Μέρος Δ΄ Κεφάλαιο 15.

Εύελπις, η τελευταία μέρα στην Περσέπολη.

Ο αέρας είναι παχύς και μαύρος. Και ακίνητος. Δε φυσάει πια όπως φυσούσε όλη τη νύχτα, και η μαυρίλα αναδύεται τώρα κάθετα από τα καμένα χαλάσματα, Στο κέντρο των μελανών σωρών λάμπουνε ακόμη πύρινα ίχνη απ’ τα ξύλινα δοκάρια των κτισμάτων. Ο καπνός ανηφορίζει και ενώνεται με το φαιό νέφος που βαραίνει πάνω από την πόλη. Η μέρα είναι προχωρημένη, αλλά αλλόκοτα σκοτεινή.

Ο Εύελπις επιστρέφει έφιππος από το Επιτελείο, το οποίο έχει και πάλι εγκατασταθεί στις σκηνές εκστρατείας, και κατευθύνεται προς το κατάλυμά του. Ελπίζει να το βρει ακέραιο καθώς βρίσκεται κάπως απόμερα από τη ζώνη της φωτιάς. Ξάγρυπνος και κατάκοπος, έχει ανάγκη από λίγη έστω ξεκούραση πριν ξεκινήσει το ταξίδι πίσω, προς τα Σούσα. Έτσι επιταχύνει τον βηματισμό του ¨Βέλους¨ αγνοώντας τους λίγους άτακτους που προσπαθούν ακόμη να βρουν λάφυρα ανάμεσα στο χαλάσματα.

Το μεγαλύτερο μέρος της στρατιάς, με εξαίρεση την Φρουρά της Πόλης και λίγους συνακολουθούντες που πήραν μόλις χτες το απόγευμα την απαραίτητη άδεια να παραμείνουν ως έποικοι, κατευθύνεται ήδη μέσα στη δύσοσμη σκοτεινιά προς την βορινή πύλη, για να προωθηθεί στη συνέχεια προς την ανατολική πλευρά των βουνών του Ζάγκρου, στο εσωτερικό της κοιτίδας των Περσών και των Μήδων .

 Στο μυαλό του Μεγαρέα συνωστίζονται ερωτηματικά, αντιφατικές σκέψεις και συναισθήματα που κονταροχτυπιούνται.

Από τη μια μεριά η ψυχή του είναι σκοτεινή και θλιμμένη: το κακό, εν τέλει, δεν στάθηκε δυνατό να αποφευχθεί.

Τα ανάκτορα της Περσέπολης, ο ναός και ένα μεγάλο τμήμα της βιβλιοθήκης,  παραδόθηκαν τελικά σε φλόγες που δεν είχαν τίποτα το καθαρτήριο. Η φωτιά είχε ξεκινήσει από κάποιο σημείο στα ανατολικά του κτιρίου της Απαντάνα και μετά ο άνεμος την είχε εξαπλώσει ανισόμερα. Ευτυχώς, η Αφροδίτη είχε βάλει το χέρι της και ο γυναικωνίτης, αν και αρκετά κοντά στην τροχιά της πυρκαγιάς, είχε τελικά γλιτώσει. 

Τα τσακάλια είχαν ξαποληθεί στα χαλάσματα προτού καν η φωτιά καταλαγιάσει. Τα ισχυρότερα από τα σώματα του στρατού, εκείνα που θα μπορούσαν να ελέγξουν αποτελεσματικά την κατάσταση, αποχωρούσαν ήδη από τα χαράματα προς τον βορά. Το μόνο τμήμα των ανακτόρων που παράμενε αλώβητο και που ακόμη φυλασσόταν  αυστηρά, ήταν το φυλάκιο με τον υπόλοιπο θησαυρό της Περσέπολης, πέρα από το τμήμα που είχε ήδη μεταφερθεί στα Σούσα. Η πυρκαγιά μάλλον δεν θα επηρέαζε τη συνέχιση της χρηματοδότησης της εκστρατείας.

Ωστόσο, πολλή κατακτημένη γνώση είχε απόψε εξαφανιστεί, μαζί με τους παπύρους και τις περγαμηνές της βιβλιοθήκης και η αναπλήρωσή της θα απαιτούσε χρόνο και μεγάλη ανθρώπινη προσπάθεια. Ο Καλλισθένης, ο Ευμένης, ο ίδιος ο Εύελπις, καθώς και άλλοι που ήθελαν να αισθάνονται ανιχνευτές, απελευθερωτές, προστάτες και αναδιανομείς της Γνώσης είχαν υποστεί απόψε μια σοβαρή ήττα, που όσο κι αν ήταν προβλέψιμη, πόναγε.

Σ’ ένα άλλο κομμάτι της ταραγμένης ψυχής του Εύελπι υπάρχει ένα απρόσμενο, περίεργο είδος αγαλλίασης. Ένα είδος παρήγορης ανάσας που μοιάζει να προέρχεται από μια καταλαγιασμένη επιθυμία. Κάτι που μοιάζει με την ηδονή και την ευτυχία της ανταπόκρισης.

Ανταπόκριση;

Δεν είναι η ακριβής λέξη. Εκείνο που η Θαίδα του παραχώρησε χτες  ήταν μια νύχτα που θα του μείνει ασφαλώς αξέχαστη. Μια νύχτα πάθους όπου, εν τέλει, (ποιοι άραγε Θεοί είχαν θελήσει ένα τέτοιο φαντασμαγορικό σκηνικό;) οι φλόγες δεν ήταν μόνο λέξεις μεταφορικές και αλληγορικές για να περιγραφτεί ένας έρωτας (ο δικός του) για καιρό καταπιεσμένος, που ξαφνικά αποκτούσε σάρκα, ή μάλλον δυο φλεγόμενα -σε έξαρση αμοιβαίας έλξης- όμορφα νεανικά σώματα.

 Όμως ήξερε πια ότι για την Θαίδα αυτή η νύχτα ήταν μόνο μια προσφορά, ένα δώρο, ένα δείγμα ότι τα αισθήματά της για εκείνον υπήρχαν, και ίσως σε άλλες συνθήκες, σε άλλες συγκυρίες, σε μια άλλη ζωή, θα αρκούσαν για να φτιάξουν ανάμεσά τους κάτι το ιδανικό. Όχι όμως  σε αυτήν τη φάση της ζωής της.

Δεν του τα είπε όλα αυτά με ρητό τρόπο. Βρίσκονταν όμως, κατανοητά, στις σιωπές της, στον τρόπο με τον οποίο άλλαζε τη κουβέντα και αρνιόταν να απαντήσει στην παράκλησή του να τον ακολουθήσει.

Ίσως κι εκείνος δεν είχε επιμείνει όσο θα έπρεπε. 

Ίσως και να το έκανε -εκείνη, γυμνή πλάι του, ήταν κίνητρο ικανό για να χάσει κάθε μέτρο, κάθε αίσθηση ευπρέπειας και ίσως θα έπρεπε να την παρακαλούσε, ίσως να την ικέτευε, ίσως να την πίεζε με οποιοδήποτε τρόπο- αλλά τελικά όχι, δεν είχε επιμείνει αρκετά. Προτίμησε να κάνει μαζί της έρωτα, πάλι και πάλι, μέχρις ότου… αποσπασματικοί ήχοι από ανθρώπινες κραυγές, ανακλάσεις από μακρινές κοκκινωπές λάμψεις και όλο και πιο έντονα ρεύματα οσμών από καύση ετερόκλητων ουσιών, δεν έφτασαν ως την κάμαρα του γυναικωνίτη.

Ό Εύελπις είχε σηκωθεί από την κλίνη και είχε  πλησιάσει το παράθυρο. Έξω η νύχτα είχε αρχίσει να αποκτά έντονο πορφυρό χρώμα. Και η αιτία δεν ήταν οι φωτιές των γιορτών της αναχώρησης και των ευχητήριων τελετών για την αίσια έκβαση των μελλοντικών μαχών που έκαιγαν από νωρίς στις πλατείες. Ήταν φλόγες τεράστιες, αν και ακόμη  μακρινές από τον γυναικωνίτη: Με επίκεντρο το κεντρικό παλάτι, ψηλά, το μεγαλοπρεπές ανακτορικό συγκρότημα καιγόταν.

«Μα τους χίλιους δαίμονες της φωτιάς… Να που ο εμπρησμός έγινε! Τα ανάκτορα φλέγονται. Και ο δυνατός αέρας θα εξαπλώσει τις φλόγες ποιος ξέρει ως που. Ποιος τόλμησε άραγε τελικά…;», αναρωτήθηκε μεγαλόφωνα.

Ακούστηκε ένα σύντομο καμπανιστό γελάκι από τη μεριά της Θαίδας.

«Δεν το ξέρεις ποιος έβαλε τη φωτιά; Μα εγώ φυσικά!», ξαναγέλασε.

Στο ερωτηματικό βλέμμα του Μεγαρέα, η Θαίδα απαντά ενημερώνοντάς τον για την χθεσινή επίσκεψη του Αθηναίου πρέσβη Ηλιόδωρου, καθώς και για το πώς οι προβλέψεις του είχαν επαληθευτεί από την άλλη επίσκεψη, εκείνη που της είχε κάνει σήμερα το πρωί ο σοφιστής Ανάξαρχος αυτοπροσώπως. Ο Αβδηρίτης της είχε ζητήσει, με θράσος (που έδειχνε πόσο λίγο εκτιμούσε, αλλά και πόσο πολύ υποτιμούσε κατά βάθος τη διάσημη εταίρα) αλλά και με δελεαστικές υποσχέσεις ανταμοιβής, να προκαλέσει τον εμπρησμό της πόλης κατά τη διάρκεια του συμποσίου που διοργανώνεται απόψε εν όψει της επανεκκίνησης της στρατιάς. Εκείνη, μια Αθηναία, ασφαλώς θα μπορούσε να καθοδηγήσει τους δαυλούς των συμποσιαστών σε μια (οφειλόμενη απέναντι στην Ιστορία και την Νέμεση) πυρά.

Αλλά δε περιορίστηκε σ’ αυτό. Καθώς η Θαίδα μειδιούσε χωρίς να αντιδρά, είπε κι άλλα. Ισχυρίστηκε ότι το πυρ θα έκανε καλό στην εκστρατεία, υπαινίχτηκε ότι το κάψιμο το επιθυμούν κλιμάκια του στρατεύματος και μάλιστα όχι μόνον τα χαμηλά και, βέβαια, επανέλαβε ότι ήταν μοναδική ευκαιρία για μια κίνηση που θα ολοκλήρωνε την εκδίκηση για τα δεινά που είχαν προκαλέσει ίσαμε τώρα οι Πέρσες στους ελληνικούς λαούς και ιδιαίτερα στους Αθηναίους.

«Ναι, αλλά δεν ήσουν εσύ που προκάλεσες αυτήν τη φωτιά», ρωτάει ευθέως ο Εύελπις.

«Και βέβαια δεν ήμουν. Αλλά δεν θα εκπλαγώ εάν αύριο διαδοθούν φωνές που να ρίχνουν σε μένα το φταίξιμο.  Σύμφωνα με τον Ηλιόδωρο έχουν ήδη ετοιμάσει τις κατάλληλες φήμες που με ενοχοποιούν. Εγώ, αν θες να ξέρεις, ούτε που απάντησα στον σοφιστή. Τον οδήγησα ως την πόρτα γελώντας, πράγμα που τον ανάγκασε να φύγει μουρμουρίζοντας ακατανόητες φράσεις, πιθανότατα απειλητικές.

Όπως βλέπεις, δεν πήγα καν στο αποψινό συμπόσιο των τελετών αναχώρησης. Για δικαιολογία είπα ότι ο πιστότερος θαυμαστής μου, ο Πτολεμαίος, λείπει από την πόλη, πράγμα που είναι άλλωστε αληθινό», χαμογέλασε η Θαίδα. «Εγώ, όπως μπορείς να διαπιστώσεις είμαι αλλού κι έχω και αξιόπιστο μάρτυρα, εσένα».

«Τότε ποιος;»

«Ίσως δεν ήμουν η μόνη στην οποία έκαναν εμπρηστικές προτάσεις, ίσως να έχουν απευθυνθεί και αλλού ή ίσως υπάρχουν και άλλοι, πέρα από τον Ανάξαρχο και τους δικούς του, που επιθυμούν να καεί η Περσέπολη». 

«Η Περσέπολη έχει ήδη λεηλατηθεί ¨δια σιδήρου¨. Απόψε καίγονται τα ανάκτορα. Έχεις μάθει κάτι σχετικά;»

Η Θαίδα έμεινα για μια στιγμή σκεφτική. «Ξέρω αυτά που ψιθυρίζονται εδώ και αρκετές μέρες. Ότι το ανακτορικό συγκρότημα, που όπως και η πόλη είναι δημιούργημα αμιγώς περσικό, θα καταστραφεί από τους Μακεδόνες για να φοβηθούν και επομένως να γίνουν συνεργάσιμες οι φυλές που κατοικούν κατά μήκος της διαδρομής που θα ακολουθήσει το στράτευμα.   Όμως, ναι, υπάρχει και κάτι που έμαθα μόλις απόψε, λίγο πριν έρθεις. Μια από τις ακολούθους μου, μια αξιόλογη νεαρή γυναίκα που ανήκει στους Ερετριείς, ξέρεις εκείνους τους ταλαιπωρημένους που συναντήσαμε πριν μπούμε στην Περσέπολη, μου ανάφερε ότι σήμερα το μεσημέρι, στην Αγορά, πήρε τ’ αφτί της μια συζήτηση που αφορούσε το κάψιμο της Περσέπολης».

«Από ποιον;»

«Η Μυώπη, έτσι τη λέμε την νεαρή, δεν ήταν σε θέση να μου τους περιγράψει, γιατί είναι σχεδόν τυφλή. Αναγνώρισε όμως ότι μιλούσαν στο γνωστό της ιδίωμα, τα μικτά ιωνικά και περσικά των απογόνων των πρώην αιχμαλώτων των Περσών, των Ερετριέων. Πρέπει να είναι ανακατεμένοι στην υπόθεση της φωτιάς, είτε αυτόβουλα, είτε παρακινούμενοι από άλλους».

«Αυτά που μου λες είναι πολύτιμα», λέει ο Μεγαρέας τρυφερά. «Αν η ηγεσία το θελήσει, το θέμα της πυρκαγιάς θα εξιχνιαστεί. Σε ευχαριστώ και πάλι Θαίδα» .

«Σου τα λέω, γιατί ποτέ δεν απαίτησες να μάθεις οτιδήποτε από μένα. Αυτό είναι ένα από τα πράγματα που εκτιμώ, Εύελπι».

 Εκείνος την πλησιάζει. Η δική του φλόγα έχει αναζωπυρωθεί. «Λοιπόν Θαίδα, θα με ακολουθήσεις στην Αθήνα;» 

Εκείνη κοιτάζει προς το παράθυρο τις λάμψεις  που ανακλώνται εκεί.

«Οι περισσότερες γυναίκες είναι απόψε στο συμπόσιο, αλλά οι δικές μου ακόλουθοι είναι εδώ. Δεν νομίζεις ότι πρέπει να τις ξυπνήσουμε πριν η φωτιά πλησιάσει. Έτσι κι αλλιώς είμαστε έτοιμες για αναχώρηση. Σήμερα θα πρέπει να ξεκινήσουμε κι εμείς». Αλλά, λέγοντας αυτά τα λόγια, η Αθηναία τραβιέται κάνοντάς του χώρο στο κρεβάτι.

Κάτι μέσα του λέει στον Εύελπι ότι υπάρχει χρόνος και ότι η δική του φωτιά είναι τουλάχιστον το ίδιο επικίνδυνη με εκείνη που έχει αρχίσει να κατατρώει τα Ανάκτορα της Περσέπολης.

Εκείνο το πρωί, ο Μεγαρέας αποχαιρέτισε την Θαίδα. Ούτε αυτός ούτε εκείνη έκαναν οποιαδήποτε νύξη για το χρονική διάστημα που θα μπορούσε να διαρκέσει αυτός ο αποχαιρετισμός.

Ο Εύελπις έφυγε από τον γυναικωνίτη με ένα κομμάτι του εαυτού του άδειο, και τον υπόλοιπο σε τεταμένη υπερένταση. Πίσω από το μελανό νέφος μπορούσε να μαντέψει τις πρώτες ακτίνες του ήλιου που πήρε να ανηφορίζει. Έστρεψε το Βέλος προς τα βόρια, κατάφερε να παρακάμψει το πλήθος που είχε πλημμυρίσει τους δρόμους και, λίγο αργότερα, έφτασε στο επιτελείο, που πλέον είχε μετεγκατασταθεί στο στρατόπεδο της βορινής Πύλης, επιβλέποντας και συντονίζοντας την έξοδο της στρατιάς.

Ο Ευμένης ήταν κι αυτός άγρυπνος. Δεν έδειχνε ιδιαίτερα έκπληκτος για την πυρκαγιά. Η κύρια ανησυχία του αυτή τη στιγμή ήταν να μην επηρεαστεί αρνητικά η έναρξη της νέας πορείας και η στρατιά να μετακινηθεί με ομαλό τρόπο.

Παρόλα αυτά βρήκε χρόνο για να ακούσει τον Εύελπι, που συνοπτικά και χωρίς αναφορά στη Θαίδα, τον ενημέρωσε για τα όσα ¨κυκλοφορούν στην Πόλη¨ σχετικά με τον εμπρησμό, τις σχετικές κινήσεις του Ανάξαρχου και της ομάδας του, καθώς και για  το ενδεχόμενο ρόλο των ¨Ερετριέων¨.

«Αυτά τα έμαθες από την Θαίδα, έτσι δεν είναι; Αυτή είναι η βασική πηγή σου;», τον ρώτησε άμεσα ο Ευμένης.

«Ναι», παραδέχτηκε ο Μεγαρέας. «Δεν την θεωρείς αξιόπιστη;»

«Το αντίθετο. Όμως η Θαίδα είναι μία πηγή που δεν μπορώ να επικαλεστώ. Και πολύ περισσότερο δεν μπορώ να την ανακρίνω. Αυτή την περίοδο βρίσκεται υπό την προστασία του Πτολεμαίου του Λάγου, άτομο φιλόδοξο και ανερχόμενο, αλλά αυτό είναι το λιγότερο. Την προστατεύει -υπάρχει ειδική εντολή γι αυτό- ο ίδιος ο Αλέξανδρος».

Στο πρόσωπο του Εύελπι εμφανίστηκε προς στιγμήν μια απόχρωση έκπληξης, που γρήγορα εξαφανίστηκε.

«Πάντως», συνέχισε ο Ευμένης, «οι πληροφορίες σου για τους υπαίτιους της  αποψινής φωτιάς είναι χρήσιμες και να είσαι σίγουρος ότι το θέμα θα το διερευνήσουμε, άσχετα από το εάν θα δημοσιοποιήσουμε τα πορίσματα  της έρευνας ή όχι».

Ο Ευμένης σταμάτησε για μια στιγμή.

«Σκέφτομαι ότι ίσως θα πρέπει να αφήσουμε τη ψυχή των στρατιωτών απερίσπαστη από τις εσωτερικές δολοπλοκίες, τουλάχιστον  όσο κρατάει η νέα εξόρμηση. Και επί πλέον, ίσως θα πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν ότι υπέρ της φωτιάς είχαν ταχθεί και ορισμένοι στρατηγοί που σίγουρα δεν συμμετείχαν στην αφή της. Είναι πολεμιστές πιστοί στον Αλέξανδρο, που ποτέ δεν θα έκαναν κάτι τέτοιο χωρίς τη ρητή διαταγή από εκείνον, -μπορώ να σε διαβεβαιώσω ότι ο Άνακτας δεν έδωσε ποτέ τέτοια διαταγή- και που δεν πρέπει να αισθανθούν ότι τους στοχοποιούμε.

Τέλος πάντων, αφού τα περσικά ανάκτορα σε μεγάλο βαθμό κάηκαν πια, όσο κι αν αυτό είναι οδυνηρό κυρίως όσο αφορά στην βιβλιοθήκη, ίσως μας συμφέρει για την ώρα να αφήσουμε το γεγονός να λειτουργήσει εκφοβιστικά για όσους ντόπιους σκέφτονται ακόμη να μας αμφισβητήσουν, όπως εξάλλου υποστήριζαν αυτοί οι πολεμιστές. Αν πάλι εκείνο που επιδιώκουν οι εμπρηστές είναι να δυσχεράνουν τις σχέσεις μας με την Αθήνα, εμείς έχουμε ήδη προγραμματίσει πράξεις που ενισχύουν αυτές τις σχέσεις. Η δική σου αποστολή στην Αττική είναι ίσως η σημαντικότερη από αυτές.

Ίσως επαναφέρουμε το θέμα της αποψινής φωτιάς όταν θα έχουμε εξουδετερώσει οριστικά τον Δαρείο και τους ακόλουθούς του.  Όσο για τον Ανάξαρχο, θα ελέγχουμε τους ελιγμούς του και θα κινηθούμε δραστικότερα όταν οι αποδείξεις για την ενοχή του θα είναι εξόφθαλμες.

Εσύ, πότε σκοπεύεις να φύγεις για τα Σούσα;»

«Το συντομότερο, ακόμη και σήμερα».

«Όχι, πρέπει πρώτα να σου μιλήσω διεξοδικότερα για ορισμένα πράγματα που θα πρέπει να προσέξεις στην Αθήνα Τα βασικά. Θα σου δώσω και μια επιστολή για τον Καλλισθένη που θα την γράψω τώρα, μόλις πάρω μια ανάσα από τη φασαρία της πυρκαγιάς. Άκου να δεις τι θα κάνουμε. Τώρα είσαι ελεύθερος για καμιά ώρα και μπορείς να πας να δεις τον Άρπαλο…»

Ο Εύελπις ανασήκωσε το κεφάλι του και τον κοίταξε ερωτηματικά.

«Α ναι, δεν σου το ‘πα. Ο γιος του Μαχάτα έστειλε τους ανθρώπους του και σε ζητούσαν. Είναι κι αυτός εδώ, θα τον βρεις στις σκηνές της βασιλικής ακολουθίας. Πήγαινε να δεις τι θέλει και μετά επέστρεψε εδώ. Πιστεύω ότι σε λίγο η φωτιά θα είναι υπό πλήρη έλεγχο και θα έχουμε χαλιναγωγήσει και τις τελευταίες ομάδες του όχλου. Θα έχω έτοιμη την επιστολή και θα μπορέσουμε να μιλήσουμε».

Ο Ευμένης του έριξε μια διερευνητική ματιά από την ¨κορυφή ως τα νύχια¨. «Αδελφέ μου», είπε, «δεν είσαι ακόμη σε θέση να ταξιδέψεις. Όταν τελειώσουμε θα επιστρέψεις στο κατάλυμά σου και θα ξεκουραστείς. Αν θέλεις μπορείς να αναπαυτείς και  εδώ, στο στρατόπεδο. Πάντως, ειδοποίησε τους συνοδούς σου να είναι έτοιμοι για το ταξίδι επιστροφής στα Σούσα από αύριο. Αν κρίνεις ότι δεν αρκούν ζήτησε από τον υπασπιστή μου να σου δώσει μια πρόσθετη ομάδα φρουρών».

Ο Μεγαρέας ευχαρίστησε τον Καρδιανό, αλλά όταν θα τελείωναν, προτιμούσε να επιστρέψει στο κατάλυμά του και να ξεκινήσει για τα Σούσα το συντομότερο δυνατό, χωρίς πρόσθετη συνοδεία.

Ό Άρπαλος τον υποδέχτηκε με ένα δυσερμήνευτο χαμόγελο κρεμασμένο στις άκρες των λεπτών του χειλιών. Ούτε αυτός έδειχνε να έχει κοιμηθεί αυτήν τη νύχτα. Όμως κάτι σαν μικρό κομμάτι πυρκαγιάς έκαιγε ακόμη στα γαλαζωπά του μάτια.

«Είδες Μεγαρέα;» του είπε. «Πόλεμοι, μάχες, θάνατοι, πορείες, αλώσεις, οδυρμοί, αλλά και εξάρσεις  για την νίκη και την κατάκτηση… και μετά; Ένα παφ, μια μικρή σπίθα, ένα τίποτα, και τα ¨κέρδη¨, τα λάφυρα, η Δόξα θα έλεγα, μπορούν να μετατραπούν σε μαύρη στάχτη, σε τίποτα!» Το μειδίαμά του έγινε ειρωνικό:  «Ωστόσο το θέαμα δεν ήταν μόνο διδακτικό, ήταν και συναρπαστικό, δε συμφωνείς;»

Ο Εύελπις ήταν στερημένος από διάθεση είτε να συμφωνήσει είτε να διαφωνήσει με τις ποιητικές διαπιστώσεις του Άρπαλου. Κάθισε σε ένα πολυθρόνιο εκεί δίπλα και σιώπησε.

Ο Άρπαλος αποφάσισε να μπει στο θέμα:

«Έμαθα ότι επιστρέφεις στην Αθήνα και θέλω να σου ζητήσω μια μικρή χάρη», του είπε.

Ο Μεγαρέας τράβηξε τα χαλινάρια και το Βέλος επιβράδυνε και σταμάτησε μπροστά στην σιδερένια, διακοσμημένη με γρύπες, αυλόπορτα.

Το οίκημα που τον φιλοξενούσε ήταν πράγματι σώο και οι υπηρέτες, που είχαν βγει στην είσοδο για να αποτρέψουν όποιον τυχόν το θεωρούσε ακατοίκητη λεία προς λεηλασία, τον υποδέχτηκαν με φωνές ενθουσιασμού.

Ο Εύελπις ανέβηκε στην κάμαρά του και σε λίγο κοιμόταν βαθειά, χωρίς όνειρα, αν εξαιρέσουμε την εικόνα ενός δρόμου που στο βάθος του βρισκόταν τα Σούσα και η ευγενική μορφή του Καλλισθένη∙ αλλά πίσω από τα Σούσα ανέτελλε σιγά σιγά η μεγεθυμένη εικόνα μιας άλλης πόλης, οικείας και αγαπημένης, η εικόνα του άστεως των Αθηνών.

(Τέλος του τέταρτου μέρους)

Μέρος Δ΄Κεφάλαιο 14. Η ερωτική εξομολόγηση του Εύελπι

Περίμενα. Πολύ. Ίσως πιο πολύ από ότι έπρεπε. Μη νομίσεις ότι ήταν μια αναμονή ανώδυνη. Κάθε άλλο. Όλος αυτός ο χρόνος ήταν γεμάτος με αντιφατικά συναισθήματα. Θα σου εξηγήσω.

Από τη μια είχα εξάρσεις επιθυμίας. Ξέρω ότι πρέπει να τις είχες μαντέψει, δεν μπορεί να ‘ναι καινούργιο, μήτε εξαιρετικό γεγονός για σένα το να ξυπνάς επιθυμίες στους άλλους. Σε όλους τους άλλους. Δε μπορεί παρά να ξέρεις ότι δεν υπάρχει ασπίδα ικανή να εξουδετερώσει τη γοητεία και την έλξη που αποπνέεις.

Αλλά και όταν, όντας μακριά σου, δεν ήταν η απτή, ζωτική επιθυμία εκείνη που κύρια με τυραννούσε, ήσυχος και αποκομμένος από σένα και την οπτασία σου (που κατοικεί πλέον μόνιμα στην κεφαλή και την καρδιά μου) δεν ήμουν.

Σε σκεφτόμουν Θαίδα. Ή μάλλον σε ονειρευόμουν. Κι ήταν τα όνειρα, άλλοτε πανέμορφες αναλαμπές κοιμισμένης ευτυχίας, κι άλλοτε άγχος και ανησυχία, και ερωτήματα και φόβοι, μαζί μ’ ένα αίσθημα ανημποριάς και αμφιβολίας.

Ριχνόμουν τότε με εμμονή στην εκτέλεση των καθηκόντων μου, προσπαθώντας να ανακτήσω την κυριότητα πάνω στις σκέψεις και στις προτεραιότητές μου, που νόμιζα πως ήξερα ποιες ήταν. 

Ανώφελα. Έφτανε μια στιγμή, μια απειροελάχιστη στιγμή ειλικρίνειας με τον εαυτό μου και να που η θεϊκή σου εικόνα εμφανιζόταν και κάλυπτε οτιδήποτε άλλο στον ορίζοντα. 

Είσαι πολύ ψηλά για μένα Θαΐδα. Τόσο που μόνο ως θεά -δεν υπερβάλλω- να μπορώ να σε σκέπτομαι. Και έστω κι αν με ξέρεις λίγο, δε μπορεί παρά να μη με θεωρείς ούτε ντροπαλό ούτε υπερβολικά ταπεινόφρονα. Δεν είμαι.

Όμως εσύ ήσουν για μένα κάτι που απ’ την αρχή ήταν σημαντικό, αλλά απροσδιόριστο, και μετά  έγινε όλο και πιο πολύ σημαντικό και απρόσιτο.

Δεν ξέρω, δεν μπορώ να εικάσω  τι μπορεί να σκέφτεσαι. Μπορεί να λες από μέσα σου: Μα τι λέει τώρα ο Εύελπις, πώς πήραν τα μυαλά του τόσο αέρα, και πώς τολμάει… Ή να λες: τι τον έπιασε ξαφνικά, αν είναι αληθινά τα όσα θέλει να πει, γιατί δεν τα έδειξε τόσο καιρό τώρα….

Η επιστολή σου Θαίδα, το γράμμα σου,  πρέπει να ήταν η αφορμή που περίμενα για να πάρω το κουράγιο και να σου εκφράσω τα όσα με τυραννούν. 

Με σκεφτόσουν, ανησυχούσες για μένα. Δε δίστασες να αγνοήσεις τους κινδύνους που συνεπάγεται το να πάει κανείς κόντρα σε μια ισχυρή και επικίνδυνη ομάδα αυλικών και να με ειδοποιήσεις για όσα σκοτεινά εξυφαίνονται.

Πρέπει να τ’ ομολογήσω… Είναι η επιστολή σου που έριξε στον δίσκο της ζυγαριάς το πετραδάκι που έλειπε, κι έτσι εκεί που έβραζα στο ζωμό του φόβων και των αμφιβολιών που εξισορροπούσαν αδυσώπητα την έλξη που ασκείς πάνω μου,  κατάλαβα… ο δίσκος δεν είχε πια ισορροπία, και εγώ, με όλο μου το είναι, με ολόκληρη την απελπισμένη μου επιθυμία, έγερνα προς εσένα… Γέρνω προς εκείνη  που ήταν για μένα απρόσιτη οπτασία από παλιά, ήδη από τον καιρό που βρισκόμασταν και οι δύο στην Πόλη της  Αθηνάς, ανέκαθεν.

Η Πόλη της Αθηνάς…

Σου έγραψα ότι θέλω να σου μιλήσω και να που αφήνω απόψε την καρδιά μου να σου εξομολογηθεί όσα την τυραννάνε…

Όμως  αγαπημένη μου Θαίδα, το ξέρω, όπως το ξέρεις και εσύ, ότι έλαχε να ζούμε σε μια εποχή αλλόκοτη, όπου ανήσυχοι και δυσερμήνευτοι θεοί διασκεδάζουν αλλάζοντας καθημερινά τις ζωές των ανθρώπων και των εθνών.

Να λοιπόν που σήμερα, σήμερα που έρχομαι να σου αφιερωθώ και να σου ζητήσω να δεχτείς τη συντροφιά και την αφοσίωσή μου, μαθαίνω ότι πρέπει να φύγω.

Μου ανατέθηκε αποστολή που θα με απομακρύνει για ένα διάστημα από την εκστρατεία. Φεύγω αγαπημένη μου Θαίδα, σύντομα, μία από τις προσεχείς μέρες, συνοδεύοντας μαζί με ορισμένους από τους αθηναίους πρέσβεις τα περίφημα αγάλματα των ¨τυραννοκτόνων¨ που είχε αρπάξει ο Ξέρξης, πίσω στην Αθήνα.

…Και… δεν ξέρω αν πρέπει ή όχι, δεν ξέρω πως θα το πάρεις, δεν ξέρω αν είναι ανάμεσα σε εκείνα που οι θεοί επιτρέπουν, ξέρω μοναχά πόσο ονειρεμένα ωραίο θα ήταν για μένα, αν στο αίτημά μου έλεγες ναι.

Θαίδα θέλεις να ‘ρθεις μαζί μου;

Ξέρω πόσο αγαπάς την γενέτειρά σου Ταξιδέψαμε μαζί προς τα εδώ, ας επιστρέψουμε μαζί στην Πόλη που και οι δυο νοσταλγούμε. Μπορείς; Θέλεις;

Αργότερα, όταν ο Εύελπις θα σκέπτεται τα όσα συνέβησαν τη νύχτα εκείνη, δε θα θυμάται ακριβώς πόσα από τα παραπάνω λόγια πρόφερε στην πραγματικότητα και πόσα απλώς θα ήθελε να έχει πει. Εκείνο όμως που θα θυμόταν με εξαιρετική σαφήνεια, ήταν το χαμόγελο της Θαίδας, όταν, χωρίς να μιλήσει καθόλου, τον είχε πλησιάσει, είχε ανασηκωθεί στις άκρες των λεπτών της ποδιών, είχε αγγίξει απαλά το πηγούνι του και είχε οδηγήσει τα χείλη του στα δικά της.

Μέρος Δ. Κεφάλαιο 13.

 Λίγο νωρίτερα, το μεσημέρι της ίδιας μέρας, στο κέντρο της Περσέπολης…

Η Μυώπη, σείοντας ανιχνευτικά την βακτηρία προσπαθεί να επιταχύνει το βήμα της, ενώ παράλληλα φροντίζει να μένει στην άκρη, μακριά από το κέντρο της οδού, όπου θα κινδύνευε να παρασυρθεί από τους ιππείς και τα διερχόμενα οχήματα. Που και που ακούει να την χαιρετούν και απαντά με τη γλυκιά καμπανιστή φωνή της προς την κατεύθυνση του χαιρετισμού. Που και που επίσης, ακούει κάποια σχόλια θαυμασμού που της προκαλούν ένα χαμόγελο ικανοποίησης και θλίψης μαζί.  

Η Μυώπη είναι μια όμορφη σχεδόν τυφλή νεαρή γυναίκα η οποία ανήκει πλέον στην υπηρεσία της Θαίδας της Αθηναίας και που, πιο μπροστά, ήταν μία από τους ταλαιπωρημένους και σακατεμένους ¨Ερετριείς¨, αυτούς που είχαν εμφανιστεί σχεδόν από το πουθενά πριν η στρατιά μπει στην Περσέπολη. Είχαν ισχυριστεί ότι είναι απόγονοι των Ελλήνων από την Ερέτρια, οι οποίοι είχαν αιχμαλωτισθεί από τον Ξέρξη και είχαν μεταφερθεί  στην Περσία, εδώ και κάμποσες γενιές, για να χρησιμέψουν ως εξειδικευμένοι δούλοι, κυρίως σε οικοδομικές εργασίες[1]. Ο Αλέξανδρος συγκινήθηκε από τα βάσανα της διαβίωσής τους στην Περσία που του αφηγήθηκαν και αφού τους χορήγησε δώρα, επέτρεψε σε όσους το επιθυμούσαν και το άντεχαν να ενταχτούν στους συνακολουθούντες την εκστρατεία.    

Η Θαίδα είχε ενδιαφερθεί για την νεαρή και την είχε προσλάβει στην υπηρεσία της, χωρίς ακόμη να ξέρει ότι, πέρα από την λεπτή της ομορφιά, διέθετε ένα τουλάχιστον σημαντικό προσόν: Η Μυώπη διέθετε εξαιρετική ακοή. Και επιπλέον, εκτός από την Ιωνική, γνώριζε καλά τις γλώσσες της αυτοκρατορίας των Περσών και ήταν σε θέση να καταλάβει κάποιες τοπικές διαλέκτους. Όταν η Θαίδα πληροφορήθηκε για αυτές τις ικανότητες, φρόντισε να αξιοποιήσει την νεαρή με διαφορετικό τρόπο απ’ αυτόν που είχε αρχικά στο μυαλό της.

Έτσι, με την πρόφαση κάποιων εξειδικευμένων αγορών, η Μυώπη είτε μόνη είτε συνοδευμένη από άλλες ακολούθους της Θαίδας, περιδιαβαίνει καθημερινά το κέντρο της πόλης φροντίζοντας όχι τόσο να ψωνίζει, όσο να ακούει  και στη συνέχεια να μεταφέρει στην κυρία της, ό,τι το ενδιαφέρον, το ασυνήθιστο, το διασκεδαστικό ή ανησυχητικό πέφτει στην οξεία αντίληψή της.

Σήμερα, όσα φτάνουν ως τα αφτιά της Μυώπης δηλώνουν ότι η μέρα είναι σίγουρα αλλιώτικη απ’ τις άλλες. Ακούει περισσότερα κάρα να σέρνονται στα πλακόστρωτα, περισσότερα άλογα να τριποδίζουν ανάμεσα στο πλήθος, και τους ανθρώπους να τρέχουν περισσότερο βιαστικά από τις άλλες μέρες. Μερικοί τραγουδούν εμβατήρια άσματα, άλλοι ποδοκροτούν χορεύοντας αυτοσχέδιους πολεμικούς χορούς και ξεφωνίζοντας πολεμικά συνθήματα, ενώ οι φωνές των πωλητών σκεπάζονται όλο και συχνότερα από τις συγχρονισμένες ιαχές των στρατιωτικών τμημάτων που διασταυρώνονται καθώς πορεύονται από τον ένα στρατιωτικό καταυλισμό στον άλλον.  

Η φασαρία δεν εκπλήττει τη Μυώπη. Ξέρει ήδη ότι αύριο κιόλας η εμπροσθοφυλακή ξεκινάει κι ότι εδώ στην Πόλη των Περσών θα γίνουν απόψε οι τελετές της αναχώρησης. Εκείνα που της φάνηκαν αξιοπερίεργα και την κάνουν τώρα να προσπαθεί να επιταχύνει το βήμα της προκειμένου να επιστρέψει στον γυναικωνίτη μια ώρα αρχύτερα, είναι τα θραύσματα μιας συζήτησης ειπωμένης στα ελληνικά. Περίεργα, ανακατεμένα ελληνικά: κάποιοι που μιλάνε τα αιολικά των μακεδόνων, αλλά με τον λαϊκό τρόπο των συνακολουθούντων και κάποιοι που μιλάνε τα ελληνικά που η ίδια γνωρίζει καλά: ιωνικά, αλλά με την κοφτή, μη μελωδική επιρροή της περσικής: τα ιωνικά των ¨Ερετριέων αιχμαλώτων¨.

Αλλά, τέτοια γλωσσικά μείγματα, καθώς και πολλά άλλα παραπλήσια, ακούει κανείς καθημερινά στις κατακτημένες πόλεις. Εκείνο που ανησυχεί την Μυώπη είναι το περιεχόμενο της συνομιλίας που έφτασε ως αυτήν από εκείνη την ομάδα από ακαθόριστες σκιές  στο βάθος της στοάς. Οι σκιές μιλούσαν σιγανά και συνωμοτικά. Και μιλούσαν για φωτιά… Για μεγάλη φωτιά που θα κάψει τα πάντα… Απόψε ή το πολύ αύριο!

Η Μυώπη μισοκλείνει τα βλέφαρα προσπαθώντας να δώσει περιγράμματα στη θολούρα που την περιβάλλει. Ευτυχώς, αυτός ο λευκός όγκος που διαγράφεται αμυδρά τώρα απέναντί της δε μπορεί παρά να είναι ο γυναικωνίτης. Σε λίγο θα μπορέσει να τα αναφέρει όλα αυτά στην κυρά Θαίδα.

[1] Υπάρχει σχετική αναφορά στο πέμπτο κεφάλαιο του πρώτου μέρος του παρόντος αφηγήματος.

(Συνεχίζεται… Στο επόμενο: Η ερωτική εξομολόγηση του Εύελπι)

Μέρος Δ΄

Κεφάλαιο ενδέκατο: Ο Βασιλιάς Αλέξανδρος

Ό ήλιος έχει πια σκαρφαλώσει ψηλά στον ουρανό εξαφανίζοντας ό, τι έχει απομείνει από την τέως χρυσαφιά σελήνη και, μαζί μ’ ένα αεράκι που κατεβαίνει από τα βουνά του βορρά, χαρίζει στην Περσέπολη μια διαυγή, δροσερή, κίτρινη λιακάδα.

Ο Εύελπις κατευθύνεται έφιππος προς τα κεντρικά κτίρια των ανακτόρων. Είναι φανερό ότι η είδηση για την επικείμενη αναχώρηση της στρατιάς έχει κυκλοφορήσει, όπως είναι φανερό ότι η ατμόσφαιρα στην πόλη έχει αλλάξει αισθητά. Μια ορατή ένταση διαπερνά το πλήθος των  συνακολουθούντων που γεμίζει τώρα τους δρόμους αναζητώντας περισσότερες πληροφορίες για τα τεκταινόμενα. Θα γίνει άραγε εγκατάσταση εποίκων στην Περσέπολη; Ποιος από τους εταίρους θα παραμείνει ως επικεφαλής της φρουράς στην κατακτημένη πόλη; Μήπως η πόλη θα καταστραφεί εντελώς, όπως ισχυρίζονται ορισμένες φήμες που κυκλοφορούν επίμονα τις τελευταίες μέρες;  …Και οι γιορτές; Οι γιορτές και οι τελετές αναχώρησης; Πότε θα γίνουν; Οι εξέδρες μοιάζουν να είναι έτοιμες… Θα υπάρξει άραγε ο απαιτούμενος χρόνος ώστε να στηθούν όλες οι απαραίτητες κερδοφόρες ¨δουλειές¨ που συνοδεύουν κάθε μεγάλη εκδήλωση ή η ευκαιρία θα πάει χαμένη;

Ο Εύελπις παρατηρεί ότι μαζί με τον ίδιο, ανηφορίζουν προς τις κεντρικές αίθουσες των ανακτόρων ομάδες πρέσβεων από τις συμμάχους ελληνικές πόλεις. Φορούν ενδυμασίες ¨παράστασης¨∙ προφανώς έχουν κληθεί για να ενημερωθούν επισήμως, προκειμένου να συντάξουν τις αναφορές τους προς τα διάφορα άστεα. Σε λίγο, σκέφτεται, θα αναχωρήσουν βιαστικοί ιππείς μεταφέροντας  στο πανελλήνιο την είδηση ότι η εκστρατεία συνεχίζεται, πιθανώς μαζί με εικασίες και προβλέψεις για τις παρά πέρα προθέσεις της μακεδονικής ηγεσίας.

Ο Ευμένης, που βρίσκεται στο γραφείο του πολιορκημένος από περγαμηνές και παπύρους γεμάτους κείμενα και σχέδια-γράμματα, υποδέχεται τον Εύελπι με ένα πλατύ χαμόγελο.

«Όλα εντάξει;», τον ρωτάει, «ξεκουράστηκες κάπως από το ταξίδι;»

Ο Εύελπις ανταποδίδει το χαμόγελο και τον διαβεβαιώνει ότι αισθάνεται κάτι παραπάνω από εν τάξει: είναι έτοιμος να αναλάβει ξανά πλήρη καθήκοντα.

Ο Ευμένης τον κοιτάζει για μια στιγμή σκεφτικός.

«Μη βιάζεσαι. Ο Καλλισθένης εισηγείται κάτι το διαφορετικό για σένα», λέει και τραβάει κοντά του έναν από τους παπύρους που πλημμυρίζουν το γραφείο. «Υποθέτω πως είσαι ενήμερος…»

Ο Εύελπις κάνει να απαντήσει, αλλά ο Ευμένης βιαστικός, ίσως λόγω της σύσκεψης που επίκειται, ρίχνει μια ματιά στον πάπυρο με την επιστολή του Καλλισθένη, που τώρα κρατάει ανοιχτή μπροστά του και συνεχίζει.

«Διάβασα με προσοχή την επιστολή του Ολύνθιου. Σήμερα μάλιστα το πρωί συναντήθηκα με τον βασιλέα στον οποίο παρέδωσα τον γραπτό χαιρετισμό του Καλλισθένη και συζήτησα μαζί του σχετικά με ορισμένα από τα θέματα που θίγει στην επιστολή του προς εμένα. Έχω λοιπόν να σου πω, με λίγα λόγια, ότι ο βασιλέας εγκρίνει!»

Ο Εύελπις αρχίζει να καταλαβαίνει περί τίνος πρόκειται, αλλά προλαβαίνει να αρθρώσει μόνο μια λέξη: «Εγκρίνει; …» με ερωτηματικό και αποσιωπητικά.

«…Την πρόταση του Καλλισθένη να συνοδεύσεις εσύ τα αγάλματα που θα επιστρέψουμε στους Αθηναίους. Στην Αθήνα θα παραμείνεις όσο θα χρειαστεί ώστε να συντάξεις μια πλήρη αναφορά για την πολιτική κατάσταση που επικρατεί, αλλά και για τις πληροφορίες που φτάνουν εκεί από τις άλλες ελληνικές πόλεις. Η πρόσφατη νίκη του Αντίπατρου[1]  κατά των Σπαρτιατών φέρνει ξανά την Αθήνα στο προσκήνιο, αλλά και δίνει στον αντιβασιλέα εξαιρετική δύναμη. Πριν φύγεις θα σε ενημερώσω λεπτομερέστερα για το πώς διαγράφεται η κατάσταση σήμερα και πού θα πρέπει να εστιάσεις την προσοχή σου. 

Αλλά υποθέτω ότι θα σου δώσει τις κατάλληλες οδηγίες και ο Καλλισθένης, αφού τα αγάλματα των τυραννοκτόνων, -πολύτιμα σύμβολα για τους Αθηναίους και το πρωτότυπο όσο και χαώδες πολίτευμά τους- βρίσκονται στα Σούσα και η παράδοσή τους θα γίνει εκεί. Θα τα δώσουμε  σε μια αντιπροσωπεία πρέσβεων, αλλά ο επίσημος συνοδός μέχρι την άφιξή στην Αθήνα και την παράδοσή τους στις εκεί αρχές θα είσαι εσύ».

«Ήμουν πράγματι ενήμερος για ένα τέτοιο ενδεχόμενο, δηλαδή ότι ίσως χρειαστεί να συνοδεύσω τα αγάλματα στην Αθήνα, γιατί ο Καλλισθένης, που είναι υπέρμαχος αυτής της χειρονομίας καλής θέλησης απέναντι στους Αθηναίους, πιστεύει ότι, παράλληλα, πρέπει να έχουμε μια καλύτερη γνώση των όσων τεκταίνονται εκεί. Επομένως γνωρίζω ότι κάποιος από εμάς θα πρέπει να επισκεφτεί την Αθήνα και να επαληθεύσει τις διάφορες, συχνά αντιφατικές πληροφορίες που φτάνουν από την πρωτεύουσα πόλη των Ιώνων. Όμως δεν περίμενα να εγκριθεί τόσο γρήγορα η πρότασή του».

«Βρισκόμαστε σε μια φάση αλλεπάλληλων εξελίξεων και όπως ξέρεις ο βασιλιάς δεν καθυστερεί να πάρει αποφάσεις. Το γεγονός ότι η στρατιά θα βρεθεί και πάλι σε πορεία απαιτεί το να κλείσουμε εγκαίρως ορισμένες εκκρεμότητες.

Εξ άλλου, μετά τη σύλληψη του Δαρείου, που -πίστεψέ με- δεν πρόκειται να αργήσει,  ο βασικότερος στόχος της εκστρατείας θα έχει επιτευχθεί και μέχρι τότε θα πρέπει να έχουμε ολοκληρώσει τον σχεδιασμό της επόμενης φάσης. Είναι λοιπόν αναγκαίο η ηγεσία να είναι καλά πληροφορημένη για το τι συμβαίνει σήμερα σε όλους τους τομείς. Να ξέρει τι σκέφτεται το στράτευμα, πώς αντιδρούν και τι σκαρφίζονται οι Πέρσες, αλλά και ποιο είναι το κλίμα στα μετόπισθεν, τόσο στην χώρα των Μακεδόνων, όσο και στις πόλεις του ευρύτερου ελληνικού χώρου.  

Αλλά περισσότερα θα σου πω αύριο. Τώρα δεν πρέπει να καθυστερούμε άλλο, η σύσκεψη των εταίρων αρχίζει όπου να ‘ναι. Εσύ, όπως είπαμε, θα παραμείνεις στον προθάλαμο, εγώ θα ανιχνεύσω το κλίμα που θα επικρατήσει και, εάν χρειαστεί, θα σε ειδοποιήσω να μπεις για να δώσεις κάποιες διευκρινίσεις».

Ο Ευμένης διαλέγει ορισμένα από τα έγγραφα που πλημμυρίζουν  το γραφείο του και τα τοποθετεί προσεκτικά μέσα με μια μεγάλη δερμάτινη θήκη. Μετά φωνάζει τον υπασπιστή του και του ζητάει να συμμαζέψει και να κλειδώσει τα υπόλοιπα. Με την θήκη με τα έγγραφα υπό μάλης, ξεκινάει για την αίθουσα όπου θα συνεδριάσουν οι Εταίροι. Ο Εύελπις και ο υπασπιστής τον ακολουθούν.

 Ο ¨προθάλαμος¨ στον οποίο έχει αναφερθεί ο Ευμένης δεν είναι ο ¨όποιος κι όποιος¨ χώρος αναμονής, αλλά η εντυπωσιακή  Απαντάνα της Περσέπολης, πλάι στην οποία -σε έναν μικρότερο εξ ίσου πολυτελή χώρο- διεξάγεται η σύσκεψη. Πρόκειται για μια τεράστια αίθουσα όπου κυκλοφορούν τώρα οι διάφοροι υπασπιστές και συνεργάτες, περιμένοντας μήπως και οι σύμβουλοι που συνεδριάζουν χρειαστούν τη συνεισφορά τους.

Η Απαντάνα δεν θα έπρεπε ίσως να προκαλεί έκπληξη στους Έλληνες.  Στην τετράχρονη πορεία τους σε Αίγυπτο και Ασία έχουν ήδη δει και θαυμάσει εκπληκτικές κατασκευές. Έχουν ήδη εκπλαγεί και σχολιάσει τον τιτανικό γιγαντισμό των αιγυπτιακών φαραωνικών τάφων, τις ¨εκκρεμείς¨ κατασκευές της πληθωρικής Βαβυλώνας, καθώς και την ανάλογη (αν και κάπως μικρότερη) αίθουσα υποδοχής που οι Πέρσες αποκαλούν επίσης ¨Απαντάνα¨, στα Σούσα. Ωστόσο δεν μπορούν να αποφύγουν το να σηκώνουν κάθε τόσο τα βλέμματά τους προς τα πάνω, καμιά ογδονταριά πόδες[2] ψηλότερα και να κάνουν επαινετικά ή δεικτικά σχόλια για την πλούσια διακοσμημένη οροφή, καθώς και για τα περίτεχνα ζωόμορφα κιονόκρανα στην κορυφή των εβδομήντα δύο κιόνων που την στηρίζουν.

Στη νότια πλευρά της Απαντάνα ξεκινάει μια σύντομη εξωτερική στοά, η οποία ενώνει το γιγαντιαίο κτίριο υποδοχής με την μικρότερη διπλανή πολυτελή κατασκευή από γκρίζα σκληρή πέτρα, που οι Πέρσες αποκαλούν Ταχάρα[3].  Εκεί συνεδριάζουν σήμερα οι εταίροι του στενού κύκλου.  Η είσοδος στη στοά φρουρείται εκατέρωθεν από δύο σωματώδεις μακεδόνες, αλλά η φρούρηση είναι περισσότερο τελετουργική παρά ουσιαστική, μια που κάθε τόσο μπαινοβγαίνουν σ’ αυτήν κάποιοι έμπιστοι συνεργάτες και υπηρέτες. Ένα χαρακτηριστικό περιβραχιόνιο κεντημένο με τον μακεδονικό ακτινωτό ήλιο επιτρέπει την πρόσβασή τους στα ενδότερα. Οι υπόλοιποι γνωρίζουν ότι ο χώρος αποτελεί ¨άβατον¨ εάν δεν υπάρχει ειδική πρόσκληση. 

Εκεί καταφτάνει τώρα ο Εύελπις, ύστερα από πολλή ώρα αναμονής, συνοδευόμενος από τον αξιωματικό που τον ειδοποίησε ότι ο Ευμένης τον χρειάζεται.

Οι υψηλοί αξιωματούχοι της εκστρατείας (δύο δεκάδες πάνω κάτω) είναι καθισμένοι γύρω από μια μεγάλη ωοειδή ξύλινη τράπεζα, η κορυφή της οποίας παραμένει κενή.

Ο Εύελπις μπαίνοντας, βρίσκει τον Ευμένη να ομιλεί:

«…συνοψίζοντας σχετικά με αυτό το θέμα, μπορώ να πω ότι οι συνολικές προβλέψεις είναι θετικές και ότι οι επιμελητείες θα είναι σε θέση να ανεφοδιάσουν το στράτευμα, αφού οι επιτάξεις και οι αγορές των απαραίτητων βασικών αγαθών  έχουν ολοκληρωθεί. Βέβαια, τα ειδικά αποσπάσματα ανεφοδιασμού θα πρέπει να παραμείνουν σε επιφυλακή και να προηγούνται της πορείας του κυρίως εκστρατευτικού σώματος, προκειμένου να επιτάξουν οτιδήποτε άλλο χρειαστεί.  

Η συνεργασιμότητα των πληθυσμών που θα συναντήσουμε καθ’ οδόν, σύμφωνα με τις αναφορές των ανιχνευτών, δεν είναι πλήρως εξασφαλισμένη γιατί αφήσαμε ήδη πίσω τις εξαρτημένες περιοχές και μπαίνουμε σε ορεινά εδάφη που ανέκαθεν ανήκαν σε Πέρσες και Μήδους, δηλαδή στα αρχοντικά σόγια της αυτοκρατορίας. Όμως η φήμη των νικών μας έχει ήδη διαδοθεί -φροντίσαμε κι εμείς γι αυτό- όπως και η φήμη για την πρόθεσή μας να είμαστε ευμενείς ή σκληροί, ανάλογα με το εάν υπάρχει ή όχι διάθεση για συνεργασία από τους ντόπιους. Οι πληροφορίες μας λένε ότι επικρατεί διχόνοια ανάμεσα στους πέρσες ηγέτες της περιοχής και ότι εκείνοι που θα ήθελαν να καταστρέψουν υποχωρώντας κάθε δυνατή πηγή ανεφοδιασμού, δεν κατάφεραν μέχρι στιγμής να επιβάλουν την άποψή τους».

Οι περισσότεροι από τους παριστάμενους δεν δείχνουν να έχουν αντιρρήσεις στα όσα λέει ο Καρδιανός εταίρος, μερικοί μάλιστα κουνάν επιδοκιμαστικά τα κεφάλια τους. Ο Ευμένης βλέπει ότι ο Εύελπις είναι πλέον μέσα στην αίθουσα και του κάνει νεύμα να πλησιάσει.

«…Αλλά η ένταση και η ανασφάλεια δεν επικρατεί μόνο σε τοπικό επίπεδο», συνεχίζει, «από ό, τι φαίνεται, κυριαρχεί πλέον και ανάμεσα στους πρίγκιπες και τους επιτελικούς του περσικού στρατού. Αυτό επιβεβαιώθηκε και από τα όσα συνέβησαν πρόσφατα στα Σούσα όπου βρίσκεται, δυστυχώς τραυματίας αυτή τη στιγμή, ο Καλλισθένης ο Ολύνθιος. Εκεί είχαμε μια εν πολλοίς αποτυχημένη προσπάθεια εισβολής στο θησαυροφυλάκιο της πόλης, η έρευνα για την οποία, όμως, μας οδήγησε στην επιβεβαίωση κάποιων διάσπαρτων πληροφοριών που ήδη είχαν φτάσει στ’ αυτιά μας: Ανάμεσα στους Πέρσες ευγενείς εξυφαίνεται συνωμοσία κατά του Δαρείου του Κοδομανού. Την έρευνα διεξήγαγε ο Εύελπις ο Μεγαρέας, ο οποίος μόλις έφτασε από την πρωτεύουσα της Σουσιανής και που, εάν το επιθυμείτε, μπορεί να σας πει περισσότερα για τα όσα συνέβησαν εκεί».

Δεν υπήρξαν αντιρρήσεις και ο Ευμένης έκανε νόημα στον Εύελπι να έρθει δίπλα του και να πάρει το λόγο.

Ο Μεγαρέας δεν είχε ποτέ μέχρι τώρα παραστεί, και πολύ περισσότερο μιλήσει,  σε μια σύσκεψη της αφρόκρεμας των εταίρων. Όμως το ενθαρρυντικό βλέμμα του Ευμένη τον βοηθάει να ξεπεράσει όποια συστολή μπορεί να αισθάνεται μπροστά στους πιο ένδοξους -μερικοί από αυτούς είναι ήδη ζωντανοί θρύλοι- και τους πιο έμπειρους από τους συμπολεμιστές της εκστρατείας. Ξέρει ότι επιθυμία του Καλλισθένη είναι οι πολεμιστές της πρώτης γραμμής να γνωρίζουν την σημασία των ¨κρυφών μαχών¨ που δίνονται από τις ¨υπηρεσίες¨ στο παρασκήνιο της εκστρατείας, αλλά ξέρει επίσης ότι μιλώντας στους σκληρούς μάχιμους πρέπει να είναι λακωνικότερος των Σπαρτιατών.  Έτσι περιορίζεται στα βασικά: Οι Πέρσες είναι διαιρεμένοι και εμείς κάνουμε ό, τι χρειάζεται έτσι ώστε κάθε γεγονός, κάθε πληροφορία, να αποβεί σε όφελος της νικηφόρου πορείας του στρατεύματος.

Ό Εύελπις έχει σχεδόν ολοκληρώσει τα όσα έκρινε σκόπιμο να πει, όταν μια αναταραχή στην είσοδο της αίθουσας τραβάει την προσοχή του, καθώς και την προσοχή του υψηλού ακροατηρίου του προς τα εκεί. Πριν το βλέμμα του τον βοηθήσει να ξεκαθαρίσει περί τίνος ακριβώς πρόκειται, ακούει τους ξηρούς κρότους που δημιουργεί το κτύπημα των σαυρωτήρων[4] στο πέτρινο πάτωμα της αίθουσας και  βλέπει  τους εταίρους να πετάγονται όρθιοι και σχεδόν συντονισμένα να ζητωκραυγάζουν.

Ο βασιλιάς Αλέξανδρος και η συνοδεία του έχουν μπει στην αίθουσα.

Από μακριά εκείνο που ξεχωρίζει είναι το λοφίο από την περικεφαλαία του εταίρου Ηφαιστίωνα, αλλά καθώς η ομάδα πλησιάζει στο τραπέζι, είναι φανερό ότι η προσοχή όλων εστιάζεται σε έναν όμορφο, αν και λιγότερο εντυπωσιακό, νέο άνδρα, με ξανθή χαίτη και σταθερό, αποφασιστικό βλέμμα, του οποίου η παρουσία μοιάζει να μαγνητίζει και να ξεσηκώνει όλους τους παρευρισκόμενους.

Καθώς ο βασιλιάς μέσα σε κραυγές ενθουσιασμού πλησιάζει στο τραπέζι της συνεδρίασης, στο μυαλό του Εύελπι έρχονται μερικές εμπιστευτικές φράσεις του Καλλισθένη:

¨Οι μακεδόνες αγαπάνε ειλικρινά τον βασιλιά τους, και όχι μόνον επειδή τους οδηγεί από νίκη σε νίκη. Τον αγαπούν γιατί μάχεται δίπλα τους, γιατί τον αισθάνονται όμοιό τους. Ο ίδιος όμως, ίσως χωρίς να το αντιλαμβάνεται καν, έχει υποστεί την επιρροή της υπερβολικά φιλόδοξης μάνας του. Έτσι, αν και είναι ευτυχισμένος, μόνον όταν βρίσκεται -ίσος μεταξύ ίσων- ανάμεσα στους φίλους και τους συμπολεμιστές του, και αυτό μπορεί να το καταλάβει εύκολα όποιος τον παρατηρήσει προσεκτικά,  θέλει ταυτόχρονα να ξεχωρίζει όχι σαν απλός βασιλιάς-ηγέτης, αλλά σαν κάτι το παραπανίσιο, που του το έχει υποβάλει η ανικανοποίητη εμμονή της Ολυμπιάδας¨. 

Ο Αλέξανδρος κατευθύνεται χαμογελώντας προς στην κορυφή της μεγάλης τράπεζας σφίγγοντας τα χέρια που προτείνονται προς το μέρος του. Για μια στιγμή κοντοστέκεται για να σφίξει τον καρπό του Ευμένη. ¨Ναι¨, σκέφτεται ο Εύελπις, ¨αυτός είναι ο Αλέξανδρος των φίλων, των Μακεδόνων, των Ελλήνων!¨

«Ενημερώθηκαν;» ρωτάει ο βασιλιάς τον Καρδιανό.

«Ναι Αλέξανδρε».

Η προσοχή του βασιλιά στρέφεται τώρα προς τον Μεγαρέα.

«Ο Ευμένης μου είπε ότι ο Ολύνθιος είναι καλύτερα. Θεωρείς ότι θα τον έχουμε σύντομα πλάι μας;»

«Ναι, βασιλέα Αλέξανδρε. Σύντομα θα είναι σε θέση να ταξιδέψει», απαντά ο Εύελπις.

«Χαίρομαι που το ακούω. Έμαθα επίσης ότι η μεταφορά των θησαυρών στα Σούσα έγινε με επιτυχία, ενώ κατά την επιστροφή σου εδώ είχες κάποια προβλήματα, τα οποία όμως αντιμετωπίστηκαν».

Ο Εύελπις απορεί. Ο Ευμένης έδωσε στο βασιλιά τόσο λεπτομερή αναφορά που να περιλαμβάνει και το ταξίδι της επιστροφής στην Περσέπολη; Αλλά αμέσως μετά καταλαβαίνει. Για την ιστορία της ενέδρας στον Καλαμώνα πρέπει να μίλησε στον βασιλιά ο καλός του φίλος, ο Άρπαλος. Ανασηκώνει το βλέμμα του και, πράγματι, διακρίνει λίγο πιο πίσω, δυσδιάκριτο ανάμεσα στους ψηλόκορμους εταίρους, τον γιο του Μαχάτα να του στέλνει ένα μικρό δυσερμήνευτο χαμόγελο.

«Όλα πήγαν καλά βασιλιά Αλέξανδρε».

«Εύχομαι να πάνε όλα καλά και στη νέα σου αποστολή», λέει ο βασιλιάς καθώς τους αφήνει και παίρνει τη θέση του στην κεφαλή του τραπεζιού.

***

[1] Αντίπατρος: Ευγενής Μακεδόνας στην υπηρεσία αρχικά του Φίλιππου, ορίστηκε στη συνέχεια από τον Αλέξανδρο ως στρατηγός αντιβασιλέας της Μακεδονίας, για όσο θα διαρκούσε η εκστρατεία στην Ασία. Κατά την εποχή της αφήγησής μας (330 πΧ ) ο Αντίπατρος, αφού είχε ήδη  εξουδετερώσει ορισμένα κινήματα αποστασίας στον Πόντο και την Θράκη, είχε στραφεί κατά των εξεγερμένων Σπαρτιατών, τους οποίους και νίκησε στη μάχη της Μεγαλόπολης.

[2] Για την ακρίβεια 24 μέτρα ή (με τον πόδα στα 0,3053μ) 77,84 πόδια ή 7,78  άκαινες (1 άκαινα=10 πόδες)

[3] Η Ταχάρα (στην παλιά περσική γλώσσα: χειμερινό ανάκτορο) κτίστηκε από τον Δαρείο τον πρώτο και τελειοποιήθηκε από τον Ξέρξη. Πρόκειται για μια (σχετικά) μικρή κατασκευή 1160 τ. μέτρων. Η αίθουσα στην οποία τοποθετούμε την (υποτιθέμενη) σύσκεψη είναι υπαρκτή στα ερείπια της Περσέπολης και έχει επιφάνεια  15.15  × 15.42 μέτρα 

[4] Σαυρωτήρας: Μεταλλικό εξάρτημα στη βάση των ακοντίων, προκειμένου να διευκολύνεται η στερέωσή τους στο έδαφος και να ισορροπείται το βάρος της αιχμής.

Μέρος Δ Κεφάλαιο 10

Θαΐδα Ι

Η μέρα μαραίνεται και πέφτει. Μαζί με το φως που φεύγει, η ζεστασιά της ατμόσφαιρας αποδυναμώνεται και υποχωρεί. Το σκότος ανατέλλει ψυχρό, μαβί και ασημοκεντημένο. Ένα -ακόμη αόρατο- χρυσαφί φεγγάρι  περιμένει στα παρασκήνια τ’ ουρανού τη σωστή ώρα για να κάνει -εντυπωσιακή- την εμφάνισή του.

Η Θαΐδα έχει ρίξει στους ώμους της ένα επίβλημα[1] και έχει βγει στον εξώστη του γυναικωνίτη για να χαζέψει από ψηλά την κατακτημένη πόλη, με τα μάτια ¨αυτής που φεύγει¨.

Η είδηση κυκλοφόρησε το απομεσήμερο, αλλά η Θαΐδα τη γνώριζε ήδη: Η αναχώρηση του στρατεύματος θα γίνει απ’ την μια μέρα στην άλλη  και όλοι οφείλουν να είναι έτοιμοι.

Η νύχτα προαναγγέλλεται αλλιώτικη. 

Σε πολλά σημεία ανάμεσα στα ανακτορικά κτίρια διακρίνονται τώρα ζωηρές μεγάλες φωτιές, γύρω απ’ τις οποίες, παρά την έλευση του σκότους, διάφορες δραστηριότητες συνεχίζονται με απρόσμενη ένταση.  

Βιαστικοί καβαλάρηδες εξακολουθούν να διασχίζουν τους δρόμους μεταφέροντας μηνύματα και εντολές προς τις μονάδες του στρατεύματος, ενώ τμήματα οπλιτών  περνούν κάθε τόσο στην μεγάλη λεωφόρο μπροστά απ’ τον γυναικωνίτη, χτυπώντας το πλακόστρωτο οδόστρωμα με βήμα έντονο, ρυθμικό και υπαινικτικό.

Μερικές ομάδες ξυλουργών που έχουν εγκατασταθεί από το μεσημέρι στην κεντρική πλατεία, εργάζονται ακόμη στήνοντας βιαστικά σκαλωσιές, εξέδρες και κερκίδες για τις τελετές της αναχώρησης. Σε άλλα σημεία, γύρω από τις φωτιές, κάποιοι αοιδοί τραγουδούν ηρωικές και θλιμμένες νοσταλγικές ιστορίες, ενώ οι υπόλοιποι που ζεσταίνονται μαζί τους, τους χειροκροτούν και τους απαντούν εν χορώ, όταν η μελωδική αφήγηση το απαιτεί.

Ο απόηχος από τις φωνές των τραγουδιστών και τα σφυριά των τεχνιτών φτάνει ως τα αυτιά της Θαίδας και της δημιουργεί ασυνήθιστα συναισθήματα.

Το σκηνικό που απλώνεται μπροστά της, από τη μια της φαίνεται οικείο (δεν ατενίζει δα για πρώτη φορά την αναχώρηση από μια κατακτημένη πόλη, ξεκινώντας μαζί με το στράτευμα για αλλού)  και από την άλλη της φαίνεται αλλόκοτο, προορισμένο ίσως για κάποια άλλη, όχι γι αυτήν. Όχι για την Θαΐδα που έως μόλις λίγα χρόνια πριν, υπήρξε το ανατέλλον αστέρι και η μέλλουσα βασίλισσα των ηγετών και των ποιητών της Αττικής.  Όχι για την Θαΐδα την επαξίως Αθηναία.

Εικόνες από το παρελθόν ανακατεύονται με τους φόβους και τις ελπίδες της για το μέλλον.

Οι σκέψεις της Θαίδας επικεντρώνονται για μια στιγμή στον Μένανδρο, που την έκανε συνεχώς να γελάει, και μετά -καθώς ένας ενοχλητικός κόμπος εγκαθίσταται στο λαιμό της – εστιάζονται στον Ευθύδημο.

Ο Ευθύδημος: κάτι σαν πρώτη αγάπη, ο νεαρός που φοιτούσε φιλοσοφία και την παραμελούσε, εκείνος που είχε αρνηθεί να υποκύψει στη γοητεία της και αυτό έκανε το πάθος της για αυτόν να ξεχειλίζει ασυγκράτητο.

Αναρωτιέται γιατί άραγε ο Ευθύδημος αναδύθηκε από το απώτερο παρελθόν και τριγυρνάει απόψε στις σκέψεις της.

Δεν αναρωτιέται για πολύ. Η Θαΐδα είναι μια ευφυής γυναίκα που μπορεί να ψάχνει μέσα της, έτσι ώστε να μην χρειάζεται να ξεγελάει τον εαυτό της.  Κατά βάθος ξέρει γιατί η εικόνα του  νεαρού που την σαγήνευσε όταν ήταν ακόμη αφελές κοράσιον, ξανασκάει απόψε μύτη από το μακρινό τότε:  Είναι γιατί ο αθηναίος μοιάζει φτυστός με κάποιον άλλον και αυτός ο άλλος, (όπως πληροφορήθηκε μόλις πριν λίγο από τις απεσταλμένες της στα παζάρια του κέντρου, εκεί όπου όλα παρατηρούνται, όλα λέγονται και όλα σχολιάζονται), επέστρεψε σήμερα το απόγευμα στην Περσέπολη.

Ο Εύελπις ο Μεγαρέας και ο Ευθύδημος της εφηβικής της ηλικίας μοιάζουν.

Το ίδιο ανάστημα, τα ίδια γελαστά μάτια, τα ίδια σπαστά καστανά μαλλιά.

Εδώ που τα λέμε, αυτήν τη διαπίστωση την έχει κάνει προ ημερών. Από τη στιγμή που ο Εύελπις της έστειλε με το Πουλχερίδιον μια επιστολή που μοιάζει ερωτική, η αναδρομική σύγκριση έγινε αυτόματα και τώρα εκείνη είναι σίγουρη: Αυτοί οι δύο μοιάζουν. 

Έστω κι αν ο Ευθύδημος δεν της είχε γράψει ποτέ…

Μόνον εκείνη του είχε γράψει απελπισμένες επιστολές, αλλά ακόμη κι αυτές κάποια στιγμή εκείνος τις της είχε επιστρέψει.

Η νύχτα έχει γίνει πιο ψυχρή και πιο φωτεινή καθώς η Σελήνη πήρε να ανηφορίζει ψηλά.

Η Θαΐδα κάνει απότομη μεταβολή και ξαναμπαίνει στο πολυτελές δωμάτιό της, όπου οι υπηρέτες έχουν ήδη ανάψει τους περιμετρικούς πυρσούς και κατευθύνεται σε ένα σεντούκι τοποθετημένο σε  εσοχή του απέναντι τοίχου∙ εκεί βρίσκονται θαμμένοι κάποιοι από τους προσωπικούς της ¨θησαυρούς¨. Το ανοίγει και αρχίζει να ανασκαλεύει το περιεχόμενό του.

Βρίσκει και τραβάει έξω έναν σακούλι από μαλακό δέρμα, και απ’ αυτό -στην τύχη- έναν από τους μικρούς  καλαμένιους κυλίνδρους που βρίσκονται εκεί, κι απ’ αυτόν πάλι, ένα κομμάτι πάπυρο σφιχτοδεμένο με πορφυρή κορδέλα. Τον ανοίγει.

Τα γράμματα που είχε τότε χαράξει πάνω στο κιτρινωπό φόντο, της φαίνονται τώρα παιδικά και αστεία… Και τα λόγια που σχηματίζουν επίσης…

¨Από τότε που σου ‘ρθε η ιδέα να ασχοληθείς με τη φιλοσοφία, μου έγινες σεμνός και ψηλομύτης, Ευδύθημε.

 Περνάς κάθε μέρα μπροστά από το σπίτι μου, βιαστικός, υπεροπτικός, με τα βιβλία σου στο χέρι και δε μας ρίχνεις ούτε μια ματιά.

Μήπως τρελάθηκες Ευθύδημε;

Ποιος είναι αυτός ο κακομοίρης που σου διδάσκει ετούτα τα τάχατε σπουδαία πράγματα και σε κάνει να με παραμελείς;

Εγώ ξέρω ποιος είναι. Εσύ, απ’ ότι φαίνεται, ακόμη δεν ξέρεις.

Τις προάλλες μου ζήτησε να τα φτιάξουμε, ναι να τα φτιάξουμε ερωτικά. Κι όταν είδε ότι δεν τον ήθελα γιατί προτιμούσα εσένα και ότι το βαλάντιο των σοφιστών με αφήνει αδιάφορη, άρχισε να κάνει ό, τι μπορεί για να σε κρατήσει μακριά μου[2]¨. 

Η Θαΐδα χαμογελάει γλυκόπικρα. ¨Από τότε μου τη δίνανε οι σοφολογιότατοι¨, σκέφτεται. ¨Και δεν είχα άδικο…¨

Ένα ξερό βήξιμο από τη μεριά της πόρτας τραβάει την προσοχή της προς τα εκεί.

«Τι θέλεις Πουλχερίδιον;»

«Να σε ειδοποιήσω για δύο πράγματα ωραία μου αφέντρα», απαντάει το Πουλχερίδιον με το χαμογελαστό του ύφος.

«Λέγε».

«Μόλις έφτασε αυτό το μήνυμα για σένα».

«Φερ’ το εδώ».

Η Θαΐδα ξαναβάζει την παλιά της επιστολή στον κύλινδρο και τον κύλινδρο στο σακούλι. Μετά ανοίγει το σημείωμα που της δίνει η μικρή ακόλουθη.

Χαμογελάει καθώς διαβάζει τις λίγες ρίγες.

«Είναι ο Εύελπις», λέει. «Το περίμενα. Θέλει να με δει αύριο βράδυ».

Μένει μια στιγμή ακίνητη με το βλέμμα ονειροπόλο. «Μα γιατί αύριο; Γιατί όχι απόψε. Δεν είναι δα και τόσο αργά, είναι; Άλλωστε όλη η πόλη είναι ακόμη ξύπνια.»

Το Πουλχερίδιον κάτι θέλει να πει, αλλά η Θαΐδα δεν την αφήνει. «Να τον ειδοποιήσουμε να έρθει τώρα… Τι λές Πουλχερίδιον;»

«Δε γίνεται…» λέει η μαθητευόμενη.

«Γιατί;»

«Γιατί το δεύτερο που έχω να σου πω είναι ότι έφτασε και σε ζητάει εκείνος ο Κουκουλοφόρος. Τον έχω βάλει να περιμένει στον πρώτο προθάλαμο, και όσο και αν το πρόσωπό του είναι δυσδιάκριτο, κινείται νευρικά και μοιάζει να επείγεται…»

«Και σου είπε…;»

«Ναι, η φράση που χρησιμοποίησε είναι σωστή: Σε ζητάει, είπε, ¨στο όνομα της ιερής ελαίας¨.

Η Θαΐδα στραβώνει το όμορφο στόμα της σε μια έκφραση συγκρατημένης δυσαρέσκειας.

«Εντάξει», αποφασίζει τελικά. «Θα τον δεχτώ. Ας ξεμπερδεύουμε μ’ αυτό μια ώρα αρχύτερα». 

[1] Επίβλημα: εσάρπα, πανωφόρι

[2] Το πλήρες κείμενο της επιστολής που χρησιμοποιώ  εδώ (σε ελεύθερη απόδοση του αρχαίου κειμένου), είναι δανεισμένο από τον συγγραφέα Αλκίφρονα (2ος-3ος  αιώνας μΧ) και  υπάρχει στο ¨Αλκίφρονος Επιστολαί Δ΄ , Επιστολή 7.4,4.¨   Αλκίφρων: «Επιστολές Εταίρων», εκδόσεις «ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ», 2007.

Λέω να αναδημοσιεύσω ολόκληρη την επιστολή στο παράρτημα, στο τέλος του μυθιστορήματος.

 Οι πρώτες αράδες έχουν ως εξής:

Θαῒς Εὐθυδήμῳ

Ἐξ οὗ φιλοσοφεῖν ἐπενόησας, σεμνός τις ἐγένου καὶ τὰς ὀφρῦς ὑπὲρ τοὺς κροτάφους ἐπῆρας. εἶτα σχῆμα ἔχων καὶ βιβλίδιον μετὰ χεῖρας εἰς τὴν Ἀκαδημίαν σοβεῖς, τὴν δὲ ἡμετέραν οἰκίαν ὡς οὐδὲ ἰδὼν πρότερον παρέρχῃ. ἐμάνης Εὐθύδημε· οὐκ οἶδας οἷός ἐστιν ὁ σοφιστὴς οὗτος ὁ ἐσκυθρωπακὼς καὶ τοὺς θαυμαστοὺς τούτους διεξιὼν πρὸς ὑμᾶς λόγους; ἀλλ᾽ ἐμοὶ μὲν πράγματα πόσος ἐστὶν οἴει χρόνος ἐξ οὗ παρέχει βουλόμενος ἐντυχεῖν, προσφθείρεται δὲ Ἑρπυλλίδι τῇ Μεγάρας ἄβρᾳ; τότε μὲν οὖν αὐτὸν οὐ προσιέμην· σὲ γὰρ περιβάλλουσα κοιμᾶσθαι μᾶλλον ἐβουλόμην ἢ τὸ παρὰ πάντων σοφιστῶν χρυσίον·

Μέρος Δ΄

Κεφάλαιο ένατο: Άφιξη στην Περσέπολη[1].

Είναι πλέον προχωρημένο απόγευμα, όταν η πολυτελής άμαξα -που τώρα εκτός από τον Άρπαλο μεταφέρει, προσκεκλημένο, και τον Εύελπι- και οι ένοπλοι ιππείς συνοδοί, φτάνουν στην οχυρωμένη περίμετρο της Περσέπολης,

Έξω από τα τείχη συναντούν τα απομεινάρια από την αρχική εγκατάσταση των συνακολουθούντων. Τώρα, ένα τμήμα της έχει μετατραπεί σε περιφραγμένο χώρο όπου έχουν συγκεντρωθεί, για λόγους ασφαλείας, ορισμένοι από τους αιχμαλώτους -κυρίως ενήλικοι αρσενικοί. Η εμπειρία υποδεικνύει ότι μια απελπισμένη απόπειρα εξέγερσης δεν μπορεί ακόμα να αποκλειστεί και, εάν συμβεί, είναι προτιμότερο να συμβεί εκτός, παρά εντός των τειχών.

Μετά την λεηλασία οι περισσότεροι από τους συνακολουθούντες έχουν εγκατασταθεί πια μέσα στα τείχη∙ είναι μάλλον δυσαρεστημένοι γιατί η πόλη που (επιτέλους) τους επέτρεψαν να δηώσουν είναι μικρότερη από ό, τι περίμεναν. Καμία σχέση με τα πλούσια Σούσα και την πληθωρική Βαβυλώνα. Επί πλέον, δεν τους άφησαν να πειράξουν τα ανακτορικά κτίρια, από όπου, εξάλλου, οι περισσότεροι θησαυροί μεταφέρθηκαν εγκαίρως αλλού. Έξω από τα τείχη παραμένουν λιγοστοί, που οπλισμένοι και καθοδηγούμενοι από έναν λόχο οπλιτών, επιτηρούν τους εξανδραποδισμένους (έναντι αντιτίμου που καταβάλλουν οι νέοι κύριοί τους) μέχρις ότου διοχετευτούν στις αγορές.    

Γύρω από την τοξωτή είσοδο, την οποία διασχίζουν τώρα οι ταξιδιώτες, τα τείχη είναι αλώβητα αφού η πόλη παραδόθηκε αμαχητί. Κάτω από την αψίδα, η φρουρά είναι σε θέση να αναγνωρίσει αμέσως τους επικεφαλής της μικρής ομάδας κι έτσι ο Εύελπις, ο Άρπαλος και οι συνοδοί τους μπαίνουν στην πόλη χωρίς πολλές διαδικασίες.

Προσπερνώντας την πύλη, το θέαμα γίνεται  πιο θλιβερό και αλλόκοτο. Όχι μόνο γιατί υπάρχουν ορατά σημάδια της πρόσφατης λεηλασίας, αλλά και γιατί  -κατά κάποιο τρόπο οδυνηρή εκκρεμότητα- είναι αισθητό ότι δεν έχει ακόμη αποφασισθεί οριστικά η τύχη της πόλης.

Τα κουφώματα χάσκουν ξεχαρβαλωμένα σε πολλά μαγαζιά και σπίτια, στους τοίχους δεν έχουν σβηστεί  ακόμη οι σκούρες κηλίδες απ’ το αίμα, ενώ στις άκρες των δρόμων υπάρχουν σωροί από θρυμματισμένα αγγεία. Υπάρχουν επίσης εγκαταλειμμένα κουφάρια οικοσκευών που σύρθηκαν ως εκεί για να μοιραστούν κατά το δεύτερο χέρι της δήωσης, όταν στο πλιάτσικο ξαμολήθηκαν οι άτακτες ορδές της ¨ουράς¨ του στρατεύματος.

Ο Εύελπις αισθάνεται την καρδιά του να σφίγγεται και δεν απαντά στα  σαρκαστικά σχόλια που κάνει μονολογώντας με σφικτό στόμα ο Άρπαλος. Ο Εύελπις ήταν εδώ όταν συνέβη το κακό και δε φαίνεται να το έχει ξεπεράσει. Δεν είναι η πρώτη φορά που βλέπει μια πόλη να λεηλατείται, αλλά τις άλλες φορές επρόκειτο για πόλεις που είχαν αρνηθεί να παραδοθούν, που είχαν πολεμήσει -ενίοτε άνανδρα- ή, που, εν πάση περιπτώσει, είχαν αθετήσει συμφωνίες και ειλημμένες υποχρεώσεις. Προβληματισμένος, ο Μεγαρέας, αναλογίζεται με πίκρα τα λόγια του Καλλισθένη, ¨…είμαστε εδώ για να διαδώσουμε την δόξα του έλλογου Ανθρώπου!¨

Παρ’ όλα αυτά, στο βάθος, υψώνεται τεράστιο, επιβλητικό, το ανακτορικό συγκρότημα που δεν έχει θιγεί, όχι ακόμη τουλάχιστον, και όπου στεγάζεται τώρα η ηγεσία, καθώς και οι επιτελικές υπηρεσίες της στρατιάς. Προς τα εκεί κατευθύνεται η ομάδα ακολουθώντας τον φαρδύ δρόμο που ενώνει τη δυτική πύλη με τα ανάκτορα.  

Αν και είναι ακόμη νωρίς και ο φυσικός φωτισμός είναι ακόμη έντονος, ο δρόμος δεν έχει μεγάλη κίνηση. Λίγοι πεζοί και ακόμα λιγότερα οχήματα. Καμιά σχέση με το μεγάλο θορυβώδες παζάρι των Σούσων ή το ζαλιστικό χάος της Βαβυλώνας. Υπάρχουν βέβαια οι περιπολίες έφιππων και πεζών οπλιτών οι οποίοι, που και που, διασχίζουν το δρόμο, για να εξαφανιστούν μετά στα εκατέρωθεν στενά σοκάκια του κέντρου∙ υπάρχουν επίσης, εδώ κι εκεί, πάγκοι όπου διάφοροι συνακολουθούντες έμποροι έχουν απλώσει αντικείμενα προς ανταλλαγή ή πώληση.

Φτάνοντας στην είσοδο του ανακτορικού συγκροτήματος, την περίφημη ¨Πύλη των Εθνών¨, οι ταξιδιώτες χωρίζουν. Ο Εύελπις δείχνει στον Άρπαλο προς τα που πρέπει να πάει για να βρεθεί στα διαμερίσματα του βασιλιά, ενώ ο ίδιος και οι συνοδοί του κατευθύνονται προς την λεγόμενη ¨στρατιωτική γωνιά¨ του συγκροτήματος, αναζητώντας τον έτερο από τους επικεφαλής των επιτελικών υπηρεσιών που έχουν αποκληθεί ¨λόγιες¨, τον Ευμένη τον Καρδιανό.

Ο οπλίτης της φρουράς αναγγέλλει την άφιξη του Εύελπι.

Ο Ευμένης σηκώνεται από το γραφείο και τον χαιρετά με εγκαρδιότητα. 

Ευγενική φυσιογνωμία, σπινθηροβόλα μάτια, αεικίνητο νευρώδες σώμα πολεμιστή.  Πρέπει να είναι λίγα μόνο χρόνια μεγαλύτερος από τον Εύελπι, όμως συγκαταλέγεται ανάμεσα στους ¨παλιούς¨, αφού είναι μία επιλογή του Φίλιππου που ο Αλέξανδρος ενέκρινε, κρατώντας τον δίπλα του όταν ανέλαβε τα ηνία. Ο Ευμένης δεν είναι Μακεδόνας. Κατάγεται από την Καρδία, μια ιωνική αποικία σ’ εκείνη τη γλώσσα ξηράς που αποτελεί την βόρια όχθη του Ελλήσποντου και αποκαλείται Θρακική Χερσόνησος. Λέγεται ότι  Φίλιππος, όταν αλώνιζε την περιοχή προσαρτώντας τις πόλεις στο βασίλειό του, τον είχε τυχαία δει (και θαυμάσει) να αγωνίζεται στην παλαίστρα, προτού τον προσκαλέσει στην μακεδονική αυλή και του αναθέσει όχι στρατιωτικά, αλλά υψηλά καθήκοντα γραμματείας. Ο Αλέξανδρος βλέποντας τις οργανωτικές αλλά και τις στρατιωτικές του ικανότητες τον έχει τιμήσει εντάσσοντάς τον στους  εταίρους και μάλιστα στον στενό κύκλο όπου παίρνονται οι αποφάσεις.  Το γεγονός ότι εκτός από τα γραμματειακά του καθήκοντα είναι παρών στις μάχες, του έχει εξασφαλίσει τη συμπάθεια των βετεράνων μακεδόνων  πολεμιστών και του έχει προσδώσει πρόσθετο κύρος.

«Κάθησε, έχουμε να πούμε πολλά», τον προτρέπει ο Καρδιανός. «Και πριν απ’ όλα, πες μου πως είναι ο Καλλισθένης».

«Αναρρώνει. Ο Φίλιππος ο Ακαρνάνας, που ευτυχώς ήταν στα Σούσα και τον περιποιήθηκε, λέει ότι δεν θα αργήσει να είναι σε θέση να ταξιδέψει. Ο ίδιος ελπίζει να είναι εδώ πριν η στρατιά ξεκινήσει και πάλι. Εν τω μεταξύ σου στέλνει αυτές εδώ τις επιστολές, Η μία είναι για σένα και την άλλη σε παρακαλεί να την παραδώσεις στον βασιλέα, τον ίδιο».

Ο Εύελπις ακουμπά τους κυλίνδρους στο γραφείο του Ευμένη και κάθεται σε ένα είδος περσικού κλισμού, απέναντί του.

«Αν και εύχομαι να αναρρώσει το ταχύτερο, πολύ φοβάμαι ότι δεν θα μας προλάβει εδώ. Θα σου πω σχετικά αργότερα. Όπως, αργότερα, θα διαβάσω με προσοχή και την γραφή του», λέει ο Ευμένης και κάθεται στην πολυθρόνα πίσω από το πολυτελές τραπέζι. «Έλαβα την επιστολή που μου έστειλες με τον Ευρυμέδοντα τον Θεσσαλό και έχω ήδη ενημερώσει σε γενικές γραμμές τους εταίρους. Τώρα θέλω να μου τα πεις όλα διεξοδικά. Πες μου αναλυτικά για την απόπειρα εναντίον σας και για τις έρευνες που διεξαγάγατε».

Ο Εύελπις παίρνει μια βαθειά ανάσα.  

«Δεν είχα ακόμη καλά καλά αρχίσει την τακτοποίηση του θησαυρού στις σχετικές  εγκαταστάσεις των ανακτόρων των Σούσων…» αρχίζει την αφήγησή του.

Και συνεχίζει την λεπτομερή του εξιστόρηση για ώρα πολλή, προσθέτοντας τα βασικά σημεία των απαντήσεων που έδωσαν στα ερωτήματά του οι Πέρσες των ανακτόρων, την ανακάλυψη της υφαρπαγής των κειμηλίων  και το βασικό συμπέρασμα της έρευνας, ότι δηλαδή η επίθεση είχε ως αφετηρία την επιθυμία να  ανακτηθούν αυτά τα ¨εμβλήματα¨ και να χρησιμέψουν για την νομιμοποίηση μιας επικείμενης ανταρσίας ορισμένων Περσών ευγενών κατά του Δαρείου.

«Ήδη δημιουργήσαμε στα Σούσα μια ομάδα που διερευνά σχετικά με αυτούς του επίδοξους αντικαταστάτες του Δαρείου, έτσι ώστε, αν χρειαστεί να επέμβουμε, να έχουμε καλύτερη γνώση των εσωτερικών αντιπαραθέσεων της ηγεσίας των Περσών και των ανθρώπων που πρωταγωνιστούν σε αυτές.  Ίσως πρέπει να διερευνήσουμε και εδώ».

«Φοβάμαι ότι μετά την λεηλασία της πόλης δεν υπάρχουν πολλοί πέρσες διατεθειμένοι να μας παράσχουν πληροφορίες και να μας βοηθήσουν. Όχι εδώ στην Περσέπολη, τουλάχιστον», λέει ο Ευμένης. «Υπάρχουν πάντως αρχεία που μπορεί να αποδειχθούν χρήσιμα. Άλλωστε, αν κατάλαβα καλά, ήδη βοήθησαν τα μεταφρασμένα κείμενα που σας έστειλα με τον Ευρυμέδοντα τον Θεσσαλό, μαζί με όσα γραπτά μπόρεσα».

«Και βέβαια, και ο Καλλισθένης σου είναι ευγνώμων γι αυτό», διευκρινίζει ο Εύελπις. «Υπάρχει φόβος να συνεχιστούν οι λεηλασίες και στα αυτοκρατορικά κτήρια;»

«Όχι όσο τα χρησιμοποιούμε εμείς.

Όμως πρέπει να σου πω κάτι που αποφασίστηκε μόλις σήμερα. Ξεκινάμε. Τις επόμενες μέρες. Συγκεκριμένα σε τρεις-τέσσερεις μέρες, αν δεν υπάρξουν απρόβλεπτες εξελίξεις. Οι προπαρασκευή έχει ολοκληρωθεί. Οι ανιχνευτές επέστρεψαν και έχουμε πλέον ικανοποιητική γνώση της διαδρομής προς τα Εκβάτανα, την πρωτεύουσα των Μήδων όπου  έχει καταφύγει ο Δαρείος. Έχουμε ήδη παραδώσει τις εκτιμήσεις μας για τις συνθήκες που θα αντιμετωπίσουμε κατά την πορεία προς το βορρά. Η επιμελητεία είναι έτοιμη να στηρίξει την μετακίνηση της στρατιάς, αλλά πολλά θα εξαρτηθούν και από τον τρόπο που θα αντιδράσουν οι πληθυσμοί των περιοχών που θα διασχίσουμε.

Η απόφαση κοινοποιήθηκε ήδη στο στράτευμα. Όπου να ‘ναι θα ειδοποιηθούν και οι συνακολουθούντες. Δε μένει παρά να γίνουν οι απαραίτητες ευκτήριες τελετές και, όπως λένε οι παλιότεροι ¨Διός θέλοντος και καιρού επιτρέποντος¨ ξεκινάμε. Ο καιρός είναι αποφασιστικής σημασίας γιατί η διαδρομή που θα ακολουθήσουμε θα μας φέρει πάλι στα βουνά, και επιπλέον, πρέπει να πορευτούμε με ταχύτητα.

Γι αυτό σου έλεγα πριν ότι ο Καλλισθένης δε θα μας προλάβει εδώ, ακόμα και εάν η υγεία του αποκατασταθεί, όπως του εύχομαι, το συντομότερο. Ειδοποίησε τον να περιμένει έως ότου η στρατιά φτάσει στον επόμενο σταθμό και να ξεκινήσει μόνον όταν αισθανθεί ότι μπορεί να αντιμετωπίσει πορεία πάνω στα βουνά του Ζάγκρου».

«Θα τον ειδοποιήσω. Εγώ πάντως είμαι και πάλι εδώ, στην διάθεσή σου, και θα ήθελα να μου δώσεις οδηγίες για τις προτεραιότητες που υπάρχουν αυτή την στιγμή».

«Κοίταξε. Αύριο το μεσημέρι έχει συγκληθεί μία ακόμη σύσκεψη του συμβουλίου των εταίρων, στην οποία ενδέχεται να παραστεί και ο βασιλιάς. Θα κάνω μια ενημερωτική εισήγηση για διάφορα θέματα της αρμοδιότητάς μας και πιθανόν θα ζητηθούν διευκρινίσεις. Καλό θα ήταν να με συνοδεύσεις και να είσαι παρών σε αυτό το τμήμα της συζήτησης. Αν σου ζητηθεί, επανέλαβε τους αυτά που μου είπες. Εν τάξει;»

«Τιμή μου!»

«Κατά τα άλλα, -και ανάμεσα σε όλα τα άλλα- μας έχει ζητηθεί να διερευνήσουμε σχετικά με τη κατάσταση που βρίσκεται το ηθικό των οπλιτών μας. Προφανώς ο βασιλιάς, κλείνοντας την υπόθεση ¨Δαρείος¨, πρόκειται να πάρει σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον της εκστρατείας και θέλει να ξέρει τι σκέπτεται το στράτευμα. Τόσο οι Μακεδόνες όσο και οι λοιποί Έλληνες. Οι βάρβαροι μισθοφόροι τον ενδιαφέρουν λιγότερο. Σκέψου με ποιο τρόπο θα μπορούσαμε να διαπιστώσουμε κάτι τέτοιο, και το ξανασυζητάμε. Περισσότερες οδηγίες για το τι πρέπει να κάνεις, είμαι σίγουρος ότι σου έχει ήδη δώσει ο Καλλισθένης. Εγώ θα σου πω, αν χρειάζεται, την άποψή μου αφού διαβάσω το γράμμα του και εφόσον υπάρχουν εκεί σημεία που να σε αφορούν. Σύμφωνοι;

«Σύμφωνοι», λέει ο Εύελπις και σηκώνεται. Απλώνει το χέρι για τον αποχαιρετισμό, αλλά το ξανακατεβάζει αμέσως.

«Και κάτι άλλο αγαπητέ Ευμένη, που πιθανότατα σου είναι γνωστό, αλλά που, σε κάθε περίπτωση, νομίζω ότι πρέπει να σου αναφέρω.

«Σε ακούω».

«Στην Περσέπολη, μαζί μου, κατέφτασε σήμερα ο Άρπαλος του Μαχάτα».

«Ο Άρπαλος; Μαζί σου;»

«Ταξίδεψα συνοδευόμενος από δύο σωματοφύλακες. Ευτυχώς εξαιρετικοί πολεμιστές και οι δύο. Στα μισά της διαδρομής πέσαμε σε ενέδρα μιας μεγάλης ομάδας πολεμιστών, ίσως μια συμμορία ορεινών Ουξίων. Το πιθανότερο είναι ότι δεν θα τα βγάζαμε πέρα, αν δεν κατέφτανε η αρμάμαξα του Άρπαλου. Αυτός έδωσε εντολή στους τρείς συνοδούς του να εμπλακούν στην σύγκρουση και να μας βοηθήσουν. Πράγματι, έτσι καταφέραμε να τρέψουμε τους ανατολίτες σε φυγή. Από εκείνο το σημείο συνταξιδέψαμε ως εδώ».

«Ήξερα ότι μετά την επιεική απόφαση του Αλέξανδρου, έχει επιστρέψει στην Ασία και ότι σταμάτησε στην Βαβυλώνα (μια πόλη που γοητεύει έτσι κι αλλιώς τύπους σαν τον Άρπαλο) περιμένοντας να δει εάν θα του ανατεθούν  νέα καθήκοντα και τι είδους. Δεν ήξερα ότι επρόκειτο να έρθει εδώ, Αλλά γιατί όχι. Ο Αλέξανδρος τον συγχώρεσε. Είναι άλλωστε παλιοί φίλοι. Δεν μένει παρά να του ξαναδώσει και τα οικονομικά!  Πάντως με εκπλήττει ότι σας βοήθησε. Προφανώς δεν σε αναγνώρισε. Απ’ ότι ξέρω αντιπαθεί σφόδρα τον Καλλισθένη και όσους θεωρεί άνθρωπούς του».

«Με αναγνώρισε, εκ των υστέρων».   

«Έχε τον στον νου σου. Κανείς δε ξέρει τι ακριβώς θέλει. Νομίζω ούτε κι ο ίδιος. Πάντως ο βασιλιάς τον αγαπάει, και κανένας από όλους εμάς δεν δικαιούται να αρνηθεί την ευθυκρισία του βασιλιά χωρίς να βγάλει το ίδιο του το μάτι με το δάχτυλό του».

Όταν ο Εύελπις εγκαταλείπει τα κτίρια της επιμελητείας είναι πια νύχτα, φωτισμένη από ένα μεγάλο χρυσαφί φεγγάρι . Παρόλη την κούρασή του βρίσκεται σε υπερένταση και για αρκετή ώρα περπατάει στους δρόμους ανάμεσα στα επιβλητικά ανακτορικά κτίσματα, διχασμένος ανάμεσα σε δύο αντίρροπες επιθυμίες. Η μία, ισχυρή, σχεδόν βίαιη παρότρυνση από τα βάθη των σπλάχνων του, τον ωθεί προς τους πολυτελείς γυναικωνίτες,  όπου ξέρει ότι έχει εγκατασταθεί η Θαΐδα και η ακολουθία της. Η άλλη προέρχεται απ’ την σωρευμένη εξάντληση από το ταξίδι και τον σπρώχνει προς το παλιό του κατάλυμα, όπου, ύστερα από εντολή του Ευμένη, πρέπει να τον περιμένουν δύο υπηρέτες, έτοιμοι να τον περιποιηθούν. Χωρίς να το καταλάβει, τα βήματά του τον φέρνουν μπροστά στα σκαλοπάτια του γυναικωνίτη. Δεν τα ανεβαίνει. Σκέφτεται ότι δεν ξέρει ποιον θα μπορούσε να βρει εκεί. Και, επιπλέον, ότι σαν θα την συναντήσει θα πρέπει  να είναι πιο ξεκούραστος και πιο ευπαρουσίαστος απ’ ό, τι τώρα. Παίρνει το δρόμο προς το οίκημα που του έχει αποδοθεί. Θα της στείλει, απόψε κιόλας, μήνυμα ότι έφτασε και ότι θα ήθελε να την επισκεφτεί, αν είναι δυνατόν, αύριο το βράδυ.

[1]Οι Έλληνες θεωρούσαν ότι η πρωτεύουσα πόλη της περσικής αυτοκρατορίας δεν μπορεί παρά να είναι η τεράστια πολύβουη εντυπωσιακή Βαβυλώνα, ή έστω τα ανακαινισμένα από τον Ξέρξη Σούσα, ή πάλι, η παλιά γνήσια περσική πόλη των Πασαργάδων, όπου βρισκόταν ο τάφος του Κύρου. Τελικά πείστηκαν ότι οι τρεις αυτές πόλεις στις οποίες κατοικούσαν κατά διαστήματα οι μεγάλοι βασιλείς, ασκούσαν και οι τρεις πρωτεύοντα ρόλο. Όμως οι Πέρσες είχαν χτίσει ακόμη μια πρωτεύουσα, που οι έλληνες αποκάλεσαν Περσέπολη, όχι ιδιαίτερα εκτεταμένη, με εντυπωσιακά δημόσια κτίρια, αλλά με μάλλον αδύναμη οικονομική και κοινωνική ζωή, την οποία χρησιμοποιούσαν κυρίως  ως χώρο υποδοχής των πρεσβειών των κατεκτημένων χωρών καθώς και για άλλες τελετουργικές χρήσεις.

Μέρος Δ΄

Κεφάλαιο έβδομο. Όπου ο Εύελπις και ο Άρπαλος τα πίνουν μαζί

Ο Εύελπις γνωρίζει τον διαβόητο Άρπαλο, αλλά όχι από κοντά. Έχει δει πολλές φορές παλιότερα το χαρακτηριστικό του σουλούπι ανάμεσα σε εκείνους που περιβάλλουν τον μακεδόνα βασιλιά όταν αυτός επιθεωρεί το στράτευμα ή όταν μιλάει στις ευρείες συσκέψεις των συμμάχων. Αλλά, μα τον Δία τον Χειραγωγό, δεν περίμενε να τον γνωρίσει προσωπικά κάτω από τέτοιες παράδοξες συνθήκες και, ακόμη περισσότερο, δεν περίμενε να δεχτεί απ’ αυτόν βοήθεια σε μια κρίσιμη συγκυρία.

Ο Άρπαλος πάλι, δεν είναι σε θέση να αναγνωρίσει τον Εύελπι μόνον από το αναψοκοκκινισμένο πρόσωπο του πολεμιστή που βλέπει μπροστά του. Αλλά μόλις ακούει το όνομά του, συνειδητοποίει ότι βρίσκεται απέναντί σ’ έναν από τους πιστούς του επικίνδυνου ραδιούργου, αλλά και φανατικού στις απόψεις του, Καλλισθένη. 

¨Ο Δίας ο Παιγνιώδης έριξε τους κύβους κι έφερε δυάρες¨ λέει μέσα του. ¨Να δεις που την παρτίδα θα την κερδίσει πάλι η τυφλή ανορθολογική Ειμαρμένη.  ¨Όμως¨, σκέφτεται αυτάρεσκα καθώς απλώνει το χέρι για να σφίξει -εγκάρδια θα έλεγε κανείς- εκείνο του Μεγαρέα, ¨τώρα στο παιχνίδι μπαίνει και ο Άρπαλος ο Απρόβλεπτος¨.

 Οι ένοικοι της αγροικίας πάνω στο λόφο, (καμιά δεκαριά άτομα: ένας χωρικός, το άμεσο σόι του και μερικοί οικόσιτοι δούλοι), ήταν εκείνη την ημέρα τυχεροί μέσα στην ατυχία τους. Οι ένοπλοι που είχαν καταλάβει το αγροτόσπιτο το πρωί, δεν τους ήθελαν στα πόδια τους και τους είχαν κλειδώσει στο κελάρι, δεμένους χειροπόδαρα. Αυτό όμως αποδείχτηκε ικανό τεκμήριο για τους επτά  έλληνες που αποφάσισαν να διανυκτερεύσουν εκεί, ότι οι ένοικοι δεν ήταν ανακατεμένοι στην ενέδρα και επομένως, αφού τους απελευθέρωσαν, το μόνο που ζήτησαν ήταν φιλοξενία για εκείνο το βράδυ.

Βέβαια, η επικοινωνία μαζί τους δεν υπήρξε εύκολη γιατί μιλούσαν μόνο ένα τοπικό ιδίωμα αρκετά δυσκατάληπτο ακόμη και για τον σωματοφύλακα Σωσίβιο, τον μόνο που ισχυριζόταν ότι ξέρει καλά τα περσικά. Από ό, τι τελικά κατάφεραν να αποκωδικοποιήσουν από αυτά που, πρόθυμα όσο και δυσνόητα  έλεγαν οι ντόπιοι, οι ανατολίτες που έστησαν την ενέδρα δεν ανήκαν στο τακτικό περσικό στράτευμα∙  πιθανότατα, είχαν κατεβεί από τα βουνά του βορρά όπου εξακολουθούν να δρουν ένοπλοι Ούξιοι.

Ανάμεσα στον Μακεδόνα και στον Μεγαρέα κυκλοφορούν κάποιοι (όχι αδιόρατοι) σπινθήρες έντασης∙ ας πούμε όμως ότι είναι πολύ ασθενέστεροι από εκείνους που πιθανώς θα εκρήγνυνταν, αν στη συνάντησή τους δεν είχε προηγηθεί η σωτήρια παρέμβαση του Άρπαλου και η επακόλουθη από κοινού επικράτηση πάνω στους πολυάριθμους Ανατολίτες.  Ας προσθέσουμε ότι, αντίθετα,  τέτοιοι σπινθήρες είναι ανύπαρκτοι ανάμεσα στους ακολούθους τους. Οι τέσσερεις σωματοφύλακες πολεμιστές και ο ιπποκόμος αμαξάς-τοξότης, μετά την συμπλοκή έχουν εγκαρδίως συναδελφωθεί και είναι έτοιμοι να γιορτάσουν όλοι μαζί τη νίκη με ένα καλό φαγοπότι.  

Τώρα στην εστία του σπιτιού τριζοβολάει μια πλούσια φωτιά και στο μεγάλο ξύλινο τραπέζι γύρω από το οποίο κάθονται οι έλληνες, έχουν απλωθεί διάφορα τοπικά εδέσματα, κυρίως άρτος, αλλαντικά και λαχανικά. Υπάρχει επίσης μια λήκυθος γεμάτη με άρακ, ένα δυνατό ποτό αρωματισμένο με άνηθο, με το οποίο πρωτύτερα ξέπλυναν τις όχι λίγες, αν και μάλλον επιφανειακές, πληγές τους. Είναι ένα ποτό που το έχουν ήδη συναντήσει στα παράλια της Συρίας∙ ο Εύελπις έχει ακούσει τον Φίλιππο τον Ακαρνάνα να το συνιστά για τον καθαρισμό των τραυμάτων.

«Είναι εξ ίσου καλό στην κατάποση», αποφαίνεται ο Άρπαλος δοκιμάζοντάς το.

«Μόνο που απαιτεί πολύ νερό κατά την αραίωση» προσθέτει ο Εύελπις, κάνοντας νόημα στους δικούς του να ακολουθήσουν τη συμβουλή του για γερό αραίωμα.

«Εξαρτάται απ’ τον πότη. Υπάρχουν οι ανθεκτικοί και οι άμαθοι», διαφωνεί ο Άρπαλος, γεμίζοντας με μια μάλλον επιτηδευμένη κίνηση τον κύλικά του με το καυτερό υγρό.

Ο Εύελπις, παίρνει μια βαθειά ανάσα. Ο αέρας μέσα στο αγροτόσπιτο μυρίζει φλεγόμενο ξύλο, ψημένο λουκάνικο και αναθυμιάσεις από άρακ. Ύστερα κουνάει επιφυλακτικά το κεφάλι του και επικαλείται ένα δημοφιλές φιλοσοφικό απόφθεγμα.

«Παν μέτρον άριστον», λέει.

«Οι πόλεμοι αγαπητέ Μεγαρέα, δε ξέρω αν το παρατήρησες, αλλά βρίσκονται εκτός μέτρου. Εγώ, τουλάχιστον, έχω αυτήν την εντύπωση». 

«Εγώ πάλι νομίζω, ευγενικέ Μακεδόνα, ότι καλά τα λένε οι φιλόσοφοι, αλλά πρέπει επίσης να λάβει κανείς υπ’ όψιν του ότι υπάρχουν τουλάχιστον δύο κατηγορίες ¨μέτρου¨ και αυτός ο δυισμός μπερδεύει την κατάσταση». Το βλέμμα του Εύελπι καρφώνεται στα γαλανοπράσινα μάτια του Άρπαλου. «Το να βρεθεί το ¨ιδανικό μέτρο¨ δεν είναι δουλειά για μέτριους ανθρώπους», συνεχίζει. «Κι αυτό γιατί, κατά τη γνώμη μου, υπάρχει εκείνο των θνητών, εγκατεστημένο πάνω στις απλές και νόμιμες ανθρώπινες επιθυμίες (και ανάγκες) και εκείνο των θεοτήτων κρυμμένο μέσα στις φιλοδοξίες για την τελειότητα και τη θέωση.

Το πρόβλημα είναι ότι κανείς δεν  ξέρει πότε μπορεί να χρησιμοποιήσει αβίαστα το ανθρώπινο ¨μέτρο¨, έτσι όπως το υπαγορεύει αυθόρμητα η ανθρώπινη φύση και πότε πρέπει να συμπεριφερθεί ακολουθώντας το ¨μέτρο¨ που υπαγορεύουν οι θεοί. Αυτό το δεύτερο φαίνεται ότι δεν είναι αυτόματα ορατό, αντίθετα, είτε πρέπει να το ψάξεις βαθειά μέσα σου, όπως συνιστούσε ο αείμνηστος Σωκράτης, είτε είσαι υποχρεωμένος να καταφύγεις στις ερμηνείες και τους χρησμούς των μάντεων και των ιερέων, που όμως, όπως όλοι ξέρουμε, δεν είναι πάντοτε σαφείς…»

Ο Άρπαλος κοιτάζει τώρα τον συνομιλητή του με περισσότερο ενδιαφέρον και χαμογελάει:

«Κάτι μου λέει ότι έχεις κι εσύ επισκεφτεί εκείνη τη φωλιά των ¨σκύλων¨, το γυμνάσιο του Κυνοσάργους στην Αθήνα. Ωστόσο έχω την εντύπωση ότι και εσύ, όπως και εγώ άλλωστε, έχεις φτιάξει μια δική σου εκδοχή, μια δική σου παραλλαγή και ερμηνεία, των απόψεων των ¨κυνών¨. Τα λέω καλά;»

Ο Εύελπις, για να ακουστεί, υψώνει κάπως τη φωνή του, γιατί οι υπόλοιποι συνδαιτυμόνες, έχουν αναπτύξει ξέχωρη φωναχτή συζήτηση που αφορά κάτι ανάμεσα στην κρυφή γοητεία των γυναικών της ανατολής και την προφανή γοητεία του χοιρινού στα κάρβουνα.

«Βασικά παρακολούθησα τη σχολή του Ισοκράτη.  Αλλά σχετικά με τα φιλοσοφικά θέματα, όποτε μπορούσα επισκεπτόμουν τόσο το Κυνόσαργες, όσο και την Ακαδημία. Εσύ πότε βρέθηκες στην Αθήνα;»

«Όπως ίσως ξέρεις… Διορθώνω: όπως σίγουρα ξέρεις, αφού απ’ ό, τι γνωρίζω είσαι ένας έμπιστος συνεργάτης του ¨παντογνώστη¨ Καλλισθένη, ήμουν στην Αθήνα πρόσφατα. Τελικά όμως, υπακούοντας στην έκκληση του αγαπητού μου Αλέξανδρου, να ‘μαι και πάλι στην Ασία.  Είχα όμως επισκεφτεί το Κλεινόν Άστυ και όταν ήμουν νεότερος, πριν την εκστρατεία, σε ένα, ας πούμε, εκπαιδευτικό ταξίδι.  Είναι γνωστό πως οι ψηλομύτες αθηναίοι ευπατρίδες επιτρέπουν στους αλλοδαπούς να παρακολουθούν μόνον το γυμνάσιο του Κυνοσάργους. Σπουδαίο δημόσιο ίδρυμα, το οποίο όμως υποτιμούν οι καθαρόαιμοι παίδες  των Αθηναίων. Εσύ πώς τα κατάφερες;»

«Είμαι γιος ενός πολιτικού πρόσφυγα από τα Μέγαρα, στον οποίο έχουν παραχωρηθεί ειδικά προνόμια».  

«Α, έτσι», λέει ο Άρπαλος και, ενώ το βλέμμα του παίρνει μια νοσταλγική απόχρωση, σηκώνει ψηλά, σε μια κίνηση απροσδιόριστης πρόποσης τον κύλικα, και μετά κατεβάζει μονορούφι το δυνατό άρακ. «Ήτανε όμορφη η Αθήνα τότε,  όπως είναι σαγηνευτική και τώρα», λέει μετά. «Εμβριθείς Φιλόσοφοι, σπινθηροβόλοι ρήτορες, πλούσιες βιβλιοθήκες από όπου ακόμα και σήμερα προμηθεύομαι τα βιβλία που μου ζητάει ο βασιλιάς… Και βέβαια, η ωραιότερη από τις θέλξεις του Άστεως: Οι αθηναίες εταίρες. Οι μόνες γυναίκες με τις οποίες μπορείς να κάνεις έρωτα που  να εξάπτει το σώμα ως την πιο οξεία κορύφωση, αλλά και συζήτηση που να χαρίζει στο πνεύμα τις πιο λεπτές απολαύσεις!»  

Ο Εύελπις κοιτάζει παραξενεμένος τον συνδαιτυμόνα του. Αυτό δε το περίμενε. Ο ατάσθαλος φυγάς μοιάζει να έχει κάποια κοινά σημεία μαζί του. Την αδυναμία στις ωραίες καλλιεργημένες γυναίκες, την αγάπη για τις βιβλιοθήκες, τη νοσταλγία για την πόλη της Παλλάδος Αθηνάς, που ο ίδιος -για να μην τον τυραννάει- προσπαθεί να καταπνίξει, αλλά που ο Μακεδόνας  -αν και έζησε πολύ λιγότερο εκεί- την ομολογεί με αφοπλιστική ειλικρίνεια.

«Λοιπόν μου έλεγες», αλλάζει πάλι θέμα ο Άρπαλος, «ότι το περίφημο ελληνικό μας ¨μέτρο¨ είναι δυσπρόσιτο γιατί -όπως και οι κυνικοί, αν δεν κάνω λάθος, υποστηρίζουν- δεν έχουν αποδοθεί στην λέξη επακριβείς ορισμοί. Και ότι πρέπει να διακρίνουμε κατηγορίες και αποχρώσεις. Και ότι υπάρχει, κατ’ αρχήν,  το μέτρο της φύσης των ανθρώπων και το μέτρο των θεών. Δηλαδή από τη μια μεριά ένα ¨μέτρο¨ που, λέω εγώ, δεν πρέπει να διαφέρει από εκείνο που ασυνείδητα διαθέτουν όλα τα ζωντανά όντα, από τους σκύλους-σκύλους, ως εμάς τους άνω θρώσκοντες, και, από την άλλη,  ένα ¨μέτρο¨ που οι θεοί μας το κοινοποιούν σπάνια και με φειδώ, ή, πάλι, μέσω μιας εξειδικευμένης ιεραρχίας μυημένων. Έτσι είναι; τα λέω σωστά;»  

Ο Άρπαλος παίρνει μια βαθειά ανάσα που καταλήγει σ’ ένα μικρό αρακογενές ρέψιμο.

«Εμένα», συνεχίζει χωρίς να περιμένει την απάντηση του Μεγαρέα, «δε μου φαίνεται και πολύ αισιόδοξη η άποψή σου. Αν όντως έτσι έχουν τα πράγματα, είμαστε αενάως καταδικασμένοι στην σύγχυση και το μπέρδεμα… Διαβλέπω μια απαισιοδοξία όμοια με εκείνη που κρύβεται πίσω από την ¨αναχωρητικότητα¨ ορισμένων κυνικών. Μια απαισιοδοξία που οδηγεί στον μονισμό και την επιδεικτική πενία των προσποιητά ευτυχισμένων σκύλων και που, προσωπικά, δε μ’ αρέσει».

¨Μα τι λέει τώρα ετούτος εδώ;¨ σκέπτεται ο Εύελπις. ¨Μα την Αθηνά την Σοφολογιότατη, με αποκαλεί απαισιόδοξο; Και μάλιστα με συγκρίνει με τους ΄σκύλους΄; Ποιος; Αυτός, που κάνει παρέα με τον Ανάξαρχο τον Αβδηρίτη και την κλίκα του. Να τον αφήσω στη βακχική του ζαλάδα ή να του τα κάνω πιο λιανά;¨

Τελικά αποφασίζει ότι εντάξει, δεν πειράζει,  χάρη στα κοινά σημεία που διαπίστωσε λίγο πριν, μπορεί να πει -σε αυτόν, τον παράδοξο, έως τις προάλλες φυγά- ένα δύο πράγματα παραπάνω:

«Δεν κατάλαβες καλά άρχοντα μακεδόνα, ίσως γιατί προηγουμένως με διέκοψες θυμίζοντάς μου την Αθήνα, τις συγκινήσεις της και τα εφηβικά μου χρόνια.  Όμως, δεν ολοκλήρωσα τον συλλογισμό μου.

Εγώ, όπως και άλλοι άλλωστε, πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι διαθέτουν ένα εργαλείο παραπάνω από τα άλλα ζωντανά, το μόνο που ενδέχεται να τους οδηγήσει στο ιδανικό ¨μέτρο¨. Μόνον που δεν το χρησιμοποιούν όσο συχνά και όσο επιδέξια θα έπρεπε.

Αυτό το εργαλείο, που άλλοι το αποκαλούν ¨νόηση¨ και άλλοι του δίνουν το όνομα του θεού Λόγου,  είναι εκείνο που μας βοηθάει να επεξεργαστούμε με τρόπο ωφέλιμο τις όποιες γνώσεις καταφέρνουμε να αποσπάσουμε από το σκοτεινό βασίλειο του Άγνωστου. Και μάλιστα πρόκειται για ένα εργαλείο που, με όσο περισσότερες γνώσεις το προμηθεύει κανείς, τόσο πιο αποτελεσματικό γίνεται. Μπορεί μεν να μην οδηγεί σ’ ένα αναλλοίωτο και  απόλυτο ¨δέον γενέσθαι¨, αλλά είναι σε θέση να προσδιορίσει το εκάστοτε κατάλληλο μέτρο, ή αν προτιμάς να βρει τη χρυσή τομή ανάμεσα στη χθόνια φύση από τη μια, και τους απαιτητικούς θεούς-πρότυπα των ανθρώπων από την άλλη. Μιλάω για το Μέτρο που άριστα προσαρμοσμένο από τον Λόγο θα έπρεπε να καθοδηγεί πράξεις και συμπεριφορές σε κάθε φάση και σε κάθε συγκυρία του ατομικού και του συλλογικού βίου.

Αυτή είναι η θεώρησή μου και δεν νομίζω ότι πρέπει να σου φανεί απαισιόδοξη. Γιατί, απλούστατα, δεν είναι. Κάθε άλλο. Πιστεύει βαθειά στον άνθρωπο και τις απεριόριστες δυνατότητες που κρύβει μέσα του».

Ο Μακεδόνας ρίχνει μια επίμονη διερευνητική ματιά στον Εύελπι, αλλά το άρακ κάνει πλέον ορατή την επιρροή του και το βλέμμα δεν προκύπτει τόσο σταθερό όσο θα το ‘θελε. Επομένως, το στρέφει προς τους ακόλουθους, που τώρα έχουν αρχίσει να τραγουδούν (επινοώντας μια πρώιμη όσο και παράφωνη πολυφωνικότητα) ένα δωρικό άσμα πορείας.

«Οι άνθρωποι, οι άνθρωποι… πολύς λόγος γι αυτούς…», λέει σιγανά∙ και μετά, δυνατότερα:

«Πρόσεξέ με  Μεγαρέα, εγώ δεν είπα ότι είμαι αισιόδοξος. Είπα μόνον ότι δε μου αρέσει η απαισιοδοξία ορισμένων κυνικών, γιατί η θεωρία τους δεν περιέχει κανένα ικανό αντίδοτο στα όσα μελανά διαπιστώνει και στα όσα, ακόμη πιο μαύρα, προφητεύει. Εκτός βέβαια απ’ την αποχή από τις εγκόσμιες χαρές. Αυτοί οι τύποι καταδικάζουν (υποπτεύομαι μόνο στα λόγια) τη μόνη χειροπιαστή παρηγοριά που μπορώ να δω στο γύρο: την γήινη, εγκόσμια απόλαυση!»

Αλλά ο Εύελπις συνεχίζει απτόητος. Έχει αποφασίσει  (ευκαιρίας δοθείσης) να ξεκαθαρίσει ορισμένα πράγματα, ρωτώντας στα ίσια αυτόν εδώ τον περίεργο τύπο: 

«Και όσο για τους κυνικούς, με εκπλήττει που λες πως δεν τους πας. Κι αυτό γιατί απ’ ό, τι ξέρω, μερικοί από αυτούς που ακολουθούν την εκστρατεία, κατέχοντας μάλιστα αξιοζήλευτες θέσεις κοντά στον βασιλέα, κομπάζουν και καυχώνται ότι είναι φίλοι σου, δημιουργώντας μάλιστα την εντύπωση ότι  κι εσύ συμμερίζεσαι τα όσα λένε και κάνουν».

«Τα φαινόμενα συχνά απατούν Μεγαρέα. Αυτό θα έπρεπε να το ξέρεις», απαντά ο Άρπαλος ξαναγεμίζοντας τον κύλικά του, και παραλλάσσοντας σε βήξιμο έναν (και πάλι αρακογενή) λόξυγκα. «Αναγνωρίζω ότι το κίνημα των σκύλων είχε τα τελευταία χρόνια μεγάλη απήχηση σχεδόν σ’ όλες τις ελληνικές πόλεις, κυρίως στις πιο πλούσιες, και ιδιαίτερα ανάμεσα στους νέους. Ομολογώ ότι κι εμένα με είχε επηρεάσει τον καιρό που μαθήτευα στο Κυνόσαργες. Τίποτα το παράξενο αφού, στην αρχή τουλάχιστον, οι σκύλοι -αντισυμβατικοί  ίσαμε την πρόκληση και ατημέλητοι έως αστείοι- αντιπροσώπευαν την εξέγερση των νέων ανθρώπων απέναντι στο κύμα -όχι αναζήτησης της ευδαιμονίας, πράγμα που θα ήταν θεμιτό- αλλά φτηνής χρησιμοθηρίας και χυδαίου πραγματισμού που είχε ήδη κάνει την εμφάνισή του  στον ελληνικό κόσμο. Όχι τόσο σε εμάς στο βορρά, που βρισκόμαστε ακόμα κοντά στα αρχέγονα ήθη, αλλά κυρίως στις πόλεις όπου έχουν πλέον αποκτήσει ουσιαστική ισχύ οι νεόπλουτοι έμποροι και οι μεγάλοι αστικοί δουλοκτήτες, τους ξέρεις, οι ιδιοκτήτες εργαστηρίων και οι ανάδοχοι των ορυχείων.

 Εμένα ξέρεις τι με είχε γοητεύσει πιο πολύ; Η περίφημη ¨ομάδα των εξήκοντα αστειευομένων φιλοσοφούντων¨ που κι αυτοί έδρευαν -και εδρεύουν ακόμη- εκεί, στο άλσος του Κυνοσάργους, δίπλα στην όχθη του Ιλισού. Πρώτη φορά έβλεπα η αναζήτηση μιας νέας ηθικής να συνοδεύεται από σάτιρα, εύχαρι διάθεση και ευφυολογήματα.

Έπειτα να σου πω και το άλλο. Ήμουν μαζί με τον Αλέξανδρο, διάδοχο ακόμη τότε, όταν επισκέφτηκε εκείνον τον απίθανο  τύπο στην Κόρινθο, τον Διογένη. Ο άνθρωπος αυτός, εκτός που ήταν μανούλα στα λογοπαίγνια, είχε αναμφίβολα κουράγιο. 

Όμως στη συνέχεια, με την έναρξη της εκστρατείας, νομίζω ότι πολλοί που διατέλεσαν ή και που εξακολουθούν να αυτοαποκαλούνται ¨κυνικοί¨, αλλαξοπίστησαν…»

«Σ’ αυτό δε μπορώ παρά να συμφωνήσω μαζί σου» συγκατανεύει ο Εύελπις, έκπληκτος γιατί η εικόνα που είχε μέχρι τώρα για τον Άρπαλο ήταν αρκετά πιο απλοϊκή και μονοσήμαντη. Τώρα αντιλαμβάνεται ότι ο πρώην επικεφαλής των οικονομικών, δεν προμηθεύει απλώς βιβλία στον Αλέξανδρο, αλλά είναι εξοικειωμένος και με το περιεχόμενό τους. «Έχεις δίκιο Μακεδόνα. Από τότε που στις ομάδες των κυνικών (που, εδώ που τα λέμε, αρχικά αντλούσαν τις βασικές τους ιδέες από τη διδασκαλία του Σωκράτη), παρεισέφρησαν διάφοροι σχετικιστές σοφιστές, η  συμπεριφορά τους και κάμποσες από τις βασικές τους αρχές τροποποιήθηκαν.  Μερικοί έγιναν φανατικοί υποστηρικτές μιας ¨Αυτοκρατορίας¨ που να μοιάζει και να συνεχίζει κάπως πιο ¨εκσυγχρονισμένα¨ τη μηδική, μερικοί υποστηρίζουν την εκστρατεία με ένα σκυλίσιο ενδιαφέρον που θα μπορούσα, νεολογώντας, να αποκαλέσω ¨κυνισμό¨, μερικοί φαίνεται ότι έχουν διεισδύσει στους ανώτατους κύκλους της ηγεσίας, και μερικοί από αυτούς δηλώνουν, και ίσως είναι, φίλοι σου». 

«Η Φιλία είναι μεγάλη κουβέντα, Μεγαρέα. Σου το λέει κάποιος που είναι γνωστός κυρίως ως ο ¨Φίλος του Βασιλέως¨ και που πολλοί τον υπολογίζουν μόνο χάρη σε αυτή την ιδιότητα. Δεν πρέπει να την χαραμίζεις χρησιμοποιώντας την για οποιαδήποτε ανθρώπινη σχέση. Ακόμη κι εγώ, ο κατ’ εξοχήν ¨φίλος¨ δεν μπορώ να σου πω τι ακριβώς είναι. Μπορώ όμως να σου πω, και σου επιτρέπω να το μεταφέρεις και στον πολυπράγμονα προϊστάμενό σου, τον Καλλισθένη, ότι οι σχέσεις μου με τον Ανάξαρχο και τους δικούς του, -αυτόν κυρίως εννοείς, έτσι δεν είναι;- δε θα τις χαρακτήριζα ακριβώς φιλικές. Ο συγγενής του Αριστοτέλη ζει στο βασιλικό περιβάλλον και είναι αρκετά οξυδερκής ώστε να ξέρει καλά πόσο λίγες και πόσο ευάλωτες είναι οι πραγματικές φιλίες που αναπτύσσονται εκεί μέσα». 

Παρά την συνεισφορά του άρακ, η ένταση από τη μάχη άργησε να καταλαγιάσει εκείνη τη νύχτα και οι επτά έλληνες άργησαν να αφεθούν στις φροντίδες του Μορφέα. Ειπώθηκαν και άλλα πολλά, όπως γενικόλογες εικασίες για το ποιος μπορεί να κινεί εξεγερμένες ομάδες στα μετόπισθεν, τι δύναμη μπορεί να διαθέτουν ακόμη οι ήδη ηττημένοι βουνίσιοι Ούξιοι και άλλα.

Από ένα σημείο και μετά τραγουδήθηκαν, με τη συμμετοχή όλων, διάφορα χορωδιακά άσματα, άλλα εύθυμα και άλλα νοσταλγικά.

Ύστερα,  ο Εύελπις διάλεξε ένα (κατά τη γνώμη του) κατάλληλο σε διάσταση σβηστό κερί και χάραξε κατά μήκος του εγκοπές  σε πέντε ίσα διαστήματα, Μετά το άναψε, το έδωσε στον νεαρό οπλίτη από τα Πιέρια Όρη (που του φάνηκε ως ο πλέον νηφάλιος) και του ανάθεσε την πρώτη βάρδια σκοπιάς, που πάει να πει την αγρυπνία και επαγρύπνηση έως ότου η φλόγα φτάσει στην επόμενη εγκοπή του κεριού. Οι υπόλοιποι αφέθηκαν, ο ένας μετά τον άλλο, σε βαθύ ύπνο.

Μέρος Δ΄

Κεφάλαιο πέμπτο: Συναπαντήματα. (Στη μέση περίπου της απόστασης Σούσα – Περσέπολη, απομεσήμερο).

Στις παρυφές της βασιλικής οδού η καταιγίδα έχει κοπάσει. Ο απογεματινός ήλιος, ορατός και πάλι, κατηφορίζει ανέμελος προς τα δυτικά, ενώ η πορεία του Εύελπι και των σωματοφυλάκων του προς τα νοτιο-ανατολικά, όχι μόνον έχει ανακοπεί, αλλά και κινδυνεύει με οριστικό, όσο και μοιραίο τέλος.

Μπορεί μεν να έχουν εξουδετερώσει τρεις – τέσσερεις από τους ένοπλους που τους επιτέθηκαν εξορμώντας από την αγροικία πάνω στον λόφο, αλλά τώρα βλέπουν πολύ περισσότερους να κατεβαίνουν από το ύψωμα και να προσπαθούν να τους περικυκλώσουν.

Και δεν είναι μόνον αυτό: Οι σκέψεις που περνούν (αστραπιαία-εννοείται) από το νου του Εύελπι, του υπενθυμίζουν ότι ορισμένα από τα  σημαντικά μηνύματα που μεταφέρει βρίσκονται σε γραπτή μορφή στον σάκο με τις αποσκευές, πάνω στο άλογό του. Σκέφτεται ότι προκειμένου να σώσει τις επιστολές, η ταχύτατη υποχώρηση είναι πλέον η μόνη ενδεδειγμένη λύση.

Ή μάλλον θα μπορούσε να είναι, αν τα άλογα βρίσκονταν ακόμη δίπλα τους. Όμως οι τρεις έλληνες, όταν αντιλήφτηκαν ότι είναι στόχος τοξοτών, ξεκαβαλίκεψαν, προκειμένου να τα προφυλάξουν τα πολύτιμα ζώα από τα βέλη. Τώρα, τα τρία άλογα ενοχλημένα από την φασαρία της συμπλοκής έχουν απομακρυνθεί και βρίσκονται στην άλλη μεριά του καλαμώνα, δίπλα στον δρόμο. Για να τα φτάσουν πρέπει να διασχίσουν και πάλι το στενό μονοπάτι ανάμεσα στα καλάμια.

Δεν θα είναι εύκολο. Μερικοί από τους άγνωστους ένοπλους έχουν ήδη καταφέρει να  φτάσουν ως το μονοπάτι και να το φράξουν προτείνοντας τα αιχμηρά τους ακόντια. Οι τρεις  προσπαθούν να μετακινηθούν προς τα κει με πλάγια βήματα και κρατώντας τις ασπίδες ψηλά, έτσι ώστε να εξουδετερώσουν τυχόν βολές δοράτων από την μεριά του λόφου. Αλλά, οι ανατολίτες έχουν πλέον συσπειρωθεί στους πρόποδες και τώρα επιτίθενται κραδαίνοντας ξίφη και δόρατα, και συγκλείνοντας με ορμή, εναντίον τους.

Οι θεοί που θα επέμβουν την κρίσιμη αυτή στιγμή δεν είναι ούτε από μηχανής, ούτε εκ προμελέτης. Δεν είναι καν θεοί. Είναι ταξιδιώτες επαρκώς περίεργοι και δεόντως γενναίοι, οι οποίοι έχοντας ξαναπάρει το δρόμο προς την Περσέπολη, ύστερα από μια παρατεταμένη διακοπή σε ένα χάνι (πρώτα για φαί και μετά λόγω της ξαφνικής μπόρας), παραξενεύονται όταν βλέπουν τα τρία άλογα να στέκονται φορτωμένα με πλήρη ταξιδιωτικό εξοπλισμό, αλλά χωρίς καβαλάρηδες, στο ρείθρο του βρεμένου δρόμου.  

Οι ταξιδιώτες είναι τέσσερεις: Δύο οπλισμένοι ιππείς και άλλοι δύο πάνω σε μια πολυτελή  τρίιππο αρμάμαξα: ο ένας επιβάτης και ο άλλος ηνίοχος. Ένα ακόμη άλογο ακολουθεί δεμένο χαλαρά πίσω απ’ την καρότσα.

Σε μια στιγμή, ο προπορευόμενος ιππέας, τραβάει τα χαλινάρια, και κάνει νόημα στον άλλο.   Ο άλλος, ένας μεγαλόσωμος καβαλάρης κάνει με την σειρά του νεύμα ότι, ναι, τα είδε κι αυτός τα εγκαταλειμμένα άλογα  και πλευρίζει την άμαξα για να αναφέρει σχετικά στον επιβάτη. «Τα δύο είναι σίγουρα θεσσαλικά…» ακούγεται να λέει. Ο επιβάτης κάτι του απαντάει και ο σωματώδης γνέφει στον ηνίοχο να κάνει κράτει.

Ο αμαξάς σταματάει το όχημα, και μετά σηκώνει το χέρι δείχνοντας έναν  μικρό λόφο στα δεξιά τους, λίγο παρακάτω. Κάποιες φιγούρες κινούνται εκεί πέρα, ενώ τώρα που σταμάτησε ο θόρυβος της άμαξας, φτάνουν ως εδώ απόηχοι από κραυγές.

 Ο σωματώδης ξεκαβαλικεύει και ξεκινάει, προφανώς για αναγνώριση, προς τις καλαμιές που χωρίζουν τον δρόμο από τον λόφο. Ο άλλος ιππέας κατεβαίνει κι αυτός απ’ το άτι του και φέρνει το άλογο, που ως τώρα ακολουθούσε, δίπλα στην άμαξα. Έπειτα, αφού βοηθήσει τον επιβάτη που εμφανίζεται στην πόρτα να το καβαλήσει, ακολουθεί τον προηγούμενο στα καλάμια. Ο αμαξάς κάτι ψάχνει πίσω του και μετά ανασηκώνεται, πάντα στην υπερυψωμένη του θέση κρατώντας ένα μικρό, αλλά όπως σύντομα θα αποδειχθεί θαυματουργό, θρακιώτικο τόξο.

Ο Εύελπις (που μάχεται χρησιμοποιώντας όλα τα τεχνάσματα που έχει μάθει όταν εκπαιδευόταν στην εκ του σύνεγγυς μάχη, στα γυμναστήρια της Αθήνας) όσο κι αν είναι θανάσιμα αφοσιωμένος στην σωστή εκτέλεση των σωστών κινήσεων, έχει ξαφνικά την εντύπωση ότι από πάνω του ξανάρχισαν να ίπτανται βέλη, και μάλιστα, αν είναι δυνατόν(!), αυτή την φορά με ανάποδη φορά!

Και πριν προλάβει να συνειδητοποιήσει τις επιπτώσεις αυτής της διαπίστωσης, αντιλαμβάνεται ότι ένας από τους αντιπάλους (στην δεξιά του πλευρά, εκείνη στην οποία είναι ακάλυπτος αφού οι δύο άλλοι έλληνες μάχονται στα αριστερά του) πέφτει ακαριαία από καίριο χτύπημα προερχόμενο από άγνωστο ξίφος. Ρίχνει μια λοξή ματιά και συνειδητοποιεί ότι ένας εύσωμος πολεμιστής έχει εμφανιστεί δίπλα του και προχωρεί ακάθεκτος αποδεκατίζοντας τους επιτιθέμενους. Παρακάτω, ένας ακόμη μάχεται με αποτελεσματικότητα, ενώ ένας τρίτος, έφιππος, τους καθοδηγεί από την πλευρά του δρόμου, χωρίς να είναι άμεσα αναμειγμένος στη μάχη.  Κάποιος πρέπει επίσης να βοηθάει ρίχνοντας απανωτά  εύστοχα βέλη από μακριά.   

Ε ναι! Έστω και αν, αριθμητικά, ο συσχετισμός ανάμεσα στους πολλούς επιτιθέμενους και τους σχετικά λίγους αμυνόμενους δεν άλλαξε δραματικά, στην ουσία η παρουσία των απρόσμενων ενισχύσεων δίνει τώρα στην σύγκρουση άλλη τροπή. Όσοι από τους ανατολίτες δεν έχουν ακόμη πλησιάσει, αποφασίζουν τελικά να κάνουν μεταβολή και, παρακάμπτοντας τον μικρό λόφο, να εξαφανιστούν πίσω του. Προφανώς εκεί έχουν αφήσει τα άλογά τους, πράγμα που επαληθεύεται από τα ποδοβολητά που θα ακουστούν να απομακρύνονται από εκείνη την κατεύθυνση, αμέσως μετά. Αλλά και εκείνοι που βρίσκονται πλησιέστερα δεν αργούν να πετάξουν τα όπλα τους για να καταφέρουν καλύτερα μια άτακτη αλλά ταχύτατη υποχώρηση/φυγή προς την ίδια κατεύθυνση. Όσοι δεν προλαβαίνουν, εξουδετερώνονται με ευκολία από τους (τώρα πέντε) μαχητές.

Ο Εύελπις θηκαρώνει το ξίφος του και απλώνει το χέρι προς τον εύσωμο πολεμιστή:

«Αναρωτιέμαι ποιος καλός Θεός σας έστειλε, φίλε.  Εύχαρεις στώμεν για την παρέμβαση και την βοήθειά σας».

«Πέρα από τους θεούς, απευθύνσου στον κύριό μας», απαντά εκείνος, προτείνοντας την δεξιά παλάμη, ενώ με τον δείκτη της αριστερής δείχνει προς τον δρόμο από όπου ατενίζει τις εξελίξεις, ο (τώρα έφιππος) τέως επιβάτης της πλούσιας κλειστής άμαξας. «Αυτός αποφάσισε να σας δώσουμε ένα χέρι».

Ο Εύελπις σφίγγει το στιβαρό άκρο και στρέφει το βλέμμα του προς τον καβαλάρη, αλλά ο ήλιος που έχει γείρει αποφασιστικά πλέον προς τα εκεί τον εμποδίζει να τον δει καθαρά.

«Βέβαια», συμφωνεί με τον γιγαντόσωμο. «Μόνο πες μου πως ονομάζεται ο κύριός σου».

Την απάντηση δίνει ο άλλος πολεμιστής που πλησιάζει κι αυτός τον Εύελπι, αφαιρώντας το κράνος του και επιτρέποντας έτσι σε ένα ευμέγεθες ζεύγος ακουστικών πτερυγίων να αναπτυχθεί πλήρως στην απογευματινή αύρα. «Είναι ο Άρπαλος, ο Άρχοντας Εταίρος από την Αιανή της Μακεδονίας», λέει. «Εγώ είμαι ο Σωσίβιος, όνομα και πράγμα θα έλεγα, και αυτός από δω ο μικρούλης, λέγεται Κάνθαρος».

***

Ο Άρπαλος του Μαχάτα, ζορίζοντας κάπως τον εαυτό του, είχε καταφέρει να παραμείνει, σχεδόν ως το τέλος, στην Σύσκεψη των Ανησυχούντων Αυτοκρατορικών.  Πήρε όμως την απόφαση να εγκαταλείψει, το ίδιο εκείνο βράδυ, το βαρύ και δυσάρεστο περιβάλλον του ναού του Μαρδούκ και, πάντα υπό την (υποτιθέμενη) ιδιότητα του εμπόρου, μετακόμισε σε έναν πολυτελή παλιό ξενώνα των Σούσων.  Ήθελε να αφιερώσει τις επόμενες μέρες στο να περιηγηθεί αυτή την μεγάλη παλιά πρωτεύουσα του βασιλείου του Ελάμ, η οποία του φάνηκε σαγηνευτικά μυστηριώδης.

Εντούτοις δεν κατάφερε να αποφύγει μία (εδώ που τα λέμε αναμενόμενη) επίσκεψη του Ανάξαρχου. Το μόνο που -όχι εύκολα- κατόρθωσε απέναντι στον επίμονο και πονηρό Αβδηρίτη, ήταν  να μην πάρει συγκεκριμένες δεσμεύσεις σχετικά με τις (σύμφωνα με εκείνον) δελεαστικές του προτάσεις.

Πάντως, αυτές  οι μέρες των  νυχτερινών περιηγήσεων τον βοήθησαν να ξεκαθαρίσει κάπως τις ιδέες του σχετικά με το άμεσο μέλλον. Τελικά αποφάσισε να ξαναπάρει την ταυτότητα του Μακεδόνα Άρχοντα και, χωρίς να ζητήσει τη βοήθεια του επίσημου στρατεύματος, αρκέστηκε στο να προσλάβει έναν ικανό ιπποκόμο/ηνίοχο -παλιό φίλο του σωματοφύλακα Σωσίβιου, να αγοράσει μερικούς ακόμη ίππους και να ξεκινήσει και πάλι το ταξίδι. Αυτή τη φορά με προορισμό την Περσέπολη και τον Αλέξανδρο.

Στα μισά περίπου του δρόμου, συνάντησε τρία αδέσποτα αλλά φορτωμένα άλογα. Οι αναβάτες πρέπει να ήταν έλληνες και προφανώς κινδύνευαν. Ήταν μια μέρα που είχε ξεκινήσει αισιόδοξα. Η ιδέα να ανεβεί στο άλογό του και να ρίξει τους στρατιώτες του στη μάχη, του άρεσε.

Μέρος Δ΄

Κεφάλαιο τρίτο: Ενέδρα στην Βασιλική Οδό

Ο Εύελπις  διασχίζει έφιππος τη νότια Σουσιανή συνοδευόμενος από δύο μακεδόνες ιππείς που του παραχώρησε ο φρούραρχος των Σούσων, ο Μάζαρος. Το ταξίδι της επιστροφής στην Περσέπολη πάει μέχρι στιγμής μια χαρά, ο καιρός φαίνεται  καλός και στους σταθμούς η κατάσταση είναι πιο λειτουργική από το πως ήταν όταν πέρασε από κει, με αντίστροφη φορά, όχι πολύ καιρό πριν. 

Βέβαια, ο κύριος παράγοντας αναστάτωσης την τελευταία φορά ήταν το τεράστιο καραβάνι με τους θησαυρούς, τα εκατοντάδες υποζύγια, τους αγωγιάτες και τους συνοδούς οπλίτες, που ο ίδιος συνόδευε προς τα Σούσα. Τώρα, που η κατάσταση είναι πιο ομαλή μπορεί να αντιληφθεί καλύτερα το πόσο καλά οργανωμένοι είναι οι περσικοί δρόμοι, καθώς και κατά πόσο οι δημόσιες οδοί αποτελούν την ραχοκοκαλιά των μεγάλων αυτοκρατοριών.

Ακόμη και όταν η φύση έχει φροντίσει ώστε να υπάρχουν πλωτά ποτάμια ή προσιτές ακτοπλοϊκές διαδρομές, χρειάζονται βατοί και ασφαλείς δρόμοι, αλλιώς είναι ανώφελο να μιλάει κανείς για ¨μεγάλες χώρες¨ κι ακόμη περισσότερο για ¨αυτοκρατορίες¨.  

Ευτυχώς η πολεμική αναταραχή δεν έχει επηρεάσει καταλυτικά την περσική διοίκηση των οδών, καθώς οι μακεδόνες έχουν περιοριστεί στο να εγκαταστήσουν μικρές φρουρές στα κομβικά σημεία και έχουν, για την ώρα, επιβεβαιώσει στη θέση του το ντόπιο προσωπικό. Άλλωστε, απ’ ό, τι φαίνεται, η τεράστια διοικητική μηχανή των περσών έχει τη δική της ¨αδράνεια¨ και μπορεί να λειτουργεί για αρκετό χρονικό διάστημα χωρίς να είναι πολύ ευαίσθητη σε εξωτερικούς τρανταγμούς και ανισορροπίες.

Οι τρεις ιππείς δεν ζορίζουν τα άλογά τους, παρά τα αφήνουν να τρέξουν αβίαστα στα λιθόστρωτα τμήματα του δρόμου, ενώ τριγύρω το έδαφος έχει ήδη αρχίσει να πρασινίζει προοιωνίζοντας την επερχόμενη άνοιξη. Στο βάθος στα αριστερά διαγράφεται, χιονοσκεπές, το νότιο τμήμα της οροσειράς του Ζάγκρου. Πάνω από τις λευκές κορυφές, σε οριζόντια παράταξη εμφανίζονται τώρα κάποια μελανά σύννεφα, που προς το παρόν μοιάζουν μακρινά και ακίνδυνα.

Ο Εύελπις θέλει να πιστεύει ότι και πίσω, στα Σούσα, όλα θα πάνε καλά: ότι ο Καλλισθένης σύντομα θα αναρρώσει και ότι ο ίδιος, πριν από την αναχώρησή του, έπραξε όλα τα απαραίτητα ώστε οι εκκρεμότητες να αντιμετωπιστούν με τον καλύτερο τρόπο. Ο Καλλισθένης, ο οποίος εν τω μεταξύ είχε λάβει μια νέα εκτενή επιστολή του Αριστοτέλη, του είχε δώσει, εκτός από έναν γραπτό χαιρετισμό που απευθυνόταν προσωπικά στον Βασιλέα,  μια μακρά επιστολή προορισμένη για τον Ευμένη τον Καρδιανό. Οι δύο πάπυροι βρίσκονται τώρα, συσκευασμένοι με προσοχή μαζί με τον λοιπό ταξιδιωτικό εξοπλισμό, μέσα στον σάκο που κρέμεται στο αριστερό πλευρό του αλόγου του, εξισορροπώντας την ασπίδα, που είναι στερεωμένη στο δεξί.

Ο Εύελπις έχει ακόμη φροντίσει πριν φύγει από τα Σούσα για τη δημιουργία μιας ομάδας ¨ειδικών καθηκόντων¨,  με επικεφαλής τον έμπιστο λόγιο μεταφραστή Νικία. Η ομάδα αυτή θα πρέπει, όχι μόνο να συλλέξει το συντομότερο ακριβείς και έγκυρες  πληροφορίες για τις διαδικασίες που έφεραν στον περσικό θρόνο τον σημερινό φυγά-αυτοκράτορα Δαρείο τον Κοδομανό (έξη χρόνια πριν, το ίδιο έτος που στη Μακεδονία ανέλαβε τα ηνία ο Αλέξανδρος), αλλά και να καταγράψει επείγουσα λεπτομερή έκθεση για τους τυχόν ακόμη ενεργούς διεκδικητές του θρόνου: ποιοι είναι, πού βρίσκονται αυτή την στιγμή, πόσο εκτιμάται η πραγματική δύναμη/εξουσία/κύρος που ενδεχομένως  ακόμη κατέχουν ανάμεσα στους ντόπιους ευγενείς και τους πληθυσμούς της περιοχής… και τα λοιπά. Η αλήθεια είναι ότι για όλα αυτά υπάρχουν πληροφορίες, μερικές απ’ αυτές ήδη συλλεγμένες από την εποχή του Φίλιππου, αλλά τώρα που οι Μακεδονικές υπηρεσίες έχουν ασύγκριτα καλύτερη επιτόπια πρόσβαση, μπορούν να τα ξαναδούν όλα με ακριβέστερη οπτική και να βγάλουν ασφαλέστερα συμπεράσματα.

Ο Εύελπις χαμογελάει γιατί του έρχεται στο νου μια ακόμη ¨επαφή¨ που είχε πριν αφήσει τα Σούσα. Ήταν η συνάντησή του με τον βαβυλώνιο ιερέα Μαρτούκη που, μαζί με τον λόγιο Ηρακλείδη από την Αμφίπολη, ασχολείται με την μετάφραση της στήλης του Χαμουραμπί (όπου είναι χαραγμένοι οι νόμοι του παλιού βασιλιά), στην παλιά πτέρυγα του θησαυροφυλακίου∙ τον  βαβυλώνιο, που όλοι θεωρούσαν ως έναν αφοσιωμένο και άξιο εμπιστοσύνης μελετητή, αλλά που ο Οινοκράτης είχε εντοπίσει ανάμεσα στους συμμετέχοντες στην ύποπτη συγκέντρωση στο ναό του Μαρδούχ, μαζί με τον Ανάξαρχο, τον Άρπαλο και ποιος ξέρει ποιους άλλους.

Ο Μαρτούκης προσπάθησε για λίγο, στην αρχή, να κάνει τον άσχετο και το κουρεμένο γίδι (κορόγιδο), αλλά αμέσως μετά, χωρίς καν να χρειαστούν ιδιαίτερες απειλές ή υποσχέσεις από την πλευρά του Εύελπι,  κατάλαβε ότι τον συνέφερε να παραδεχτεί τη συμμετοχή του στη συγκέντρωση του ναού.

Είπε ότι τον είχαν προσκαλέσει λόγω των ειδικών νομικών του γνώσεων και θεώρησε καλό να συμμετάσχει, όσο κι αν ψιλοκαταλάβαινε ότι η σύσκεψη είχε μάλλον πολιτικό παρά επιστημονικό περιεχόμενο.

Πάντως, όσο κι αν αρχικά θεωρούσε ότι τέτοιες συναντήσεις βοηθούν στην κατανόηση και τη συνεργασία ανάμεσα στους ντόπιους και τους έλληνες, τώρα που ξέρει ότι η ελληνική διοίκηση τις δεν τις εγκρίνει, δεν πρόκειται, ά πα πα, να ξαναπατήσει σ’ αυτές.

Από τους συμμετέχοντες γνώριζε μόνο τους βαβυλώνιους ιερείς και -μόνον εξ ονόματος- μερικούς από τους οικονομικούς παράγοντες που προέρχονται από τα μέρη του, απ’ τη μεγάλη μεσοποτάμια πρωτεύουσα, τη Βαβυλώνα.

Ο Εύελπις θυμήθηκε τις ¨προειδοποιήσεις¨ του πέρση ανακτορικού ιερέα Αζάρη. Ίσως του παρουσιαζόταν μια ευκαιρία να επαληθεύσει προς τα που το πάει το βαβυλωνιακό ιερατείο. ¨Ας βάλουμε μπρος το παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι¨, σκέφτηκε.

«Δεν χρειάζεται να πάψεις να συμμετέχεις σε αυτού του είδους τις συγκεντρώσεις», είπε με μειλίχιο ύφος στον Μαρτούκη.   «Αρκεί, πριν και μετά από κάθε μια από αυτές, να ειδοποιείς και να ενημερώνεις διεξοδικά τον άνθρωπο που θα σου υποδείξω. Εάν το πράξεις με συνέπεια οι σχέσεις σου με την διοίκηση θα παραμείνουν θετικές, εάν όχι, δεν μπορώ να σου εγγυηθώ τίποτα. Όλα μπορούν να σου συμβούν».

Ο Εύελπις συνόδευσε τις προειδοποιήσεις του μ’ ένα δυσερμήνευτο χαμόγελο, αλλά όταν παρατήρησε το χαμόγελο με το οποίο ο βαβυλώνιος αποδέχτηκε την πρότασή του, αναρωτήθηκε ποιος άραγε από τους δύο θα είναι τελικά ο γάτος και ποιος το ποντίκι.

Πάντως συμπλήρωσε: «Ο άνθρωπος στον οποίο θα δίνεις λεπτομερή αναφορά λέγεται Οινοκράτης και θα τον γνωρίσεις σύντομα».

Μια σκιά περνάει πάνω από τους καβαλάρηδες χλομιάζοντας την μέχρι τώρα φωτεινή μέρα. Οι μελανίες έχουν ταξιδέψει γοργά από την ανατολική άκρη του ορίζοντα ως τα εδώ και, φουσκωμένοι και μαυριδεροί, αρχίζουν να παρεμβάλλονται ανάμεσα στους ιππείς και το άρμα του Φοίβου. Τους συνοδεύουν εδώ και ’κει ριπές ανατολικού ανέμου.

Ο Εύελπις στερεώνει καλύτερα τον μανδύα στον ώμο του.

Οι σκέψεις του τώρα εστιάζονται στον πιστό του υπηρέτη. Πριν φύγει του είχε ανακοινώσει την πρόθεσή του να τον εντάξει -επάξια, αυτό δε χωράει συζήτηση- στις υπηρεσίες. Είχε οριστικοποιήσει αυτή την απόφαση τις προάλλες, μετά τις τελευταίες επιτυχείς παρακολουθήσεις του,  αλλά η αλήθεια είναι ότι ο Οινοκράτης έχει ήδη αποδείξει, από παλιά, ότι διαθέτει οξύνοια, ετοιμότητα και κυρίως ότι μπορεί να του έχει κανείς εμπιστοσύνη.  Ο Καλλισθένης είναι ενημερωμένος και δεν έχει αντίρρηση.

Ο Μεγαρέας είχε εξηγήσει στον Σικελό ότι πρόκειται για την οργανική του ένταξη στον τομέα που έχει ως κύρια αποστολή τη συλλογή των πληροφοριών που κρίνονται ωφέλιμες για την επίτευξη των στόχων της εκστρατείας. Δεν χρειάστηκαν πολλές λεπτομέρειες∙ ο Οινοκράτης είχε ήδη σχηματίσει από μόνος του μια αρκετά καλή εικόνα για αυτές  τις δραστηριότητες.

Όμως, βέβαια, η ένταξη κάποιου στις υπηρεσίες δεν είναι υπόθεση μιας απλής εντολής. Υπάρχουν κανόνες και διαδικασίες (ακόμη και κάποια τελετουργικά) που πρέπει να εφαρμοστούν. Έτσι τουλάχιστον επιβάλλει η παράδοση, η οποία ισχύει λίγο πολύ στα περισσότερα σύγχρονα στρατεύματα (αν εξαιρέσουμε τα τελείως βαρβαρικά που λειτουργούν ως αυθόρμητες ορδές), αν και, απ’ ό, τι ξέρει ο Εύελπις,  οι ρίζες των οργανωμένων κρυφών υπηρεσιών πρέπει να είναι λακεδαιμόνιες[1]. 

Τον κατατόπισε πάντως για μια σειρά τυπικές διαδικασίες που θα έπρεπε να ακολουθηθούν. Ύστερα του διευκρίνισε ότι η πρώτη του αποστολή θα ήταν το να εποπτεύει διακριτικά τα όσα θα έπρεπε να συμβούν μετά την αναχώρηση του Εύελπι για την Περσέπολη.

Ο Οινοκράτης του διατύπωσε μία μονάχα ανησυχία. Αναρωτιόταν κατά πόσο τα νέα του καθήκοντα θα του επέβαλαν να απομακρυνθεί από τον κύριό του. Έχει, είπε, αναλάβει κάποιες υποχρεώσεις απέναντι στον πατέρα Ευρύνου και δε θα ήθελε να τις αθετήσει.

Ο Εύελπις του απάντησε αρνητικά, αλλά και του εξήγησε πως αν όλα πάνε καλά από δω και πέρα, για ορισμένα βασικά πράγματα της ζωής του, ο Οινοκράτης, θα έπρεπε να παίρνει τις αποφάσεις από μόνος του.

 Στα νότια του κάτω Ζάγκρου η περιοχή έχει ξαφνικά σκοτεινιάσει,  πήρε να βρέχει, και η Βασιλική οδός έχει χάσει την κίτρινη ευθύτητά της. Σιγά σιγά, οι ρεματιές που φτάνουν ως εδώ από τα βουνά της οροσειράς, αρχίζουν να μετατρέπονται σε χειμάρρους και να βρυχώνται απειλητικά, ενώ σε πολλά σημεία τα νερά σκέπασαν ήδη την επιφάνειά του δρόμου, κρύβοντας τις ανωμαλίες και δυσκολεύοντας τον καλπασμό των τριών ιππέων.

Ο Εύελπις κάνει νόημα στους δύο καβαλάρηδες που τον ακολουθούν ότι θα πρέπει να σταματήσουν στο πρώτο κατάλυμα που θα βρουν, ανεξάρτητα αν αυτό είναι κανονικός σταθμός ανεφοδιασμού ή όχι. Ύστερα χαϊδεύει καθησυχαστικά τον λαιμό του αλόγου του, που απ’ ό, τι φαίνεται δεν είναι μαθημένο σε βροντές, νεροποντές και μουσκέματα.

Είναι ένα γκρίζο άτι που το απόκτησε σε αρκετά αλμυρή τιμή κάπου στη νότια Συρία κατά την επιστροφή της στρατιάς από την Αίγυπτο, ύστερα από επίμονες προτροπές του Οινοκράτη.  Ο υπηρέτης του, ισχυριζόταν ότι είχε μάθει από σίγουρες πηγές πως τα άλογα της περιοχής των Αράβων έχουν εξαιρετικές ικανότητες, αλλά ο Εύελπις δεν πείσθηκε παρά μόνον όταν συμφώνησαν και οι Θεσσαλοί φίλοι του, οι μόνοι έλληνες που θεωρούνται ειδικοί στα άλογα, ότι το συγκεκριμένο άτι ήταν καλό.  Ο Οινοκράτης ήταν και ο ονοματοδότης του ζωντανού,  το είχε αποκαλέσει ¨γοργόν ως βέλος¨ και το ¨Βέλος¨ του έμμεινε ως όνομα.

Η λάμψη και  ο θόρυβος ενός κεραυνού κάπου εκεί κοντά επαναφέρουν τον Μεγαρέα στην ζόρικη (οδική) πραγματικότητα. Ο καιρός έχει αγριέψει ακόμη περισσότερο.

Ο Εύελπις διακρίνει στα δεξιά του δρόμου πίσω από μια συστάδα ψηλών καλαμιών ένα ύψωμα πάνω στο οποίο υπάρχει μια πλίνθινη αγροτική κατασκευή, πιθανότατα μια αγροικία, οπότε τραβάει τα ηνία του αλόγου του και σηκώνει το χέρι δείχνοντάς την στους ακόλουθούς του. Εκείνοι του κάνουν νεύμα ότι την είδαν κι αυτοί και έτσι, τώρα, η μικρή ομάδα εγκαταλείπει την κύρια οδό και παίρνει ένα παράπλευρο ανηφορικό μονοπάτι προς την κατεύθυνση του κτίσματος. Διασχίζουν με δυσκολία την συστάδα με τα καλάμια, ενώ οι ριπές του ανέμου που τους περιτρέχει τρυπώνουν ανάμεσα στα σπαθωτά φύλλα προκαλώντας περίεργα  σφυρίγματα που, μαζί με τους ήχους της απρόοπτης μπόρας, συνθέτουν αλλόκοτες άγριες μελωδίες. Οι τρεις ξεπερνούν τα καλάμια και, όντως, ένας μικρός λόφος ξεχωρίζει τώρα αδρά μέσα στη ομιχλώδη γκριζάδα. Στην κορυφή του, το κτίσμα δείχνει να είναι γερό και σε θέση να εποπτεύει το τμήμα εκείνο της Βασιλικής οδού.

Μια κραυγή που προέρχεται από έναν από τους δύο συνοδούς φτάνει ως τα αυτιά του Εύελπι, αλλά ο θόρυβος του ανέμου τον εμποδίζει να καταλάβει περί τίνος πρόκειται. Ευτυχώς όμως, υπάρχει κάποιος που την καταλαβαίνει, με τον τρόπο του βέβαια, και αντιδρά. Η αντίδραση αυτή  θα αποδειχθεί ευεργετική για τον λόγιο από τα Μέγαρα.

Εκ των υστέρων βέβαια, ξέρουμε ότι ο συνοδός κραύγασε τη λέξη  ¨βέλος!¨, ότι η κραυγή αυτή αποτελούσε προειδοποίηση προς τον Μεγαρέα και σήμαινε ¨πρόσεχε, ένα βέλος κατευθύνεται ίσια πάνω σου¨, ενώ τα αυτιά που την συνέλαβαν πλήρως ανήκαν στο ομώνυμο άλογο. Το αραβικό άτι θεώρησε ότι κάποιος το φωνάζει με ένταση και, ακούγοντας την κραυγή θεώρησε καλό, για μια τόση δα στιγμή, να ανακόψει τον ανηφορικό βηματισμό του. Έτσι, εκείνη ακριβώς τη στιγμή, μια φαρμακερή σαϊτιά έχασε κατ’ ελάχιστον το στόχο της και πέρασε ανάμεσα   στον Εύελπι και τον αυχένα του ζωντανού, για να καταλήξει άπραγη ανάμεσα στις καλαμιές.

Ο Μεγαρέας καταλαβαίνει σχεδόν αμέσως ότι υπήρξε στόχος εκηβόλου όπλου. Αφιππεύει αστραπιαία, τραβάει την ασπίδα από το πλευρό του αλόγου και σπρώχνει το ζώο μακριά του, πίσω στα καλάμια. Ένας ιππέας πρέπει να προστατεύει το άλογό του από τις ύπουλες, αλλά και από τις άστοχες, σαϊτιές των τοξοτών.  Τον ίδιο άγραφο κανόνα των καβαλάρηδων έχουν ακολουθήσει και οι δύο συνοδοί∙ έχουν ξεπεζέψει και τον πλησιάζουν τώρα σκυφτοί δημιουργώντας με τις μεγάλες κυκλικές ασπίδες τους ένα στοιχειώδες προκάλυμμα ενάντια στις σαίτες που εκτοξεύονται τώρα πυκνότερες από την μεριά του κτίσματος.  

«Ενέδρα, και δεν ξέρουμε πόσοι είναι»,  συνοψίζει την κατάσταση ο Εύελπις. «Πιθανότατα είχαν σκοπό να μας χτυπήσουν παρακάτω, στο σημείο που ο δρόμος πλησιάζει πολύ  στον λόφο, αλλά όταν μας είδαν να αλλάζουμε πορεία και μάλιστα να κατευθυνόμαστε προς το μέρος τους, μας επιτέθηκαν χωρίς καθυστέρηση». 

«Το κακό  είναι ότι από ‘κει πάνω μπορούν να ελέγχουν μεγάλο κομμάτι του δρόμου» παρατηρεί ένας από τους συνοδούς, ένα γεροδεμένο παλικάρι που είχε φτάσει στα Σούσα με την τελευταία φουρνιά ενισχύσεων από την Πιερία,  «οπότε, ακόμη κι αν καταφέρουμε να συμμαζέψουμε τα άλογα και να επιστρέψουμε στην βασιλική οδό, έτσι και εξακολουθήσουμε την πορεία προς την Περσέπολη, θα εκτεθούμε άμεσα στις βολές τους».

Ο νεαρός έχει δίκιο, σκέφτεται ο Εύελπις. Η μόνη σχετικά ασφαλής διέξοδος θα ήταν να γυρίσουν πίσω στο δρόμο και μετά ακόμη πίσω προς τα δυτικά, ελπίζοντας ότι οι τοξότες δεν θα τους ακολουθήσουν έφιπποι ή, τουλάχιστον, ότι έφιπποι δεν θα είναι αρκετά καλοί στο σημάδι.

Ύστερα θα μπορούσαν να αναζητήσουν βοήθεια στο πλησιέστερο μακεδονικό φυλάκιο -το τελευταίο το είχαν συναντήσει σχεδόν μια μέρα πορεία προς τα πίσω- και να επιστρέψουν εδώ με ενισχύσεις. Βέβαια, είναι πιθανό ότι τότε, οι τοξότες θα έχουν κάνει φτερά και εκείνο που θα μένει από την επίθεση δε θα είναι παρά μια σειρά εικασιών και υποθέσεων: καραούλι τυχαίων ληστών, έναρξη ένοπλης αντίστασης των ντόπιων ή ενέδρα κάποιων που τα έχουν συγκεκριμένα (και θανάσιμα) μαζί του;

Εν τέλει η ιδέα της υποχώρησης μπροστά στην πρώτη κακοτοπιά δεν του αρέσει καθόλου.

«Ας κάνουμε πίσω ως τα καλάμια ώστε να έχουμε προστατευμένα τα νώτα μας, και ας περιμένουμε», λέει. «Δε θα μας τοξεύουν επ’ αόριστον. Ίσως προτιμήσουν να αναμετρηθούν από κοντά∙ ας πάρουμε μια ιδέα για το πόσοι είναι». Οι δύο συνοδοί γνέφουν καταφατικά και η τριάδα συσπειρωμένη πίσω από τις μεγάλες κυκλικές ασπίδες υποχωρεί με μικρά βήματα ως τον καλαμώνα.

Η θύελλα έχει  κάπως αποδυναμωθεί δίνοντας τη θέση της σε μια ψιλή σποραδική βροχή, ενώ εγκάρσιες χαρακιές ήλιου αρχίζουν να διασχίζουν τα σύννεφα αποδομώντας τα. Ύστερα  από λίγο οι σαϊτιές από τον λόφο σταματούν και  οι θύρες του κτίσματος ανοίγουν. Ένα μικρό κομμάτι ήλιου ανακλάται στις πανοπλίες των οπλιτών που εμφανίζονται εκεί πάνω. Οι ενδυμασίες και ο οπλισμός τους (έχουν αφήσει τα τόξα και κραδαίνουν τώρα σπάθες, ακόντια και μικρές ασπίδες) είναι σίγουρα ανατολίτικος. 

«Τέσσερεις, πέντε, έξη…» τους μετράει ο Εύελπις. «Δύο στον καθένα… Και δεν είναι παρά τοξότες».

«Δεν υπάρχει πρόβλημα», συμφωνεί και ο νεαρός από τα Πιέρια όρη, ενώ ο άλλος σωματοφύλακας, ένας ψηλός ψημένος στρατιώτης που απ’ ό, τι φαίνεται δεν έχει και τόση εμπιστοσύνη στις πολεμικές αρετές του λόγιου που συνοδεύουν, κάνει μερικά βήματα εμπρός, έτσι ώστε να αντιμετωπίσει πρώτος όποιον τολμήσει να πλησιάσει.

Οι επιτιθέμενοι προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την κατηφόρα ώστε να αυξήσουν την ορμή της επίθεσής τους, αλλά τα βρεμένα χόρτα είναι γλιστερά και δυσκολεύουν την καλή επαφή με το έδαφος. Έτσι η κάθοδός τους επιταχύνεται πέραν του δέοντος και  οι ενστικτώδεις κινήσεις που κάνουν προκειμένου να διατηρήσουν την ισορροπία τους κουτρουβαλώντας, δημιουργεί ένα ελαφρώς κωμικό θέαμα.

Οι δύο πρώτοι που φτάνουν τους αμυνόμενους απωθούνται και εξουδετερώνονται εύκολα από την ασπίδα και το ξίφος του ψηλού σωματοφύλακα, ενώ  ο νεαρός Πιέριος παραμερίζει την τελευταία στιγμή (με μια κίνηση που θυμίζει Κρήτη και τους περίφημους χορούς με τους ταύρους)  αφήνοντας τον αντίπαλό του  να πέσει άτσαλα, πρώτα πάνω στις καλαμιές και μετά στο βρεμένο χώμα.

Ένας άλλος φτάνει μπροστά στον Εύελπι με το δόρυ του προτεταμένο, αλλά την τελευταία στιγμή  είναι υποχρεωμένος, αντί να το εξακοντίσει, να το ακουμπήσει στο έδαφος σαν να ήταν μπαστούνι, προκειμένου να μη γλιστρήσει. Ο Μεγαρέας επωφελείται και με μια καλοζυγισμένη σπαθιά κόβει το αυτοσχέδιο στήριγμα στα δύο, και μετά δίνει μια συμπληρωματική  σπρωξιά στον επιτιθέμενο που πέφτει τυλιγμένος στα δύο, όμοιος με τη σφαίρα του γνωστού παιδικού αθλήματος ¨λακτίζειν¨.  

Δύο από τους ανατολίτες που έχουν καταφέρει να αναχαιτίσουν την γλίστρα και βρίσκονται ακόμη αρκετά μακριά από τους έλληνες, κάνουν τώρα απεγνωσμένα νοήματα προς την αγροικία πάνω στο λόφο. Προφανώς ζητούν ενισχύσεις. Οι από πάνω δεν αργούν να αντιδράσουν. Σε λίγο, ένας ένας,  εμφανίζονται στην κορυφή καμιά δεκαριά ακόμη ένοπλοι, που με προσεκτικές, αργές κινήσεις αρχίζουν να κατεβαίνουν την πλαγιά σχηματίζοντας μια καμπύλη μέσα στην οποία, είναι φανερό ότι στοχεύουν να θηλυκώσουν τους ‘Ελληνες.

«Μα τον Δία τον Αστραποβρόντη, τα πράγματα σκουραίνουν», αποφαίνεται ο έμπειρος παλιός στρατιώτης.

«Μα τις εννέα κεχαριτωμένες κόρες του, έχεις δίκιο», συμφωνεί ο νεότερος.

Ο Εύελπις συνοφρυώνεται. Απεγνωσμένη άμυνα ή  εσπευσμένη φυγή; Τα ενδεχόμενα δεν είναι πολλά και ο χρόνος για να πάρει μια απόφαση ελάχιστος.

[1] Όσο και αν πριν απ’ την επικράτηση των Σπαρτιατών στον πελοποννησιακό πόλεμο, πολλές πλευρές της ζωής, των ηθών και της πολιτειακής τους οργάνωσης ήταν καλυμμένες από τα πέπλα επικών μύθων (που διέπονταν από ανδρεία, δύναμη, γενναιότητα), όταν μετά τη νίκη χρειάστηκε να εξάγουν τα πρότυπά τους προς άλλες πόλεις, οι λοιποί Έλληνες ανακάλυψαν με έκπληξη ότι ο χαρακτήρας των Λακεδαιμονίων δεν απέκλειε, κάθε άλλο, την ύπαρξη μη ηρωικών θεσμών, όπως για παράδειγμα εκείνον της Κρυπτείας.  Όταν επρόκειτο για την επιβίωση της Πόλης και την διάσωση των πατροπαράδοτων αρχών που ρύθμιζαν τη ζωή των Ίσων, οι Σπαρτιάτες ήταν τελείως απροκατάληπτοι και οι μυστικές και εκτός κανόνων δραστηριότητες  ήταν απολύτως επιτρεπτές. Αρχικά, οι μυστικές δραστηριότητες της  ¨Κρυπτείας¨ είχαν ως στόχο την εξασφάλιση της υποταγής των ειλώτων, αλλά στη συνέχεια φαίνεται ότι έγιναν σημαντικό εργαλείο στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής της Σπάρτης.

(Συνεχίζεται. Στο επόμενο ¨Ω Χαχόμα!¨)

Μέρος Δ΄

Κεφάλαιο δεύτερο: Πως πήρε ο Οινοκράτης την αναβάθμισή του

Στην αρχή ο Οινοκράτης δεν το πήρε καλά που όλοι έφευγαν από τα Σούσα εκτός απ’ τον ίδιο. Πρώτα τον ενόχλησε που αναχώρησαν βιαστικά ο Ευρυμέδοντας και το Πουλχερίδιον. Για να τα λέμε όλα, ιδιαίτερα  το Πουλχερίδιον. Αν ο νεαρός Θεσσαλός  αξιωματικός θα έπρεπε να φύγει για λόγους καθήκοντος, ποιος ο λόγος να φύγει άρον άρον και η γοητευτική μικρή σουρπουίτσα;

Παρ’ όλα αυτά φρόντισε να τους ετοιμάσει τα απαραίτητα εφόδια για το ταξίδι και εκείνο το πρωί -τί πρωί, δεν είχε ακόμη καλοφέξει κι ένα υγρό γκρίζο πέπλο σκέπαζε ακόμη τα Σούσα- τους αγκάλιασε, τους φίλησε σταυρωτά και τους δύο και τους ευχήθηκε οι θεοί των ταξιδιωτών να τους παραστέκονται και να τους προστατεύουν.

Αλλά, σαν να μην έφτανε η αναχώρηση των δύο νέων, ο Εύελπις τον ειδοποίησε ότι και εκείνος επρόκειτο να φύγει για την Περσέπολη μέσα στις επόμενες μέρες. ¨Μόνος σου; Μετά την απόπειρα;¨ είχε απορήσει ο Οινοκράτης. ¨Τρόπος του λέγειν!¨, είχε απαντήσει ο Μεγαρέας προκαλώντας έναν αδιευκρίνιστο μορφασμό του υπηρέτη. ¨Θα πάρω μαζί μου έναν – δυο ιππείς… Θα έχω προστασία, μην ανησυχείς¨.

Προς στιγμήν ο Οινοκράτης αισθάνθηκε αποπροσανατολισμένος. Τι στην ευχή  ¨ακόλουθος¨ ήθελε να πιστεύει πως είναι, αν ο αφέντης του ξεκινούσε για ταξίδι χωρίς αυτόν, άρα μοναχός και αβοήθητος;

Γιατί ο Οινοκράτης θεωρούσε  ότι ο ρόλος του δίπλα στον Εύελπι δεν ήταν βέβαια εκείνος του οποιουδήποτε αδιαφοροποίητου δούλου, ούτε ενός απλού θεράποντα ¨οικέτη¨, αλλά ενός τέως παιδ-αγωγού, που έχοντας συμβάλει στη δημιουργία ενός άρτιου άνδρα, μπορούσε πλέον να αναλάβει τον τιμητικό ρόλο του προστάτη ¨ακόλουθου¨.

Όμως αυτές οι ανησυχίες εξαλείφθηκαν όταν, στη συνέχεια, ο αφέντης τον ενημέρωσε για τις γενικότερες προθέσεις του, μερικές από τις οποίες αφορούσαν άμεσα τον πολυπράγμονα υπηρέτη.

Ε, ναι! Η ζωή επιφυλάσσει εκπλήξεις και αλλαγές.

Ακόμη και η ζωή ενός δούλου μπορεί να κρύβει κάποιες στιγμές κατά τις οποίες είναι δυνατό να συμβούν πράγματα απρόσμενα!  

Καθώς άκουγε τις αποφάσεις του κυρίου του, ο Οινοκράτης ξέχασε την όποια πρωινή δυσαρέσκεια κι ένα πλατύ χαμόγελο αναρτήθηκε στο μελαχρινό του πρόσωπό: Στο μέλλον του ανάτελλε κάτι  νέο κι ανέλπιστο.

Εντάξει, γνωρίζοντας καλά τον Εύελπι ήξερε ότι κάποια αμοιβή για τον δημιουργικό ζήλο που είχε επιδείξει τις τελευταίες μέρες ήταν αναμενόμενη. Αλλά την επίσημη ένταξή του -ως δόκιμο μέλος- στις αφανείς υπηρεσίες; όχι, αυτήν ειλικρινά δεν την περίμενε. 

Ο Οινοκράτης γνώριζε ότι οι Υπηρεσίες μπορεί να μην έχουν και τόσο σαφείς αρμοδιότητες, αλλά ήταν βέβαιος ότι διαθέτουν αδιαμφισβήτητη  -έστω και αν καλυμμένη- εξουσία. Είναι ένα σώμα στο οποίο είναι δύσκολο, αν και όχι αδύνατο, να ενταχθεί ένας δούλος. Εάν όμως κάτι τέτοιο συμβεί, αποτελεί, όχι μόνο μια τιμητική επιλογή και μια επίσημη αναγνώριση αλλά και ένα αποφασιστικό σκαλοπάτι προς την πλήρη χειραφέτηση του επιλεγέντος. Σίγουρα πράγματα!  

Όμως, για να είμαστε δίκαιοι, πρέπει να πούμε ότι ο Οινοκράτης δεν ενδιαφερόταν και τόσο έντονα για την επίσημη ανακήρυξη της ελευθερίας του. Ο Οινοκράτης, μέσα του, είχε μια εγγενή τάση να  ¨φιλοσοφεί¨, τόσο τις αντιξοότητες, όσο και τις εκπλήξεις της ζωής. Έτσι, εδώ και καιρό είχε προσπαθήσει να πείσει τον εαυτό του ότι την όποια ανεξαρτησία την κερδίζει κανείς με καθημερινό ¨αγώνα παρουσίας¨. Ακόμη και ένας  αιχμαλωτισμένος δούλος.

 Βασικά αυτό σημαίνει να καταφέρνεις να έχεις άποψη για ό, τι συμβαίνει γύρω σου, να προσπαθείς να κοινοποιήσεις αυτήν την άποψη στους άλλους και, όποτε αυτό δεν είναι πρακτικά αδύνατο, να τη βάζεις σε εφαρμογή. Έστω εν μέρει. Πίστευε ότι όταν κατάφερνε κάτι τέτοιο, αποδεικνυόταν πιο χειραφετημένος από   πολλούς ¨ελεύθερους¨  και ¨απελεύθερους¨ που είχε γνωρίσει στην Αθήνα και, παλιότερα, στις Συρακούσες.

Πάντως, όσο κι αν είχε κατορθώσει (λίγο ή πολύ) να πείσει τον εαυτό του για την ορθότητα της παραπάνω φιλοσοφικής προσέγγισης, αυτό δεν τον εμπόδισε εκείνο το πρωί να νοιώσει μια ανυπόκριτη αυθόρμητη χαρά εν όψει μιας ενδεχόμενης μελλοντικής τιμητικής απελευθέρωσης.

Ο Εύελπις μίλησε στον Οινοκράτη για τις αρχές και τη βασική μεθοδολογία των Υπηρεσιών και του έδωσε να απομνημονεύσει μερικά κείμενα που θα του χρησίμευαν κατά την τελετή ένταξης. ¨Είσαι τυχερός¨, του είπε, ¨ο Καλλισθένης συμφώνησε να ακολουθήσουμε για την ένταξή σου το συντομευμένο τυπικό και έτσι θα γλιτώσεις κάποιες μυητικές ταλαιπωρίες, όχι όλες¨.

Ο Οινοκράτης υποσχέθηκε ότι θα κάνει το παν για να είναι έτοιμος, έτσι ώστε η διαδικασία να ολοκληρωθεί το συντομότερο.

Ύστερα ο Εύελπις του εξήγησε τι περίμενε απ’ αυτόν κατά τη διάρκεια της απουσίας του από τα Σούσα. Ο Οινοκράτης που τον παρακολουθούσε προσεκτικά, κατάλαβε ότι εάν δεν θα συνόδευε αυτή τη φορά τον Εύελπι, ήταν γιατί θα είχε δουλειά  να κάνει στα Σούσα  και, παρά το γεγονός ότι ως γνωστόν δεν ήταν οπαδός του ¨λακωνίζειν¨ -κάθε άλλο-, αυτή τη φορά αρκέστηκε στο να ακούει και να κουνάει που και που καταφατικά το κεφάλι του.

…και μια (πειραματική) ανάγνωση

(Συνεχίζεται… Στο επόμενο: Ιππεύοντας προς την Περσέπολη)

Μέρος Δ΄

Κεφάλαιο πρώτο: Λίγες μέρες μετά… 

Τις μέρες που ακολούθησαν ο Εύελπις δεν πήρε ανάσα. Ούτε έγραψε. Όταν τελικά κατάφερε να ξαναβρεί χρόνο, διάθεση και τις λοιπές κατάλληλες συνθήκες για γραπτή αφήγηση, σημείωσε αναδρομικά τα παρακάτω, αρχίζοντας από τα συμβάντα της επόμενης ημέρας μετά τον εντοπισμό της υφαρπαγής των συμβόλων.

Αφηγείται ο Εύελπις:

Την επόμενη μέρα, όσο πιο νωρίς μου επέτρεψε το επίπονο ξενύχτι και ο λιγοστός πρωινός ύπνος, έσπευσα στο διαμέρισμα του Καλλισθένη.

Τον βρίσκω ξύπνιο, ανασηκωμένο στο κρεβάτι του, με τα κλινοσκεπάσματα καλυμμένα από κυλίνδρους παπύρων και από βιβλία.  Χαμογελώ γιατί αυτό σημαίνει πως, παρά τις ανησυχίες και τις επιφυλάξεις του γιατρού, ο Ολύνθιος είναι σήμερα σαφώς καλύτερα.

Πράγματι, στο πρόσωπό του έχει μειωθεί η χθεσινή ωχρότητα και εμφανίζονται κάποια ίχνη χρώματος, ενώ η φωνή του, καθώς ανασηκώνει το κεφάλι και με κοιτάζει ερωτηματικά, αποκτά και πάλι κάτι απ’ τη συνήθη σταθερότητά της.

«Πες μου, πώς πήγε;»

Τον κοιτάζω κι εγώ∙ το βλέμμα μου  δεν κρύβει τη συμπάθεια που αισθάνομαι γι αυτόν τον βορειοελλαδίτη διανοητή, που είναι για μένα δάσκαλος ζωής στην πράξη, όσο ο Ισοκράτης υπήρξε ο καθοδηγητής μου στη γενικότερη θεωρητική αντιμετώπισή της. Παίρνω μερικά από τα έγγραφα από πάνω του και τα τακτοποιώ στο τραπέζι εκεί παραδίπλα∙ μετά κάθομαι σ’ ένα σκαμνί απέναντί του.

«Είχες δίκιο», του λέω, «υπάρχουν πράγματι στο θησαυροφυλάκιο κειμήλια που ενδιαφέρουν τους Πέρσες που μας αντιστέκονται. Ή μάλλον υπήρχαν, γιατί μερικά εξαφανίστηκαν, όπως μπόρεσα να διαπιστώσω αντιπαραβάλλοντας αυτά που είναι ακόμη στη θέση τους με αυτά που περιλαμβάνονται στον κατάλογο που μου άφησες χτες.  Λείπει η τιάρα και το βασιλικό ξίφος του τελευταίου Αρταξέρξη».

Εξακολουθεί να με κοιτάζει ερωτηματικά κι  εγώ συνεχίζω:

«Επισκέφτηκα το θησαυροφυλάκιο χτες το βράδυ, αμέσως μόλις μου έδωσαν το σημείωμά σου. Από τα ίχνη  που διακρίνονται στις προθήκες όπου ήταν τοποθετημένα, είναι φανερό ότι τα κειμήλια κλάπηκαν πρόσφατα. Μπορούμε λοιπόν να υποθέσουμε βάσιμα ότι η κλοπή είχε ανατεθεί στους μαυροφορεμένους εισβολείς που εξουδετερώσαμε, οι οποίοι όμως είχαν τουλάχιστον έναν συνένοχο που κατάφερε τελικά να διαφύγει παίρνοντας μαζί του τα αντικείμενα αυτά».

Στο κέντρο του μετώπου του σχηματίζεται μια λεόντεια ρυτίδα. Προσπαθώ να γίνω πιο αναλυτικός.  

«Ο τρόπος με τον οποίο οι μαυροφορεμένοι μπήκαν και βγήκαν από το θησαυροφυλάκιο δεν αποτελεί πια μυστήριο. Απ’ ό,τι φαίνεται, το υπέδαφος της ακρόπολης κρύβει ένα ολόκληρο δίκτυο από υπόγειους διαδρόμους που φτάνουν ως τα ανάκτορα ξεκινώντας από αφετηρίες που ακόμη αγνοούμε -εκτός από μία∙ πρόκειται για  έναν τοπικό ναό του Βαβυλώνιου θεού Μαρδούκ, όχι μακριά από την Ακρόπολη, κοντά στην όχθη του ποταμού Χοάσπη. Έδωσα ήδη εντολή να διερευνηθούν τα υπόγεια περάσματα, ελπίζοντας να ανακαλύψουμε τα ίχνη της διαδρομής που ακολούθησαν οι εισβολείς και να εντοπίσουμε το σημείο από όπου ξεκίνησαν».

«Ώστε πίσω από την επίθεση βρίσκονται οι Πέρσες…;»

«Ναι, αλλά όχι κατ’ ανάγκην ο Δαρείος… ούτε μοιάζει να είναι ανακατεμένη η βασιλική οικογένεια».

Αναφέρω στον Καλλισθένη τις απόψεις του Αβουλίτη σχετικά με τις συνωμοτικές κινήσεις των περσών πριγκίπων, για τα πατριωτικά κίνητρα που επικαλούνται και για την ανάγκη να νομιμοποιήσουν την επικείμενη ανταρσία τους. Του λέω ακόμη για τη συνάντησή μου με την Σισύγαμβρη και τον αρχιερέα των ανακτόρων: τις ανησυχίες της πρώτης, τις πολιτικο-θρησκευτικές αναλύσεις και τις προτάσεις του δεύτερου.

Προσπαθώ να του μεταφέρω όλα τα ουσιαστικά σημεία από τις χτεσινές επαφές μου με τους Πέρσες του παλατιού, χωρίς να ανακατέψω στην αφήγηση τις προσωπικές μου εντυπώσεις,  αν και αυτό μου προκύπτει κάπως δύσκολο. Όμως, όπως είναι σωστό και επιβεβλημένο, πρέπει τώρα να ακούσω τις δικές του απόψεις, τα δικά του συμπεράσματα για όλα αυτά.

Στο καστανό του βλέμμα, που γίνεται όλο και πιο ζωηρό, βλέπω τον απόηχο από τις διεργασίες που γίνονται μέσα του, καθώς τα όσα του διηγούμαι τον αποσπούν από τους πόνους των τραυμάτων  και τον παρασύρουν στην ένταση των εξελίξεων.

Ύστερα πιάνω την άλλη άκρη του νήματος των όσων συνέβησαν χτες και του αφηγούμαι τις περιπέτειες και  τις ανακαλύψεις του Οινοκράτη: Την επιβεβαίωση της παρουσίας του Άρπαλου στα Σούσα και την κρυφή συνάντησή του στον ναό του βαβυλώνιου θεού με τον Άνάξαρχο τον σοφιστή, τον Μαρτούκη τον ιερέα και μεταφραστή των νόμων του παλιού βασιλιά Χαμουραμπί, καθώς  και με κάποιους άλλους τύπους των οποίων δεν καταφέραμε ακόμη να εξακριβώσουμε την ταυτότητα. Του λέω και για την περιπετειώδη φυγή του στις υπόγειες στοές και την επεισοδιακή συνάντησή μας  στο θησαυροφυλάκιο.

Όταν νομίζω ότι ανάφερα όλα τα βασικά σημεία των χθεσινών γεγονότων, σταματώ και περιμένω τις αντιδράσεις του.

«Έκανες καλή δουλειά Μεγαρέα», μου λέει. «Ας δούμε τώρα τα πράγματα που πρέπει να γίνουν με τη σειρά και, όπως θα μας συμβούλευε ο Αριστοτέλης, συστηματικά.

Πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να κάνεις μια συνοπτική ενημέρωση στον φρούραρχο Μάζαρο και στον υπεύθυνο για την Πόλη, τον στρατηγό Αρχέλαο. Πες τους ότι καταλήξαμε πως για την επίθεση ευθύνονται οι  Πέρσες, χωρίς να επιμείνεις στην υπόθεση για εσωτερική ανταρσία κατά του Δαρείου. Επειδή ακριβώς θα πρέπει να διερευνήσουμε αυτήν την υπόθεση, δε χρειάζεται  περισσότερη δημοσιότητα σχετικά με τα προχθεσινά γεγονότα. Ας κοινοποιήσουν, εάν το κρίνουν απαραίτητο, ότι οι δύο Πέρσες που επιχείρησαν να εισβάλουν στο Θησαυροφυλάκιο έγιναν αντιληπτοί και θανατώθηκαν. Και ας αφήσουν να εννοηθεί ότι το θέμα για εμάς κλείνει εκεί.

Μετά θα πρέπει να αρχίσεις να ετοιμάζεσαι για ταξίδι. Νομίζω ότι πρέπει να φύγεις το συντομότερο για την Περσέπολη».

Εκπλήσσομαι, και μου φαίνεται.

«Κοίτα, κανονικά θα έπρεπε επιστρέψω εγώ», διευκρινίζει ο Καλλισθένης. «Έχω πλέον τακτοποιήσει τα θέματα που αφορούν την οικογένεια του Δαρείου, σύμφωνα με τις εντολές του Αλέξανδρου. Αφού εκείνος δεν πρόκειται να περάσει πάλι από εδώ, αλλά από ότι φαίνεται θα προχωρήσει κατ’ ευθείαν στα αχνάρια του Δαρείου προς βορράν,  θεωρώ  λογικό να βρεθώ πάλι κοντά του.

Όμως ο Φίλιππος ο γιατρός επιμένει πως αποκλείεται να καταφέρω να ταξιδέψω, και ίσως έχει δίκιο.

Ναι, ξέρω ότι εσύ, προτού επιστρέψεις, έχεις αναλάβει να επιμεληθείς την τακτοποίηση των θησαυρών που μετέφερες από την Περσέπολη. Όμως θεωρώ ότι δεν αρκεί να στείλουμε μια γραπτή αναφορά για όσα συνέβησαν τις τελευταίες μέρες. Προέχει να ενημερώσεις αυτοπροσώπως το συμβούλιο των εταίρων και, εάν ο Ευμένης το κρίνει χρήσιμο, να τα πεις κατ’ ευθείαν ακόμη και στον Βασιλέα. Μην ανησυχείς για τους θησαυρούς∙  αφού είμαι υποχρεωμένος να παραμείνω εδώ θα έχω το νου μου ώστε να γίνει η καταγραφή με ασφάλεια».

Μένει για λίγο σιωπηλός παρατηρώντας με. Μετά παίρνει μια βαθειά ανάσα και συνεχίζει.

«Τώρα επί της ουσίας: Τα θέματα που προκύπτουν από αυτά που μάθαμε είναι δύο.

Το ένα μπορεί να έχει επιπτώσεις στην εξέλιξη της εκστρατείας και αφορά την πιθανή εξέγερση κατά του Δαρείου: Άραγε κάτι τέτοιο θα μας διευκολύνει επειδή διχάζει και αποδυναμώνει το στρατόπεδό των Περσών ή, αντίθετα, η ενδεχόμενη επικράτηση των ανταρτών πριγκίπων μπορεί να δώσει μια νέα, επικίνδυνη δυναμική στην αντίσταση της καταρρέουσας αυτοκρατορίας;

Για να καταλάβουμε καλύτερα πως διαμορφώνονται τα πράγματα κάτω από τέτοιες συνθήκες πρέπει, όχι μόνο να επαληθεύσουμε αν ο ηγέτης των ευγενών που εξεγείρονται είναι όντως αυτός ο Βήσσος, όπως ισχυρίζεται ο Αβουλίτης, αλλά και να μάθουμε τα πάντα γι αυτόν ή για όποιον άλλον ενδέχεται να αμφισβητήσει τον Δαρείο.

Ίσως κάτω από την ευφορία των συνεχών νικών υποτιμήσαμε το πόσο χρήσιμο είναι να γνωρίζουμε καλά τι συμβαίνει στο εσωτερικό των αντιπάλων μας.  Θεωρώ πάντως ότι μπορούμε να επανορθώσουμε και μάλιστα έγκαιρα. Πρέπει να μάθουμε περισσότερες λεπτομέρειες για το πως έπεσε ο τελευταίος Μεγάλος Βασιλιάς πριν τον Δαρείο τον Κοδομανό -ήταν αν δεν κάνω λάθος ένας ¨Αρταξέρξης¨, καθώς και ποιοι θα μπορούσαν να εμφανιστούν σήμερα ως επίδοξοι κληρονόμοι του. Ίσως χρειαστεί να συστήσουμε μια ειδική ομάδα που να ασχοληθεί συστηματικά με τη συλλογή πληροφοριών  για τους αμφισβητίες πέρσες ευγενείς.

Πρέπει να δώσουμε τις σωστές απαντήσεις σ’ αυτά τα ερωτήματα το συντομότερο, αν θέλουμε να μην χάσουμε τον έλεγχο και να μπορέσουμε να επηρεάσουμε τις εξελίξεις κατά το δοκούν».

Παρά την αποφασιστικότητα που αποπνέουν τα λόγια του, η ένταση της φωνής του Καλλισθένη έχει πάλι αποδυναμωθεί. Σταματάει και πάλι για λίγο και μετά συνεχίζει.

«Το δεύτερο θέμα που προκύπτει Εύελπι, είναι σχετικό ακριβώς με το ¨δοκούν¨. Το απώτερο ¨δοκούν¨. Έχει να κάνει με το τι επιδιώκει αυτή εδώ η εκστρατεία, τι ακριβώς θέλουμε, ποια είναι τα οράματά μας για τον κόσμο που θα προκύψει απ’ αυτήν. Βλέπεις, είμαι σίγουρος ότι αυτά που επιθυμούμε εμείς απέχουν από αυτά που αναζητά ο Ανάξαρχος, ο Άρπαλος και ο κύκλος τους.

Εμείς -το έχουμε συζητήσει μεταξύ μας κι άλλες φορές- θέλουμε να σωθούν και να διαδοθούν όλα εκείνα τα θαυμαστά που συνέβησαν στην Ελλάδα τους τελευταίους αιώνες. Στην γνώση, στην τέχνη, στην ποιότητα των ανθρώπων και των ιδεωδών, στην ποικιλία των πολιτικών συστημάτων.  Εκείνοι λατρεύουν μόνον την ποσότητα και την ομοιομορφία, επιδιώκουν την άλογη αύξηση και αδιαφορούν για την ποιότητα. Περισσότερα εδάφη, περισσότερα κέρδη, περισσότεροι δούλοι, αυτά κυρίως τους απασχολούν. Τώρα έχουν γοητευτεί από την ιδέα της ¨αυτοκρατορίας¨. Αυτοκρατορία με τον τρόπο που την οργάνωσαν οι Πέρσες, με χρήση των χρημάτων εμπνευσμένη από τους Βαβυλώνιους, και με θεούς χωρίς Αιδώ  και κυρίως χωρίς μέτρο.

Η συνάντηση που εντόπισε ο υπηρέτης σου, μυρίζει προχωρημένη συνωμοσία και με ανησυχεί. Όμως, όπως και ο Αλέξανδρος, είμαι μαθητής του Αριστοτέλη χάρη στον οποίο βρίσκομαι εδώ. Δεν θα ήθελα να πάρω πρωτοβουλίες χωρίς τη συγκατάθεση του δασκάλου μου. Έχει κι εκείνος αντιληφθεί τις αμετροέπειες που εκδηλώθηκαν στις τάξεις μας πρόσφατα. Και, όπως σου έλεγα πριν από την επίθεση, με προσκάλεσε να τον επισκεφτώ και να μιλήσουμε σχετικά. Είχα σκοπό να ζητήσω να μου επιτραπεί να συνοδεύσω στην Αθήνα τα αγάλματα των τυραννοκτόνων, κι έτσι να έχω την δυνατότητα να συζητήσω μαζί του, αλλά ο τραυματισμός μου αποκλείει και αυτό το ταξίδι».

Με  κοιτάζει για μια στιγμή και μετά συμπληρώνει: «Σε κάθε περίπτωση ας μην κοινοποιήσουμε τα σχετικά με τον Ανάξαρχο και τον Άρπαλο και τις ¨συγκεντρώσεις¨ τους, προτού συλλέξουμε περισσότερα και ακριβέστερα στοιχεία».

Ο Καλλισθένης καταπνίγει έναν αναστεναγμό. Δείχνει ξαφνικά κουρασμένος. Εδώ που τα λέμε, απορώ που ο Φίλιππος δεν έχει ακόμη εισβάλλει για να μας διακόψει και να τον βάλει να αναπαυθεί. Έπειτα γυρίζει προς το μέρος μου και χαμογελάει.

«Αν υποθέσουμε ότι τα επόμενα δεκαήμερα η υπόθεση των στασιαστών πριγκίπων μπει υπό έλεγχο, και πάψουμε να είμαστε σε κατάσταση συναγερμού», μου λέει ξαφνικά, «τι θα έλεγες για ένα ακόμη ταξίδι; Μακρύτερο… Ας πούμε στην Αθήνα;!»

Πρόλαβαν να πουν αρκετά πράγματα ακόμη την ημέρα εκείνη, πριν ο Φίλιππος ο γιατρός τους διακόψει. Ο Ακαρνάνας εισέβαλε στο δωμάτιο του τραυματία με τους καθαρούς επιδέσμους ανά χείρας, ένα μάλλον αισιόδοξο χαμόγελο να κρέμεται στις άκρες των χειλιών του και τους βοηθούς του από πίσω, να κουβαλούν ζεστό νερό και καταπλάσματα. Ήταν περασμένο μεσημέρι όταν ο Εύελπις άφησε τον Καλλισθένη στις φροντίδες του γιατρού και κατευθύνθηκε στους χώρους του φρουραρχείου όπου θα συναντούσε τον επικεφαλής Μάζαρο, στον οποίο είχε ήδη μηνύσει να τον περιμένει γιατί υπάρχουν νεότερες εξελίξεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν.

 Την επόμενη μέρα, με το πρώτο χάραμα της αυγής, ο Ευρυμέδοντας συνοδευόμενος από το Πουλχερίδιον είχε αναχωρήσει για Περσέπολη μεταφέροντας έναν σφραγισμένο κύλινδρο που προοριζόταν για τον Ευμένη τον Καρδιανό ιδιόχειρα. Ήταν η αναφορά, που είχε ολοκληρωθεί στην τελική της μορφή μετά τη συνάντηση του Εύελπι με τον τραυματία προϊστάμενο του και περιέγραφε συνοπτικά την επίθεση στο θησαυροφυλάκιο, τον τραυματισμό του Καλλισθένη και τα πρώτα πορίσματα των ερευνών. Ο Εύελπις είχε ζητήσει επίσης από τον Θεσσαλό ίλαρχο να μεταφέρει προφορικά στον Ευμένη ότι σύντομα θα επέστρεφε στην προελαύνουσα στρατιά και ο ίδιος, οπότε θα έχουν την ευκαιρία να συζητήσουν αναλυτικότερα για όλα τα θέματα, αυτά που αναφέρονται στην επιστολή, αλλά και άλλα.

Στην μικρή Πουλχερία ο Εύελπις είχε παραδώσει την επιστολή του προς την Θαΐδα. Δεν ήταν μια εκτεταμένη επιστολή και ίσως δεν περιελάμβανε παρά ένα μικρό μέρος από αυτά που θα ήθελε να της πει, αλλά  τώρα που ήξερε ότι θα βρεθεί και πάλι κοντά της δεν τον ενοχλούσε που δεν κατάφερε να της τα εξομολογηθεί όλα με μιας.

Ύστερα, αφού ειδοποίησε τον Οινοκράτη να έχει όλα τα απαιτούμενα έτοιμα για επικείμενο ταξίδι προς την Περσέπολη,  σημείωσε τα πράγματα που θα έπρεπε, σύμφωνα με τις οδηγίες του Καλλισθένη, να τακτοποιήσει πριν την αναχώρηση.

 Ο Εύελπις συνεχίζει την αφήγησή του: Η σφαγή

Ο ουρανός πάνω από τον εξωτικό κήπο έχει σκουρύνει αρκετά ώστε να είναι πια ορατό το λαμπερό  δίχτυ  των αστεριών καθώς και ένας ασημένιος μηνίσκος σελήνης που κρέμεται μπλεγμένος ανάμεσά τους. Οι δύο Έλληνες, ο Ολύνθιος και ο Μεγαρέας, εξακολουθούν να συζητούν καθισμένοι στις καλαμένιες πολυθρόνες.

Ο Εύελπις συνεχίζει την αφήγησή του.

«…Στη συνέχεια η πορεία άρχισε να γίνεται κατηφορική, η μεγάλη οροσειρά τελείωνε… Φτάσαμε στον ποταμό Αράξη όπου οι μηχανικοί είχαν ήδη δημιουργήσει ασφαλές πέρασμα. Ανάμεσα σε μας και την Περσέπολη υπήρχε μόνο η πόλη των Πασαγάρδων που μας παραδόθηκε χωρίς καμία αντίσταση.

Ο Αριοβαρζάνης, ο σατράπης της Περσίδας που είχε οργανώσει την γενναία αντίσταση στα βουνά, προφανώς γύρισε κοντά στον φυγάδα βασιλιά του, ψηλά στον βορρά στην άλλη άκρη του Ζάγκρου».

Ο Εύελπις σιωπά για μια στιγμή, και μετά συνεχίζει: «Ξέρω πως υπερβάλουμε κάπως με όλες αυτές τις ¨πρωτεύουσες πόλεις¨ αλλά και εκεί, στις Πασαγάρδες, βρήκαμε βασιλική παρουσία, συγκεκριμένα το μαυσωλείο  του παλιού βασιλιά – ήρωα Κύρου, γεμάτο αφιερώματα και πολύτιμα αντικείμενα.

Όμως υπάρχει και κάτι άλλο που θα σε ενδιαφέρει».

Ο Καλλισθένης κατεβάζει το βλέμμα του από τον σπινθηροβόλο έναστρο ουρανό και το στρέφει προς τον συνομιλητή του. «Α, ναι; Και τι είναι αυτό;»

«Ανακρίνοντας διακριτικά το χαμηλόβαθμο προσωπικό του ναού που είναι προσαρτημένος στο μαυσωλείο -όπως ξέρεις οι μεγαλόσχημοι ιερείς αποφεύγουν να μιλήσουν χωρίς ειδική μεταχείριση, αυτοί θέλουν είτε κολακείες και υποσχέσεις είτε απειλές,  και εγώ βιαζόμουν- οι μικροί λοιπόν ιερωμένοι, μου παινεύτηκαν για την ευστάθεια του ναού και του μαυσωλείου στις ταλαντεύσεις του εδάφους. Βέβαια, κατά την γνώμη τους, η αντοχή αυτή οφείλεται αποκλειστικά στις μαγικές ικανότητες του υψηλού ιερατείου.

Είπα στους μηχανικούς να ρίξουν μια πρώτη ματιά, στα θεμέλια της κατασκευής, αλλά αυτό βέβαια δεν αρκεί. Πρέπει να οργανώσουμε μια αποστολή ειδημόνων. Στην Ελλάδα έχουμε διαρκή αγώνα ενάντια στον Εγκέλαδο και αυτά τα κατασκευαστικά μυστικά μπορεί να αποβούν εξαιρετικά ωφέλιμα.

Ο Καλλισθένης ανακάθεται και του χαμογελάει. «Έχεις δίκιο και σε συγχαίρω γι αυτήν σου την πρωτοβουλία»,  και συνεχίζει. «Τι θεούς λατρεύουν εκεί;»

«Κάτι ανάμεσα στο ιερό πυρ και τους προγόνους. Απ ό, τι κατάλαβα είναι θρησκευτικά ήθη που προέρχονται από την Ινδία, όπου φημολογείται ότι οι ιερείς αποτελούν την ισχυρότερη τάξη.

«Κι αυτό είναι ενδιαφέρον».

Ο Καλλισθένης θέλει να πει κάτι ακόμη και μάλλον δυσκολεύεται στη διατύπωση: «Μεγαρέα, ομολογώ ότι παρά το εύθυμο του ύφους και του χαρακτήρα σου, έχεις αποδειχθεί ένας αποτελεσματικός συνεργάτης.

Θα πρέπει ίσως να σου πω ότι όταν σε πρωτοείδα στην Άβυδο, η αθηναϊκή σου κομψότητα δεν είναι ότι με ενθουσίασε ιδιαίτερα.

Όμως η επιστολή και τα καλά λόγια του Αριστοτέλη ήταν ισχυρό κίνητρο για να σε αποδεχτώ ανάμεσά μας. Χαίρομαι που ο Σταγειρίτης Δάσκαλος έχει δίκιο για μια ακόμη φορά».  

«Σε ευχαριστώ Καλλισθένη» ανταποκρίνεται εύχαρις ο Εύελπις. Αλλά αμέσως αλλάζει διάθεση και σοβαρεύει. «Σου προλέγω όμως ότι, όσο και αν θα το επιθυμούσα, το επόμενο τμήμα της αφήγησής μου, αυτό που αφορά τα όσα συνέβησαν μετά την παράδοση της Περσέπολης, δεν έχει τίποτα το εύθυμο».

«Καταλαβαίνω για τι πράγμα μιλάς. Οι άσχημες ειδήσεις και μάλιστα αυτές που περιέχουν άφθονη, αδικαιολόγητη ροή αίματος,  ταξιδεύουν γρήγορα».

«Ο κυβερνήτης Τυριδάτης μας παρέδωσε την Περσέπολη και τους θησαυρούς της ελπίζοντας ότι, όπως συνέβη έως τώρα με όλες τις πόλεις που δεν πρόβαλαν αντίσταση, δεν θα υπήρχε δήωση και εξανδραποδισμός.  Όμως αυτή τη φορά τα πράγματα εξελίχτηκαν διαφορετικά. Η πόλη λεηλατήθηκε, οι κάτοικοι, όλοι οι κάτοικοι που δεν την εγκατέλειψαν εγκαίρως, ανεξάρτητα από φύλο και ηλικία είτε κατασφάχτηκαν είτε μετατράπηκαν σε δούλους.

Ο ίδιος ο Αλέξανδρος ούτε απαγόρευσε ούτε επαίνεσε την λαφυραγώγηση και τη σφαγή στην πόλη. Δεν μπορώ επομένως να σου πω με απόλυτη σιγουριά εάν ήταν μια προειλημμένη απόφασή του, ή εάν ήταν κάτι το συγκυριακό που δεν μπόρεσε να ελέγξει. Δεν μπορώ καν να εικάσω τι ρόλο μπορεί να έπαιξε η ομάδα των κολάκων ¨αυτοκρατορικών¨ που, όπως σου ανέφερα, έχουν αυξήσει την επιρροή τους πάνω του».

Ο Εύελπις, με μια κίνηση του κεφαλιού προσπαθεί να διώξει τις φρικτές εικόνες που η μνήμη του επιμένει να ανακαλεί. Για λίγο σιωπά. Μετά συνεχίζει.

«Πάντως, έδωσε ρητή εντολή να μη τολμήσει κανείς να πλησιάσει τα ανάκτορα και φυσικά το θησαυροφυλάκιο.

Ύστερα από μια πρώτη, μάλλον πρόχειρη, εκτίμηση του τεράστιου πλούτου που υπήρχε στα ανάκτορα της Περσέπολης, αποφασίστηκε ένα μεγάλο μέρος του να αποσταλεί εδώ, στα Σούσα, όπου θα καταγραφεί και θα εκτιμηθεί λεπτομερώς μαζί με τον εντόπιο θησαυρό, ενώ το υπόλοιπο θα παραμείνει εκεί και θα χρησιμοποιηθεί κυρίως για τη συνέχιση της εκστρατείας».

Ο Καλλισθένης σηκώνεται και αρχίζει να βαδίζει πέρα δώθε μπροστά από το τραπέζι.

«Αυτό σημαίνει ότι αφετηρία της προσεχούς εξόρμησης θα είναι η Περσέπολη και όχι τα Σούσα. Και, πιθανότατα,  η στρατιά θα στραφεί προς βορρά, ακολουθώντας την ανατολική πλευρά της οροσειράς προκειμένου να κυνηγήσει και να εξουδετερώσει τον Δαρείο», συμπεραίνει. «Αλλά εάν αληθεύει ότι το κλίμα από την άλλη πλευρά του Ζάγκρου είναι ανυπόφορα ψυχρό και βίαιο, ο Αλέξανδρος θα χρειαστεί να περιμένει μέχρι το τέλος της άνοιξης».

Μετά αλλάζει θέμα. «Πες μου οι βιβλιοθήκες σώθηκαν;»

«Οι πάπυροι και τα βιβλία των ανακτόρων και του κεντρικού ναού σώθηκαν, προς το παρόν τουλάχιστον. Εκείνα που υποθέτω ότι θα υπήρχαν σε άλλους, περιφερειακούς ναούς, όχι».

«Πρέπει να ειδοποιήσουμε τον Ευμένη να προστατέψει τα βιβλία με κάθε τρόπο. Προσφεύγοντας εν ανάγκη στον ίδιο τον Αλέξανδρο, αλλά και σε όποιους εταίρους κρίνει ότι μπορεί να επηρεάσει». 

«Θα το αναλάβω εγώ. Αύριο νωρίς θα του στείλω μήνυμα με έμπιστο ημεροδρόμο».

Ο Καλλισθένης  σταματά μπροστά στον Μεγαρέα και τον κοιτάζει με ένταση.

«Όσο για τη σφαγή, θέλω να σου πω το εξής:

Μπορώ, θέλοντας, να βρω κάποιες δικαιολογίες γι αυτή την απόφαση. Ξέρω τι πίεση ασκούν ορισμένοι πολεμιστές αλλά και ο συρφετός που τρέχει ξωπίσω μας και που δεν ονειρεύεται άλλο από πλιάτσικο. Σου είπα ότι έμαθα πως δυσανασχέτησαν επειδή τους απαγορέψαμε να λεηλατήσουν την πάμπλουτη Βαβυλώνα και τα Σούσα.

Ξέρω επίσης, αν όχι γι άλλο λόγο επειδή εμείς οι ίδιοι χρησιμοποιήσαμε αυτό το επιχείρημα, ότι η αποστολή μας υποτίθεται ότι ολοκληρώνεται μόνον όταν οι παλιοί εισβολείς ξεπληρώσουν με το ίδιο νόμισμα τις ωδίνες που προξένησαν στις ελληνικές πόλεις στο παρελθόν.

Τα πράγματα μοιάζουν απλά:  Ήρθαν πριν εκατόν πενήντα χρόνια οι πρόγονοί τους στα μέρη μας, κατέστρεψαν ό, τι μπόρεσαν, έσφαξαν και δήωσαν και τώρα εμείς τους επιστρέφουμε στα ίσα την καταστροφή. Για το στράτευμα, αν όχι όλοι οι θεοί, τουλάχιστο η Νέμεση είναι σε κάθε περίπτωση με το μέρος μας.

Θα πρόσθετα επίσης ότι εάν ο Αλέξανδρος κυνηγήσει στο βορρά τον Δαρείο θα πρέπει να διασχίσει πολύ λιγότερο εύφορες περιοχές από αυτές της Μεσοποταμίας. Εδώ, οι καλομαθημένοι άρχοντες μπορεί να μας παραδίνουν αμαχητί τείχη και πολύτιμα αντικείμενα, αλλά να δεις ότι οι ορεσίβιοι και οι αγρότες της άλλης πλευράς δεν πρόκειται να συμμετάσχουν οικειοθελώς στον ανεφοδιασμό του στρατεύματός με τρόφιμα και ζώα. Επομένως, σε τέτοιες περιπτώσεις, ο εκφοβισμός αποτελεί μια κλασική τακτική.

Ωστόσο, απέναντι σε όλα αυτά τα επιχειρήματα υπάρχει μια βασική ένσταση».

Η φωνή του Καλλισθένη γίνεται βαθμιαία όλο και πιο έντονη.

«Γιατί είμαστε εδώ Εύελπι;

Ξέρω, επειδή σε γνωρίζω, ότι δεν θα μου απαντήσεις ¨για να αρπάξουμε πλούτη¨ ως τυχεροί  και ικανοί τυχοδιώκτες.

Είναι πιθανότερο να μου πεις ότι βρεθήκαμε εδώ ¨για να αποδείξουμε ότι ενωμένοι μπορούμε να πάμε παντού¨.  Μια τέτοια απάντηση, μετά από αιώνες εμφύλιων πολέμων και την απώλεια πολλών πόλεων που υποτάχτηκαν στην αυτοκρατορία, έχει μια αδιαμφισβήτητη λογική.

Όμως, αν δεις ευρύτερα τα πράγματα θα καταλήξεις ότι δεν πρόκειται μόνο γι αυτό.

Είμαστε εδώ Εύελπι, γιατί στα μέρη μας γεννήθηκε μια διαφορετική οπτική, ένας νέος τρόπος για να αντιλαμβάνεται κανείς τον άνθρωπο, τη φύση και τους θεούς.

Μια νέα κοσμοθεωρία, στο εσωτερικό της οποίας ανθούν, συγκρούονται και γεννοβολούν διαφορετικές απόψεις.

Που όμως όλες δίνουν εξ ίσου μεγάλη σημασία στον άνθρωπο και στην ικανότητά του να νοείται.

Κοσμοθεωρία, στο σύνολό της αισιόδοξη, πολυποίκιλη και δυναμική. Κοσμοθεωρία που ασφυκτιά κάτω από την πίεση και την διαρκή ανάμιξη που ασκεί πάνω της, μια άλλη πολύ αρχαιότερη θεώρηση: η αυτοκρατορική.

Εμείς Εύελπι καταφέραμε να βγούμε από τα σκοτάδια της άγνοιας όχι για να φτιάξουμε τεράστια μνημεία προς όφελος και προς δόξα των μοναρχών και των ιερατείων, αλλά για να επινοήσουμε νέους τρόπους του κυβερνάν και του κυβερνάσθαι και για να δώσουμε στους καθέκαστα ανθρώπους νέες προοπτικές.

 Και όλα αυτά χωρίς ακαμψίες και δογματισμούς.

Σε άλλες πόλεις  καταφέραμε να μετατρέψουμε τους υπηκόους σε πολίτες, σε άλλες να αναδιανείμουμε τον πλούτο και να φτιάξουμε πιο δίκαιες κοινωνίες. Παντού εκτιμήσαμε ως θετική την ευστροφία των ανθρώπων και την προσπάθειά τους να γνωρίσουν την περιβάλλουσα φύση, ακόμη  και να εξερευνήσουν τα σκοτεινά βάθη του ίδιου τους του εαυτού.

Εάν Εύελπι είχαμε παραμείνει εσωστρεφείς, εξακολουθώντας να ξοδεύουμε αλόγιστα την πλεονάζουσα ενεργητικότητα στις αναμεταξύ μας συγκρούσεις, υπήρχε σοβαρός κίνδυνος να επέλθει πρόωρη οριστική παρακμή. Ήταν ενδεχόμενο να κακοφορμίσουν  οι μειονεξίες και οι ανεπάρκειες που αναπόφευκτα συνοδεύουν την εμφάνιση κάθε νέας νοοτροπίας. Μειονεξίες και ανεπάρκειες που ήδη είχαν γίνει αισθητές σε οιονδήποτε προσεκτικό παρατηρητή».

Η φωνή του Καλλισθένη παίρνει ένα τόνο ειρωνικό και ταυτόχρονα θλιμμένο. «Κοίτα για παράδειγμα τους Λακεδαιμόνιους, που έχοντας, γενναιόφρονη, δε λέω, εμμονή στην μόνον ¨μεταξύ ΄ίσων΄¨ ισότητα,  έχουν ήδη φτάσει στο σημείο να αντιμετωπίζουν πρόβλημα λειψανδρίας και χαμηλού ενεργού πληθυσμού.

Κοίτα τις εξαρτημένες από τους Πέρσες πόλεις της Μικρασίας και ορισμένων νησιών που βαθμηδόν εθίστηκαν στις αυτοκρατορικές πρακτικές και γεννοβολάν ανθρώπους ικανούς μεν, αλλά δεμένους στο άρμα των δυναστών. Δες ως που έφτασε ο Μέμνων ο Ρόδιος[1].

Κοίτα ακόμα και την πρωτοπόρο πόλη των Αθηνών. Η διαφθορά των πολιτικών και ο σχετικισμός ορισμένων διανοούμενων, εκείνων που σοφίζουν κυρίως χάριν του θυλακίου τους, έχει ήδη φθείρει σοβαρά τη Δημοκρατία».

Ο Καλλισθένης κοιτάζει για λίγο τις ανταύγειες πύρινου φωτός που ξεχωρίζουν το περίγραμμα της πόλης από την σκοτεινή πεδιάδα, και μετά στρέφεται πάλι στον συνομιλητή του.

«Είναι άραγε δυνατό, απέναντι σε αυτούς τους κινδύνους η απάντηση, η λύση, να είναι ο Συνασπισμός των Ελλήνων και η οριστική εξουδετέρωση της Περσικής επικυριαρχίας;

Η απάντηση είναι ναι, με μία μόνον βασική προϋπόθεση: Ότι δεν θα πολεμήσουμε τους παρωχημένους αυτοκρατορικούς για να γίνουμε κι εμείς μια αυτοκρατορία, δε θα νικήσουμε τους ¨Μεγάλους Βασιλείς¨ για να υιοθετήσουμε κι εμείς τις ξεπερασμένες αυτοκρατορικές, ασιατικές μεθόδους διακυβέρνησης, νοοτροπίας και σκέψης.

Να γιατί Εύελπι, ακόμη και στις στρατιωτικές πρακτικές δεν πρέπει να είμαστε ίδιοι με αυτούς. Δεν θα είναι φιλάνθρωποι οι νέοι θεοί αν εμείς αποδειχθούμε απάνθρωποι. Να γιατί θλίβομαι για τις αναιτιολόγητες σφαγές.

Να γιατί Εύελπι πρέπει να επαγρυπνούμε ώστε ο Βασιλιάς, που είναι νέος, ενθουσιώδης, που στον τόπο του θεωρείται πρώτος μεταξύ ίσων και που υπήρξε άλλωστε μαθητής του Αριστοτέλη, να μη παρασυρθεί από τους διάφορους κόλακες που θα επιθυμούσαν και εν  μέρει το έχουν καταφέρει, να τον μετατρέψουν είτε σε αφρικανό είτε σε ασιάτη θεό».

 (συνεχίζεται: Στο επόμενο: Χαχόμα ένα κυλικάκι)

[1] Μέμνων ο Ρόδιος: Ικανός στρατηγός στην υπηρεσία του Δαρείου Γ΄, προξένησε αρκετές δυσκολίες στην ¨ανάβαση¨ του Αλέξανδρου.