι συζήτηση, ψάξιμο… Είναι ένα παιχνίδι που -αν αγνοήσεις προς στιγμήν τον εκνευρισμό που προκαλεί το χάσμα ανάμεσα σε αυτά που ξεφουρνίζουν τα Μέσα και αυτά που προκύπτουν από μια, έστω αβαθή, πρώτη διερεύνηση στο διαδίκτυο- μπορεί να αποβεί πρωτότυπο και ενδιαφέρον.

Η είδηση που αναμασούσε η τηλεόραση δεν ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και ίσα ίσα που την προσέξαμε. Ο πρωθυπουργός βρισκόταν στην Ιταλία και οι οικοδεσπότες, διπλωματικά ευγενικοί, τον πήγαν σε μια έκθεση αφιερωμένη στη Δημοκρατία (της οποίας μας αναγνωρίζουν το -ληγμένο- κόπι ράιτ), όπου το κύριο έκθεμα ήταν τα ρωμαϊκά αντίγραφα των αγαλμάτων των ¨τυραννοκτόνων¨.

Ας θυμηθούμε, είπαμε, λίγο περισσότερα για τον Αριστογείτονα και τον Αρμόδιο. Άρα: Γκούγκλης, Βικιπέντια, και μετά ένας λαβύρινθος από αποδεκτούς και απαράδεκτους (αισθητικά) ¨τόπους¨.

 Ενώ ξεκινήσαμε αναζητώντας συμπληρωματικές πληροφορίες για την εποχή που έδρασαν οι απεικονιζόμενοι αγαλματοποιηθέντες, το ερώτημα που άρχισε να διαγράφεται, όλο και πιο έντονα γύρω από τους δύο, ήταν: Ήρωες της (πρώιμης ή υπό κατασκευή) Δημοκρατίας, όπως κατέγραφαν  μερικοί, ή ¨απολιτικοί κίναιδοι¨, όπως ενίσταντο άλλοι;. Πολιτική δολοφονία, συνωμοσία των Λακεδαιμονίων ή μελοδραματικό έγκλημα πάθους;  Ή για να γενικεύσουμε: κατά πόσο η Δημοκρατία για να επικρατήσει ή να διατηρηθεί έχει ανάγκη από μύθους;

¨Να ένα ωραίο θέμα για ιστορικό μυθιστόρημα¨, λέει ο Νίκος.

Εγώ τσιμπάω αμέσως.

Γιατί όχι, λέω.

(συνεχίζεται)

Ήτανε μέρα Κυριακή, μεσημεράκι. Σκόρπιες ξαφνικές ριπές ανέμου και το μπουρίνι έριχνε κουβάδες νερό (τον ένα πίσω από τον άλλο με ασυνεχή τρόπο) πάνω στις λαμαρίνες των δυο αυτοκινήτων που προσπαθούσαν να βγουν από τη Θεσσαλονίκη τραβώντας προς τα νότια. Μπροστά πήγαινε ο Ηλίας και η Μαρία. Ο Ηλίας είχε ξαναπάει στη παραθαλάσσια ταβέρνα με τη ¨σερβιτόρα που εξαφανίζεται πίσω απ την κουρτίνα¨ κι ήξερε το δρόμο. Πίσω εγώ οδηγώντας τσαλαβουτηχτά τον ¨Χοντρό¨ μαζί με τη Σόφη και τον Νίκο με την Ιωάννα, κοντά μας τις μέρες εκείνες. Όπου, που λέτε, φρενάρει ο Ηλίας   έξαφνα μπροστά μου δεξιά. Σταματάω κι εγώ παραπίσω και τον βλέπω να κατεβαίνει, να πλησιάζει το παράθυρο του συνοδηγού και να δίνει στον Νίκο χαρτί τυλιγμένο σε κύλινδρο και ασφαλισμένο με κόκκινη κορδέλα. Μετά τρέχοντας για να προφυλαχτεί από το κατεβατό επιστρέφει στο αμάξι του και βάζει μπρος.  Λίγο αργότερα φτάσαμε στη ¨σερβιτόρα¨ όπου μας περίμεναν ο Φάνης και η Μαρία. Καθησαμε έξω, η μπόρα σταμάτησε και το τσίπουρο ήταν καλό.

Το χαρτί έγραφε τα εξής:

Αλλάχ ου ακμπάρ…

Επειδή είμαι ηττημένος κατά κράτος

οριζοντίως και καθέτως

επί δεκαετίες οργισμένος είμαι.

Κάποιες νύχτες

όταν το μίσος κάνει κόκκινο το μυαλό μου

για εντελώς συγκεχυμένους λόγους

βγαίνω έξω μ ένα σπουδαίο

κοφτερό κυρτό μαχαίρι

και σφάζω λάστιχα ακριβών αυτοκινήτων

ή μια γραμμή τραβάω

από τη μία άκρη ως την άλλη

της τσίλικης μοντέρνας λαμαρίνας…

Ω τι ωραία που είναι

να σκέφτομαι την άλλη μέρα

τον καθώς-πρέπει κύριο

που θ’ αντικρύσει το τέλειο  κωλάμαξο του

σημαδεμένο με βαθιές γραμμές…

Και χέστηκα για αυτούς που βρίσκουν

αυτή τη πράξη βάρβαρη ή κομπλεξική.

Εξάλλου πάντα ήμουνα κομπλεξικός από μικρός

πιστεύοντας πως είμαι λύκος

και κάθε που ερχότανε πανσέληνος

ήθελα να ουρλιάζω σ’ ένα πατέρα που δεν έχω

γιατί εξαφανίστηκε σε κάποια νεφελώματα

του σύμπαντος

που δεν μπορεί ούτε ο Χαμπλ να δει

ούτε το τηλεσκόπιο Αρεσίμπο…

Μονάχος είμαι

και έχω μέσα μου δεκάδες άλλους

που το κουμάντο κάνει ένας Αραβας

μ’  ένα καμπυλωτό δαμασκηνό σπαθί.

τον έχω δει να κατασφάζει τους αγγέλους μου

τον έχω δει αγριεμένο να μου φωνάζει ‘βούλωστο’

Όμως όταν γυρνώ τις νύχτες

απ’ τους βανδαλισμούς των ακριβών αυτοκινήτων

κάθεται ήρεμος, χαιδεύει τη γενειάδα του

χαμογελάει και μου λέει

‘Αλλάχ ου ακμπάρ…’

ΥΓ Αν είναι αλήθεια ότι τα καλλιτεχνικά μηνύματα ολοκληρώνουν την διαδρομή τους ανοικτά στις υποκειμενικές/προσωπικές αποκωδικοποιήσεις του καθε  ¨αναγνώστη¨, τότε το παραπάνω έξοχο ποίημα του Ηλία Κουτσούκου,  θα ανακαλεί  (μαζί με άλλα που τα κρατάω για μένα) λόγια ραντισμένα από χοντρές ψιχάλες βροχής με γεύση τσίπουρου, καθώς και την ανάμνηση μιας εφηβικής συλλογής καμωμένης από (αποκολλημένα) σήματα αυτοκινήτων.

Κυριακή 26 του Γενάρη.  10:30 το πρωί. Το ’χει στρώσει. Όχι οριστικά, το σκέπτεται. Ρίχνει ακόμη. Είναι δυο τρεις ώρες που χιονίζει στην Πάνω Πόλη. Φωτογραφίζω τριγύρω απ’ το σπίτι. Πάω να δω τι κάνει η Νερατζιά που έχω σ’ ένα βαρέλι στην αυλή εδώ και μερικά χρόνια. Άλλοτε φουντώνει, άλλοτε μαραζώνει. Αντέχει. Η λεμονιά έχει τρία λεμονάκια…

(Κάποτε στην Ηλιούπολη Αττικής)

 Η μικρή παλιά ασπρόμαυρη φωτογραφία πρέπει να υπάρχει ακόμη κάπου. Ίσως στο πατρικό σπίτι, ίσως ανακατεμένη μ’ εκείνες που συντηρεί κατ’ αποκλειστικότητα το μικρό μου αδελφάκι, στην Αθήνα.

Στην φωτογραφία, αν τα θυμάμαι σωστά, ένα μικρό μέρος καταλαμβάνω εγώ, τόσος δα, και κρατάω μια  ανθοδέσμη. Μιλάμε για τη δεκαετία του πενήντα, πρέπει να είμαι στις πρώτες τάξεις του δημοτικού.

Τριγύρω διάφοροι τύποι της εποχής: Μεγάλοι κύριοι, κουστουμάτοι, με τα παντελόνια φαρδιά και τις ζώνες ψηλά στη μέση, μεγάλες κυρίες ταγιεράτες και καπελοφόρες.

Πέρα από την ομάδα των καλοντυμένων, δε θυμάμαι αν φαινόταν στο φωτογραφικό πλάνο, αλλά σας διαβεβαιώνω ότι στο τοπίο κυριαρχούσε, η προαστιακή σχεδόν-ερημιά: εδώ κι εκεί τα μονόπατα, άντε δίπατα σπιτάκια, και τριγύρω άφθονα οικόπεδα-χωράφια. Όμως, κι ας μη το ξέραμε τότε (έξι χιλιόμετρα από την Ομόνοια),  η Αθήνα ήδη κόχλαζε και εγκυμονούσε: όπου να ’ναι από τις αγκυλόμορφες (αλλά πανάσχημες) σιδερένιες ¨αναμονές¨ θα ξεπετάγονταν πανωσηκώματα, υπερβάσεις και  λοιπές εξαμβλωματικές αυθαιρεσίες.

Μία ψηλή κυρία, στη μέση της φωτογραφίας σκύβει να πάρει τα λουλούδια και χαμογελά στον πιτσιρικά-εμένα, ο οποίος (πιτσιρικάς-εγώ) ντρέπεται λίγο, αλλά έχει αποφασίσει να τα βγάλει πέρα. Άλλωστε το καθήκον/ειδική αποστολή που μου έχει ανατεθεί δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολο. Δεν έχει απαγγελία ούτε λόγια να τα θυμάσαι απ’ έξω. Το μόνο που μου είπανε είναι να παραδώσω τα άνθη στην ψηλή κυρία. Τα λόγια θα τα ‘λεγε, ή τα είχε ήδη πει -δεν θυμάμαι, ο κύριος Επίσημος.

Εγώ βρίσκομαι εκεί γιατί οι γονείς μου, και οι δύο, συμμετέχουν στα τοπικά κοινά, πάντα με την αντιπολίτευση, που μετά την εμφύλια αιματηρή ταραχή προσπαθεί κουτσά στραβά να ανασυγκροτηθεί. Εμένα αυτές οι συλλογικές ιστορίες μου αρέσουν και μπλέκομαι ευχαρίστως στα πόδια τους χωρίς να με νοιάζει πολύ που κατά κανόνα χάνουμε. Οι εκλογές, για παράδειγμα, μου φαίνονται πανηγύρι: οι μεγάλοι σε έξαψη κι εγώ μαζί να ξενυχτάμε για να καταγράψουμε και να αθροίσουμε (στην πίσω όψη ψηφοδελτίων που περίσσεψαν) τα αποτελέσματα που ξεφουρνίζει κάθε τόσο σε δυσκοίλια καθαρεύουσα το Εθνικόν Ίδρυμα Ραδιοφωνίας, Πρώτον Πρόγραμμα.

Εν πάση περιπτώσει, που και που υπάρχει και κάποια μικρή νίκη: κάποια πρόταση που περνάει στο συμβούλιο της κοινότητας, κάποιος δρόμος που ασφαλτοστρώνεται, μια στάση παραπέρα για το Λεωφορείο. Ή ακόμη, κάποια πλατεία να παίρνει ένα όνομα  της προκοπής, κάποιου που να τ’ αξίζει.

Το Πρώτο Δημοτικό Σχολείο όπου φοιτώ στις πρώτες τάξεις, είναι μακριά από το σπίτι. Ένα χιλιόμετρο και κάτι ανηφόρα (στον πηγαιμό) και δύο ρέματα ανεβοκατέβασμα. Πάντως, αν και ο τόπος είναι ακόμη αδιαμόρφωτος και αγροτικός, εδώ είναι μία από τις σπάνιες περιοχές της Αττικής όπου οι συγκυρίες έχουν επιτρέψει την σύνταξη ενός ρυμοτομικού σχεδίου. Άρα, διαθέτει δρόμους και πλατείες, μη ορατές δια γυμνού οφθαλμού, αλλά σαφώς τοπογραφημένες στο εν λόγω σχέδιο. Απέναντι από το Πρώτο Δημοτικό έχει προβλεφτεί μια τέτοια μεγάλη πλατεία.

Να ’μαι λοιπόν στα βαφτίσια της πλατείας, ανάμεσα στα πόδια των μεγάλων, με την ανθοδέσμη αγκαλιά  και την ψηλή κυρία (εμένα μου φαίνεται θεόρατη) να γέρνει προς τη μεριά μου. Ευτυχώς δε με τσιμπάει στο μάγουλο, πράγμα που αποτελεί μια από τις πιο ενοχλητικές συνήθειες των μεγάλων της εποχής, αλλά μου χαμογελάει!

Χαμογελάω επίσης κι εγώ και παραδίδω τα άνθη.

Όμως η κυρία δεν είναι το κυρίως τιμώμενο πρόσωπο. Το κατ’ εξοχήν τιμώμενο πρόσωπο, εκείνο που θα δώσει το όνομά του την πλατεία στέκεται εκεί δίπλα και προσπαθεί, μέσω διερμηνέως, να καταλάβει τα καλά λόγια που του αφιερώνουν οι ρήτορες κατά τη διάρκεια της τελετής.

Ο δωρητής του ονόματος της πλατείας δεν είναι στρατηλάτης, δεν είναι πολιτικός, δεν είναι καν καλλιτέχνης. Είναι εφευρέτης! Το έχουμε ήδη μάθει στο σχολείο και μοιάζει ακριβώς με αυτό που μάθαμε: ένας εφευρέτης ευεργέτης!

Είναι ηλικιωμένος, ασπρομάλλης και το μόνο στράτευμα που του ανήκει είναι ένα άγημα ενισχυμένων αντισωμάτων που ανακάλυψε κρυμμένο σε κάτι μούχλες (όπως μας διευκρίνισε η κυρία Ζωή, η δασκάλα μας, βιολίστρια, φίλη της μητέρας μου και κάπως σαν την κυρία Μιμ του Ντίσνεϊ)

Παραδίδω τα άνθη, κάνω μεταβολή και προκειμένου να αποφύγω τυχόν τσιμπήματα στο μάγουλο την κάνω διακριτικά. Δε θυμάμαι αν πήγα να παίξω ή να διαβάσω απαγορευμένη λογοτεχνία (¨Μικρό Ήρωα¨)

Ήταν η πρώτη και τελευταία φορά που συνάντησα τον Αλέξανδρο Φλέμιγκ. Την Αμαλία Φλέμιγκ θα τη συναντούσα ακόμη μία φορά καμιά εικοσαριά χρόνια αργότερα.

(συνεχίζεται…)

Υστερόγραφο: Μπορεί να μη βρήκα (ακόμη) τη φωτογραφία για την οποία σας μιλάω παραπάνω, ψάχνοντας όμως  βρήκα μια επίσημη αναμνηστική φωτογραφία από το τέλος της τελετής. Βρίσκεται αναδημοσιευμένη στον επετειακό τόμο (Ηλιούπολη: Σελίδες Ιστορίας) που εξέδωσε ο Δήμος το 2006 

Σε κάποιες σελίδες του ίδιου τόμου βρήκα απεικονισμένο τον πατέρα μου Θανάση Νόττα: πρώτος αριστερά στην πρώτη (προεκλογική συγκέντρωση σε καφενείο της Κάτω Ηλιούπολης) και όρθιος τρίτος από τα δεξιά στη δεύτερη. Πρέπει να ήταν τότε 34 χρονών.

Εντάξει, έπεσε άπνοια κι ακεφιά κι έτσι για μερικές εβδομάδες το Ιστολογοφόρο έμεινε ακίνητο να λιμνάζει στις χειμωνιάτικες ομίχλες. Όμως μερικοί από τους φίλους που συνταξιδεύουν μαζί μου (όπως ο Ηλίας, ο Νίκος, ο Βασίλης), φρόντισαν να μεταφέρουν στο κατάστρωμα πνοές γραφής και άλλα λεκτικά καύσιμα κι έτσι βάζουμε (αμετανόητοι) πάλι μπρος.

Λέω να αρχίσουμε, -έτσι, για να πάμε κόντρα στη δυσθυμία,- με (εικονογραφημένα) στιγμιότυπα από μοτοσικλετιστικές περιπέτειες (ή τι συμβαίνει όταν ο Βασίλης Μεταλλινός ξανασυναντάει το δίτροχο ζευγάρι των φίλων του από την Ανατολή και τους εξιστορεί τις εντυπώσεις του από τον πρόσφατο γύρο των μυστηριωδών Ινδιών με ινδικό μηχανάκι).

 Βασίλης Μεταλλινός :

Aπό τη μάντρα του τσομπάνη στην Ήπειρο …στα μάντρα των Ινδουιστών στη Μαχαράστρα.

(Και για την  εικονογραφιση φρόντισε ο ίδιος )

Σάββατο απόγευμα, ώρα 7.30’…

Μιά σαράβαλη μαύρη 1100 GS, με “τελειωμένα” σανζμάν και εξάτμιση, που ακούγονταν σαν πολεμικό Αlbatros του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου μπήκε στο κτήμα του Χολομώντα… Ένα ανόητο ξεδοντιάρικο χαμόγελο στο κράνος του οδηγού και μια φάτσα που έμοιαζε με κάτι σχετικό από μενού ψαροταβέρνας στο κράνος του συνοδηγού, έκαναν την εμφάνισή τους, μόλις ακινητοποιήθηκε η μηχανή στο ένα μέτρο…
Παραλίγο θα έκανα φέτες το μπροστινό λάστιχο με το θαμνοκοπτικό.
Έσβησα. Έσβησε.
Σήκωσα ζελατίνα. Σήκωσαν ζελατίνες…
“Βασιλτζίκ efendi!!!!!!!!!” φώναξε η Γκιουλέν κι έβγαλε το κράνος.
“kardeş” ψέλλισε με τον γνωστό ρωγμώδη λυγμό ο Ερντεμίρ και μ΄αγκάλιασε…
“Τι έγινε τ’ αμάξι το Dogan, ρε Ερντεμίρ?”
“Μας το κόψανε στο ΚΤΕΟ στο Βέλγιο…” είπε μ’ ένα αίσθημα υπαρξιακής σύγχυσης, που προκαλούσε η έντονη επίγνωση του απρόβλεπτου της ζωής, και δεν μπορούσε να την ανακουφήσει ένα κοινό tavor των 2,5 mg…
Κούνησα με ύφος “triple action” -έκπληξης, θλίψης, κατανόησης- το κεφάλι μου και ρώτησα:
“…και η GS?”
“Aυτή την χάρισε ένας πελάτης της Γκιουλέν που ερχόταν κάθε 2 μέρες για το φλιτζάνι. Όταν έφευγε του πάσαρα μερικά μπουκαλάκια από το θαυματουργό αφροδισιακό με τους αποξηραμένους όρχεις βουβάλου… Τελικά, μετά από 20 συνεδρίες έβγαλε …κέρατα και δεν του ‘μπαινε το κράνος…» 

Βράδυ… 9.45′
Χολομώντας…
Βεράντα, λάμπες θυέλλης, αρωματικά ρεσώ, κατάσταση ατμοσφερίκ …και η φωνή της Amy Winehouse στο “you know i’m no good”, μπερδεύονταν βάναυσα με τις απόκοσμες παραφωνίες του Ερντεμίρ και της Γκιουλέν…
Τα 15 τενεκεδάκια FIX, ήδη τους έκαναν να τραγουδούν σαν σουρωμένοι χούλιγκανς, τον ύμνο της Φενέρ Μπαξέ …σε στιλ τζάζ!
Ο βαρύς παφλάζων ήχος των εν βρασμώ σπαγγέτι, πάνω στο καμινέτο υγραερίου, στη μέση του τραπεζιού, έκανε την Γκιουλέν να ξανακοιτάξει το ρολόι της…
“Σε 3 λεπτά τα βγάζω! Βασιλτζίκ efendi ετοίμασε το σουρωτήρι…” γρύλισε με πεινασμένο ύφος, που στο ημίφως των λαμπών θυέλλης και των σκιών του δάσους, φάνταζε σαν να προανήγγειλε το …ολοκαύτωμα!
“Nοιώσε συμπόνια για την άγνοιά μου Γκιουλέν, αλλά δεν ξέρω που το ‘χει τακτοποιήσει η σύζυγος… Αυτές είναι λεπτομέρειες, στο έπακρον διακοσμητικές και μη κατανοητές από μη ειδήμονα νου!” γρύλισα, υπαινισσόμενος ότι οποιαδήποτε προσπάθεια να μαντέψει κανείς την λογική της συζύγου μου, θα τον οδηγούσε στον στιγμιαίο χρόνο …που φτάνει για να περάσεις από την ηρεμία στο φρενοκομείο…
“Μην ανησυχείς Βασιλτζίκ efendi” φώναξε ο Ερντεμίρ και έβγαλε από την παλιά 1100GS την αλουμινένια πλαϊνή βαλίτσα, γνωστής ουρανοπαρμένης εταιρίας, την ξέπλυνε στα γρήγορα στο νεροχύτη και με την ψυχρή αυτοκυριαρχία κοσμοναύτη του Σογιούζ, έγνεψε στην Γκιουλέν να σουρώσει εκεί τα σπαγγέτι…
Σε λίγα λεπτά τρώγαμε μια εκπληκτική σπαγγετάτα “αλ πέστο”. Tέτοιο γλυστερό ζυμαρικό δεν έχω ξαναφάει…
“Το μυστικό είναι ένα! Το σωστό σούρωμα, καρντές και το λίγο νερό που κρατάει η βαλίτσα στον πάτο, που δεν τ’ αφήνει να κολλήσουν” μΕ είπε μπουκωμένος ο Ερντεμίρ.
“Oι Ιταλοί ξέρουν από μακαρονάδες! Στην υγειά του Herb(*)” φώναξα σηκώνοντας ένα κουτάκι FIX, κάνοντας την Γκιουλέν να μΕ κοιτάζει με απορία, διακόπτοντας το μάσημα μιας τεράστιας μπουκιάς ζυμαρικών…

Ωρα 1.15’…
Ο Ερντεμίρ με μισοκλεισμένο βλέφαρο και βαθύ πηκτώδες περισπούδαστο ύφος, άνοιξε μία Primator.
«Γιατί δεν πήγες με την Africa στην Ινδία?» μΕ ρώτησε ξαφνικά με αυστηρή φωνή, σαν του μουλά Μοχάμεντ Ομάρ, όταν διαβάζει θρησκευτικά μηνύματα από μεντρεσέ του Κανταχάρ…
“Που να σΕ εξηγώ, ρε Ερντεμίρ” είπα ανεβάζοντας το φυτίλι της γκαζόλαμπας για να μην σβήσει.
«Είμαι απελπιστικά ανυπόμονος να μας τα πεις, Βασιλτζίκ efendi» είπε κοιτάζοντας στα ανατολικά του Χολομώντα μια αστραπή σαν καρδιογράφημα να φωτίζει τον ουρανό….

«Μιλάς σοβαρά?» είπε ο Ερντεμίρ, εντυπωσιασμένος με καθαρό jazz μέταλλο στη φωνή…
«Το παν είναι να ξεφύγεις από τον μόνιμα αναδευόμενο βόθρο του adv μοτοσυκλετιστικού μάρκετιγκ και τους ημιπαράφρονες καθοδηγητές του, που βρυχώνται σαν μεταεμμηνοπαυσιακές ύαινες για να σου κατασπαράξουν το πορτοφόλι!» είπα σε έντονο ύφος, εστιάζοντας το βλέμμα μου σ’ ένα μπουκάλι Primator και στο μεταλλικό ανοιχτήρι…
«Και λοιπόν?»
«Αρχές Μαρτίου, πετούσα με τις Τούρκικες αερογραμμές από Σαλονί για Βομβάη, με μοναδική χειραποσκευή το σακίδιό μου…καρντές!»

«Και τα Ινδικά μηχανάκια …δεν ήτανε μικρά για σένα Βασιλτζίκ efendi?» μΕ είπε ο Ερντεμίρ, κάνοντας μια παύση και ζυγίζοντας τις λέξεις με έντονη εικαστικότητα.
«Εδώ κι αρκετά χρόνια, σοφότερος κι εμπειρότερος, οι φαλλοκρατικές παπαριές περί ιπποδυνάμεων, ασύστολων επιδόσεων και αντβέ κομμώσεων, έχουν περάσει στη ζώνη του ανεξήγητου, του γραφικού και της λαογραφίας, καρντές…» απάντησα βλέποντας την Γκιουλέν να στρίβει έναν υπερμεγέθη μπάφο…
«Χμμμμ» γρύλλισε ο Ερντεμίρ. «Και τι μάρκα νοίκιασες τελικά?» συμπλήρωσε με μια αίσθηση ασυνάρτητων εντυπώσεων.
«Πρώτα πήγα για 10 μέρες στο Νεπάλ. Εκεί νοίκιασα 2 Bajaj. Ένα Pulsar κι ένα Avenger. Και τα 2 με τον ίδιο κινητήρα των 220cc. Eλαφριά, ευκίνητα, γρήγορα και με κατανάλωση 40-42 χλμ/λίτρο, με τιμή βενζίνης περίπου στα 90 λεπτά. Ειδικά το Αvenger (τσοπεροειδές) ήταν σχεδόν καινούργιο, με 1040 χλμ… Και όταν θέλεις περίπου 6-7 ώρες για να διανύσεις 180-200 χλμ, λόγω της εφιαλτικής κίνησης, με τα Bajaj ήμουν ταμάμ, Ερντεμίρ καρντές!» του εξήγησα.

Η Γκιουλέν σηκώθηκε από τη θέση της κι έβαλε στο cd μια μπαλάντα της Ιζέλ, το Kızımız Olacaktı…
«Συνέχισε Βασιλτζίκ effendi!» μΕ είπε φυσώντας τον καπνό προς το πρόσωπο του Ερντεμίρ…

«Κάτι που σε δυσκόλεψε καρντές?» μΕ ρώτησε ο Ερντεμίρ, διώχνοντας με παλινδρομικές κινήσεις τον καπνό από τον μπάφο της Γκιουλέν, που ερχόταν στα μούτρα του…
«Οι ασταμάτητες απεργίες στα καύσιμα! Για να πάρεις τα 4 λίτρα ημερησίως με δελτίο, έπρεπε να περιμένεις γύρω στις 4-6 ώρες. Υπήρχε τέτοιο πρόβλημα που σε βενζινάδικο στο κέντρο του Κατμαντού είχε περίφραξη με συρματοπλέγματα, μπάρα εισόδου με στρατιωτικούς φύλακες και σκοπιά (για το βράδυ?) με οπλισμένο στρατιώτη. Δεν έτυχε σε μένα… Από την εποχή που ήταν ο Βροχίδης (*) στο Νεπάλ συνεχίζονται οι απεργίες… Ειλικρινά δεν ξέρω αν θα μπορούσα να ταξιδέψω στη χώρα, άμα είχα έρθει με την Africa! Φυσικά, για να μην χάνω χρόνο, πολλές φορές αγόραζα την βενζίνη στη μαύρη αγορά στα διπλά χρήματα. Με την μηδαμινή κατανάλωση όμως των Bajaj …δεν μΕ κάηκε λυχνία!» φώναξα δυνατά στον Ερντεμίρ, γιατί η Γκιουλέν είχε αρχίσει να κάνει σεκόντο στη μπαλάντα της Ιζέλ…

Δεν είναι ότι δεν το πρόσεξα, αλλά είχα άλλα στο κεφάλι μου κι έτσι δεν έκανα εγκαίρως τις συνήθεις επετειακές αναρτήσεις. Πρόκειται περί των γενεθλίων του Ιστολογοφόρου, που συμβαίνουν, τακτικά και ως είθισται, στο τέλος (εικοσιπέντε) του μήνα Μάη, φέτος για έκτη φορά.

Τώρα τα πράγματα ξαναμπαίνουν λίγο πολύ στ’ αυλάκι κι έτσι, έστω με καθυστέρηση, ανακηρύσσω επισήμως το Ιστολογοφόρο έξι ετών (κι ενός μηνός -πάνω κάτω), ενώ ψάχνω να βρω κάτι να πω επ’ αυτού.

Οι κοινοί τόποι, όπως και να το κάνουμε είναι οι πιο δοκιμασμένοι: Να είμαστε καλά, να έχουμε το χρειαζούμενο κουράγιο, οι αποδράσεις μας να μην είναι αυτοχειριακές, αλλά να ξε-φεύγουμε μόνο όσο χρειάζεται για να αντλήσουμε ελπίδα, και να δούμε τα προβλήματα από λίγο πιο μακριά. Λέω τώρα…

Χωρίς ιδιαίτερες μελλοντολογικές απαιτήσεις, μπορώ να σας προϊδεάσω για κάποιες αλλαγές στην πορεία του σκάφους, που είναι ήδη ορατές. Ετούτη τη χρονιά το Ιστολογοφόρο θα απομακρυνθεί από τα διδακτικά- εκπαιδευτικά πελάγη, στο βαθμό που ο καραβοκύρης δεν θα είναι πια ενεργό μέλος του διδακτικού σώματος και δε θα χρειάζεται να ειδοποιεί για εξετάσεις, να επεξηγεί ασκήσεις και εργασίες και να ανταλλάσσει σχετικά μηνύματα με τους φοιτητές.

Θα στρίψουμε, αν και ακόμη δε ξέρω να σας πω ακριβώς προς τα που.

Ίσως να έχουμε λίγο περισσότερη εικονογράφηση, σε ειδικές σελίδες, ίσως θα έχουμε περισσότερη μουσική. Σίγουρα πάντως, το ιστολογοφόρο θα κινείται κυρίως από τα λόγια που θα πνέουν στα ιστία του.

Το περιοδικό ¨Θεσσαλονικέων Πόλις¨  ζήτησε από νέους Θεσσαλονικείς -γεννημένους μετά την μεταπολίτευση- να γράψουν για τη ¨βιωματική¨ σχέση τους με την πόλη. Τα κείμενα δημοσιεύονται στο τελευταίο τεύχος που ήδη κυκλοφορεί.

Το κείμενο  που ακολουθεί είναι του Θάνου Νόττα (η φωτογραφία είναι επίσης δική του).

Δυο σκέψεις απ’ αλλού

 Η Σαλονίκη πάντα είχε για μένα την αίσθηση του ορίου· σαν να ισορροπούσε με κόπο μεταξύ λίβα και βαρδάρη, ανατολής και δύσης, ελληνορθόδοξου αυτισμού και κοσμοπολίτικης παρακμής, συντηρητικού επαρχιωτισμού και αιχμηρού αντεργκράουντ· μεταξύ του υψίσυχνου κυνισμού της δεκαετίας του ’90 και της ζεστής μακρόσυρτης φωνής του σαλεπτζή.

 Ίσως αυτό να συμβολίζει κι εκείνος ο αμοιβαίος δισταγμός στη σχέση της πόλης με τη θάλασσα. Σαν τσακωμένο ζευγάρι, στέκουν από πάντα δίπλα-δίπλα, με σεβασμό στην αυστηρή μαρμαρένια γραμμή που τις χωρίζει — ένα σύνορο που το παραβιάζουν με θράσος μόνο τα καλάμια των ψαράδων και οι μηροί των εφήβων εραστών που μπλέκονται τεταμένοι στον αέρα, στοχεύοντας τα τάνκερ και την κορφή του Ολύμπου. Αν κάποτε αυτή η θάλασσα ένωνε δεν μπορώ να πω ότι το ξέρω. Για μένα, ο Θερμαϊκός ήταν από πάντα μια οθόνη, μια απροσπέλαστη αναπαράσταση με την οποία οι κάτοικοι της πόλης ημερεύουμε υπνωτισμένοι, σαν από παιδικό βιουμάστερ. Αυτή η οθόνη είναι άλλοτε διαυγής, σαν γρανίτα, με την κορυφογραμμή να κόβει τα βαθιά χρώματα στη μέση, άλλοτε πάλι είναι θολή, με τη θάλασσα από ρευστό ατσάλι και τον ορίζοντα να μην χολοσκάει και πολύ για τη διάκριση ουρανού και γης.

 Πόσο μου έχει λείψει αυτό στην Αθήνα. Εκεί τον ορίζοντα πρέπει να τον αναζητάς κάθε φορά απ’ την αρχή.

 Ναι, ξέχασα να το πω… εδώ και λίγα χρόνια ζω πλέον στην Αθήνα. Μετά από πάνω από τρεις δεκαετίες, η Θεσσαλονίκη, μάνα στοργική κι ανεπαίσθητα φορτική, μ’ άφησε να φύγω «για λίγο» και θαρρείς τη γέλασα και δεν έχω επιστρέψει ακόμα. Όταν στην Αθήνα λες ότι έχεις έρθει από τη Σαλονίκη, συνήθως σε κοιτούν με απορία: «Μα καλά, άφησες τέτοια πόλη κι ήρθες σ’ αυτό το χάος;» Τότε αναγκάζομαι να εξηγηθώ: Μ’ αρέσει η Αθήνα. Είναι ένας άλλος τόπος που τον χειμώνα μοσχοβολάει γαζία και κάτουρο και όταν την περπατάς, το νιώθεις ότι αυτή είναι η γλυκόξινη μυρωδιά της αλήθειας· και της βίας, που σήμερα είναι το ίδιο. Είναι η ομορφιά που προκύπτει από μια άλλη, βαθιά διάκριση η οποία μοιάζει φυσική σε μια πρωτεύουσα που αυτή την εποχή γεννάει νόημα σε κάθε γωνιά του δρόμου, κάτω και πίσω από κάθε νεραντζιά. Εκεί νομίζεις ότι συμβαίνουν όλα τα κακά και όλα τα καλά, χέρι-χέρι, σαν να είναι κάτι αυτονόητο. Αυτή η αίσθηση, αυτό το νόημα κοιτάει με αγωνία εξόφθαλμα προς τα έξω. Η δική μου πόλη κοιτούσε και κοιτάει ακόμη προς τα μέσα. Ευτυχώς. Κάποιος πρέπει να το κάνει κι αυτό…

 Η Σαλονίκη μου είναι μια σιωπηλή αντίφαση και νομίζω ότι γι’ αυτό δεν την βαρέθηκα ποτέ. Ήταν πάντοτε ο πιο πρόσφορος καθρέφτης της διάθεσής μου και της γενιάς μου που αμφιταλαντευόταν επίσης μεταξύ μιας νιότης που σαν από πάντα να εκκρεμούσε και ενός πρόωρου γήρατος που περιέφερε μια αίσθηση εγγενούς χρονικότητας των πάντων, με τη μορφή μιας άκαιρης σοφίας που κανένας μας δεν ζήτησε. Ίσως για αυτό η Θεσσαλονίκη άλλοτε μου προξενεί απόγνωση επειδή φαίνεται ότι δεν αλλάζει σε τίποτα κι άλλοτε την ευγνωμονώ ακριβώς για αυτό. Σ’ αυτόν τον τόπο, αν αποφύγεις την σκλήρυνση που στην έχει στημένη από νωρίς, μαθαίνεις ότι όσο λιγότερα ορίζεις, τόσο περισσότερα γνωρίζεις. Και ότι εδώ, σχεδόν ποτέ δεν είσαι αρκετά νέος ώστε να ξέρεις τα πάντα.

 Θάνος Νόττας

Ήταν προχτές. Ο Ηλίας και η Μαρία με τα μαλλιά στο χρώμα του χαλκού, είχαν φορέσει τα κράνη τους, είχαν ιππεύσει τη 1200άρα στρίγκλα τους και είχαν ανηφορίσει στη πάνω Πόλη, να τα πούμε. Είχαμε τσίπουρο και κρασάκι και η Σόφη είχε σκαρώσει την μακαρονάδα των αγανακτισμένων καρβουνιάρηδων. Και τα ήπιαμε. Και ο Ηλίας έλεγε πως η νοσταλγία κατά κάποιο τρόπο δεν τον αφορά, και ρωτούσε εμένα τι κυρίως νοσταλγώ από τις χώρες του πέρα και του τότε. Και εγώ του έλεγα: τις επιθυμίες! Κι εκείνος έκανε ότι δεν καταλαβαίνει. Και οι γυναίκες κοίταγαν με τρόπο που υποδήλωνε ότι θα έπρεπε να φανεί ως κατανόηση. Και αφού είπαμε πολλά, την άλλη μέρα ο Ηλίας μου έστειλε τους (εκπληκτικούς και αδημοσίευτους) στίχους του που ακολουθούν… (πείτε μου τώρα εσείς…)

Φύλλα του χαλκοπράσινου μέσα μου

από δάση που περπάτησα μικρούλης

χωρίς διόλου να φοβάμαι

μέσα σε όνειρα πως ήμουν άλλος

και δήθεν έφευγα σε χώρες μαγικές

όπου φυσούσαν άνεμοι ασημένιοι και μιναρέδες είχανε

φτιαγμένους από κατακόκκινα φιλιά

Φύλλα πεσμένα που σας βλέπω

που προσπαθείτε με απόγνωση

στο γκρίζο μίζερων πεζοδρομίων

να δώσετε ελεημοσύνη μάταια,

αχ, νάσασταν ιπτάμενα χαλιά,

αντί να σας μαζεύουν το πρωί

εργάτριες του δήμου με φραπέ στο χέρι…

Πώς πέφτετε ξερά γαμώ τη τύχη μου;

ε, πώς;

Μου λέτε δήθεν

 να περιμένω κι άλλη άνοιξη

αφού σας το ‘χω πει χίλιες φορές:

τίποτα δεν ανοίγει μπρος μου, τόσες Άνοιξες,

κι οι άλλοι γύρω μου έχουν παραιτηθεί.

Περίμενε, περίμενε, περίμενε

κοντεύω να γεράσω εξήντα χρόνια τώρα

με κοντό παντελονάκι και στα γόνατα πληγές

και να το παίζω πως μεγάλωσα

Πότε θα ’ρθει αυτός ο άνεμος

να με σκορπίσει σαν και σας,

ε πότε;

Κρυφτό να παίξουμε, κυνηγητό,

κλέφτες και αστυνόμοι,

Πότε στους ασημένιους μιναρέδες με τα κατακόκκινα φιλιά

πότε θα φτάσω;

ας μου πείτε….

Ως αρχιτέκτονας (που υπήρξα) μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι για να αναδείξεις ένα κατασκεύασμα, που κρίνεις ότι αξίζει τον κόπο, καλό είναι να αφήσεις τριγύρω του χώρο ακατασκεύαστο, άδειο, κενό. Ο κενός χώρος δημιουργεί την αίσθηση της αναμονής, αν όχι της έλλειψης, κι έτσι η κατασκευή θα γίνει εκ προοιμίου επιθυμητή και (ενδεχομένως) καλοδεχούμενη. Πρόκειται κατά βάση για μια στοιχειώδη εφαρμογή της Αρχής των Αντιθέτων που έλκονται, αλληλοσυμπληρώνονται και αλληλοϋποστηρίζονται.

Ζώντας για μεγάλο κομμάτι τις ζωής μου σε μια όμορφη χώρα με κακάσχημο αστικό τοπίο, φτιαγμένο από αρχιτέκτονες και πολιτικούς μηχανικούς στην υπηρεσία κακόγουστων, χωροφάγων εργολάβων και εσκεμμένα αλλήθωρων πολεοδομικών ελεγκτικών μηχανισμών (τοπίο που δύσκολα θα γινόταν αντιληπτό ως αισθητικά υποφερτό, ακόμη και εάν δημιουργούσε κανείς γύρω του σαχαροειδείς ερήμους), άρχισα να αναζητώ αντίδοτα. Αντιόξινα κατά του αισθητικού έλκους των αστικών διαδρομών.

Σημειώστε ότι δεν ανήκω στους βαρεμένους με την Αισθητική, ούτε σε εκείνους που υποστηρίζουν (έμπλεοι κρυφών ενοχών) ότι οι επικλήσεις σε κάποια ανώτερη και δυσπροσδιόριστη Αισθητική μπορεί να υποκαταστήσει τους κανόνες κοινωνικής συμβίωσης που αποκαλούνται κοινώς Ηθική. Αντίθετα πιστεύω ότι η όποια Αισθητική είναι γεμάτη σαφείς ή υποδηλούμενες πληροφορίες και μηνύματα σχετικά με την ακμή ή την παρακμή, την αποτελεσματικότητα ή την χαλαρότητα της ισχύουσας Ηθικής.
Που πάει να πει ότι δεν αντιδρώ στην αστική ασχήμια γιατί αυτή προσβάλει κάποιες ¨ιερές¨ και ¨απαραβίαστες¨ αρχές περί ωραίου, αλλά γιατί με παραπέμπει σε σκηνές με σικέ διαγωνισμούς, λεηλασίες του δημόσιου χρήματος, φθορά του δημόσιου αισθήματος περί δικαιοσύνης, νταηλίκι, ωχ αδελφισμό, σήψη και αδιαφορία.
Και δεν θα είναι για να κομίσω γλαύκα στην Αθήνα, αν πω πως η απάντηση σε όλα αυτά, έχει να κάνει με την παιδεία, τη συνειδητοποίηση, το πολιτικό κουράγιο και την πολιτική δράση. Καί, θα πρόσθετα, με την αισιοδοξία που η σημερινή Αισθητική καταπνίγει και θάβει. Αισιοδοξία αναγκαία για να πιστέψει κανείς ότι οι απαντήσεις κάποτε, αργά ή γρήγορα, θα δοθούν.

Όμως μέχρι τότε; Μέχρις ότου όλα αυτά τα ωραία και χρήσιμα αναβιώσουν;
Σκέφτηκα, μέχρι τότε, να προσπαθήσω να διατηρήσω κάποια ψήγματα ελπίδας, που ίσως βλαστήσουν δράση και, περπατώντας ανάμεσα στην ασκήμια των δρόμων, των πεζοδρομίων, των πολυκατοικιών και των (περισσότερων) νεότερων μνημείων, να μη το βάλω κάτω. Να το στρέψω πάνω.
Θέλω να πω, ότι το ανίσχυρο και ταλαιπωρημένο βλέμμα μου, προκειμένου να αποδράσει από τις αισθητικές βιαιοπραγίες και τους επώδυνους συμβιβασμούς, είπε να ανασηκωθεί, και εκεί, πάνω από τα οπισθοχωρούντα (ατάκτως) ρετιρέ και τις γκριζωπές καμινάδες να ανακαλύψει επιζώντα ουρανό.
Ουρανό, όχι πάντοτε υγιή, όχι πάντοτε απαλλαγμένο από φαιά στίγματα και λυματώδη νεφελώματα, αλλά πάντως ακόμη εκεί, να αντιστέκεται και να αντιδρά. Με σχήματα και με χρώματα. Με (ουράνια) φαντασία.
Κι ας είναι στερεωμένος πάνω από τον γκρίζο ωκεανό της ασχήμιας.
Έβγαλα τη φωτογραφική μηχανή και είπα να χρησιμοποιήσω την έκταση της οικοπεδικής αστικής δυσμορφίας ως πλαίσιο ανάδειξης του ουρανού.
Ουρανού που αντιστέκεται.
Αρκεί να ξέρεις (και να θέλεις) να τον κοιτάξεις.

Γεννήθηκα σ’ ένα προάστιο.

Όχι βέβαια σαν κι αυτά που ξέρετε σήμερα. Πιο πολύ έμοιαζε με εξοχή κοντά στην πόλη. Δηλαδή ¨εξοχή¨ είναι μια κουβέντα. Ύπαιθρος, ταιριάζει καλύτερα. Ύπαιθρος που αρχίζει, αργά και βασανιστικά, να πήζει σε πόλη. Κάπως έτσι.

Από τη μια μεριά το βουνό. Αρχαίο. Στρογγυλεμένο. Με δάσος άκαφτο να κρέμεται στις βατές πλαγιές του και με προφήτη Ηλία σκαρφαλωμένο στο πρέπον υψόμετρο, να εποπτεύει όλο το χρόνο τις εξελίξεις στα πεδινά  και να πανηγυρίζει κάθε Ιούλιο.

Από την άλλη η θάλασσα. Ορατή. Σε απόσταση περίπου μια ώρα και κάτι παιδικό ποδαρόδρομο, αλλά ανήκουσα σε άλλο δήμο, παραλιακό.

Ανάμεσα στο βουνό και τη θάλασσα, στα όρια των δύο δήμων, περιώνυμη οδική αρτηρία, ασφαλτοστρωμένη αλλά όχι ιδιαίτερα φαρδιά τότε, ερχόταν από τις νοτιοανατολικές παραλίες και οδηγούσε κατ’ ευθείαν στο κέντρο της πόλης.

Κατά τα άλλα χωματόδρομοι, σπίτια από τούβλο – ένα ή δύο το πολύ πατώματα, λίγα πέτρινα εδώ κι εκεί και καμιά πλίθινη καλύβα απ τον καιρό που εδώ ήταν αγροί.

Τριγύρω άχτιστα οικόπεδα, αλάνες, χώμα στο χρώμα της ώχρας, σκόρπια δέντρα (πεύκα, κυπαρίσσια, συκιές, μουριές, καμιά αγριελιά, καμιά αυτοφυής πασχαλιά να ροδίζει) και αγριόχορτα. Την άνοιξη αγριολούλουδα, κατακόκκινες παπαρούνες και πλατώματα ολόκληρα γεμάτα με μαργαρίτες, κίτρινες και άσπρες. Χρώματα κι αρώματα.

Το καλοκαίρι τ’ αγριόχορτα ξεραίνονταν και τα καίγαμε, έτσι, για παιχνίδι, εμείς οι πιτσιρικάδες. Κανένας δεν το απαγόρευε, κανένας μεγάλος δεν ανησυχούσε που παίζαμε με τη φωτιά. Έδειχναν σα να χαίρονταν κι αυτοί, καθώς οι αραιοκατοικημένες σκοτεινές γειτονιές  άστραφταν από φιδωτές φλόγες τις ζεστές καλοκαιρινές νύχτες.

Έτσι κι αλλιώς, του Άη Γιάννη ανήμερα, 24 του Ιούνη – θερινό ηλιοστάσιο, ντάλα καλοκαίρι -, τις φωτιές τις έστηναν κι οι ίδιοι οι μεγάλοι. Ήταν ο Κλήδονας ο περίφημος, που τότε δεν τον πολυκαταλάβαινα. Έβλεπα να ενδιαφέρονται πιο πολύ γι αυτόν τα κορίτσια και μάλιστα τα πιο μεγάλα και να σιγοψιθυρίζουν και να χασκογελάνε, και δωσ ’ του πήδημα πάνω απ’ τη φωτιά, που τώρα ήταν μεγάλη και φουντωτή, καταμεσής στο δρόμο.

[Τότε τα εθνολογικά και τα παραδοσιακά δε με ενδιέφεραν ιδιαίτερα και τον Σεφέρη δεν τον ήξερα ακόμη:

Τα μονοκοτυλήδονα
και τα δικοτυλήδονα
ανθίζανε στον κάμπο
σου το ‘χαν πει στον κλήδονα
και σμίξαμε φιλήδονα
τα χείλη μας, Μαλάμω

 Ναι, Μαλάμω. Τότε τα κορίτσια τα φώναζαν ακόμη Μαλάμω, και Αστέρω, και Χάιδω βεβαίως – βεβαίως, αλλά τα αστικά υποκοριστικά είχαν ήδη αρχίσει να ξωπετάνε τα αρχαιοπρεπή και τα βουκολικά με κατάληξη σε ωμέγα. Τα αστικά χαϊδευτικά της εποχής ήταν δισύλλαβα και στρογγυλά: Βούλα, Κούλα, Μπούλα, Λούλα, Λόλα, Λέλα, Πόπη, Καίτη …

Αλλά στα κορίτσια θα επιστρέψουμε…  (αναπόφευκτα)].

Ας κλείνουμε όμως με  τα βασικά χαρακτηριστικά του σκηνικού: Το τοπίο των παιδικών μου χρόνων περιλάμβανε ακόμη τους πιο, ας πούμε μυστηριώδεις, από τους κοντινούς χώρους: τις ρεματιές. Ξεκίναγαν αδιαμόρφωτες στους πρόποδες του βουνού και κατέληγαν βαθιές ρωγμές με ιδιαίτερη χλωρίδα και μικρο-πανίδα, καθώς πλησίαζαν στη θάλασσα.

 Εκεί κάτω είχε πρώτες ύλες για παιχνίδια και πρώτες ύλες για φανταστικές ιστορίες και ονειροπολήσεις: άμμο, κροκάλες, φουντωτή πράσινη βλάστηση, πολλά καλάμια, καμιά αδέσποτη συκιά, κανένα βάτραχο, κανένα σκαντζόχοιρο που είχε κατηφορίσει απ’ το βουνό, μεγάλα σκουλήκια και μικρά φίδια.

Με τα γυρτά καλάμια και με χοντρό λάστιχο τετράγωνης διατομής από το ψιλικατζίδικο του κυρ Νίκου, μπορούσες να φτιάξεις υπέροχα τόξα, με τα λεπτά καλάμια και λίγο σύρμα, τυλιγμένο για βάρος στην κορυφή, είχες ωραιότατα βέλη.

Οι μανάδες φώναζαν, θα βγάλετε τα μάτια σας μ’ αυτά τα παιχνίδια, αλλά είχαν άδικο. Μόνο καμιά γρατζουνιά κι αυτή μόνο στις μάχες με την πάνω γειτονιά. Άλλωστε, άμα δεν  είχες τόξα, ήσουν καταδικασμένος να μάχεσαι μόνο με τα ξύλινα σπαθιά, ή, ακόμη χειρότερα, με σπερδούκλια που πόναγαν και πιο πολύ.

Οι ρεματιές τον χειμώνα κατέβαζαν νερό. Μερικές φορές με ορμή και με βροντώδη βουή που ακουγόταν ως μακριά. Τότε βασικά δεν μπορούσες να περάσεις απέναντι και έτσι τα όρια ανάμεσα στις γειτονιές ήταν πολύ ευδιάκριτα. Οι πέρα και οι δώθε! Απ’ το Ρέμα!

Πάντως όι κύριοι τόποι μυστηρίου, άμα ήσουν πιτσιρικάς τότε, εκεί, ήταν (φυσικά) πιο πέρα, στους άξονες τριών τουλάχιστον κατευθύνσεων: Προς το πευκοδάσος στις πλαγιές του βουνού, προς τη θάλασσα όπου κατέληγαν οι ρεματιές και, κυρίως,  προς την πόλη όπου κατέληγαν τα χοντροκομμένα λεωφορεία της εποχής.

(συνεχίζεται…)

Η Ελένη παντρεύτηκε τον Αλέξιο στο Τσερτάλντο.

Το Τσερτάλντο είναι το χωριό όπου γεννήθηκε ο Βοκκάκιος (παρεμπιπτόντως).

Ο Θάνος ήταν εξάδελφος μάρτυρας.

Ο Δήμαρχος, αντί για άλλα, απάγγειλε Πάμπλο Νερούδα.

Ο Θάνος γοητεύτηκε απ’ τους στίχους.

Ο Θάνος μου τους έστειλε μεταφρασμένους απ’ τον ίδιο, μαζί με το κείμενο στα Ιταλικά και το ισπανό-χιλιανό πρωτότυπο.

Πάμπλο Νερούδα

Ωδή στην ευτυχισμένη ημέρα 

Αυτή τη φορά, αφήστε με να ‘μαι ευτυχισμένος,

τίποτε δεν συνέβη σε κανέναν, 

δεν είμαι πουθενά συγκεκριμένα, 

συνέβη μόνο τ’ ότι είμαι ευτυχισμένος

μέχρι το πιο βαθύ μου φυλλοκάρδι.

Είτε βαδίζω, είτε κοιμάμαι, είτε γράφω,  

είμαι ευτυχισμένος, τι να κάνω;

Πιο απροσμέτρητος κι απ’ το χορτάρι στα χωράφια,

το δέρμα μου, δέρμα δέντρου, χαραγμένο

το νερό από κάτω, τα πουλιά από πάνω,

η θάλασσα δαχτυλίδι από τη μέση μου τριγύρω,

η γη από ψωμί και πέτρα

κι ο αέρας τραγουδάει σαν κιθάρα. 

Δίπλα μου εσύ, στην άμμο, είσαι άμμος

τραγουδάς κι είσαι τραγούδι,

ο κόσμος σήμερα είναι η ψυχή μου, 

τραγούδι και άμμος. 

Ο κόσμος είναι σήμερα το στόμα σου.

Αφήστε με μέσα στο στόμα σου και μεσ’ στην άμμο 

να ‘μαι ευτυχισμένος,

να ‘μαι ευτυχισμένος γιατί ναι, 

γιατί αναπνέω και γιατί αναπνέεις,

να ‘μαι ευτυχισμένος γιατί αγγίζω το γόνατό σου

κι είναι σαν ν’ αγγίζω το γαλάζιο δέρμα τ’ ουρανού

και τη δροσιά του.

Σήμερα αφήστε με να ‘μαι ευτυχισμένος

μαζί με όλους ή με κανέναν

να ‘μαι ευτυχισμένος με το χορτάρι και την άμμο

να ‘μαι ευτυχισμένος με τον αέρα και τη γη

να ‘μαι ευτυχισμένος με σένα, με το στόμα σου

να ‘μαι ευτυχισμένος.

Ode al giorno felice

Questa volta lasciate che sia felice,

non è successo nulla a nessuno,

non sono da nessuna parte,

succede solo che sono felice

fino all’ultimo profondo angolino del cuore.

Camminando, dormendo o scrivendo,

che posso farci, sono felice.

Sono più sterminato dell’erba nelle praterie,

sento la pelle come un albero raggrinzito,

e l’acqua sotto, gli uccelli in cima,

il mare come un anello intorno alla mia vita,

fatta di pane e pietra la terra

l’aria canta come una chitarra.

Tu al mio fianco sulla sabbia, sei sabbia,

tu canti e sei canto.

Il mondo è oggi la mia anima

canto e sabbia, il mondo oggi è la tua bocca,

lasciatemi sulla tua bocca e sulla sabbia

essere felice,

essere felice perché sì,

perché respiro e perché respiri,

essere felice perché tocco il tuo ginocchio

ed è come se toccassi la pelle azzurra del cielo

e la sua freschezza.

Oggi lasciate che sia felice, io e basta,

con o senza tutti, essere felice con l’erba

e la sabbia essere felice con l’aria e la terra,

essere felice con te, con la tua bocca,

essere felice.

Oda al día feliz

 ESTA vez dejadme

ser feliz,

nada ha pasado a nadie,

no estoy en parte alguna,

sucede solamente

que soy feliz

por los cuatro costados

del corazón, andando,

durmiendo o escribiendo.

Qué voy a hacerle, soy

feliz.

Soy más innumerable

que el pasto

en las praderas,

siento la piel como un árbol rugoso

y el agua abajo,

los pájaros arriba,

el mar como un anillo

en mi cintura,

hecha de pan y piedra la tierra

el aire canta como una guitarra.

Tú a mi lado en la arena

eres arena,

tú cantas y eres canto,

el mundo

es hoy mi alma,

canto y arena,

el mundo

es hoy tu boca,

dejadme

en tu boca y en la arena

ser feliz,

ser feliz porque si, porque respiro

y porque tú respiras,

ser feliz porque toco

tu rodilla

y es como si tocara

la piel azul del cielo

y su frescura.

Hoy dejadme

a mí solo

ser feliz,

con todos o sin todos,

ser feliz

con el pasto

y la arena,

ser feliz

con el aire y la tierra,

ser feliz,

contigo, con tu boca,

ser feliz.

Σημείωση: Γράφτηκα στο προσω-πιδο-βιβλίο (όπου παρελαύνουν πρόσωπα και προσωπίδες, όπως παντού άλλωστε), γιατί όταν έψαχνα να βρω την προέλευση κάποιων αναφορών στο Ιστολογοφόρο που προέρχονταν από εκεί, μου έβγαινε μια επιγραφή που έλεγε: ¨Πρώτα γράψου, και βλέπουμε¨ ή κάπως έτσι. Γράφτηκα λοιπόν, αλλά μην περιμένετε έντονη παρουσία μου σ’ αυτό. Με βολεύει πολύ καλύτερα το ιστολόγιο, όπου εξάλλου τα σχόλια είναι ανοιχτά και όποιος θέλει μιλάει, όποιος  θέλει σωπαίνει.

Μπαίνοντας πάντως, παρατήρησα μια οργανωμένη και ρυθμισμένη ετικέτα, έναν διαφημιστικά στηριζόμενο συμπεριφορικό τσελεμεντέ και μου δημιουργήθηκαν κάποιες σκέψεις που σας εξομολογούμαι εδώ παρακάτω.

Κάποτε, όχι και πολύ παλιά, ήμασταν μια κοινωνία ως επί το πλείστον αγροτική, με οδυνηρή παράδοση ταξικής καταπίεσης και εθνικής υποτέλειας, άρα μια κοινωνία φοβισμένη και επιφυλακτική, με αποτέλεσμα να συμπεριφερόμαστε άγαρμπα, αμυντικά και να είμαστε άμαθοι από κοινωνικότητες και γαλαντομίες.

Βέβαια διαθέταμε, όπως όλες οι κοινωνίες, αρκετά συγκεκριμένους κανόνες επικοινωνίας, με τους οποίους ρυθμίζαμε τις συμπεριφορές, τόσο ανάμεσά μας, όσο και με τους άλλους. Αυτοί οι κανόνες, διαμορφωμένοι ιστορικά, εμπεριείχαν (πέρα από τις ζόρικες προσαρμογές στις ανάγκες επιβίωσης των εκάστοτε καιρών), μια πάγια δόση ελληνο-ορθόδοξων επιταγών, καθώς και κάποιες μνήμες αρχαίων κλεών.  

Για τις πρώτες φρόντιζε ένα ιερατείο που κατάφερνε να επιβιώνει ελισσόμενο και που παρέμενε δεμένο εικονογραφικά και τελετουργικά με την αυτοκρατορική βυζαντινή παράδοση. Οι δεύτερες, από ένα σημείο και μετά, αναζωπυρώθηκαν με πολιτισμικά αντιδάνεια απ’ τη Δύση, όπου (εν πολλοίς ερήμην των νεοελλήνων) ο αρχαιοελληνισμός χρησίμεψε ως κυρίαρχο φαντασιακό πολιτισμικό υπόστρωμα του νεωτερισμού, καθώς αυτός ανερχόταν.

Κατά τα άλλα, το δικό μας ευρύτερο πολιτισμικό σκηνικό υπήρξε για αιώνες εκείνο της περίφημης ¨καθ ημάς¨ ανατολής μέσα στο οποίο για να διατηρήσουμε στοιχεία αξιοπρέπειας και αυτοεκτίμησης έπρεπε να φαινόμαστε και να ¨φερόμαστε ως¨: ντόμπροι, κατ’ ανάγκην λιτοί, ανιδιοτελείς, αρρενοπρεπείς και χωρίς πολλούς (περιττούς) επικοινωνιακούς φραμπαλάδες.

Η αλήθεια είναι ότι, ενώ κάτι ξέραμε από ανατολίτικα ¨σαλαμαλέκουμ¨ που επιβίωναν εδώ κι εκεί, σε εμποροπανηγύρεις και λοιπές προβιομηχανικές δοσοληψίες, ξέραμε λίγα ή τίποτα για τους κώδικες που, στο μεταξύ, αναπτύσσονταν στη δύση και που καθόριζαν τους αποκαλούμενους τρόπους ¨καλής¨ συμπεριφοράς. Εκεί, οι νέο- αναρριχηθείσες νεόπλουτες τάξεις, αφού για μια πρώτη περίοδο απόρριψαν και καταδίκασαν τις παλιές δουλοπρεπείς συμπεριφορές προς τους άρχοντες, μετά προτίμησαν να τις ¨εκδημοκρατίσουν¨, να τις κωδικοποιήσουν και να τις επιβάλλουν ως εκλεπτυσμένους ¨τρόπους ζωής¨ (savoir vivre) και τρόπους τακτοποίησης και αναγνώρισης των νέων ιεραρχιών.

Εμείς (ως λαός, όχι ως κυρίαρχες μειονότητες), μαθημένοι αλλιώς, και χωρίς τις ανάλογες κοινωνικο-πολιτισμικές προϋποθέσεις, φανήκαμε αρχικά μάλλον σκεπτικιστές απέναντι στον δυτικό ευρωπαϊκό καθωσπρεπισμό. Και, εδώ που τα λέμε, το γεγονός ότι οι σχέσεις μας με τους δυτικούς υπήρξαν συχνά προβληματικές και ότι συνέβαινε να παρατηρούμε τους Φράγκους ή τα ¨Αμερικανάκια¨ να καταφέρνουν να σου τη φέρουν (καίρια), ενώ παράλληλα σου μιλούσαν με το σεις και με το σας, έκανε την υιοθέτηση των στημένων  δυτικότροπων συμπεριφορών να μοιάζει συχνά περισσότερο με ένα είδος πολιτισμικού δοσιλογισμού, παρά με ένδειξη κοινωνικής δημοκρατικότητας, όπου, ας πούμε,  όλοι μιλούν σε όλους στον πληθυντικό(!).

 Όμως, να που κάποτε (σχετικά πρόσφατα, πριν από δεκαετίες που μετριούνται στα δάκτυλα), με τρόπο κάπως ανορθόδοξο και προβληματικό και χάρη σε μια σειρά πολιτικές και οικονομικές συγκυρίες, μπήκαμε (για ένα διάστημα) κουτσά στραβά, καλώς ή κακώς, στην κλειστή λέσχη των δυτικών καταναλωτικών κοινωνιών.

Ο καταναλωτικός μας παράδεισος, βέβαια, δεν είχε τίποτα να κάνει με αυξημένες παραγωγικές διαδικασίες -δεν καταναλώναμε επειδή πρώτα είχαμε παράξει οτιδήποτε- ούτε από την συνεργατική κουλτούρα που γεννιέται με αυτές,  αντίθετα η παραγωγή μειώθηκε εσκεμμένα και συναποφασισμένα.

Η καταναλωτική μας παρένθεση είχε κατά τα φαινόμενα σχέση με τη νομιμοποίηση μέσω δανεισμού (λέγεται και πλύσιμο) υπερτροφικών διεθνών πλεονασμάτων κεφαλαίου με όχι διαυγή (ευφημισμός) προέλευση. Όπως και να ’χουν τα πράγματα, νέες συνθήκες, νέα πρότυπα, νέα προτάγματα, νέες συμπεριφορές.

Εν τω μεταξύ όμως, και η δυτική ¨ευγένεια¨ είχε τροποποιηθεί αισθητά. Καθώς ο προηγούμενος 20^ος αιώνας (αυτός των δύο παγκοσμίων πολέμων) βάδιζε προς το τέλος του, συγκυρίες, συσχετισμοί δυνάμεων, αλληλεπιδράσεις και λοιπές εξελίξεις έφεραν στο προσκήνιο νέες συνταγές και νέους καθωσπρεπισμούς, στα πλαίσια μιας γενικότερης πολιτισμικής αναταραχής που αποκλήθηκε μετανεωτερισμός.

Είδαμε λοιπόν να παίρνει τ’ απάνω της μια νέα (αγοραία) συσκευασία παλιών ατομικισμών, πραγματισμών, σχετικισμών, και εικονολατριών,  με ανασκευές του παρελθόντος, λατρεία του παρόντος, αδιαφορία για το μέλλον, περιχυμένη με μια κουταλιά σάλτσα ασύδοτης αγοράς και με, στην κορυφή, ένα κβαντικό κερασάκι.

Καθώς οι παλιές εκκλησιαστικές κανονιστικές επικοινωνιακές αρμοδιότητες παραχωρούνταν σε ¨Μη¨ Κυβερνητικές Οργανώσεις, ¨Ανεξάρτητες¨ Αρχές και Ιδιωτικούς Οργανισμούς Μαζικής Επικοινωνίας, αναρτήθηκε ένας νέος Index, με προτροπές και απαγορεύσεις στο όνομα της Νέας Ιεράς Πολιτικής Ορθότητας.

Όλα αυτά υπήρξαν επαρκώς εξόφθαλμα και θα μπορούσαμε να τα έχουμε παρατηρήσει, αν όχι μελετήσει, έτσι ώστε να ξέρουμε τι μας γίνεται και τι μας περιμένει, αλλά εμείς ήμασταν απασχολημένοι με τον ¨εκσυγχρονισμό¨ και την κατασκευή του πλαστικού μας κόσμου, δηλαδή με την τελευταία τραυματική μας μετάλλαξη: αστικοποίηση σε αντιπαροχυμένες τσιμεντουπόλεις, μηχανοκίνηση επί (λακουβο)δρόμων και (λακουβο)πεζοδρομίων, σεξουαλικές χειραφετήσεις μέσω τουριστικών προτύπων και επαφών και τέλος, αυτοχειριακή κατάποση της (διεθνοποιημένης) βιομηχανοποιημένης κουλτούρας.

Και προς στιγμήν φάνηκε ότι κάτι καταφέραμε! 

Αν και, πλαστός ή όχι, ο ευκαιριακός μας παράδεισός παράμενε καταναλωτικός και για να λειτουργήσει δεν είχε ανάγκη μόνο από εισαγωγές, από κατάφωτα υπερμάρκετ κι από αρμάδες καροτσάκια, αλλά και από διαφημιστικές εκστρατείες, προωθητικές καμπάνιες, δημόσιες σχέσεις, και ένα νέο γενικότερο εμπεριέχον σκηνικό φτιαγμένο από την ¨μη μου άπτου¨ τοπική εκδοχή της ¨πολιτικής ορθότητας¨, έτσι ώστε να μη χαλάει η σούπα, να μην κινδυνεύουν οι εντυπώσεις και να μην ενοχλείται η περίφημη ευ-δαιμονία!  

Έτσι καταλήξαμε, όχι βέβαια ¨ευγενείς¨, (ευτυχώς ο οδοστρωτήρας της τοπικής ιστορίας, μας είχε απαλλάξει από τα κατάλοιπα αυτού του παρασιτικού πλέον στρώματος), αλλά κάπως με το ζόρι ευγενικοί του είδους ¨πολύ κάπως¨ και ¨πολύ δήθεν¨.

 Μέσα σ’ αυτό το κουβάρι των αντιφατικών εξελίξεων, ακόμη μία: η διάδοση νέων μέσων επικοινωνίας. Διαδίκτυο, ιστολόγια, προσωποβιβλία, κι ένα σωρό άλλες επικοινωνιακές μορφές και ευκαιρίες. Με φιλοδοξίες επικοινωνιακής ανάδρασης και με κύριους χρήστες (για πρώτη φορά) τους πολύ νέους! Με νέες απρόσμενες δυνατότητες, αλλά και με σκοτεινές, ανεξερεύνητες ακόμη κοινωνικές επιπτώσεις…

(συνεχίζεται)

Μεγάλωσα. Τα μαζεύω και φεύγω. Όπου να ’ναι. Μία ακόμη εκπαιδευτική χρονιά, η φετινή, και αυτό ήταν. Διαλέξεις, εξετάσεις, συνελεύσεις γενικές, συναντήσεις άτυπες, συγκρούσεις ρητές και υπαινισσόμενες, διερευνήσεις, κρίσεις  ημέτερες και αλλότριες: τέλος. Αν ήμουν κύκνος, λέμε τώρα, θα υποκλινόμουν και θα έριχνα ένα τραγούδι, ας πούμε μια καταληκτική άρια, ένα μελαγχολικό σόλο, ένα αποχαιρετιστήριο παράπονο. Δεν είμαι ιπτάμενος μακρυλαίμης, και έτσι το μόνο που θα εκφέρω θα είναι μια σειρά σκέψεων, που θα μοιάζουν -εκ των πραγμάτων- καταληκτικές, (μα στην ουσία θα ’ναι πολύ λιγότερο εμφαντικές απ’ ό, τι υπήρξαν κάποτε), και που θα εξακολουθήσουν να αποκαλούνται ¨μαθήματα¨. Τα τελευταία.

Ανθυποσημείωση1: Θα έχω και φέτος, όπως πάντα, τις πόρτες της αίθουσας διδασκαλίας ανοιχτές για όποιον θέλει να προβληματιστεί πάνω στις σχέσεις κοινωνίας και επικοινωνίας. Τα αντικείμενα παραμένουν: στο χειμερινό εξάμηνο: ¨κοινωνιολογία της μαζικής επικοινωνίας¨ και ¨κοινωνική διάσταση του ραδιοφώνου¨, και στο εαρινό: ¨κοινωνική ιστορία των ΜΜΕ¨ και ¨κοινωνική ανάλυση αφηγήματος¨.

Ανθυποσημείωση2: Εντάξει, είναι μάλλον φυσιολογικό και προβλέψιμο: που και που, εδώ ή στα μαθήματα θα αποδρούν απολογιστικές διατυπώσεις. Υπομονή.

Για να σας τα πω όλα, τα αρχικά σχέδιά μου για το προσεχές χρονικό διάστημα, συμπεριλαμβανομένου και (τμήματος) του καλοκαιριού, ήταν άλλα.

Έλεγα, είχα μάλιστα ήδη αρχίσει να μαζεύω τα σχετικά στοιχεία, να ασχοληθώ με την περιγραφή και την ανάλυση του μεσαιωνικού σταδίου της ¨πορείας¨  των ανθρώπων της επικοινωνίας, (των επικοινωνητών, όπως τους ονομάζω στο σχετικό σύγγραμμα) από τον Βωμό και τον Άμβωνα, στην Οθόνη.

Στο ομώνυμο βιβλίο, αφού περιέγραφα την βασική υπόθεση εργασίας([i]), ανέλυα διεξοδικά μόνο την πρώτη φάση αυτής της πορείας: την περίοδο που οι επικοινωνητές ήταν ¨μάγοι¨, μάντεις, σαμάνοι, και άλλα παρόμοια, δηλαδή την περίοδο της Προφορικότητας, η οποία συμπίπτει κατά αρχήν με την προϊστορική εποχή..

Αυτή τη φορά είχα επιλέξει την μεσαιωνική περίοδο, όχι γιατί οι άλλες ήταν λιγότερο ενδιαφέρουσες.

Είναι, για παράδειγμα, ελκυστικά ενδιαφέρουσα η τρέχουσα εποχή του ¨διαδικτύου¨: τηλεματική, ¨μετανεωτερική¨, μη ακόμη ολοκληρωμένη, άρα με δόσεις εκκρεμότητας και σασπένς.

Ή η παρεμβαλλόμενη στην Αρχαϊκότητα περίοδος του πρώιμου ελληνορωμαϊκού μοντερνισμού, όπου θα ήταν ενδιαφέρον να ψάξει κανείς, τώρα που υπάρχει εντονότερη ροή στοιχείων,  αντιστοιχίες και αντιστίξεις με τις εξελίξεις στην τότε Άπω Ανατολή.

Εν τέλει κατέληξα στην εποχή του μεσαίωνα γιατί, όπως είχα εικάσει σε ένα άλλο κείμενό μου,([ii]) υπάρχουν ορισμένες σημαίνουσες ομοιότητες ανάμεσα στη σημερινή και την τότε εποχή, με κυριότερη την αυξημένη εξουσία των Ιδιωτών .([iii])

Εξάλλου, από ό, τι φαίνεται, η παλιά διένεξη, έχθρα, αντιδικία, ανάμεσα στους Αρχαϊκούς (ιερατείο) και τους εκκολαπτόμενους τότε Νεωτερικούς επικοινωνητές (ιντελιγκέντσια), που θα πρωτοεμφανιστεί στο τέλος της μεσαιωνικής περιόδου, μοιάζει να επαναλαμβάνεται σήμερα (έστω ως φάρσα, μια που κανείς δεν είναι πια αυτό που ήταν) με χρήση νέων επικοινωνιακών όπλων, όπως, παραδείγματος χάριν, κωδίκων Ντα Βίντσι ή άλλων κινηματογραφικών Παθών.

Έχοντας λοιπόν αποσαφηνίσει τη γραμμή έρευνας, και αφού είναι καμιά εικοσαριά χρόνια που δεν κάνω χρήση της διευκόλυνσης που προβλέπεται για τους πανεπιστημιακούς, προκειμένου να συγγράψουν, ζήτησα να απαλλαγώ, για το νομίμως προβλεπόμενο χρονικό διάστημα, από το λοιπό διοικητικό και διδακτικό έργο, προκειμένου να αφιερωθώ σ’ αυτήν τη δουλειά.

Μου είπαν ναι, ευχαρίστως, αλλά αμέσως μετά ανακάλυψα (ένα βράδυ, καθώς πίναμε τσίπουρα στην Καλαμαριά και τα λέγαμε με παλιούς φίλους-καθηγητές, από την εποχή που ήμουν στην Αρχιτεκτονική), ότι ο (εν τω μεταξύ σε τυπική ισχύ) νέος αρχοντοχωριάτικος όσο και δυσεφάρμοστος νόμος, στερεί αυτή τη δυνατότητα σε όποιον είναι κοντά στη σύνταξη (τι είναι αυτό; υπάρχει ακόμη;), όπως ο υποφαινόμενος.

Άρα άκυρον και ελαφρά τροποποίηση των σχεδίων για το προσεχές μέλλον: Αποφάσισα να μην αφιερωθώ από τώρα στη συγγραφή της εν λόγω μελέτης, αλλά να την αφήσω για χρόνους πιο άνετους.

Και μια που για την ώρα διανύουμε αισίως εποχή θέρους, είπα ότι υπάρχει (ελεύθερος) χρόνος για να ασχοληθώ με κάτι λιγότερο δεσμευτικό, ας πούμε με μια ακόμη μυθοπλασία.

Έτσι δημιουργήθηκε η ιδέα για την ¨Μπαλάντα της γενιάς των Οσίων¨

Η ¨Μπαλάντα¨ τελεί ήδη υπό καθεστώς προκαταρκτικής προετοιμασίας. Στους φακέλους των εγγράφων μου υπάρχουν ήδη κείμενα με τίτλους όπως ¨Μπαλάντα: σημειώσεις για τη βασική πλοκή¨ ή ¨Μπαλάντα: ενδεχόμενοι ήρωες¨ ή ακόμη ¨Μπαλάντα: τραγούδια και άλλα λυρικά¨ και ούτω καθεξής.

Ήδη στην προηγούμενη ανάρτηση σας έδωσα κάποια ιδέα για τις υπό εκκόλαψη πλοκές και προθέσεις, με το σχεδίασμα ¨Πόσο στ’ αλήθεια αξίζει η Ιθάκη¨ μια που ο βασικός μου Όσιος θα είναι, κατά πάσα πιθανότητα, ένας Οδυσσέας στον ¨πηγαιμό¨.

Νεώτερα, οσονούπω.

---

([i]) Ένα τμήμα του βιβλίου μπορείτε να το βρείτε εδώ. Στο τέλος της καταχώρησης θα βρείτε και έναν -ελπίζω- διαφωτιστικό πίνακα.

Περισσότερο περιληπτικά η βασική θεώρηση είναι η εξής:

Η ιστορία της επικοινωνίας ή τουλάχιστον η κοινωνική της διάσταση, είναι δυνατό να διερευνηθεί και να γίνει εναργέστερα κατανοητή εξετάζοντας αναλυτικά  τις δραστηριότητες και την εξέλιξη διακριτών κοινωνικών ομάδων, οι οποίες αναλαμβάνουν κάθε φορά επικοινωνιακές κοινωνικές δραστηριότητες και ως εκ τούτου αποκτούν και ασκούν εκείνη την ιδιαίτερη μορφή θεσμοποιημένης (λιγότερο ή περισσότερο) εξουσίας που αποκαλείται ¨επικοινωνιακή¨.

Οι επικοινωνητές εξετάζονται θεωρούμενοι ως κύριοι χειριστές της  ¨φαντασιακής σφαίρας¨ των κοινωνιών, τόσο σε σχέση με τους εκάστοτε κατόχους των άλλων μορφών εξουσίας (οικονομικής, πολιτικής κλπ), όσο και σε σχέση με τις συγκρούσεις ή συμπλεύσεις ανάμεσα σε διαφορετικές ομάδες επικοινωνητών που συνυπάρχουν την ίδια εποχή.

Η διερεύνηση μπορεί να διεξαχθεί λαμβάνοντας υπ’ όψιν, πέρα από τις κλασικές ιστορικές περιόδους και εκείνες που προκύπτων από την     κατάτμηση της Ιστορίας με αμιγώς επικοινωνιακά κριτήρια,

δηλαδή:

προφορικότητα -κυρίαρχοι επικοινωνητές: μάγοι,

χειρογραφία-κυρίαρχοι επικοινωνητές: ιερείς,

τυπογραφία-κυρίαρχοι επικοινωνητές: διανοούμενοι,

οπτικοακουστικά μέσα -κυρίαρχοι επικοινωνητές: οι χειριστές των μαζικών μέσων και κυρίως αυτοί που χειρίζονται την μαζική εικόνα

διαδίκτυο -εμφάνιση και προοδευτική κυριάρχηση των μετανεωτερικών επικοινωνητών: χειριστές εικονικής πραγματικότητας, διαφημιστές, κα.

αλλά και εκείνες που προκύπτουν από την διαίρεση του ιστορικού συνεχούς με βάση τα εκάστοτε ευρέα πολιτισμικά ρεύματα, σε

αρχαϊκότητα (βασικός ενδιάμεσος συντελεστής για κάθε μορφή επικοινωνίας: οι υπερφυσικές οντότητες) με παρεμβαλλόμενη την περίοδο του πρώιμου ελληνορωμαϊκού μοντερνισμού (και εμφάνιση των πρώτων πρώιμων ανθρωποκεντρικών επικοινωνητών),

μοντερνισμό, (στροφή στον ανθρωποκεντρισμό, περικλεισμός του  απόλυτου με νέα όρια που θα αποκληθούν ¨λογική¨ και ¨επιστήμη¨) και

μεταμοντερνισμό (για μερικούς πρόκειται απλώς η για την περίοδο γήρατος του μοντερνισμού, ενώ για  άλλους είναι ο κύριος σημερινός αντίπαλός του, χαρακτηρισμένος από οξυμένο σχετικισμό, ατομικισμό, πραγματισμό, λατρεία της εικόνας).

([ii]) ¨Επικοινωνιακή και πολιτική εξουσία τον καιρό της επέλασης των ιδιωτών¨ (Στο βιβλίο ΜΜΕ, Κοινωνία και Πολιτική, εκδ. Ι. Σιδέρη) Το κείμενο και εδώ

([iii]) Σχετικά πρόσφατη μετάλλαξη του ηγετικού τμήματος των κλασικών καπιταλιστών. (Αλλαγή σχεδόν ανθρωπολογικής διάστασης). Στην νέα αυτή κατηγορία  κυριαρχούν νέα (μεταλλαγμένα) προτάγματα, με κυριότερο την ακυρωτική στάση απέναντι στο Κράτος.

Μια που χάρη στο ιστολογοφόρο μπορώ να σας ενημερώνω για διάφορα καθώς αυτά γεννιούνται, σας έχω κάτι απολύτως φρέσκο. Το ξέρει μόνο η Βούλα που έτυχε να με πάρει τηλέφωνο πριν λίγο, την ώρα που το είχα μόλις ορνιθοσκαλίσει στο χαρτί και η Σόφη που μόλις γύρισε από τα ψώνια. Είναι ένα σχεδίασμα για ένα τραγούδι που εντάσσεται στην υπό συγγραφή Μπαλάντα της Γενιάς των Οσίων (μόλις άρχισε).  Το τι ακριβώς μορφή θα έχει η εν λόγω μπαλάντα (ιστόρημα, θεατρικό, άλλο) θα σας το  πω αμέσως μόλις μου προκύψει.

Για την ώρα ιδού το σχεδίασμα, με ήχο 

και με γράμματα:

Πόσο -στ΄ αλήθεια- αξίζει η Ιθάκη;

Για να γυρίσεις πίσω στην Ιθάκη,

κάποτε την Ιθάκη πρέπει ν’ αποθυμήσεις

Για να βρεις δρόμο πίσω να ’ρθεις

στην Ιθάκη,

κάποτε την Ιθάκη πρέπει

-επιτέλους-

 να αφήσεις.

 *

Μεσ’ στου ταξιδευτή την πήρα, το δισάκι,

ουλές και ενοχές να συγκεντρώσεις,

με πονηριά την Τροία να αλώσεις,

με πονηριά τους Κύκλωπες

να εξουδετερώσεις, 

στην πονηριά την Κίρκη να νικήσεις,

στην Καλυψώ να τάξεις

κι ύστερα να αθετήσεις,

σύντροφους στην οργή των Δυνατών

 να εγκαταλείψεις.

*

Και σαν ετούτα όλα

θα θές  πια να ξεχάσεις,

να που η Ιθάκη όραμα θα γίνει

κι αφού πολλά από το ταξίδι θα χεις μάθει

τότε να μάθεις θα ’σαι άξιος πλέον

πόσο -στ’ αλήθεια- αξίζει η Ιθάκη.

Εύχομαι

την Κυριακή, 

χωρίς φόβο, παρά με ψυχραιμία και ελπίδα!

Η κυρία Βούλα Δαμιανάκου είναι πεζογράφος, ποιήτρια, μεταφράστρια, αλλά και αγωνίστρια παρούσα στους εθνικούς και κοινωνικούς αγώνες του τόπου. Η Βούλα Δαμιανάκου δεν έπαψε να καταγράφει, συμμετέχοντας παράλληλα σε πρώτο πρόσωπο, τις συλλογικές μας περιπέτειες, από την Εθνική Αντίσταση, στην υπόθεση Οτσαλάν, έως τις σημερινές δραματικές εμπλοκές της χώρας.

Πρόσκληση

Το Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο έχει τη χαρά να παρουσιάζει ένα αφιέρωμα στην αγωνίστρια συγγραφέα με αφορμή την κυκλοφορία της τελευταίας της δουλειάς.

Την Παρασκευή 8 Ιουνίου 2012 και ώρα 20.00 στην αίθουσα Θεάτρου του Βαφοπούλειου Πνευματικού Κέντρου θα πραγματοποιηθεί η εκδήλωση:

«Από το μοιρολόι το ομηρικό, στο μοιρολόι το μανιάτικο» Αφιέρωμα στη Βούλα Δαμιανάκου.

Ομιλητές: Βούλα Δαμιανάκου, συγγραφέας
Γιάννης Μότσιος, φιλόλογος- π. πανεπιστημιακός
Νίκος Μοσχοβάκος, ποιητής – δικηγόρος
Βασίλης Νόττας, αναπλ. καθηγητής Κοινωνιολογίας  Α.Π.Θ.
Δημήτρης Κουρκούτας, δικηγόρος

Είσοδος Ελεύθερη
   

Αυτές τις μέρες είμαι κι εγώ κολλημένος στην πλαστική διαφάνεια της τηλεόρασης και την εξ ίσου πλαστικοποιημένη διαφάνεια του ανυστερόβουλου υπολογιστή μου – ανυστερόβουλος; μάλλον πρόκειται για ευφημισμό… πιο πολύ προκύπτει πολύβουλος, εξ ου και πολύφωνος και για να τον κάνεις ζάφτι πρέπει να τον μάθεις καλά και, βέβαια, να του πάρεις τον αέρα!

Στήνομαι λοιπόν στην δέουσα απόσταση από την φωσφορίζουσα εστία και παρακολουθώ τις εξελίξεις, τις ζυμώσεις, τις δηλώσεις, τις ανακοινώσεις, τις αποσχίσεις, τις ενώσεις, τις εκκενώσεις, τα κενά, τις κινήσεις, τις μετακινήσεις (από ιδέες και ιδεολογίες), τις μετατοπίσεις (από χώρους, παρέες και κλίκες), τις μετακομίσεις (από κόμμα σε κώμα), τα ολισθήματα, τις τούμπες, τις κωλοτούμπες, τις ζαβολιές, τις αλλαξοκωλιές, τα ξέφυγ’ς, τα ντεμπά, τις αλληλοδιακοπές, τις αλληλοεπικαλύψεις,  τις ανατροπές, τα τραλαλά, τα ζαβά και τα σοβαρά που διανθίζουν την ανανεωμένη (χάρη στην λαϊκή βούληση) πολιτική σκηνή της χώρας.

Γιατί η χώρα, χρόνια τώρα γκαστρωμένη από αδηφάγους νεοφιλελευθερισμούς, στραβοχυμένους μετανεωτερισμούς, αυτοκρατορικές παγκοσμιοποιήσεις, κι όποιος βγάλει το μάτι του αλλουνού είναι κύριος, και πραγματιστής, και επαρκώς εικονολάτρης, η χώρα λοιπόν η γκαστρωμένη, σφίχτηκε, πίεσε και ξεγέννησε με οδύνη και ζόρι, νέες προδιαγραφές και οδηγίες, κι έτσι τώρα οι παλιές καραβάνες της ιδιοτελούς πολιτικής και της χειραγωγούσας δημοσιογραφίας ζορίζονται κι αυτές για να φτιάξουν καινούργια προσωπεία, αλλά δεν τα καταφέρνουν, κι έτσι εν τέλει, από μέσα, πίσω από τις μάσκες, διακρίνονται τα γνήσια σουβλερά δόντια και τα γνωστά διαβολικά (διαβάλλοντα) κεραιόσχημα κέρατα.

Είμαι λοιπόν, που λέτε, κολλημένος στις αχνογάλανες φωσφορίζουσες οθόνες και νοιώθω κάποιες ενοχές γιατί, να σας το ομολογήσω, ίσως να ’μουν καλύτερα στους δρόμους και στις πλατείες, να συμμετέχω στα τεκταινόμενα με τον παλιό καλό τρόπο, αλλά βλέπεις οι καιροί άλλαξαν, κι έτσι κι αλλιώς τώρα πρέπει (πάλι) να σκάψουμε τα χαλάσματα αναζητώντας νέους ορίζοντες κι επειδή τα παθήματα απαιτούν μαθήματα χρειαζόμαστε πιο πολύ σκέψη από τρέξιμο, κι η σκέψη για να δουλέψει και να φτιάξει γνώση έχει ανάγκη από πληροφορίες, και αφού ο παλιός άσπονδος φίλος, ο Τύπος, έχει λακίσει σχεδόν ολοσούμπιτος (συμπούρμπουλος) στην μνημειώδη μνημονιακή μονομέρεια των ¨νοικοκυραίων¨, τον έκοψα μαχαίρι, και να ’μαι τώρα να πλέω (και που και που να πνίγομαι) ανεβάζοντας ιστία σε διαδικτυακούς ιστούς και να βαράω ανηλεώς μαύρα πλήκτρα: Με ενδιαφέρον (αυτονόητο), με περιέργεια (δικαιολογημένη), με ανησυχία (αναμενόμενη, αλλά προς το παρόν ελεγχόμενη) και με ελπίδα, εκείνη που αποδημεί τελευταία κι έτσι είναι ακόμη εκεί, να σου σκάει μισό χαμόγελο…  

 ΥΓ. Να πω όμως ακόμη, ότι στις 6 του Μάη πήρα μια ανάσα, βαθειά, ζωογόνο, γιατί (πέρα από ποιος κέρδισε και ποιος έχασε στις εκλογές) η μακριά γλίστρα πάνω στην μπανανόφλουδα των τοκογλυφικών δανείων, της επίπλαστης ευημερίας και των νομιμοποιημένων εθνικών και ιδιωτικών αρπαχτών, μοιάζει να τέλειωσε. Οι κλινικές εξετάσεις δείχνουν ότι τα σύνδρομα εξάρτησης μάλλον υποχωρούν, πως οι πανικοί των δοσομανών μάλλον ξεπερνιούνται σιγά σιγά και πως η αξιοπρέπεια γίνεται και πάλι αξία με ένα ελάχιστο κοινής αναγνώρισης…

(κι εδώ βάζω αποσιωπητικά, γιατί έχει κι άλλο, η ζωή και η αφήγηση συνεχίζονται –ευτυχώς, και εάν στην κατηφόρα πιάσαμε πάτο, η ζωή, λέει ο ποιητής, ξέρει να τραβάει την ανηφόρα).

 Β. Νόττας

Η πρόσκληση προέρχεται από τις Εκδόσεις Ι. Σιδέρης και NOVELBOOKS και λέει τα ακόλουθα:

35η Γιορτή Βιβλίου, στο Πεδίον του Άρεως, Περίπτερο 21

Σάββατο 19 Μαΐου
18:30 – 20:00

«Ελάτε να ταξιδέψουμε μαζί στον μαγικό χώρο της μυθοπλασίας»: οι εκδόσεις Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ και NOVELBOOKS σας προσκαλούν να γνωρίσετε από κοντά τους συγγραφείς των νέων μυθιστορημάτων τους.

Οργάνωση: Εκδόσεις Ι. Σιδέρης & NOVELBOOKS

 Η Βούλα Δαμιανάκου είναι ωραία γυναίκα (με την ουσιαστικότερη έκφανση των λέξεων) και μια μεγάλη κυρία των ελληνικών γραμμάτων. Εκπροσωπεί με σθένος και δημιουργικότητα, μια θρυλική πια γενιά ανθρώπων του πνεύματος που άφησε ισχυρά ίχνη στην Τέχνη και την Αυτογνωσία αυτού του τόπου.

Είχα τη χαρά να την γνωρίσω συμμετέχοντας στην παρουσίαση των δύο τελευταίων βιβλίων της (¨Οδοιπορώ στην πατρίδα¨ και ¨Το κακό κρατάει από  μεγάλο σπίτι και έχει πολύ συγγενολόι¨) εδώ στη Θεσσαλονίκη. Μου έκανε επίσης την τιμή να μου στείλει  την τελευταία της δουλειά: ένα CD με θέμα ¨Από το μοιρολόι το ομηρικό στο μοιρολόι το μανιάτικο¨ και ένα μικρό βιβλίο με τίτλο ¨…στη χάρη της την αεπι ανάβουμε ένα κερί¨.

Στο πρώτο επιλέγει και παρουσιάζει η ίδια μοιρολόγια, -από εκείνα που ανάγονται στις ομηρικές ρίζες της γλώσσας μας, ως εκείνα που ζουν ακόμη σήμερα στην παράδοση της Μάνης. Στο δεύτερο, με ακρίβεια αλλά και μια στάλα πικρό χιούμορ, περιγράφει το τι μπορεί να τραβήξει ένας σημερινός πνευματικός άνθρωπος, μπλέκοντας με τις ¨ιδιωτικοποιημένες¨ σύγχρονες  γραφειοκρατίες των προαγωγών και ¨προστατών¨(με την έννοια του νταβατζή, λέω εγώ) της δουλειάς των συγγραφέων.

(Μαζί, ένα μικρό ιδιόχειρο σημείωμα –δυο αυθόρμητες χιουμοριστικές  αράδες- σχετικό με όσα βιώνουμε όλοι αυτόν το δύσκολο καιρό…)

 PSI, πίε τσάι

κι άντε να κουρεύεσαι

-κούρεμα στο κούρεμα

με κάνατε κουρόγιδο

Βρυξέλες με τα γιουρομπρούκ

και  ρουφιανοσυμβούλια

τρόικες και ταμεία σας

ιδιωτικο-διεθνικά

και ληστονομισματικά!

Κι εσύ Ευρώπη μου ερασμία

του Δία η ευγεγωνία

της Μέρκελ και του Σαρκοζί

φτου σου να μην αβασκαθείς! 

Ήταν εδώ ο Νίκος κι η Ιωάννα. Ταξίδι αστραπή με το τρένο. Ήρθαν και απολαύσαμε μαζί την Παρασκευή το βράδυ  τον Μιχάλη, τον Παντελή, τον Σπύρο να τραγουδάνε γάλλους ποιητές. Το Σάββατο έφυγαν (Ναυσικούλα να τα χιλιάσεις). Ο Νίκος μου είχε υποσχεθεί ότι θα μου φέρει νέα ποιήματά του,  η υπόσχεση τηρήθηκε και ιδού το πρώτο:

(Domenico Scarlatti, Sonata in d minor, K. 1)

Νίκος Μοσχοβάκος.

Η μήτρα σου

Πιστεύω στη μήτρα σου

κι ας μη εξυπηρετεί πια τη γονιμότητα.

Τις ασέληνες νύχτες του χειμώνα

όταν τα νυχτοπούλια σωπαίνουν

κι οι καμινάδες υψώνουν τους καπνούς τους

στον ουρανό, εσύ παραδομένη

στον άλλο κόσμο του ύπνου

φλυαρείς μες του ονείρου τη δίνη

μα η μήτρα σου υγρή κι αμήχανη

σωπαίνει αινιγματικά

σαν άρπα ξεχασμένη

όταν την ρωτούν για το μέλλον.

Στη μόνιμη σκιά του νόστου

αγέρωχη αποπειράται

να αντιπαρέλθει το μοιραίο

που ολοένα πλησιάζει.

Μέχρι το τέλος αντιστέκεται

τυλιγμένη στης μοναξιάς την αδιαλλαξία.

Όμως εγώ πιστεύω στη μήτρα σου

αφού ό, τι γύρω με ορίζει

είναι δικό της δημιούργημα.

ΥΓ1. Όπου ναναι θα σας πω περισσότερα για την εκδήλωση στο Βαφοπούλειο. Περιμένω τις φωτογραφίες που τράβηξε η Τιτίκα.

ΥΓ2. Έχω όμως ένα από τα τραγούδια της βραδιάς που τα παιδιά πρόλαβαν και ανέβασαν στο διαδίκτυο (η επόμενη ανάρτηση)

Τράβηξα αυτές τις φωτογραφίες σήμερα το πρωί, περίπου στις οκτώ και τέταρτο. Έχουν λίγο ουρανό, λίγη Αριστοτέλους, λίγο λιμάνι, ένα καράβι κόκκινο, δυο κορφές Όλυμπο, ένα τρούλο προφήτη Ηλία, μια λωρίδα νέφος και λίγη απριλιάτικη θλίψη. Όπου να ’ναι θα λάμψει ο ήλιος… 

Δεν είναι ότι έχω αδυναμία στις παγκοσμιοποιημένες ¨Ημέρες¨.

 Εδώ που τα λέμε, ακόμη δεν πρόλαβα καλά καλά να μάθω ότι ο Άη Νικόλας γιορτάζει με τους ναυτικούς, η Αγία Βαρβάρα με το πυροβολικό και πως ο άγιος Φανούριος φανερώνει ενδιαφέρουσες πληροφορίες στις ανύπαντρες σε συγκεκριμένη ημερομηνία… Kατά συνέπεια,  δεν έχω πολλή διάθεση να ξαναμάθω απ’ την αρχή τις ρυθμίσεις της διεθνούς των διαφημιστών πάνω στο νέο ιερό εορτολόγιο.

Εξάλλου, φαίνεται πως όποιες απ’ τις ημέρες αυτές δεν έχουν ¨στηθεί¨ για λόγους απλής κατανάλωσης των σχετικών προϊόντων (μαμά, μπαμπάς, παππούς, ερωτευμένοι διάφοροι), έχουν στηθεί από κάποιες (κάθε άλλο παρά) μη κυβερνητικές οργανώσεις, οι οποίες κατά την επίμαχη μέρα φροντίζουν να καταθέσουν μέρος από τα έσοδα και τις προσφορές των καλοπροαίρετων (και μη) ενισχυτών τους στο βωμό των παντοδύναμων ΜΜΕ, με τα οποία τελούν σε συμβιωτική σχέση.

Έτσι δεν είναι ότι, τις προάλλες,  ενθουσιάστηκα ή παρασύρθηκα από το εορταστικό κλίμα που (θα ήθελε να) δημιουργήσει μια ακόμα τέτοια μέρα, αφιερωμένη αυτή τη φορά στο Θέατρο. Το θέατρο, ο έρωτας, το ναυτικό,  γιορτάζουν για μένα τη μέρα (ή τις αλλεπάλληλες μέρες) που η μαγεία (ή η λογική) τους μ’ αγγίζει, κι αυτό μπορεί να συμβεί ακριβώς οποτεδήποτε!

Γι αυτό το λόγο και δεν επωφελήθηκα από την ημερολογιακή συγκυρία και δεν έγραψα (ούτε σκέφτηκα) τίποτα το ιδιαίτερο την μέρα του Θεάτρου ανήμερα!

Έλα όμως που πάνω κάτω την ημέρα αυτή (συμπτωματικά) έζησα ως θεατής μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία: μια παράσταση (για την οποία οι φίλοι του ιστολογοφόρου είχαν έγκαιρα ειδοποιηθεί, και πολλοί ήταν παρόντες) της οποίας  το πιο όμορφο  και (για μένα) ενθουσιώδες, ήταν το ¨ερασιτεχνικό¨ της στοιχείο. Ερασιτεχνισμός στην ετυμολογική του μεγαλοπρέπεια: αγάπη για την τέχνη. Και μάλιστα όχι όποια κι όποια τέχνη, παρά εκείνη που συμπαρασύρει, και προβληματίζει, και εμπλέκει, και ενθουσιάζει (στην κυριολεξία) τους ανθρώπους της γειτονιάς, της συνοικίας, τους πραγματικούς ανθρώπους κάνοντάς τους λιγότερο πραγματιστές και περισσότερο ¨ποιητές¨ της μοίρας τους.

Αγάπη για την τέχνη που οδηγεί κάποιους από τους μύστες να τα δίνουν όλα καθοδηγώντας τους απλούς ¨ερασιτέχνες¨ σε επιτεύγματα που  σπανίζουν και εκπλήττουν.

Για μένα, όπως αγάπη για τον αθλητισμό δεν είναι  να ταυτίζεσαι και να ξεσκίζεσαι για την ομάδα που αγόρασε ο εκάστοτε χοντρέμπορος για να αποκτήσει επιρροή και αναγνώριση, αλλά ο αγώνας που στήνουν στη γειτονιά οι ανύπαντροι κατά των παντρεμένων και που τελειώνει με από κοινού (ρεφενέ) θριαμβευτικά τσίπουρα, έτσι και αγάπη για το θέατρο δεν σημαίνει παρακολούθηση πολυδιαφημισμένων υπερπαραγωγών, αλλά κάτι σαν κι αυτό που συντελέστηκε την περασμένη Παρασκευή  στο δήμο της Πυλαίας.

Σε έναν χώρο που δεν είναι θέατρο, όμως θέατρο έγινε, από ανθρώπους που δεν είναι ηθοποιοί, όμως υποδύθηκαν, με καθοδηγητές που δεν είναι καλλιτέχνες γενικά και αόριστα, αλλά καλλιτέχνες που έχουν ανακαλύψει εκείνα τα δύσβατα μονοπάτια που μεταφέρουν την μαγεία και την αλήθεια στη βάση, στη γειτονιά, στον δρόμο, και που βοηθούν τους ανθρώπους να είναι πρωταγωνιστές και επικοινωνητές, και συμπάσχοντες.

 Μιλάω για τον ¨Αφανισμό της Μήλος¨ του Γιάννη Ρίτσου, όπως παρουσιάστηκε στις 23 του Μάρτη στο Πέτρινο του Δήμου Πυλαίας (και επαναλήφτηκε ύστερα από γενική απαίτηση στις 27 του Μάρτη), έργο που δίδαξε και σκηνοθέτησε η Όλγα Αλεξανδροπούλου, επιμελήθηκε σκηνικά ο Κώστας Χαλκιάς και παρουσίασε η θεατρική ομάδα Πυλαίας : Εύη Αρβανιτίδου, Μαρία Καρπούζη, Αθανασία Κελεσίδου, Μαρία Κώνστα, Λίνα Σωτίδου, Κλεοπάτρα Μπαμπαράτσα, Σοφία Κασούρη, Λέανδρος Κλιφόπουλος, Τάσος Παπαγεωργίου, Αντώνης Τζέλος. Κιθάρα έπαιξε ο Κώστας Ματσίγκος και τραγούδησε η Λίνα Σωτίδου. Στη σκηνοθεσία βοήθησε η Ελένη Σιταρά.

 Ακολουθούν εικόνες από τα παρασκήνια, την παράσταση, τα χειροκροτήματα…

Εδώ δίπλα, αριστερά, σας έχω μια πρόσκληση. Εδώ παρακάτω προσπαθώ να σας τα κάνω λίγο πιο λιανά.

Η 20η του Φλεβάρη πέφτει Δευτέρα, μια βδομάδα πριν τη καθαρή ομώνυμή της και ως εκ τούτου θα είναι ντάλα απόκριες.

Τόσο το καλύτερο.

Θα βρεθούμε στο Βαφοπούλειο κατά τις οκτώ το βράδυ, εγώ θα έχω υπό μάλης τον Λυσίστρατο και την παρέα του, δακτυλογραφημένους και φωτοτυπημένους, και μαζί μου θα είναι ο Κώστας ο Χαλκιάς (παλιός φίλος, το μόνο μου κονέ με το θεατρικό χώρο) εθελοντής για την καλλιτεχνική επιμέλεια και φιλικά προσφερθείς στο εγχείρημα. Μαζί του η Πέννυ (Γραικού) και ο Άγγελος (Ρούσσος) νεαροί και ταλαντούχοι. Στο πιάνο δήλωσε παρούσα η Θεανώ (Φιγκιώρη) Της είπα να βγάλει ό, τι νότες θέλει. Πήρε ένα αντίγραφο και είπε ότι θα το σκεφτεί.

Εσείς πάρτε μαζί λίγη καλή διάθεση και μια (μικρή) ποσότητα επιείκεια –μπορεί να χρειαστεί. Πάρτε επίσης αγκαζέ το πρόσωπο (συμβία/ο ή άλλη/ο), γιατί το θέμα της βραδιάς σηκώνει δύο,  και σκάστε μύτη στο θεατράκι της πρώην Ανθέων και Βαφοπούλου γωνία.

Με επίκληση στις φαντασιακές μας ικανότητες σκοπεύουμε να εμπλακούμε σε ένα σκηνικό παιχνίδι και να προσπαθήσουμε να βρούμε άκρη, μεταξύ άλλων, και στα ακόλουθα αδυσώπητα ερωτήματα:

* Τι σόι ιός έχει πλήξει τελευταία τους εργαζόμενους και ξαφνικά πήραν να σκουντουφλάνε, να παραπατάνε, να κουτουλάνε στο ίσωμα, με σοβαρές συνέπειες για την Αγία Παραγωγικότητα, και ποια είναι η θεραπευτική αγωγή που προτείνει ο διάσημος Δόκτωρ Κεκλιμένος;

* Γιατί ενώ οι Αθηναίοι, θέλανε δεν θέλανε, ακολούθησαν τελικά τις προτροπές της Λυσιστράτης, οι Αθηναίες εξακολουθούν να παραπονιούνται και να γκρινιάζουν;

* Ποιος ο χρησμός που έδωσε ο Μάντης Τειρεσίας/Τειρεζίνα  junior στην αποστολή των Αθηναίων που μπερδεμένοι από τις αναπάντεχες εξελίξεις ζήτησαν τη συμβουλή του;

* Είναι άραγε αλήθεια ότι ο Ερμής ετοιμάζει πραξικόπημα στον Όλυμπο ή πρόκειται για υπερβολές και συνωμοσιολογίες που διαδίδει ο τετρακέρατος επικοινωνιακός δαίμων Παπαράσιος;

* Και τι γνωρίζουν για όλα αυτά οι μυστικές υπηρεσίες του Δία;

Θα εμβαθύνουμε εμβριθώς στα παραπάνω ερωτήματα και μετά, έτσι και μας απομείνει όρεξη για θεωρία, προτού λύσουμε τους ζυγούς, μπορούμε και να στήσουμε μια ψιλή (καταληκτική ή μη) κουβεντούλα.

Για να πάρετε μια πιο συγκεκριμένη προκαταρκτική ιδέα, αρχίζω οσονούπω να σας δημοσιεύω το προοίμιο και τις πρώτες σκηνές

Ετοιμάζομαι να κατεβώ στη σχολή για μάθημα, αλλά ο ουρανός σήμερα, διαυγής αλλά και αναποφάσιστος ταυτόχρονα, είναι εξαιρετικά ενδιαφέρων για να τον αφήσω στην ησυχία του.

Για πείτε μου τώρα εσείς: υπάρχουν πολλά πράγματα στη ζωή που τα περιμένεις με ανυπομονησία και αυτά, τις πιο πολλές φορές, έρχονται;

Υπάρχουν πολλά πράγματα στη ζωή που εντέλει σε οδηγούν πάνω κάτω εκεί που είχες σκοπό να πας;

Είναι πολλά τα πράγματα που φέρνουν (αδυσώπητα) τους ανθρώπους κοντά –πολύ κοντά (έως ασφυκτικά κοντά) τον ένα με τον άλλο;

Απαντώ εγώ για σας: Δεν είναι πολλά, αλλά ναι υπάρχουν. Είναι μεγάλα, ελαφρώς χοντροκομμένα, έχουν χοντρά μαύρα ελαστικά και εκτελούν δημόσια δρομολόγια.

Όταν ήμουν μικρός περίμενα συστηματικά ένα τέτοιο έξω από το περίπτερο της γειτονιάς μου. Το έλεγαν (τότε) 108 και με πήγαινε από την Ηλιούπολη στη Δάφνη (για το γυμνάσιο) ή και ως την Ακαδημία για μεγαλύτερες εξερευνήσεις στον  ιστό της Πρωτεύουσας.

Η μέρα που πρωτοπλήρωσα το αντίτιμο της διαδρομής με φοιτητικό κουπόνι (τέτοια είχαμε τότε) ήταν ιδιαίτερα σημαντική στην ιστορία των μετακινήσεών μου. Εξ ίσου σημαντική με εκείνη, την ίδια περίπου εποχή,  που (πάντα μέσα στο 108, κεντρικός διάδρομος) κάποιος,  όχι όποιος κι όποιος –η αυτού προεξέχουσα φυσιογνωμία ο εισπράκτορας, αντί για ¨προχώρα μικρέ¨ μου είπε ¨προχωρήστε κύριε!¨

Βέβαια, η απώτερη επιδίωξη την εποχή εκείνη (τι επιδίωξη, όνειρο ήθελα να πω) ήταν να χειραφετηθείς από τον χοντρό πολύτροχο μεταφορέα και να αποκτήσεις μέσο μετακίνησης ιδιόκτητο και ιδιοκατευθυνόμενο, με δύο ή τέσσερεις ρόδες αδιάφορο. Εκείνο που είχε πρωταρχική σημασία ήταν να μπορεί να σε οδηγήσει, μαζί με το κορίτσι σου, σε μέρη απόμερα, σκιερά και διακριτικά.

Ένα τέτοιο μέσο φιγουράριζε συχνά στην πρώτη σελίδα των ¨Νέων¨, κάτω αριστερά, δίπλα στο χρονογράφημα του Δημήτρη Ψαθά. Μια υπέροχη Βέσπα! Αλλά μέχρις ότου αυτό το όνειρο μπορέσει να υλοποιηθεί, υπήρχε πάντα το 108 και τα περιεκτικά του αδέλφια που κούτσα κούτσα σε πήγαιναν (θεωρητικά) παντού.

Αργότερα απόκτησα λογιών λογιών οχήματα, και φρόντισα εγκαίρως να πάρω στον γιό μου μια βέσπα για τις πρώτες του αυτόνομες μετακινήσεις. (Θυμάμαι τι ωραία που περνούσαμε όταν ανεβαίναμε στο άκαφτο   ακόμη Σέιχ Σου για τα μαθήματα οδήγησης).

Ωστόσο μου κάνει εντύπωση πόσο δεμένος παρέμεινε  κι αυτός με το 23, το λεωφορειάκι της Θεσσαλονίκης, όχι τεραστίων διαστάσεων, ικανό να ελίσσεται στην Πάνω Πόλη, που το χρησιμοποιούσε μαθητής για να κατεβεί ως το κέντρο –πήγαινε στο 10^ο  γυμνάσιο της Ικτίνου. Ακόμη και σήμερα , αν του δείξεις καμιά ωραία στο δρόμο και έχει διαφορετική αισθητική εκτίμηση, θα σου πει: ¨Μπα, στο 23 είχε πολύ καλύτερες!¨

Θα ήθελα να είχα μια εικόνα από το 108, αλλά αυτό ανήκει σε μια Ελλάδα που δεν υπάρχει πια. Γι αυτό μια μέρα που είχα κέφια, αποθανάτισα το 23 (στάση Αναστροφή-Πλάτανος) και το κρέμασα σε ένα τοίχο του σπιτιού μου.

Λεωφορείο το 2 – Αρλέτα – Σάννυ Μπαλτζή

ΥΓ. Γράφοντας αυτό το κειμενάκι και ψάχνοντας στο διαδίκτυο για εικονογράφηση σε τι πέφτω απάνω; Σε ένα 108 να κόβει βόλτες στο Σύνταγμα, σε εποχή μάλλον πρόσφατη, ως περήφανη αντίκα! Να το!

Ηώς ροδοστεφής