Τον Ελευθέριο Καβαλιέρο δεν είχα ακόμη την ευκαιρία να τον γνωρίσω από κοντά. Ωστόσο, ας είμαστε ειλικρινείς, και μόνο το γεγονός ότι παρακολουθεί -εν τη γενέσει- τις περιπέτειες των μυθιστορηματικών/ιστορικών  ηρώων του ¨Κύλικες και Δόρατα¨, καθώς αυτές αναρτώνται στο παρόν Ιστολογοφόρο και έχει την καλοσύνη να μου ταχυδρομεί τις παρατηρήσεις του, μου τον κάνει ¨αυτομάτως¨ συμπαθή.

Τον ευχαριστώ λοιπόν για όλα: για το ενδιαφέρον του, τις εξαντλητικές (και διορθωτικές) θεωρήσεις των δημοσιευμένων κειμένων, αλλά και για κάτι άλλο, που το θεωρώ ακόμη πιο σημαντικό, γιατί συνεπάγεται ανταλλαγή συγκινήσεων:

Ο Λευτέρης γράφει. Και μερικές φορές, όπως συμβαίνει σε όλους μας, εμπνέεται από αυτά που ζει κι από αυτά που διαβάζει. Ακόμη κι αν πρόκειται για ακατάστατη παρουσίαση ιστορικών σκιαγραφημάτων που προορίζονται για να συνθέσουν ένα  (ερασιτεχνικό) ιστορικό μυθιστόρημα. Ήδη λοιπόν μου έχει στείλει (και έχω αναρτήσει) ποιήματά του που ¨ζουν¨ μέσα στην ¨ατμόσφαιρα¨ της ιστορικής αφήγησης που επιχειρείται εδώ. Είμαι σίγουρος ότι ο Λευτέρης, πριν ακόμη έρθει σε επαφή με τα εδώ ιστορούμενα, βρισκόταν μέσα στο κλίμα της εποχής εκείνης. Το συμπεραίνω από την ιστορικά καλλιεργημένη γλώσσα του και το γενικότερο τρόπο που διατυπώνει τα νοήματα του.

Σε κάθε περίπτωση τον ευχαριστώ (για αυτή την ανταλλαγή ¨συγκινήσεων¨) και δημοσιεύω μερικά από τα πονήματα που μου έστειλε πρόσφατα.

…

[Ας σημειώσω ότι ποιήματα ή ποιητικά κείμενα σχετικά με την ατμόσφαιρα του ιστορικού μυθιστορήματος, έχουν συνθέσει -και έχω εδώ αναρτήσει- και άλλοι αναγνώστες/επισκέπτες του Ιστολογοφόρου. Αλλά πρόκειται για παλιούς καλούς φίλους, όπως ο Νίκος (Μοσχοβάκος) με τους οποίους ¨τα λέμε¨ συχνά και προσωπικά. Εδώ παρακάτω, για παράδειγμα (λίγες αναρτήσεις πριν), θα βρείτε την εξαιρετική-ομοιοκατάληκτη Μοσχοβάκειο Φρύνη.]

.

Ελευθέριος Καβαλιέρος

            Αφροδίτη Αναδυόμενη[1]             

Στις δεκαεννέα του μηνός Βοηδρομιώνα,

τότε που τα φύλλα βάφονται με χρώμα θλιβερό,

μα τα φτερά του αέρα κουβαλούν

ελεύθερους ερωτικούς ρυθμούς του θέρους,

από τον Κεραμικό, κοντά στο Δίπυλο,

ξεκίνησε πολύχρωμο, πολύβουο,

το πλήθος των προσκυνητών.

Κι από την Ιερά Οδό,

ανάμεσα στα μνήματα του Περικλή

του Κόνωνα, του Μιλτιάδη,

και του Σοφοκλή, Σωκράτη, Πλάτωνα,

σοφών, λογίων και πολιτικών

αλλά και κι εκεί που αναγέρθηκε

για την Πυθιονίκη,[2]

εταίρας ξακουστής και δόξα της γυναίκας,

και αφού ξεπέρασαν

του Κηφισού «γεφυρισμούς»,[3]

αστεϊσμούς, και χλευασμούς

 και άπειρα πειράγματα,

το πλήθος καταφτάνει

χαρωπό μα και κατάκοπο,

στην Ελευσίνα την πλατύχωρη.

με όραμα κι ελπίδα ζωντανή

να μυηθεί στης αναγέννησης μυστήρια.

Μα πριν ο Ιεροφάντης,

την Περσεφόνη με σεμνότητα κατευοδώσει

στο μακρινό ετήσιο ταξίδι της

στου Πλούτωνα το σκοτεινό βασίλειο,

ιδού!

Τι όραμα ήταν αυτό,

τι τέρψη οφθαλμών!

Το πλήθος σύσσωμο γυρνά,

να δει τη Φρύνη,

ν’ απαλλάσσεται από ιμάτια

και ν’ αναδύεται ως νέα Αφροδίτη

από τη μαύρη θάλασσα που από την ταραχή της

άσπρισε και άφρισε

και ξεσηκώθηκε και σκέπασε

τη γήινη θεά.

Στα μάτια έφτασε του Απελλή το θέαμα

που οραματίστηκε και γέμισε τον πίνακά του

από χρώματα λευκά, γαλάζια,

ποικιλόχρωμα

και βότσαλα κι αφρούς

και ουρανούς κατάκοπους με σύννεφα

και πρόβαλε ως «Αφροδίτη Αναδυόμενη»

η εταίρα Φρύνη·[4]

μα κι ο Πραξιτέλης άναυδος

το όραμά του σμίλεψε

και μεταμόρφωσε το Πάριο μάρμαρο

σε μνήμα αιώνιο της γυναικείας ομορφιάς

που στόλισε την Κνίδο.[5]

Κι έτσι τελέστηκαν τα Ελευσίνια,

υπέρτατα μυστήρια

του Κάτω και του Πάνω Κόσμου

με της Φρύνης την αειθαλή μορφή.

Καλό σου κατευόδιο, Περσεφόνη!

Θα σε ξαναθυμηθώ αλλά ποτέ δε θα ξεχάσω

τ’ ονειρικό της Φρύνης πέρασμα

από τα αγιασμένα με μυστήριο,

νερά της Ελευσίνας.

……

[1] Αθήναιος, βιβλίο ΧΧΧΙΙΙ, 591a.

[2] ο.π, 594e, 67. Ο Άρπαλος έκτισε περίβλεπτο μνημείο (“πολυτάλαντο μνημείον κατασκεύασεν»), προς τιμήν της θανούσης εταίρας, το οποίο ευρίσκετο επί της Ιεράς Οδού και, σύμφωνα με τον Παυσανία, ήταν τεράστιο, και φαινόταν από μεγάλη απόσταση.

[3] Κατά τη διάρκεια της πορείας, πολίτες που βρίσκονταν πάνω στη γέφυρα του Ελευσινιακού Κηφισού (στο ύψος της σημερινής λίμνης Κουμουνδούρου), ενέπαιζαν τους μετέχοντες στην πομπή με άπρεπους αστεϊσμούς, τους λεγόμενους «Γεφυρισμούς». Σχετ.: https://olympia.gr/2012/09/13. ΠΑΠΑΓΓΕΛΗ Κ. 2002, ΕΛΕΥΣΙΝΑ, ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ Κ. ΕΛΕΥΣΙΝΑ, ΥΠΠΟ-ΤΑΠ.

[4] Αθήναιος βιβλίο ΧΧΧΙΙΙ, 591a.

[5] Αθήναιος βιβλίο ΧΧΧΙΙΙ, 591a. Η Αφροδίτη της Κνίδου ήταν το πρώτο γυναικείο γυμνό και απετέλεσε από τότε, πρότυπο για όλους τους γλύπτες στον κόσμο.

Καβαλιέρος Ελευθέριος

                      Γιγνώσκεις ά Αναγιγνώσκεις;                        

Ο Αντιφάνης, ποιητής κωμωδιών,

το έργο του για βίο και για Πολιτείες των εταίρων

έγραψεν με έμπνευση και γνώση.

Έπειτα, προσκαλεσμένος του Μεγάλου Αλεξάνδρου,

μπρος στο εκλεκτό ακροατήριο

και με την αγωνία του δημιουργού

ανέγνωσε αυτό που θεωρούσε

έργο εμπειρίας[1].

Αλλά δεν απέσπασε τον έπαινο του βασιλέα,

χειροκρότημα δεν κέρδισε ο ποιητής.

Και περισσά ενοχλημένος, χολωμένος,

δίχως φόβον, πνεύμα ελεύθερο ως ήταν,

του ομίλησε:

«Εάν εγνώριζες όπως εγώ, το βίο των εταίρων,

πως αλείφονται  με νέκταρ,

και το δέρμα τους οσμίζει μύρον[2]

κι η μηριόνη[3] τους στο βάθος των μηρών τους

λάμπει ως ροδώνας που ο ζέφυρος τον σχίζει,[4]

αν δειπνούσες και συνομιλούσες, όπως πράττεις

και με την περιφλεγή Θαΐδα[5]

και ευφραίνεσαι περίσσια

απ’ τη χάρη και από την ευφράδεια της,

αλλά και αν είχες πληγωθεί από εταίρα

κι ένοιωθες βαθύ τον πόνο μες τα στήθια,

και το έργο μου θα επαινούσες και θα αγαπούσες»

«Θάπρεπε να είχ’ αγωνιστεί και με τον Αχιλλέα,

και να κάτεχα του Οδυσσέα τα τερτίπια,

θάπρεπε να τους γνωρίζω,

ή ο Όμηρος με δίδαξε πώς να τους αγαπήσω;

Θάπρεπε ο αναγνώστης

να γιγνώσκει ά αναγιγνώσκει;»,[6]

του απάντησε ο μαθητής του Αριστοτέλη.

Κι έπειτα, με πάθος που περίσσευε,

την άποψή τους υποστήριξαν οι δυό,

καθώς συνήθιζαν, ως Έλληνες που ήταν,

έως ότου η ροδοδάκτυλη Αυγή

τη γη απλόχερα τριγύρω στόλισε με χρώματα

και στάλαξε τον ύπνον το βαθύ στα μάτια τους.

…….

[1] Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, Βιβλίον 13,1

[2] Ρουφίνου Επιγράμματα Ερωτικά, 5(18) Μετρφ. Κώστας Χωρεάνθης, Εκδ. Παττάκη 2000,

[3] Μηριόνη: Αιδοίο.

[4] Ρουφίνου Επιγράμματα Ερωτικά, 12(36)

[5] Η εταίρα Θαΐς είχε προσκληθεί από το Μέγα Αλέξανδρο, ο οποίος τη θαύμαζε, και ακολούθησε την εκστρατεία του. Προφανώς παρευρίσκετο σε συμπόσιά του αφού είχε στενή σχέση με το Πτολεμαίο το Λάγου με τον οποίον παντρεύτηκε και έκανε τρία παιδιά.

[6] Βλέπε και «Πράξεις Αποστόλων, 8,30». Ο Φίλιππος ρώτησε τον Αιθίοπα αξιωματούχο της Βασίλισσας των Αιθιόπων Κανδάκη, ο οποίός διάβαζε τις προφητείες του Ησαΐα: «Άρα γε γιγνώσκεις ά αναγιγνώσκεις;»

 

Ο φίλος του Ιστολογοφόρου και κριτικός αναγνώστης του εκπονούμενου μυθιστορήματος Ελευθέριος Καβαλιέρος μου έστειλε ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις για το κείμενο, καθώς και ένα δικό του πόνημα σχετικό με την εν λόγω εποχή. Τον ευχαριστώ και αναρτώ την ¨Επιστολή του Αλέξανδρου προς τον Αριστοτέλη¨. Οι υποσημειώσεις είναι δικές του. Β.Ν.

Καβαλιέρος Ελευθέριος

Αλέξανδρος ο Μακεδών Αριστοτέλει.[1]         

«Από τη μακρινή, από εσέ Περσέπολη,

σου γράφω, σεβαστέ μου δάσκαλε,

με την καρδιά μου μαύρη απ’ τις στάχτες [2]

έργων αοικέων, που άδικα και σ’ εμένα θ’ αποδώσουν.[3]

Και όμως, έως τώρα έπραξα

ακολουθώντας τις σοφές σου διδαχές.

Να βλέπω, να παρατηρώ, να καταγράφω

πάντα με τη Λογική,

να με ακολουθούνε άνθρωποι

που να διδάσκουν, μα και να διδάσκονται.

Φιλόσοφοι, ιστορικοί και ρήτορες και ποιητές

και τραγωδοί που μας προσφέρουν κάθαρση,[4]

αλλά και γεωγράφοι και φυσιοδίφες κι όμοιοί τους,

που σου στέλλουν τις παρατηρήσεις τους

να εμπλουτίζεις τη σχολή σου με τις νέες γνώσεις.[5]

Να προστατεύω Πόλεις που να ζούνε

Έλληνες και ντόπιοι, όχι απλώς, να συμβιώνουν[6],

μα να θεμελιώνουνε την κοινωνία

σύμφωνα με τις καλές τους πράξεις.[7]

Πάντα φίλοι μεταξύ τους[8] έστω και ανταγωνιστές.

Ν’ αντιλαμβάνονται ότι ο άνθρωπος είναι όν,

μα ον πολιτικό[9].

Σωστά όλα αυτά μου δίδαξες εσύ, ο Μακεδών,

ο μέγιστος Ελλήνων, μέγιστος των σοφιστών.

Αλλά τα μαύρα ερείπια, πρωτεύουσας ιστορικής,

μας δίδουν παράδειγμα πικρό ότι εάν ο άνθρωπος

δε σέβεται, κι έστω τυχαία καταστρέφει τον πολιτισμό,[10]

γίνεται χείριστος και από τα παλαιά του,

τότε που ήταν άπολις και φαύλος.[11]

Αλέξανδρος ο Μακεδών».

[1] Η παρούσα «επιοτολή» έχει ως πρότυπο τις: Αλκίφρονος Επιστολαί, μετφρ. Τάσου Βουρνά, Εκδ. Αφών Τολίδη Ο.Ε, 1984

[2] Για την πυρκαγιά της Περσέπολης από λογοτεχνική σκοπιά, βλέπε και: Νόττας Βασίλης, Μυθιστόρημα υπό Εκπόνηση, Μέρος Δ’, Κεφάλαιο 15, Vnottas, wordpress.com

[3]Όπως δηλαδή αποδόθηκαν και στον Αχιλλέα  μετά το θάνατο του Έκτορα. «…αοικέα μήδετο έργα…» Ιλ. Χ396.

[4] Αριστοτέλης, Περί Ποιητικής, VI 1-4, 1449b25.

[5] Βλέπε: Πωλ Φώρ, «Η Καθημερινή Ζωή στην Εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου», μετφρ. Γιάννη Αγγέλου, Εκδ. Παπαδήμα, 2008.

[6] Ἀριστοτέλης, Πολιτικά, Α, 1253a 1-5 και Α, 1252b – 1253a 33

[7] Πολιτικά Γ, 1282^α, 2-3.

[8] Ηθ. Νικομάχεια, Θ, 9, 1160^α, 11-14.

[9] Ως. σημ.6.

[10] Για την καταστροφή της Περσέπολης οι απόψεις διίστανται, Βλέπε και: Πλούταρχο, Αλέξανδρος, ΛΗ’, Αρριανός Γ’ 18, 11 κλπ. ως και J.G. Droysen, Βασ. Νόττας, κλπ .

[11] …ο άπολις δια φύσιν και ου δια τύχην ήτοι φαύλος εστί…. Α, 1253^α 5,

 

 

Από τον επισκέπτη του Ιστολογοφόρου Ελευθέριο Καβαλιέρο έλαβα το παρακάτω ποίημα:

Ισχύς εν τη Ενώσει

Μ’ αρχές και λόγια στολισμέν’ ωραία με σοφία,

Θεωρήσαμε πως η ισχύς εν τη Ενώσει,

Είναι αρχή που ο καθείς μας πρέπει να βιώσει,

Τείχη ενάντια στη δυστυχία και στη βία. 

Ακόμα κι αν ξυπνούσαν τον Αριστοτέλη,

Κι έλεγε, για κοιτάξτε τα παλιά βιβλία,

Να γίνετε σοφότεροι με ευκολία,

Θα του απαντούσαμε: εσένα τι σε μέλλει;

Μπήκαμε στην ΕΟΚ, π(ου)’ απαίτησε, με διαταγές και νόμους,

Υπάκουα, ν’ ακολουθούμε τη ζωή τους,                                                                                                        

Και να μην είμαστε το άτακτο παιδί τους,

Αλλιώς θα θεωρούν εμάς, ληστές και παρανόμους.

Πού είσαι, Θουκυδίδη, έλα πάλι να διδάξεις,

Ότι το δίκαιο δεν είν’ μόνο στο νόμο,

Αλλά στον ισχυρό και κάθε τροχονόμο,

Σόλων, την αδικία θέλω να πατάξεις.

Για την αγάπη πώς να βρουν, δείξαμε την πορεία,

Πρέπει γειτόνους να βοηθάς, να συμπονάς,

Και πώς σε συνανθρώπους να χαμογελάς.

Κι αυτοί σ’ αντάλλαγμα μας κλείνανε τους δρόμους,

Μας βάζανε σε ράγες, σαν σιδηροδρόμους,

Μας φόρτωναν με αγαθά δικά τους,

Κι ό,τι περίσσευε απ’ τα κακά τους,

Μα διδαχτήκαμε σωστά, Ενωτική πορνεία.

Μάθημα πήραμε πικρό, πως είναι ενωμένοι,

Οι ισχυροί, που απομυζούν τους άλλους σαν ακρίδες,

Οι κρίκοι που αποτελούν τις αλυσίδες,

Κι οι σκλάβοι εμείς στην Ένωση· που ζούμε πικραμένοι.

Ελευθέριος Καβαλιέρος