Βασίλης Νόττας: Το Ιστολογοφόρο

Κεφάλαιο δέκατο πέμπτο (τελευταίο):

Ώρα για αποφάσεις και τεχνάσματα

(αφηγείται ο Εύελπις) 

«Λοιπόν; Τι κάνουμε;», ρωτάει ο Ευρυμέδοντας.

«Εσείς οι τέσσερις θα μείνετε εδώ. Για όσο χρειαστεί», λέω στους νεοαφιχθέντες. «Χωρίς να κάνετε την παραμικρή φασαρία. Προσέξτε αυτή την πόρτα. Κρατήστε την αμπαρωμένη. Εάν από την άλλη μεριά προκύψουν φρουροί, για να την ρίξουν θα χρειαστούν κάποιο χρόνο. Ειδοποιείστε με αμέσως. Ένας από σας, ο πιο αετομάτης να παρακολουθεί από το παράθυρο τι γίνεται έξω. Δεν είναι πολύ πιθανό, αλλά δεν αποκλείεται να εμφανιστούν φρουροί και από εκεί. Εγώ κι ο Καλλισθένης επιστρέφουμε στο δωμάτιό του. Έχουμε να πούμε ακόμη μερικά πράγματα. Λίγα. Εσύ Οινοκράτη έλα μαζί μας. Φέρε και ό, τι απόμεινε από τον Δυσαρεστημένο. Κάνθαρε, δώσ’ του ένα χέρι».

Ο Οινοκράτης ξέρει πότε πρέπει να δρα άμεσα και πότε τον παίρνει να ξεφουρνίζει τις συνηθισμένες του αντιρρήσεις. Αυτήν τη φορά αρπάζει τη σορό από τις μασχάλες,  χωρίς σχόλια, και με τη βοήθεια του Τεράστιου την μεταφέρουν πίσω στον χώρο απομόνωσης του Καλλισθένη.

Ο Καλλισθένης είναι σκεφτικός. Κοιτάζει επίμονα το απλανές βλέμμα του Μακαρίτη, ο οποίος έχει τοποθετηθεί ύπτια πάνω στο κρεβάτι. Σκύβει και του κλείνει τα μάτια.

«Λοιπόν;» μου λέει χωρίς να με κοιτάζει.

«Έχω μια τελευταία πρόταση, Δάσκαλε. Δεν ξέρω ποιος, θεός ή δαίμονας, μου την ενέπνευσε μόλις τώρα! Στην λέω με λίγα λόγια γιατί αν καθυστερήσουμε κι άλλο, σε λίγο θα πάψουμε να έχουμε οποιαδήποτε εναλλακτική λύση.

Σε ρωτώ λοιπόν ευθέως: τι θα έλεγες αν εσύ μεν βρισκόσουν σε έναν τόπο φιλόξενο, γεμάτο σοφούς και καλοπροαίρετους ανθρώπους, ναι αυτόν που σου περιέγραψα πριν, ενώ για όλους τους υπόλοιπους θα είσαι νεκρός; Και επειδή θα είσαι νεκρός δεν θα σε ψάχνουν ούτε θα σε κυνηγάνε; Ίσως συνεχίσουν να σε κατηγορούν, είναι πιθανό γιατί είναι οι ιδέες σου που ενοχλούν, αλλά εσύ θα μπορείς ακόμη να παράγεις και νεοτερισμούς και ιδέες. Και, ίσως, έμμεσα, να μπορείς και να απαντάς.

Βέβαια για το πώς και γιατί πέθανες θα κυκλοφορήσει κάποια επίσημη εκδοχή. Αλλά μπορεί να υπάρξει και ένα δικό σου χειρόγραφο σημείωμα όπου να περιγράφεις τη δική σου άποψη, για το τι πρέπει και τι μπορεί να κάνει όποιος κατηγορείται άδικα από αυτούς που υπηρετεί και θαυμάζει».

Με κοιτάζει χωρίς να μιλάει.

«Δάσκαλε σε παρακαλώ να βιαστείς. Αν επιστρέψουν οι περιπολίες ο Χάροντας θα πρέπει να ψάξει μεγάλη βάρκα για να μας πάει όλους μαζί στο βασίλειο του Άδη».

Είμαι σίγουρος ότι τον πλημμυρίζουν συναισθήματα. Αντιφατικά. Ίσως, ο νεκρός στο κρεβάτι, του κάνει νόημα να πάει μαζί του και ίσως αυτή η έκκληση δεν είναι πια και τόσο ελκυστική. Αυτό θέλω να ελπίζω. Ωστόσο το πρόσωπό του μοιάζει ανέκφραστο, αλλά εγώ που τον ξέρω καλά δε ξεγελιέμαι. Περιμένω.

Εν τέλει, το γνέψιμο της κεφαλής του είναι καταφατικό.

Ο αναστεναγμός μου είναι βαθύς, αλλά δεν αφήνω την ανακούφιση να με απασχολήσει πάνω από μία στιγμή. «Έχε μου εμπιστοσύνη, Δάσκαλε» λέω μόνον.

.

«Δάσκαλε γδύσου. Εσύ Οινοκράτη φώναξε τον φίλο σου τον Χοντρόη και γύρνα αμέσως εδώ. Μετά απάλλαξε τον Μεταστάντα από όλα του τα ρούχα».

Ο Χοντρόης καταφτάνει τρέχοντας (για να μη πω ¨κυλιόμενος¨, όπως θα έλεγε ο Οινοκράτης).

«Μάζεψε όσους φανούς και πυρσούς, αναμμένους ή σβηστούς, βρεις στους διαδρόμους εδώ γύρω. Φέρε τους εδώ. Αν τυχόν δεις κανέναν αμφορέα με λάδι ή με αυτή την βρωμούσα ουσία που καίνε σ’ αυτά τα μέρη, φερ’ τον κι αυτόν.   Πρόσεξε όμως. Οι φρουροί μάλλον είναι όλοι μαζεμένοι στην άλλη πλευρά του κτιρίου, αλλά μπορεί κάποιος να έχει απομείνει στα πέριξ. Α, και κάτι άλλο: αν βρεις κανένα πυρίμαχο δοχείο, από εκείνα όπου βράζουν τις σούπες φέρ’ το. Θα το χρειαστούμε.

«Θεώρει ήδη άπαν τούτο πεπεπεπραγμένον!» λέει και εξαφανίζεται.

Ο Οινοκράτης έχει απαλλάξει τον Αποδημήσαντα από τη στολή του. Την δίνω στον Καλλισθένη και παίρνω τα δικά του ιμάτια. Τα περνάω στον Σικελό και του κάνω νόημα να τα φορέσει στον τεθνηκότα.  Ίσως αυτός  είναι λίγο πιο σωματώδης από τον προϊστάμενό μου, αλλά νομίζω ότι (στην τωρινή του κατάσταση) δεν θα διαμαρτυρηθεί για το στένεμα!  

Έχω ξεχάσει τίποτα; Α, ναι. Και είναι σημαντικό! Γυρίζω προς τον Καλλισθένη και τον παρακαλώ να μου δώσει το δαχτυλίδι του. Μου το δίνει χωρίς να πει λέξη. Το στριμώχνω στο χοντρό δάχτυλο του πτώματος αφού πρώτα το απαλλάξω από μερικά φτηνά μπιχλιμπίδια που προσπαθούσαν να το διακοσμήσουν. Όταν ο Οινοκράτης τελειώνει το ντύσιμο και ο τέως υπαξιωματικός της φρουράς έχει επιτέλους μεταμφιεστεί σε (κακάσχημο) λόγιο, του λέω να μου δώσει το ¨ύδωρ της Στυγός¨.  Με κοιτάζει ερωτηματικά.

«Φερ’ το» του λέω. «Θέλω να δω τι πραγματικά καταφέρνει». Βάζει με προσοχή το χέρι στο δισάκι του, βγάζει ένα δέμα τυλιγμένο με πανί και μου το δίνει.

Πριν το ξετυλίξω, βλέπω ότι Καλλισθένης έχει πια αποκτήσει την εμφάνιση παλιάς καραβάνας του πεζικού που μόλις επέστρεψε από αιματηρή μάχη. Του λέω: «Δύο πράγματα απομένουν Δάσκαλε: Το ένα είναι πως, εάν θέλεις, μπορείς να γράψεις δυο λόγια που να αφήνουν να εννοηθεί πως αυτοκτονείς. Το δεύτερο, να διαλέξεις ποιες από  τις γραφές σου θέλεις να πάρουμε μαζί μας. Υποθέτω κυρίως τη σύνοψη των ιδεών που έφτιαξες πρόσφατα, αλλά εάν κρίνεις πως εδώ υπάρχουν και άλλα κείμενα που θα τα χρειαστείς, παρ’ τα κι αυτά.

Γνέφει καταφατικά και κάθεται στο τραπέζι.

Εγώ ξεδιπλώνω το πανί και φέρνω στην επιφάνεια την οπλή με το καταραμένο δηλητήριο. Με τη βοήθεια του υφάσματος καταφέρνω να την ξεταπώσω, χωρίς να αγγίξω την τραχιά της επιφάνεια. Απλώνω το χέρι κρατώντας το σώμα μου μακριά από το πτώμα. Κάνω νόημα στον Οινοκράτη να απομακρυνθεί κι αυτός. Ρίχνω μερικές σταγόνες πάνω στα ιμάτια του Καλλισθένη που τώρα καλύπτουν τον δεσμοφύλακά του.

Συμβαίνουν τα εξής. Με τη σειρά. Ένα: από το σημείο όπου έπεσαν οι σταγόνες ανεβαίνει ένας πηκτός λευκός ατμός. Δύο: μια απαίσια μυρωδιά απλώνεται στο δωμάτιο.  Τρία: στο σημείο όπου οι σταγόνες ήρθαν σε επαφή με τα ρούχα, υπάρχει μια τρύπα ήδη μεγάλη σαν γροθιά, που εξακολουθεί να μεγαλώνει. Σε βάθος, έχει διαπεράσει το ύφασμα, τη σορό και το κρεβάτι. Δε μπορώ να δω παρακάτω, αλλά υποθέτω ότι στο πέτρινο πάτωμα υπάρχει τώρα μια λακκούβα.  

Γυρίζω προς τον Οινοκράτη και του δίνω την οπλή: «Όπως κατάλαβες, θα βάλουμε φωτιά και ό, τι απομείνει από αυτόν εδώ, πρέπει να θυμίζει Καλλισθένη. Επειδή όμως δεν θα είμαστε πια εδωπέρα -ελπίζω- για να ελέγξουμε τα αποτελέσματα της καύσης, χρησιμοποίησε αυτό φριχτό υγρό και σιγουρέψου ότι, τουλάχιστον, δεν θα μείνει τίποτα που να θυμίζει ποιος ήταν πραγματικά αυτός εδώ ο φουκαράς. Πρόσεξε μονάχα να μην αλλοιωθεί το δαχτυλίδι.

Είναι απαίσια δουλειά. Θα τα καταφέρεις;»

Με κοιτάζει παραξενεμένος. Έχει δίκιο – η απάντησή του είναι γνωστή: «Εννοείται» μου λέει.

Εν τω μεταξύ στην είσοδο του δώματος έχει εμφανιστεί ο Χοντρόης. Φορτωμένος. Κουβαλάει φανάρια, δαυλούς ένα αγγείο με λάδι που κρίνοντας απ τη μυρωδιά είν’ απ’ εκείνα που δεν τρώγονται, αλλά σίγουρα καίγονται,  καθώς και ένα σκεύος με καπάκι που ασφαλώς είναι το πυρίμαχο που του ζήτησα. Παίρνω από τα χέρια του αυτό το τελευταίο και του λέω να ακουμπήσει τα υπόλοιπα χάμω και να πάει να ειδοποιήσει τους υπόλοιπους ότι φεύγουμε.

Πλησιάζω τον Καλλισθένη. Τον ρωτάω αν συνέταξε το αποχαιρετιστήριο μήνυμα. Μου λέει όχι, δεν έχει έμπνευση αυτή τη στιγμή. Όχι, για να γράψει κάτι τόσο καλό, όσο θα ήθελε, ή όσο απαιτούν οι περιστάσεις. Όμως έχει ετοιμάσει τα συγγράμματα που θα πάρει μαζί του. Να ‘τα! Έτοιμα, συσκευασμένα και δεμένα με χοντρό σπάγκο.

«Προσπάθησε δάσκαλε», τον ικετεύω.

Έρχονται οι υπόλοιποι. Πρώτος μπαίνει ο Κάνθαρος ο οποίος βλέποντας έναν φρουρό να κάθεται στο τραπέζι, τραβάει το ξίφος του. Του κάνω νεύμα ότι όλα πάνε καλά. Και οι άλλοι, βλέποντας καλύτερα το σκηνικό, καταλαβαίνουν ότι ο Καλλισθένης θα έρθει τελικά μαζί μας και χαμογελάνε ικανοποιημένοι,

«Βάζουμε φωτιά και φεύγουμε», τους λέω με χαμηλή, αλλά έντονη φωνή. «Επιδίωξή μας να καεί καλά αυτός εδώ ο χώρος. Δεν μας ενδιαφέρει το υπόλοιπο κτίριο και δεν έχουμε κάτι ενάντια στους φρουρούς.  Βγάλτε έξω αυτόν εδώ τον πάκο με τα συγγράμματα, θα τον πάρουμε μαζί μας  φεύγοντας».

Απ’ ό, τι φαίνεται εκείνος που ξέρει καλύτερα από εμπρησμούς είναι ο Σωσίβιος- Αυτιάς, ο οποίος και δίνει οδηγίες στους άλλους.

Εγώ πλησιάζω και πάλι τον προϊστάμενο και Δάσκαλό μου.

«Δυο λόγια… μονάχα», του λέω.

«Αφού επιμένεις, εντάξει», μου απαντάει αυτή τη φορά.

Στέκομαι από πάνω του και παρατηρώ την γραφή που σχηματίζεται πάνω στον κιτρινωπό πάπυρο…

Λέει:

Οι Ιρανοί ισχυρίζονται πως το πυρ επιφέρει τον εξαγνισμό και την κάθαρση. Γι αυτό το λατρεύουν. Για εμάς τους Έλληνες το πυρ είναι ένα επίζηλο δώρο των Τιτάνων απαραίτητο για τη Δημιουργία. Για εκείνο δηλαδή που έχουμε, έστω κατ ελάχιστον, κοινό με τους Θεούς. Για αυτό και το σεβόμαστε. Για εμένα το πυρ είναι ένα υστερόγραφο, που λέει: ¨Κοιτάξτε τα κείμενα. Ο Καλλισθένης έχει μιλήσει εκεί. Με προβληματισμό, αλλά χωρίς πίεση και εξαναγκασμό. Με αισιοδοξία και χωρίς υστερόβουλες σκέψεις. Με ειλικρίνεια και θα έλεγα με αγάπη¨. Πριν με κρίνετε κοιτάξτε τα κείμενα…

«Είναι μια χαρά Δάσκαλε» του λέω.

Τυλίγω τον πάπυρο και τον τοποθετώ στο πυρίμαχο αγγείο. Θα το αφήσω στην έξοδο για να γλιτώσει από τη μεγάλη φωτιά που σε λίγο θα έχει φουντώσει εδώ μέσα.

[Τέλος του μυθιστορήματος. Προσεχώς: ο Επίλογος]

Κεφάλαιο δέκατο τέταρτο: Εν τω μεταξύ, ο Οινοκράτης…

(αφηγείται ο Οινοκράτης)

Ο Εύελπις μπαίνει στο δωμάτιο όπου βρίσκεται περιορισμένος ο Καλλισθένης, κι εγώ, με τον Μουλωχτό να βαδίζει μπροστά μου, προχωρούμε στον κακοφωτισμένο διάδρομο και φτάνουμε σε έναν μεγαλύτερο χώρο. Εδώ υπάρχει ένα παράθυρο που βλέπει προς το μπροστινό μέρος του κτιρίου,  απ’ όπου μπαίνει λίγο από το φως του υγρού συννεφιασμένου δειλινού και, που και που, λάμψεις από μακρινές αστραπές. Υπάρχει επίσης ένα τραπέζι-γραφείο, ένας τρίποδας πάνω στον οποίο δεσπόζει κάτι που μοιάζει με μηχανισμό καταγραφής του χρόνου, αν και είναι αρκετά διαφορετικό από τις δικές μας κλεψύδρες, μερικά καθίσματα και μια οπλοθήκη ακουμπισμένη στον τοίχο πίσω απ’ το τραπέζι. Πάνω της είναι αναρτημένα ετερογενή όπλα: ένα δυο τόξα, μία γεμάτη φαρέτρα, δυο τρεις ασπίδες και μερικά ξίφη. Πάνω στο τραπέζι είναι ακουμπισμένο ένα μεγάλο κουδούνι. Απέναντι από την πόρτα που μπήκαμε υπάρχει μια άλλη, ανοιχτή.  Ο Βαρύθυμος μαλαγάνας, χωρίς να σταματήσει κατευθύνεται προς τα εκεί.

«Στάσου», του λέω.

Σταματάει. Με προσοχή περνάω μπροστά και εξετάζω αυτή την εσωτερική βαριά ξύλινη θύρα. Ο σκοτεινός διάδρομος συνεχίζεται και μετά από αυτήν. Απ’ το βάθος νομίζω πως ακούω αμυδρά κάτι σαν ανδρικές φωνές. Κλείνω την πόρτα. Απ τη μέσα πλευρά υπάρχει μια αμπάρα. Την κατεβάζω. 

«Πού είναι οι φρουροί;» ρωτάω τον πληρωμένο (από εμάς)  Κακομούτσουνο. Μου απαντάει με ένα δήθεν πονηρό χαμόγελο και δείχνει προς την πόρτα που μόλις αμπάρωσα: «Τους κέρασα έναν αμφορέα ντόπιο κρασί. Ή μάλλον κάτι που μοιάζει με το δημιούργημα του Βάκχου. Αλλά, ακόμα κι αυτό δεν το βρίσκεις εύκολα εδώ, στην άκρη του κόσμου! Κανονικά θα πρέπει να σας το χρεώσω έξτρα».

«Είναι όλοι εκεί;» τον ρωτάω, αν και ξέρω την απάντηση. Ο Χοντρόης είχε αναλάβει να παρακολουθήσει τις κινήσεις των φρουρών, ήδη από χτες το βράδυ.

«Όχι», μου απαντάει «πολλοί είναι στις περιπολίες».

«Και πότε γίνεται η αλλαγή βάρδιας;»

Μου δείχνει το παράξενο είδος κλεψύδρας. «Από εδώ θα ξεκινήσουν οι αντικαταστάτες μόλις η μηχανή δείξει ότι φτάσαμε στο μέσον της νύχτας. Η επόμενη αλλαγή γίνεται το χάραμα».

Χαλαρώνω κάπως και κάθομαι στην καρέκλα πίσω από το μεγάλο τραπέζι, με την πλάτη στην οπλοθήκη.

«Κάτσε κι εσύ», λέω στον τέως Οξύθυμο κακομοίρη. Του δείχνω ένα κάθισμα απέναντί μου, κάτω από το παράθυρο.

Κάθεται. Όλα δείχνουν να εξελίσσονται με τον αναμενόμενο τρόπο. Δε μένει παρά να νυχτώσει εντελώς, να καταφτάσουν οι υπόλοιποι δικοί μας και να κάνουμε ό, τι πει ο Εύελπις.

Περνάει ένα χρονικό διάστημα που δεν μιλάει κανείς.

«Δεν είσαι στρατιωτικός… έτσι δεν είναι;» με ρωτάει ο τύπος.

Η αλήθεια είναι πως δε φοράω κανένα διακριτικό που να δείχνει τι είμαι και τι όχι. Είναι επίσης αλήθεια πως στην εκστρατεία οι σχετικοί νόμοι δεν εφαρμόζονται με αυστηρότητα. Εδώ μετράει κυρίως αν είσαι με τον Αλέξανδρο ή ντόπιος. Περισσότερο κι από το εάν είσαι ελεύθερος ή δούλος. Πάντως οπλοφορώ, όσο οπλοφορεί κι αυτός. Επομένως καλά θα κάνει να κοιτάζει την (αξιοθρήνητη) δουλειά του.

«Εσύ κοίτα τη δουλειά σου», του λέω.

Αναρωτιέμαι αν έχει όρεξη για κουβέντα ή αν έχει άλλο λόγο να θέλει να μάθει αν ξέρω από όπλα. Η αλήθεια είναι πως κάτι δεν μου πάει καλά. Το βλέμμα μου καρφώνεται στο μεγάλο κουδούνι πάνω στο τραπέζι. Το τραβάω προς το μέρος μου.

«Τι θέλει αυτό εδώ» τον ρωτάω.

 Γελάει χαιρέκακα. «Αυτό; Αυτό το χτυπάω κι έρχονται ενισχύσεις!»

Δεν ξέρω αν θέλει να μου πουλήσει πνεύμα ή αν λέει απλώς το προφανές. Για κάθε περίπτωση, σηκώνομαι αμέσως όρθιος κρατώντας προσεκτικά τον κώδωνα. Γυρίζω προς την οπλοθήκη, ψάχνω το κατάλληλο σημείο, -όσο πιο ψηλά γίνεται- ανεβαίνω στην καρέκλα και τον κρεμάω χωρίς να ηχήσει.

Αυτό είναι το λάθος μου: Γύρισα για λίγες μόνο στιγμές την πλάτη μου στον Αναξιόπιστο. Κι αυτός κρίνοντας ότι πέρασε αρκετή ώρα από την άφιξή μας, επομένως όσοι είμαστε, είμαστε! (μόνον δύο) και πως δεν πρόκειται να καταφτάσουν άλλοι, αποφασίζει να δράσει. Προφανώς  η (έναντι χρηματικής αμοιβής) συνεργασία του μαζί μας, έχει λήξει. Ίσως να είχε λήξει πιο μπροστά αν τον άφηνα να με πάει όπου αυτός ήθελε και δεν τον είχα ξεκόψει, αμπαρώνοντας την γερή συμπαγή πόρτα, από τους υπόλοιπους δικούς του. Μικρό το κακό: μ’ ένα κουδούνισμα ή με μια δυνατή κραυγή θα μπορούσε να τους φωνάξει. Αλλά μάλλον δεν το θεωρεί αναγκαίο. Κρίνει ότι εγώ, αν και οπλισμένος με ένα απλό κοντό αθηναϊκό ξίφος, δεν είμαι άνθρωπος των όπλων και πως ένας κωλοπετσωμένος στρατιωτικός σαν κι αυτόν  θα μπορούσε να με κάνει καλά με ευκολία κι από μόνος του. Ίσως πάλι, ό, τι είναι να κάνει, θέλει να το κάνει χωρίς πολλούς μάρτυρες. Έτσι τώρα αισθάνομαι τη μαχαίρα του να κεντρίζει την πλάτη μου.

Είμαι ακόμη όρθιος πάνω στο κάθισμα. Προσπαθώ να γυρίσω αργά προς το μέρος του. «Ήσυχα», του λέω, ενώ εκείνος πιέζει ακόμη περισσότερο την σπάθα και αισθάνομαι το αίμα να αναβλύζει απ’ την πληγή.  «Βλέπεις; Σηκώνω τα χέρια ψηλά».

Πράγματι στρέφομαι αργά προς το μέρος του σηκώνοντας τα χέρια. Όχι όμως για να  παραδοθώ αλλά για να φτάσω κάποιο από τα αντικείμενα πάνω στην οπλοθήκη, που τώρα βρίσκεται πίσω μου. Δεν είμαι πολύ τυχερός, αλλά ούτε τελείως άτυχος. Εκείνο που καταφέρνω να αρπάξω και που του το πετάω περνώντας το πάνω από το κεφάλι μου, είναι μια γεμάτη φαρέτρα. . Δεν πληγώνεται, αλλά τα βέλη που αδειάζουν γύρω του τον δυσκολεύουν προς στιγμήν να κινηθεί. Επωφελούμαι και πηδώ στο πέτρινο δάπεδο στρίβοντας το δισάκι (που κουβαλάω πάντα μαζί μου) προς την (πληγωμένη) πλάτη μου και τραβώντας το ξίφος από το θηκάρι.

«Οι δυο μας Γρουσούζη», του λέω.

Κατά τα επόμενα λεπτά συμβαίνουν τα εξής: Ο τύπος είναι δυνατός. Περισσότερο από μένα. Και έμπειρος: σίγουρα έχει πάρει μέρος σε μάχες ¨εν παρατάξει¨. Και κακός: χωρίς αναστολές και ¨ευ αγωνίζεσθα黨. Αποδεικνύεται όμως λιγότερο ευέλικτος. Και χωρίς αρκετή φαντασία. Γιατί χρειάζεται μια κάποια φαντασία για να επινοήσει κανείς αμυντικά ή επιθετικά όπλα χρησιμοποιώντας, όπως-όπως, ό, τι βρίσκεται τριγύρω του. Ιδιαίτερα όταν όντως, δεν έχει μεγάλη εμπειρία μάχης, εντούτοις έχει διαπιστώσει ότι με το κοντό σπαθί (και μάλιστα αγνοώντας τα βασικά κόλπα του χειρισμού του) δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τη βαριά μάχαιρα του Στριμμένου. Επομένως εκείνος  επιτίθεται σαν ταύρος, ίσα πάνω μου και εγώ χοροπηδώ δεξιά αριστερά.

Παράλληλα για να του μειώσω τον τσαμπουκά του λέω διάφορα. Όπως: ¨Πόσα πήρες Απαίσιε απ’ αυτούς που επιβουλεύονται τον Αλέξανδρο; Περισσότερα από αυτά που σου δώσαμε εμείς;¨ Τον βλέπω να αναψοκοκκινίζει: «Πουφ! Λόγιοι!» βρυχάται σαν να φτύνει.  

Αυτός εδώ δεν είναι ένας αξιωματικός που θέλει να κάνει το καθήκον του. Είναι ένας μαινόμενος κι  εμπαθής μισθοφόρος, πιθανότατα στην ίδια κλίκα με εκείνους που μας απήγαγαν στην Τύρο.   Όση όμως φαντασία κι αν διαθέτω δεν μπορώ να επινοήσω έναν τρόπο με τον οποίο τελικά να κερδίζω εγώ αυτή την μονομαχία.

Πράγματι, όταν εξαπολύω εναντίον του την παράξενη ανατολίτικη κλεψύδρα, παρασύρομαι από το μεγάλο βάρος της και, αφενός αστοχώ και το χρονόμετρο πέφτει χάμω και διαλύεται σε μεγάλα αιχμηρά κομμάτια, αφετέρου εγώ χάνω την ισορροπία μου και γονατίζω. Ο άλλος βρίσκεται αμέσως από πάνω μου. Η σπάθα σηκώνεται για να πάρει επαρκή φόρα. Στόχος: ο λαιμός μου. Κατεβαίνει τάχιστα κατευθείαν απάνω μου. Όχι η σπάθα: ο ίδιος ο Κακάσχημος. Σαν άδειο σακί. Κάνω πίσω όσο μπορώ. Προσγειώνεται πάνω στα αιχμηρά κομμάτια της κλεψύδρας και μένει ακίνητος. Πίσω του, κάτω από την κάσα της πόρτας απ’ όπου πριν λίγο μπήκαμε στο χώρο ετούτο, βλέπω τον Εύελπι με το ξίφος στο χέρι και πιο πίσω, την άκρη του χιτώνα του Καλλισθένη που τον ακολουθεί.

Παρατηρώ ότι ο Εύελπις δεν έχει διαπεράσει με το ξίφος του τον Αρχιδεσμοφύλακα, αλλά ότι τον έχει χτυπήσει δυνατά με τη λαβή στο πίσω μέρος του κεφαλιού.

«Αυτόν θα τον πάρουμε μαζί μας και θα τον ανακρίνουμε», λέει. «Είναι καιρός να αντιμετωπίσουμε άμεσα αυτούς που μας καταδιώκουν».

«Δεν νομίζω πως κάτι τέτοιο είναι εφικτό», λέει ο Καλλισθένης, που έχει περάσει μπροστά και έχει σκύψει πάνω στον σωριασμένο. «Έχει ήδη διαβεί τον Αχέροντα. Όχι, δεν ήταν η λαβή του ξίφους σου. Ήταν αυτό εδώ το κομμάτι που του τρύπησε το κεφάλι». Σηκώνει από κάτω ένα ματωμένο μυτερό τμήμα της κλεψύδρας, και μας το δείχνει.

Ακούγονται βήματα από την πλευρά της εισόδου και μετά η φωνή του Σωσίβιου/Αυτιά, ο οποίος ξέροντας τα κατατόπια (αυτός είχε διαπραγματευθεί χτες με τον -πλέον- μακαρίτη) οδηγεί τους άλλους προς το μέρος μας. «Εδώ είμαστε κι εμείς, αδέλφια», λέει χαμηλόφωνα.

Κεφάλαιο δέκατο τρίτο: Επιχείρηση Καλλισθένης

(αφηγείται ο Εύελπις)

Η μέρα είναι συννεφιασμένη και σκοτεινή απ’ το πρωί. Ευτυχώς ως τα τώρα -προχωρημένο απομεσήμερο- δεν έχει αρχίσει να βρέχει. Μια ξαφνική καλοκαιρινή μπόρα θα μπορούσε να μας δημιουργήσει προβλήματα, γιατί σ’ αυτή την περίπτωση οι φρουροί δεν θα ήταν απίθανο να τροποποιήσουν τις συνηθισμένες τους περιπόλους και να παραμείνουν μέσα στο κτίριο περισσότεροι του συνήθους. Ενώ εμείς τους προτιμούμε λίγους.

Είμαι στη γνωστή βακτριανή ταβέρνα που μένει ανοιχτή από την αυγή έως μετά τη δύση του ήλιου, καθισμένος στο ίδιο απομονωμένο τραπέζι στο βάθος. Έχω ζητήσει από τους συνεργάτες μου να περάσουν από εδώ και να με ενημερώσουν για τις δουλειές που ανέλαβαν. Πράγματι έχουν ήδη φτάσει ο Κάνθαρος, ο Αυτιάς και ο Χοντρόης∙ λείπουν ο Ευρυμέδοντας και ο Οινοκράτης. Η αλήθεια είναι ότι σ’ αυτούς έχω αναθέσει μια απομακρυσμένη εξερεύνηση. Γι αυτό έχουν ξεκινήσει νωρίς, νύχτα ακόμη. Ο Θεσσαλός με διαβεβαίωσε πως θα τα κατάφερναν να επιστρέψουν ίσαμε το απόγευμα. Αν όλα πάνε καλά θα έχω ένα ακόμη καλό επιχείρημα για να πείσω τον Καλλισθένη να ζήσει.

Σηκώνομαι αφήνοντας τους παρόντες να ξεκοκαλίζουν έναν καλοψημένο κάπρο, για να στυλωθούν, και βγαίνω έξω, στην πλατεία. Κοιτάζω προς τις κορυφές των ψηλών βουνών που περιτριγυρίζουν το πλάτωμα των Βάκτρων. Τα πιο βαριά μαύρα νέφη κρέμονται στα βορειοανατολικά.  Ίσως εκεί βρέχει ήδη.

 Αν δεν φτάσουν έγκαιρα, θα προχωρήσω το ίδιο, σκέφτομαι. Απ’ ό, τι μου είπε ο Αυτιάς, ο στρυφνός υπαξιωματικός έχει ήδη δωροδοκηθεί κι επομένως τέσσερις θα είμαστε αρκετοί.

Ούτως ή άλλως δεν υπάρχουν περιθώρια για υπαναχωρήσεις. Σήμερα το πρωί επισκέφτηκα τόσο τον Ευμένη όσο και την Θαΐδα και τους ενημέρωσα. Από τον Καρδιανό χρειαζόμουν και μερικά πράγματα που θα μπορούσε να μου τα προμηθεύσει χωρίς να εμπλακεί άμεσα σε αυτή την ιστορία. Δεν είχε αντίρρηση ούτε τώρα. Από τη Θαίδα ήθελα να ακούσω, ακόμη μια φορά, ότι οι ελπίδες για ομαλές εξελίξεις στην περίπτωση του Καλλισθένη έχουν εξαντληθεί και έτσι  να καταπνίξω οποιεσδήποτε αμφιβολίες για το αν πράττω σωστά ή όχι παρεμβαίνοντας.

Εκείνη χαμογέλασε κάπως θλιμμένα και μου είπε: «Ναι, πράττεις σωστά. Ο Πτολεμαίος μου λέει την αλήθεια. Είτε όταν τα λεγόμενά του αφορούν τον Αλέξανδρο είτε όταν αφορούν τον ίδιο και εμένα. Πάντα!»

Την κοίταξα παραξενεμένος.

«Θέλεις να μου πεις κάτι Θαίδα;» την ρώτησα.

«Όπως και να πάνε τα πράγματα με αυτή την υπόθεση, δεν πρέπει να έχεις αμφιβολίες και αναστολές. Αν δεν τα καταφέρεις ο Καλλισθένης θα έχει την τύχη των στρατηγών που θεωρήθηκε πως πρόδωσαν. Και αυτό θα συμβεί όχι γιατί ο Βασιλιάς τον αντιπαθεί προσωπικά, αλλά γιατί τον έχουν πείσει πως πρέπει να περιορίσει το ρυάκι της δυσαρέσκειας πριν γίνει ποτάμι. Από αυτά που μου είπες συμπεραίνω πως αυτό το  ξέρει κι ο Ολύνθιος ο ίδιος».

Την κοίταξα παρατεταμένα. «Αυτό μόνο Θαΐδα; »

«Εάν πάλι προβληματίζεσαι γιατί μετά από αυτή σου την προσπάθειά το πιθανότερο είναι να μην ξαναδείς ούτε εμένα», συνέχισε εκείνη,  «θέλω να σου πω ότι κι αυτό θα συμβεί έτσι ή αλλιώς».

Δεν κατάλαβα αμέσως τι ήθελε να μου πει. Το κατάλαβα αμέσως μετά και φαίνεται πως φάνηκε στο πρόσωπό μου.

«Ναι», μου λέει εκείνη. «Ο Πτολεμαίος, πριν φύγει γι αυτή την τελευταία αποστολή, μου ζήτησε να γίνω νόμιμη γυναίκα του. Στην επιστολή του μου το ζητάει ξανά. Όχι, δεν θα είναι σαν τους γάμους που διοργανώνει ο Αλέξανδρος για πολιτικούς λόγους, ανάμεσα σε Μακεδόνες και Περσίδες. Θα είναι κάτι τελείως διαφορετικό…»

Ίσως μου είπε και άλλα. Δεν τα άκουσα. Κατάπια τον κόμπο που μου έκατσε στο λαιμό και δεν έκανα σχόλια.

Χοντρές ψιχάλες αρχίζουν να πέφτουν εδώ κι εκεί, πάνω στο αμμώδες χώμα. Κάνω να γυρίσω προς την ταβέρνα, αλλά μαντεύω περισσότερο παρά βλέπω μεσ’ τη μαυρίλα, τους δύο καβαλάρηδες να καταφτάνουν βιαστικοί και λασπωμένοι. Μου κάνουν νόημα ότι εντάξει, όλα καλά.

.

Όπως έχουμε συμφωνήσει, παίρνω μαζί μου τον Οινοκράτη και ξεκινάω πρώτος για το κτίριο της φρουράς των βορίων Βάκτρων. Ο ήλιος, αν δεν ήταν κρυμμένος, θα φώτιζε ακόμη επαρκώς. Σύμφωνα με το σχέδιο, οι υπόλοιποι τέσσερις θα καταφτάσουν καλά οπλισμένοι μόλις σκοτεινιάσει εντελώς. Μέχρι τότε έχω καιρό να πείσω τον Καλλισθένη να μας ακολουθήσει. Ή να με πείσει εκείνος να τον βοηθήσω, όπως άλλωστε του έχω υποσχεθεί, να πεθάνει ¨αξιοπρεπώς¨.

Αν και ο ζόρικος επικεφαλής της φρουράς είναι μιλημένος, για κάθε απρόβλεπτη περίπτωση έχω μαζί μου τα χαρτιά που πιστοποιούν ότι ο ¨φέρων δύναται να συναντηθεί με τον δεσμώτη Καλλισθένη¨. Δεν θα μου χρειαστούν. Αυτήν τη φορά ο ¨στριμμένος¨ παραείναι εξυπηρετικός. Μας υποδέχεται μόνος, χωρίς να είναι ορατοί άλλοι φρουροί και μας οδηγεί στο δωμάτιο του Καλλισθένη. Δίνω εντολή στον Οινοκράτη να μείνει μαζί με τον υπαξιωματικό και να μην τον χάσει από τα μάτια του. Μπαίνω στο μικρό διαμέρισμα μόνος μου.  

Είναι όρθιος. Μάλλον βημάτιζε πέρα δώθε όταν μπήκα. Φοράει τον καλό του χιτώνα και είναι καλοχτενισμένος. Ωστόσο γύρω από τα μάτια του υπάρχει σκοτεινιά. Κάτι μου λέει ότι από την προηγούμενη συνάντησή μας μέχρι τώρα, δεν έχει κλείσει μάτι.

«Λοιπόν βλέπω ότι δεν χρειάστηκε πολύς χρόνος για να πειστείς πως βρισκόμαστε σε αδιέξοδο», μου λέει. «Ούτε κι εγώ για να ολοκληρώσω τη σύνοψη. Θα ήθελα σίγουρα να είμαι πιο σαφής, αλλά κι αυτά που ήδη σημείωσα, και θα σου τα δώσω, θέλω να ελπίζω ότι θα βοηθήσουν τους επιγόνους των ιδεών μας. Έφερες αυτό που σου ζήτησα;»

Δεν του απαντώ αμέσως. Το μυαλό μου αρνιέται προς στιγμήν να δεχτεί πως είμαι φορέας θανάτου. Πάντως, συνέρχομαι και του λέω πως το φαρμάκι το έχει ο Οινοκράτης στο δισάκι του. Φτάνει να τον φωνάξουμε.  Όμως του ζητώ πρώτα να με ακούσει. Έστω για τελευταία φορά.

Χαμογελάει με πικρή ευθυμία. «Για να δούμε αξιότιμε μαθητή του μεγάλου δάσκαλου ρητορικής, του Ισοκράτη. Πόσο πειστικός μπορεί να γίνεις».

«Θα είμαι σύντομος», του λέω. «Διερεύνησα. Όντως, όπως έχουν τα πράγματα αυτή τη στιγμή, η ποινή θα είναι θάνατος. Προς παραδειγματισμό. Σύντομα. Όμως, κανένας δεν κερδίζει από αυτό το ενδεχόμενο. Ούτε καν ο Αλέξανδρος, ούτε βέβαια ο Ελληνισμός, όπως εμείς τον θεωρούμε και τον θέλουμε. Μόνον εκείνοι που μας θεωρούν εχθρούς.

Πώς μπορούμε να αποτρέψουμε αυτή την εξέλιξη;

Εσύ λες: ¨φεύγοντας οικειοθελώς¨   που πάει να πει αυτοκτονώντας. Όμως καλέ μου δάσκαλε, εσύ ξέρεις καλά -και εγώ από εσένα έμαθα, ότι εκείνο που θα διαδοθεί τελικά, εκείνο που θα ανακοινωθεί επισήμως, εκείνο που θα φτάσει στον πολύ κόσμο, δεν θα είναι κατ’ ανάγκην αυτό που θα συμβεί. Δεν θα είναι η ευγενής διαμαρτυρία μιας αυτοκτονίας. ¨Η αλήθεια δυστυχώς έχει ανάγκη από βοήθεια για να μεταδοθεί και να ριζώσει¨, είναι λόγια δικά σου, που τα έχω ακούσει πολλές φορές. Η αυτοκτονία για χάρη των ιδανικών είναι μια  γενναία πράξη, αλλά εάν τη γνωρίζουμε μόνον εγώ, ο Αριστοτέλης και κάποιοι αθηναίοι έτοιμοι να πιστέψουν οτιδήποτε που να δικαιώνει τον αντιμακεδόνα Δημοσθένη, δεν είναι αρκετή για να βοηθήσει στην αλλαγή της ροής των πραγμάτων.

Εγώ λέω: Έλα μαζί μας. Έχω φροντίσει για οτιδήποτε μπορεί να προβλεφτεί: Ο Ευμένης είναι ενήμερος και δεν διαφωνεί.  Μόνο που πρέπει να δράσουμε αμέσως. Απόψε. Αύριο θα είναι αργά!»

Έχει αντίρρηση. Όχι εφ’ όλης της ύλης, αλλά αυτή τη φορά επί του συγκεκριμένου κι αυτό το βρίσκω ευοίωνο.

«Καλά, την φρουρά δεν την είδες; Ο δύσθυμος υπαξιωματικός που τη διοικεί δεν νομίζω ότι με απεχθάνεται μόνον επειδή είμαι λόγιος. Το πιθανότερο είναι να τον έχουν πλησιάσει οι Άλλοι. Πριν από εσάς.  Είναι φυσικό να θέλουν να έχουν έναν άνθρωπό τους εδώ. Ιδιαίτερα αφού έμαθαν ότι επέστρεψες».

«Τον τύπο τον δωροδοκήσαμε, αλλά  και θα τον επιτηρούμε μέχρι την τελευταία στιγμή».

«Καλά. Πες ότι φεύγουμε… Για να πάμε πού; καλέ μου Εύελπι. Αν βρισκόμασταν στα Σούσα, ακόμη και στη μητρόπολη Βαβυλώνα, θα έλεγα ότι εντάξει, εκεί η υπηρεσία μας διαθέτει καταλύματα μυστικά και προστατευμένα έναντι οιουδήποτε, ακόμη και απέναντι στην κεντρική διοίκηση. Όπως ξέρεις τα φτιάξαμε έτσι ώστε να έχουμε σταθερά καταφύγια και να μπορούμε να αντιδράσουμε σε περίπτωση που εκδηλωθεί ανταρσία κατά του Αλέξανδρου από μέσα… και από ¨ψηλά¨. Εδώ όμως δεν είναι τα Σούσα. Είναι τα Βάκτρα, ο τόπος του Βήσσου. Εδώ φτάσαμε πρόσφατα. Και εγώ βρέθηκα σχεδόν αμέσως σε δυσμένεια. Η υπηρεσία δεν έχει προλάβει να ¨εγκατασταθεί¨».

Χαμογελώ αισιόδοξα. «Σχετικά με αυτό έχω να σου πω κάτι ευχάριστο. Λέω ¨ευχάριστο¨, επειδή θέλω να ευελπιστώ ότι σε ξέρω αρκετά καλά, Δάσκαλε. Υπάρχει τόπος όπου μπορείς να φιλοξενηθείς, άνετα θα έλεγα, μέχρις ότου η φασαρία καταλαγιάσει… Οπότε θα μπορέσεις είτε να διεκδικήσεις ξανά τη θέση σου στη στρατιά είτε να κατευθυνθούμε όλοι πίσω στη Δύση, αρχίζοντας από την Αθήνα. Και αυτός ο τόπος θα σου αρέσει».  

Με κοιτάζει με κάπως ειρωνική απορία.

«Θα σου εξηγήσω εν συντομία»,  συνεχίζω, «γιατί δεν έχουμε πολύ χρόνο. Τον Ευρυμέδοντα τον Θεσσαλό τον ξέρεις. Είναι εκείνος που μετέφερε στα Σούσα τα βιβλία που έσωσε ο Ευμένης στην Περσέπολη. Τελευταία ήταν σε αναγνωριστική αποστολή στα γειτονικά ινδικά βασίλεια, σταλμένος από την υπηρεσία. Πρέπει να το ξέρεις κι αυτό. Επέστρεψε πρόσφατα, συναντήθηκε τυχαία με τον δικό μου τον Οινοκράτη και απόψε θα είναι εδώ, μαζί μας, γιατί σε αγαπάει και σε εκτιμάει όσο και εγώ.

 Άκου λοιπόν: Όχι μακριά από τα Βάκτρα, πάνω στα βουνά, υπάρχει ένα μεγάλο κτίσμα όπου μένουν ανατολίτες ιερωμένοι ενός λίγο-πολύ άγνωστου θεού. Βοήθησαν και φιλοξένησαν τον Ευρυμέδοντα όταν είχε χαθεί στα απέραντα και δυσπρόσιτα όρη της βορειοανατολικής πλευράς. Σήμερα το πρωί ο Θεσσαλός μαζί με τον Οινοκράτη επισκέφτηκαν εσπευσμένα και πάλι αυτόν τον θρησκευτικό οίκο. Αν και σε μέρος δύσβατο και δυσπρόσιτο, εάν κανείς ξέρει τα μονοπάτια και τα περάσματα, δεν είναι πολύ μακριά από ‘δω. Τα κατάφεραν και επέστρεψαν έγκαιρα φέρνοντας την απάντηση στο αίτημα που μετέφεραν στους ιερείς: Να φιλοξενήσουν για ένα διάστημα έναν Έλληνα μελετητή, γνώστη του ρεύματος που η Ελλάδα ονομάζει ¨φιλοσοφία¨ -τους είχε μιλήσει γι αυτό ο Ευρυμέδοντας, αλλά δεν τους είναι εντελώς άγνωστο- ο  οποίος ενδιαφέρεται επίσης για τις μορφές που παίρνουν οι Θεοί στους διάφορους τόπους και για τις ποικίλες οργανώσεις που τους εκπροσωπούν. Εσένα. Η Απάντηση είναι καταφατική. Δέχονται!»

Νομίζω ότι είναι το καλύτερό μου επιχείρημα.

«Λοιπόν, εσύ δέχεσαι; »

«Όχι», μου απαντάει ευθέως. «Δεν προτίθεμαι να αποδράσω. Όχι από στενοκέφαλη προσωπική δήθεν αξιοπρέπεια. Αλλά επειδή είμαι σίγουρος πως η απόδραση ως γεγονός θα κάνει κακό στη διάδοση των ιδεών που πρεσβεύω. Σε κάθε περίπτωση περισσότερο από την αυτοκτονία. Ακόμη και αν την δυσφημίσουν».

Αρχίζει να συμμαζεύει τις σημειώσεις του για να μου τις παραδώσει. Παράλληλα μου κάνει νόημα ότι μπορώ να φωνάξω τον Οινοκράτη. Διστάζω.

Όμως, ξαφνικά εκείνη τη στιγμή, απ’ έξω φτάνουν ως τα εδώ ήχοι από κλαγγές όπλων και ανθρώπινα βογγητά.

Μέρος 8^ο

Κεφάλαιο 12: Πώς θα τον πάρουμε από εκεί;

(αφηγείται ο Οινοκράτης)

Είναι πολλά αυτά που δεν πρόλαβα να πω στο Πουλχερίδιον. Να του πω για παράδειγμα πως η έρευνα για την αναζήτηση της πατρικής μου ρίζας, για την οποία της είχα ήδη γράψει λίγα πράγματα, είχε κατά κάποιο τρόπο ολοκληρωθεί και ότι ο υποφαινόμενος θαυμαστής και ερωτευμένος μαζί της Οινοκράτης, είναι πιθανότατα απόγονος ενός μεγάλου σοφού. Να της πω ότι αυτό το είχε μάθει όλη η καλή Αθήνα (στο κλεινόν Άστυ δεν φτουράνε τα μυστικά) και, προτού την εγκαταλείψουμε εσπευσμένα, οι Αθηναίοι έδιναν μάχη ποιος θα τον πρωτοπροσκαλέσει στον οίκο του, και ποιος θα τον πρωτοπεριποιηθεί.

Όμως τα σχέδιά μου να βρεθώ απόψε και πάλι κοντά της και να μπορέσω να της μιλήσω με άνεση, για αυτά και για άλλα πολλά, ανατράπηκαν. Ο Εύελπις επιστρέφοντας από την πρώτη συνάντησή του με τον Καλλισθένη, και αφού έκανε μια σύντομη επίσκεψη στη Θαΐδα, μας κάλεσε, όλη την συντροφιά του ταξιδιού, σε επείγουσα σύσκεψη.

Έτσι βρεθήκαμε καθισμένοι γύρω από ένα χιλιοχαραγμένο ξύλινο τραπέζι στην άκρη της χαμηλοτάβανης αίθουσας μιας ντόπιας ταβέρνας. Μέσα, το απογευματινό φως έφτανε λιγοστό, οι φανοί ήταν ήδη αναμμένοι, ενώ οι ήχοι από τις κουβέντες δεν έφταναν μακριά από τους άμεσα ενδιαφερόμενους, καθώς ανακατεύονταν με τον υγρό αέρα φτιάχνοντας ένα ακαθόριστο βουητό,

Ήμασταν λοιπόν έξη: ο Εύελπις, εγώ, ο απαραίτητος πλέον Χοντρόης (που αν όχι άλλο τι, έχω βάσιμες ενδείξεις πως η παρουσία του μας φέρνει γούρι, ή εν πάση περιπτώσει πως μας δημιουργεί καλή διάθεση), ο γιγαντιαίος Κάνθαρος, ο εύστροφος Αυτιάς (έχω σχεδόν ξεχάσει ότι κανονικά τον λένε Σωσίβιο)  και, αφού πήρα πρώτα τη συναίνεση του προϊσταμένου μου, είχα προσκαλέσει και τον παλιό μας συνεργάτη και φίλο (δε ξέρω πώς, αλλά τελευταία μου είναι πιο συμπαθής από άλλοτε) τον Ευρυμέδοντα τον Θεσσαλό. Ο  Μεγαρέας χάρηκε που τον είδε και τον αγκάλιασε εγκάρδια.

Όλοι ήξεραν περίπου τι επιδιώκαμε, αλλά είχα θεωρήσει καλό να τους βάλω πρώτα να ορκιστούν -ας πούμε με τελετουργική σοβαρότητα- εχεμύθεια και αφοσίωση στην ομάδα.

Το δειλινό εκείνο, λοιπόν, στην βακτριανή ταβέρνα, ο Εύελπις μας ενημέρωσε διεξοδικά: Ο Καλλισθένης, προφανές θύμα μιας συνωμοσίας ανάλογης με εκείνες που άρχισαν τον τελευταίο καιρό να κατατρώγουν την εκστρατεία από τα μέσα, είναι, προς το παρόν, καλά στην υγεία του. Εκείνη που μοιάζει περιορισμένη είναι η γνωστή σε όλους μας αισιοδοξία που ανέκαθεν τον χαρακτήριζε. Ίσως μετά τις ιστορίες του Παρμενίωνα και του Κλείτου να μην έχει εντελώς άδικο. Πάντως δεν σκέφτεται την περίπτωση της απόδρασης. Αντίθετα προτιμά να γίνει αυτόχειρας. Μάρτυρας μιας επαγγελλόμενης νέας εποχής. Της εποχής του Ανθρώπου. Ο Εύελπις είχε προσπαθήσει να τον εγκαρδιώσει. Να του πει πως ο Αριστοτέλης θα παρέμβει και ο Αλέξανδρος θα καταλάβει τι παιχνίδια παίζονται και θα αλλάξει συμπεριφορά και πολιτική. Αν αυτό δεν συμβεί, ο Εύελπις ανέλαβε τη μοιραία υποχρέωση. Να τον προμηθεύσει με ένα από τα ανώδυνα δηλητήρια που απ’ ό, τι λέγεται αφθονούν σ’ αυτά εδώ τα μέρη. Αλλά μόνον εάν δεν βρεθεί άλλη, εναλλακτική λύση. Γι αυτό ο Καλλισθένης θα πρέπει να περιμένει. Έστω λίγες, μια-δυο μέρες.

«Δέχτηκε;», ρωτήσαμε εναγωνίως εμείς.  

«Ευτυχώς ο Καλλισθένης, μπορεί μεν να είναι σκεπτικιστής όσον αφορά στην προσωπική του μοίρα, είναι όμως αισιόδοξος όσον αφορά τις ιδέες που προασπίζεται. Γι αυτό θέλει να τις καταγράψει. Και αυτό κάνει. Αυτές λοιπόν τις λίγες μέρες, τις χρειάζεται», μας απάντησε ο Μεγαρέας, ο δικός μου. Και συνέχισε: «Όμως όταν έφυγα από την φρουρά, πέρασα από το μέγαρο όπου έχει καταλύσει η Θαΐδα∙ απ’ ό, τι έμαθα εκεί, ο χρόνος που διαθέτουμε είναι όντως μετρημένος».

«Γιατί; Τι συμβαίνει;», ρώτησε ο Αυτιάς

«Ο Πτολεμαίος έστειλε μήνυμα στην Θαίδα, το οποίο έφτασε σήμερα. Δύο πράγματα από αυτά που γράφει μας ενδιαφέρουν ιδιαίτερα και η Θαίδα μου τα μετέφερε αυτολεξεί: Πρώτο. Η αναμενόμενη, δεύτερη Επιστολή του Αριστοτέλη προς τον Αλέξανδρο έφτασε. Και ο Βασιλιάς θύμωσε. Περίμενε ότι ο Δάσκαλος θα επιδοκίμαζε τις απόψεις και τις ενέργειές του, και πως θα τον συνέχαιρε γι αυτές. Έτσι θα του έδινε επιχειρήματα που θα ανέτρεπαν τις διαδόσεις ότι ο Αριστοτέλης τον αντιπολιτευόταν. Αντί όμως για επιδοκιμασία και επιβράβευση για τον Αλέξανδρο, ο Δάσκαλος υπερασπιζόταν και πάλι τον συγγενή του. Και έκανε μνεία σε κάποιες ιδέες, όχι άγνωστες, αλλά που τώρα φάνηκαν στον Βασιλιά συγκεχυμένες και άκαιρες. Ιδέες που για να γίνουν κατανοητές και επίκαιρες, ο αέρας θα πρέπει να πάψει να μυρίζει απ’ το αίμα και τον ιδρώτα των μαχών. Έτσι φαίνεται πως είπε ο Αλέξανδρος.

Το δεύτερο είναι πως η περιοδεία του βασιλιά στα σύνορα με τους Ινδούς τελειώνει. Αν όχι αύριο, από μεθαύριο το πολύ, θα πρέπει  να είναι πάλι εδώ. Και η υπόθεση ¨Καλλισθένης¨ θα λήξει. Πιθανότατα άσχημα.  Γι αυτό ό, τι κι αν κάνουμε, διαθέτουμε μόνο την αυριανή μέρα για προετοιμασία και την αυριανή νύχτα για εκτέλεση».

Ύστερα ο Εύελπις μας ζήτησε να πούμε, κατά τη γνώμη του ο καθένας, πώς θα μπορούσαμε να συμβάλουμε στην απελευθέρωση του Καλλισθένη.

Ο Αυτιάς πήρε το λόγο πρώτος και είπε πως, από ό, τι φρόντισε ήδη να μάθει, ο δήθεν ζόρικος επικεφαλής της φρουράς είναι ένα τύπος που εξαγοράζεται και μάλιστα χωρίς δυσκολίες. Αυτό τουλάχιστον κυκλοφορεί ανάμεσα στους συνακολουθούντες καθώς κι ανάμεσα στον ¨υπόκοσμο¨ της εκστρατείας. Θα μπορούσε, είπε, να διαπραγματευτεί μαζί του ο ίδιος, έτσι ώστε να μην υπάρξουν συγκρούσεις κατά την απόδραση.

«Και να υπάρξουν», συμπλήρωσε ο Κάνθαρος, φουσκώνοντας το στήθος και τους μύες του, «νομίζω ότι εμείς οι έξι, μπορούμε άνετα να τα βγάλουμε πέρα με καμιά δωδεκαριά φρουρούς. Οι δεσμοφύλακες δεν είναι δα οι επίλεκτοι της στρατιάς. Εγώ αναλαμβάνω τους μισούς!»

«Θέλω να σας πω», είπε ο Ευρυμέδοντας «ότι γνωρίζω καλά τα Βάκτρα καθώς και τις γύρω περιοχές. Ξέρω μάλιστα και κάποια σημεία-καταλύματα όπου θα μπορούσε να καταφύγει ο Ολύνθιος μέχρις ότου τον φυγαδέψουμε σε ασφαλέστερο, πιο απομακρυσμένο μέρος. Αρκεί να δεχτεί να αποδράσει».

«Εάν δεν δεχτεί, και εάν κατάλαβα καλά», είπα εγώ «θα πρέπει ή να του προμηθεύσουμε  το δηλητήριο που ζήτησε ή να τον πάρουμε μαζί μας χωρίς τη θέλησή του».

«Ναι. Έτσι είναι Οινοκράτη. Νομίζεις ότι μπορείς να βρεις ένα τέτοιο φαρμάκι;» είπε ο ευσυνείδητος Εύελπις που ήθελε να τηρήσει, όσο γίνεται, την υπόσχεσή του.

«Θα ψάξω. Μη ξεχνάς όμως ότι έχουμε ακόμη  εκείνο το πολύ δραστικό οξύ που μας φόρτωσαν οι Άλλοι. Αν δρα τόσο ακαριαία όσο φημολογείται, όποιος το πάρει μάλλον δεν θα προλάβει να υποφέρει καθόλου πριν αποδημήσει οριστικά. Επίσης θέλω να πω πως διαθέτω και μια άλλη πόσιμη ουσία -την ξέρεις Εύελπι- που επιφέρει βαθύ ύπνο, όχι βέβαια αμέσως, αλλά δε θέλει και πολύ,. Ίσως μας χρειαστεί αν αποφασίσουμε να τον πάρουμε μαζί μας εκόντα ή άκοντα».

Ο Εύελπις έγνεψε καταφατικά. Μετά τα μάτια στράφηκαν προς τον Χοντρόη, χωρίς βέβαια να περιμένουν πολλά πράγματα, ο οποίος, όμως, δήλωσε με αναδιπλασιασμένη γενναιότητα: 

«Οπ οπ όπερ θέλει εμοί διαταχθεί, πράξω!»

Μέρος 8^ο

Κεφάλαιο 11ο: Ο Εύελπις συναντά τον Καλλισθένη

(αφηγείται ο Εύελπις)

Ο Αλέξανδρος αυτή την περίοδο δεν βρίσκεται στα Βάκτρα. Μαζί με τον Ηφαιστίωνα, τον Περδίκα, τον Πτολεμαίο και άλλους ηγετικούς εταίρους περιοδεύει στο ανατολικό τμήμα της πρόσφατα κατακτημένης περιοχής, επαληθεύοντας προσωπικά όσα οι υπηρεσίες έχουν ήδη επισημάνει και υποβάλει στην προσοχή του. Ενόψει της εξόρμησης προς τα ινδικά βασίλεια, εξετάζει τα ποτάμια που πρέπει να γεφυρωθούν, τις χαράδρες που ίσως χρειαστεί να μπαζωθούν, τα σημεία όπου οι συγκρούσεις θα πρέπει να αποφευχθούν και εκείνα που, αντίθετα, είναι κατάλληλα για τη διεξαγωγή νικητήριας μάχης.

Απ’ ό, τι μου λέει ο Ευμένης, ένας τόπος που κρίθηκε καίριος για την επιτυχία της εξόρμησης προς την Ινδία έχει ήδη εντοπιστεί. Είναι ένα καλά οχυρωμένο οροπέδιο σε ύψος πάνω από 11 στάδια, αύταρκες σε νερό και με καλλιεργήσιμο έδαφος. Λέγεται ότι ούτε όρνις[1] δεν πετάει πάνω απ’ το δυσπρόσιτο αυτό μέρος και έτσι εμείς το αποκαλέσαμε Άορνο Πέτρα, ενώ οι Ινδοί το ονομάζουν Αβάρνα που στη γλώσσα τους σημαίνει ¨φρούριο¨. Αυτός θα είναι -πιθανότατα- ο αμέσως προσεχής στόχος της στρατιάς.

Ευτυχώς ο Ευμένης έχει παραμείνει εδώ, στα Βάκτρα και έτσι χάρη στη μεγάλη επιρροή που ασκεί σε όλες τις υπηρεσίες και το ευμενές κλίμα που υπάρχει για τον Καλλισθένη ανάμεσα στους στρατηγούς, κατάφερα και είδα τον προϊστάμενό μου δύο φορές. Εδώ παρακάτω περιγράφω την πρώτη συνάντηση μαζί του.

.

Το κτίσμα όπου τον κρατούν είναι ένα επιταγμένο παλιό κτίριο κοντά στα  βόρεια  τείχη∙ εκεί τώρα στεγάζεται ένα τμήμα της φρουράς της πόλης. Δείχνω στον στρυφνό υπαξιωματικό που επιτηρεί τον χώρο την γραπτή άδεια που μου έχει εξασφαλίσει ο Καρδιανός και εκείνος με οδηγεί με καταφανή δυσαρέσκεια -προφανώς είναι ένας από τους στρατιωτικούς που αντιπαθούν τους λόγιους- προς τον μικρό χώρο όπου έχουν περιορίσει τον Καλλισθένη.

Εκτός από το  κρεβάτι εκστρατείας, βλέπω ένα τραπέζι πάνω στο οποίο βρίσκονται εργαλεία γραφής, δύο καθίσματα και ένα έπιπλο με ράφια και παπύρους. Αυτό είναι καλό σημάδι, σκέφτομαι. Του επιτρέπουν να διαβάζει και να γράφει.

Εκείνος βρίσκεται στην άλλη άκρη του χώρου και μου έχει γυρισμένη την πλάτη. «Βλέπω ότι δεν άκουσες τη συμβουλή μου», λέει χωρίς να γυρίσει προς το μέρος μου.

«Δεν μπορούσα να κάνω αλλιώς…» απαντώ ψιθυριστά, καθώς, συγκινημένος όπως είμαι, δεν μπορώ να ελέγξω τη φωνή μου.

Γυρίζει προς το μέρος μου ανοίγοντας τα χέρια. Σπεύδω να τον αγκαλιάσω.

Μου χτυπάει προστατευτικά την πλάτη και κάνει ένα βήμα πίσω για να με δει καλύτερα.

«Εντάξει» λέει. «Μεγαλώνουμε και ωριμάζουμε».

Τον κοιτάζω. Προσεκτικότερα τώρα. Οι λίγες άσπρες τρίχες που είχε ήδη στα μαλλιά και στο γένι του  έχουν πολλαπλασιαστεί. Εάν το πρόσωπό του, σε αντίθεση με την συνηθισμένη ήρεμη έκφραση, δεν ήταν κάπως τεντωμένο, δε θα έβρισκα άλλες αξιοσημείωτες διαφορές. Εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον.

Καθόμαστε αντικριστά  στο τραπέζι. Σκυφτοί ο ένας προς τον άλλο, μιλάμε σιγανά γιατί δε ξέρουμε αν ο στρυφνός έχει στήσει αυτί έξω από το παραπέτασμα του δωματίου.

«Οι πληγές σου γιατρεύτηκαν εντελώς; Πονάς ακόμη; Τα γράμματά μου τα έλαβες;»

Χαμογελάει. «Ένα-ένα νεαρέ Μεγαρέα. Η σωματική μου υγεία αποκαταστάθηκε. Ό, τι μου λάχει να αντιμετωπίσω στο άμεσο μέλλον, θα το αντιμετωπίσω υγιής. Μην ανησυχείς λοιπόν. Όσο για τα γράμματά σου, τα έλαβα. Τις γραμμές επικοινωνίας τις έχουμε στήσει καλά και ήταν για μένα ανοιχτές μέχρι την τελευταία στιγμή. Δηλαδή μέχρι τη σύλληψή μου. Για να σου απαντήσω όμως, θα έπρεπε να κάνω πρώτα τις απαραίτητες επαληθεύσεις. Δεν πρόλαβα.

Μου έγραφες ότι προσπαθούν να ενοχοποιήσουν τον Αριστοτέλη. Το γεγονός δεν με εξέπληξε. Για κάποιο λόγο που δεν κατανοώ πλήρως, οι Άλλοι τον θεωρούν αποφασιστικό παράγοντα επιρροής πάνω στον Αλέξανδρο, αλλά και στενά συνδεμένο με την αθηναϊκή πολιτική. Επομένως άκρως επικίνδυνο για τα παγκόσμια αυτοκρατορικά τους σχέδια. Ίσως να φταίει η επιστολή που είχε στείλει ο Βασιλέας προς τους Αθηναίους κατά την έναρξη της εξόρμησης. Εκείνη όπου τους συνιστούσε να εξακολουθήσουν να ενδιαφέρονται για τις εξελίξεις στον ελλαδικό χώρο, γιατί αν κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του συνέβαινε κάτι δυσάρεστο, θα ήσαν οι Αθηναίοι αυτοί που θα έπρεπε να αναλάβουν την ηγεσία των Ελλήνων[2]».

«Δεν νομίζω πως ο Αριστοτέλης ταυτίζεται με την αθηναϊκή πολιτική», παρατήρησα εγώ. «Κάθε άλλο. Όπως σου έγραφα μάλιστα, τον τελευταίο καιρό είναι πάλι στα πάνω του ο Δημοσθένης και ο Δάσκαλος ανησυχεί για το Λύκειο. Η γνώμη μου είναι πως τον Σταγειρίτη τον ενδιαφέρει, βέβαια, το ασυνήθιστο πολίτευμά των Αθηναίων, αν και το θεωρεί ανέφικτο για μεγάλους πληθυσμούς και αχανείς εκτάσεις. Θεωρεί ότι οι Πέρσες, ας πούμε, θα δυσκολεύονταν πολύ αν μια μέρα υποχρεώνονταν να καλέσουν σε συνέλευση τους πολυάριθμους και διασπαρμένους υπηκόους τους προκειμένου να αποφασίσουν από κοινού οτιδήποτε!

Πάντως, θεωρεί ότι εκείνο που διακρίνει και ευνοεί εμάς τους Έλληνες είναι η ικανότητά μας να αναζητούμε ¨νομοθέτες¨ και να ψάχνουμε κάθε φορά νέους τρόπους οργάνωσης και διοίκησης, όταν οι παλιοί δεν καταφέρνουν να επιλύσουν τα προβλήματα. Ο ίδιος μελετάει ένα πλήθος πολιτευμάτων αναζητώντας τα καλύτερα για την κατάσταση που διαμορφώνεται στον Ελληνισμό σήμερα. Και αυτό για να συμβάλει στη διαμόρφωση των νέων πολιτικών, όπως εμείς του ζητήσαμε».

 «Έλαβα μια εκτενή επιστολή του», λέει ο Καλλισθένης. «Με πληροφορεί πως στέλνει και μία στον Αλέξανδρο. Το γράμμα του πάντως αφορά στην περίοδο της ¨δυσμένειας¨ και όχι στη σύλληψή μου για την υπόθεση των ¨παίδων¨».

«Έμαθα από την Θαΐδα ότι η επιστολή αυτή ελήφθη και ότι ο Αλέξανδρος έχει ήδη απαντήσει εξιστορώντας τη δική του εκδοχή για τα γεγονότα, όπου συμπεριλαμβάνει και την απόπειρα δολοφονίας του από τους νεαρούς ακόλουθους. Τώρα περιμένει την απάντηση του Αριστοτέλη».

«Φοβάμαι ότι το κακό που ήταν να γίνει, έγινε, αγαπητέ μου Μεγαρέα. Δεν μένουν πολλά να ειπωθούν. Ούτε καν από τον μέγιστο Αριστοτέλη. Γιατί η σύλληψή μου, έχει σχετικά μικρή σημασία.  Αποτελεί ίσως μόνο μια ακόμη ένδειξη ότι κάτι ευρύτερο και σημαντικότερο μας διαφεύγει.

Γιατί, βλέπεις, δεν προλάβαμε να κατανοήσουμε τις βαθύτερες αιτίες των όσων συμβαίνουν, έτσι ώστε να μπορέσουμε να επηρεάσουμε αποφασιστικά και δημιουργικά τις μελλοντικές εξελίξεις. Αυτό δεν είναι, άραγε, το καθήκον μας ως σκεπτόμενων ανθρώπων μέσα σε μια πολεμική αναστάτωση που απ’ τη φύση της είναι θυμική και δυσκολεύει την ορθή σκέψη;

Αλλά, ακόμη και  εάν διαισθανθήκαμε τις αφανείς κινητήριες δυνάμεις, έκθαμβοι μπροστά την επιτυχία των αλλεπάλληλων μαχών, σίγουρα δεν καταφέραμε να ενσωματώσουμε τις δυνάμεις αυτές σε ένα πρόγραμμα συγκεκριμένων παρεμβάσεων. Έτσι δώσαμε χώρο και περιθώρια ελιγμών σε εκείνους που βλέπουν τα πράγματα με μόνο κριτήριο τα άμεσα και ιδιοτελή κέρδη».

«Δάσκαλε», του είπα -ξέρω πως του αρέσει να τον αποκαλώ Δάσκαλο- «δεν χάθηκαν όλα. Όχι ακόμη. Εσύ είσαι ζωντανός και εγώ είμαι σίγουρος πως θα καταφέρουμε να εξομαλύνουμε την κατάσταση. Ο Αλέξανδρος σίγουρα θα αλλάξει άποψη. Η αναμενόμενη επιστολή του Αριστοτέλη θα συμβάλει σ’ αυτό. Πρέπει μονάχα να κερδίσουμε λίγο χρόνο».

Μισό χαμόγελο σχηματίζεται στα χείλη του. Θα έλεγα αυτοσαρκαστικό. Μετά προσπαθεί να ανασκοπήσει τα γεγονότα.

«…Με κατηγορούν ότι θέλησα να τον δολοφονήσω. Εάν διάβαζαν προσεκτικότερα τα κείμενά μου θα ήξεραν ότι κατά βάθος τον θαυμάζω. Ίσως περισσότερο από ό, τι θα έπρεπε. Αλλά εάν για το καλό της εκστρατείας χρειάστηκε να καταγράφω στις ¨βασιλικές εφημερίδες¨  την πιο αισιόδοξη, -έστω, την πιο ωραιοποιημένη εκδοχή- ήταν εξ ίσου αναγκαίο, όταν μιλούσα απευθείας μαζί του να είμαι ωμά ειλικρινής.  Να του λέω ότι η ιδέα της ¨θεοποίησης¨ απομακρύνει από κοντά του  εκείνους που τον λατρεύουν, όχι επειδή τον θεωρούν γιο του Άμμωνα, αλλά επειδή μάχεται δίπλα τους, επειδή πληγώνεται μαζί τους, επειδή είναι άξιος να τους οδηγεί σε νίκες, επειδή γιορτάζει και χαίρεται με τον ίδιο τρόπο με τον καθένα από τους οπλίτες. Να του λέω ότι η ιδέα της ενοποίησης των λαών είναι μια καλή ιδέα, αρκεί να γίνεται ανάμεσα σε ανθρώπους  που φιλοδοξούν να είναι ελεύθεροι και αξιοπρεπείς και όχι δουλικοί απέναντι σε οποιονδήποτε. Να του λέω επίσης ότι αυτοί που τον ακολουθούν, από την Ελλάδα ίσαμε εδώ, δεν είναι ανεξάντλητα δαιμόνια αλλά ανθρώπινα όντα που κουράζονται και που νοσταλγούν την πατρίδα. Να του λέω -και έχω τύψεις που δεν του το είπα εγκαίρως και με αρκετή ένταση- ότι τους πιστούς στρατηγούς σαν τον Παρμενίωνα και τον Κλείτο τους κρατάς δίπλα σου και δεν τους θυσιάζεις για χάρη κανενός κόλακα. Αλλιώς το  μετανιώνεις. Όπως ξέρω ότι μετάνιωσε.

Αυτά τα απλά πράγματα θα ήθελα να τα καταλαβαίνει ο Αλέξανδρος, χωρίς να χρειαστεί η παρέμβαση κανενός. Ούτε του Αριστοτέλη.

Αλλά, πέρα από αυτά, υπάρχουν και τα άλλα. Εκείνα που εμείς Εύελπι, έχουμε πολλές φορές συζητήσει: Αυτή εδώ δεν είναι μια οποιαδήποτε στρατιωτική εξόρμηση.  Είναι γέννημα των βαθιών διεργασιών που έγιναν στον ελληνικό χώρο τους τελευταίους αιώνες. Των διδαγμάτων από εξελίξεις θετικές και από εμπειρίες αρνητικές».

Για μια στιγμή ο Καλλισθένης αποκτά και πάλι την ακτινοβολία που γνωρίζω και θαυμάζω.

 «Γιατί μόνον σε εμάς ο κάτοικος της πόλης έγινε ¨πολίτης¨. Γιατί μόνον εμείς αναγνωρίσαμε στον πολίτη το δικαίωμα να θέλει να είναι ευτυχής. Γιατί εμείς διαπιστώσαμε, πιο μπροστά από οποιονδήποτε άλλο, ότι η γνώση παράγει θετικούς νεοτερισμούς μόνον όταν κοινοποιείται και όχι όταν κρύβεται ιδιοτελώς.  Αυτά και άλλα συνέβαιναν ενώ η σπάθα της Ασιατικής Αυτοκρατορίας -διαρκής απειλή- δεν έπαψε να κρέμεται πάνω από τα κεφάλια μας. Και ενώ παράλληλα, για δεκαετίες, καταναλώναμε την ικμάδα και την ενέργειά μας σε εμφύλιες διενέξεις και πολέμους που άλλοτε ήταν το αποτέλεσμα του στραβού μας κεφαλιού και άλλοτε της διαιρετικής πολιτικής που εφάρμοσε πάνω μας η Αυτοκρατορία.

Και τώρα, τώρα που επιτέλους, πρώτη ίσως φορά  μετά τα ομηρικά έπη -ίσως και τελευταία- ξεκινήσαμε όλοι μαζί και με επικεφαλής τον γιο του Φίλιππου διαλύουμε την Αυτοκρατορία, τώρα θα πρέπει να βοηθήσουμε έτσι ώστε αυτές οι Αρχές -για την πανανθρώπινη ωφέλεια των οποίων είμαστε πια σίγουροι- να εξαπλωθούν και όσα υπήρξαν αιτίες ολέθρων και συμφορών, να εξαφανιστούν».

Ο Καλλισθένης συννέφιασε πάλι.

«Κι όμως υπάρχουν και εκείνοι που, σε αυτά που συμβαίνουν δεν βλέπουν άλλο παρά μια αφορμή γρήγορου πλουτισμού. Και ο εγκλεισμός μου αποδεικνύει ότι αυτοί οι άλλοι, έχουν πια το πάνω χέρι. Και ότι εμείς, από ιστορική άποψη υπήρξαμε πρόωροι! Πρώιμοι αν προτιμάς. Και πως η Ιστορία θα πρέπει να κάνει ακόμη πολλή υπομονή, προκειμένου να μιλήσει για την εμπιστοσύνη στον άνθρωπο, για τη δύναμη της γνώσης, για το δικαίωμα όλων στην ευτυχία.

Ας είναι. Οι νέες ιδέες φαίνεται πως έχουν χρεία ομολογητών και μαρτύρων. Είχα το χρόνο να το σκεφτώ Εύελπι και ξέρεις που κατέληξα; Ότι δεν έχω αντίρρηση να ¨ομολογήσω¨.

Όχι, όχι βέβαια την ανύπαρκτη συμμετοχή μου σε απόπειρα δολοφονίας του Αλέξανδρου, αλλά φανερά και ξάστερα όλα εκείνα στα οποία πιστεύω για την εκστρατεία και για τον νέο κόσμο που θα πρέπει να προκύψει απ’ αυτήν.  Γι αυτό, έστω έγκλειστος,  -χάρη και στον Ευμένη που μου παρέχει τη δυνατότητα και το υλικό- έχω αρχίσει να καταγράφω τις απόψεις που έχουμε συχνά συζητήσει. Θέλω να εξακολουθήσουν να υπάρχουν διατυπωμένες ρητά.

Γιατί η διαμάχη θα συνεχιστεί και θέλω τα όσα εμείς υποστηρίξαμε, τα οποία δεν έχουν τίποτα να κάνουν με συνωμοσίες και ύπουλες ενέργειες, αλλά μοναχά με καλοπροαίρετες ελπίδες,  να είναι καταγραμμένα με σαφήνεια. Διότι, Εύελπι, δεν έχουμε να κάνουμε μόνο με τις κάπως απλοϊκές απόψεις των αυτοκρατορικών. Μαζί τους ταυτίστηκαν  και τους τροφοδοτούν με είδωλα επιχειρημάτων, τα υπόλοιπα των παλιών σοφιστών, οι οποίοι ανέκαθεν αρνήθηκαν την πραγματικότητα -κυρίως όταν δεν τους βόλευε-. Αυτοί, πολύ πιο επικίνδυνοι από τους αυτοκρατορικούς, επικαλούνται έναν επιφανειακά χρησιμοθηρικό ¨ηθικό σχετικισμό¨ και δεν έχεις από πού να τους πιάσεις.  

Ελπίζω να μπορέσω να εκφραστώ με ακρίβεια και προπαντός εύχομαι να προλάβω. Τα βασικά τα έχω ήδη καταγράψει. Μένει να κάνω μνεία σε μερικές συνεπαγόμενες ιδέες και σε ορισμένες προεκτάσεις που αφορούν στο μέλλον. Ύστερα θα μπορέσω να αποχωρήσω χωρίς απελπισία». 

Διαφωνούσα. Είχα ήδη σηκώσει το χέρι μου για να τον διακόψω. Μου έκανε νόημα ότι ήθελε να ολοκληρώσει. Είχε να μου ζητήσει κάτι: «Ξέρω πως ήρθες για να βοηθήσεις. Ξέρω ότι αυτό είναι επικίνδυνο. Δεν ήθελα να υποστείς ούτε τους κινδύνους ούτε τις απογοητεύσεις αυτού του ταξιδιού. Αφού όμως ήρθες θα σου ζητήσω δύο πράγματα:  

Το πρώτο αφορά αυτές ακριβώς τις γραφές. Αυτήν τη σύνοψη που συντάσσω τώρα. Προφύλαξέ τες. Φτιάξε τουλάχιστον δύο αντίγραφα. Το ένα για σένα. Το άλλο φρόντισε να φτάσει στον Αριστοτέλη και τους δικούς του. ¨Περιπατητικούς¨ δε μου έγραψες πως τους αποκαλούν τώρα στην Αθήνα; Σ’ αυτούς. Θα καταλάβουν εύκολα για ποια πράγματα μιλάω και τι λέω γι αυτά. Θα σου δώσω και ένα γραπτό μήνυμα  προσωπικά για τον Αριστοτέλη. Θα του λέω πως αυτή είναι η στερνή συμβολή μου. Και πως λυπάμαι που δεν την εκθέτω με ευθύ προφορικό λόγο. Εκείνο που θέλω να ελπίζω είναι πως ¨η σκυτάλη¨ θα φτάσει πίσω σε αυτούς. Και ότι θα βοηθήσει, όταν οι καιροί θα είναι πρόσφοροι… ή ότι θα συμβάλει στην δημιουργία πρόσφορων καιρών.

 Το δεύτερο αίτημά μου θα ήθελα πρώτα απ’ όλα να το καταλάβεις. Δεν είναι ένδειξη ούτε ξαφνικής παραφροσύνης ούτε επώδυνου πανικού. Και έχει ένδοξα προηγούμενα. Πείθομαι κάθε μέρα και περισσότερο ότι δεν υπάρχουν άλλες αποδεκτές λύσεις. Ήρθε ο καιρός να φεύγω, Εύελπι. Όχι επειδή δεν μπορώ να κάνω αλλιώς, ούτε γιατί με διώχνουνε, αλλά γιατί κρίνω πως έτσι είναι το πιο σωστό.

Όχι αγαπημένε μου συνεργάτη. Δεν μιλάω για την απόδραση που σίγουρα σχεδιάζεις. Δε θέλω η ανάμνησή μου να ταυτιστεί με κάποιον που το βάζει στα πόδια Δε μιλάω ούτε για την ατιμωτική θανάτωση που επιδιώκουν οι Άλλοι. Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής -και μαζί σου μπορώ να είμαι- δεν θέλω ο Αλέξανδρος να χρεωθεί και τον δικό μου θάνατο. Μιλάω για την οικειοθελή αποχώρηση με την οποία θέλω να υπογράψω τα κείμενα που τώρα συγγράφω. Κι επειδή θέλω να φύγω όχι ως ήρωας αλλά, σίγουρα, ως λάτρης του ορθού λόγου, εκείνο που επιθυμώ από σένα είναι ένα γρήγορο και κατά συνέπεια όχι πολύ επώδυνο δηλητήριο. Όχι κώνειο, αν και η έμμεση αναφορά στον αείμνηστο Σωκράτη θα ήταν τιμητική για μένα. Το κώνειο, απ’ ότι  μου έχουν πει, είναι αρκετά επώδυνο. Εδώ στην ανατολή ασφαλώς θα βρεις κάτι καλύτερο…»

.

Από ένα σημείο και μετά έχω πάψει να τον παρακολουθώ. Τα λόγια του, με το που τα συνειδητοποιώ, με συγκλονίζουν. Η αυτοκτονία του δεν είναι μια εξέλιξη που θα μπορούσα ποτέ να διανοηθώ. Δεν έχω ετοιμάσει επιχειρηματολογία εναντίον της. Ξέρω πως η αγάπη για τη ζωή είναι βασικό συστατικό των γενικότερων απόψεων του Καλλισθένη. Είμαι σίγουρος πως παρά τις απανωτές απογοητεύσεις ο προϊστάμενος μου δεν αγαπά τον θάνατο. Ούτε εγώ. Και έχει δίκιο: πρόθεσή μου είναι πλέον το να οργανώσω την απόδρασή του. Σε κάθε περίπτωση, να την έχω έτοιμη και να την υλοποιήσουμε εάν δούμε ότι η -χωρίς δίκη- ¨καταδίκη¨ του είναι αναπόφευκτη. Είχα σκεφτεί πως, πριν προχωρήσω, χρειάζομαι τη συγκατάθεσή του. Όμως τώρα βλέπω ότι εκείνος έχει καταλήξει σε άλλες ¨λύσεις¨.

«Το πρώτο σου αίτημα -δε χωράει καμία συζήτηση- θα το πραγματοποιήσω οπωσδήποτε και με χαρά» του απαντώ. «Η χαρά μου πάντως θα είναι μεγαλύτερη αν καταφέρουμε να επιστρέψουμε στην Αθήνα μαζί. Όσο για το δεύτερο, επίτρεψέ μου, πριν σου υποσχεθώ οτιδήποτε, να σου ζητήσω κι εγώ μια χάρη: Δώσε μου λίγο χρόνο… λίγες μόνο μέρες, για να αναζητήσω μια εναλλακτική λύση. Εάν δεν τα καταφέρω θα είμαι πάλι εδώ με ένα αγγείο που θα περιέχει  αυτό που μου ζήτησες. Μέχρι τότε το μόνο που σου ζητώ είναι το να κρατηθείς γερός και -αν αυτό είναι εφικτό- αισιόδοξος».

Δε μπορώ να πω πόσο πικρό είναι, πάντως στα χείλη του σχηματίζεται ένα χαμόγελο. 

Όμως δεν προλαβαίνει να πει κάτι, γιατί από το διάδρομο ακούγεται μια όλο και πιο έντονη μουρμούρα, έως ότου στην πόρτα του δωματίου εμφανίζεται πάλι ο στρυφνός υπαξιωματικός, ο οποίος προσπαθεί τώρα να πουλήσει ειρωνεία: «Όλοι το ξέρουν πως οι λόγιοι είναι λογάδες, αλλά εσείς οι δύο το παρακάνατε». Δείχνει εμένα: «Εσύ να του δίνεις, και ο άλλος να κουρνιάσει στη γωνία του. Ξεπεράσατε τα όρια». Γυρνάει προς τον Καλλισθένη. «Εσύ, δε βλέπω να παίρνεις άλλη άδεια για επισκέψεις».

Οργίζομαι. Έχω πει ότι καλό είναι η παρουσία μου στα Βάκτρα να είναι διακριτική και να μην πηγαίνω γυρεύοντας. Παρά ταύτα ο θρασύς υπαξιωματικός μου τη δίνει. Τραβάω από το θυλάκιο το περιβραχιόνιο που σηματοδοτεί την ιδιότητα μου ως ανώτερο στέλεχος των υπηρεσιών και το κολλάω στο χοντροκομμένο του πρόσωπο. «Προσοχή!» του κραυγάζω. Αυτομάτως στήνεται μπροστά μου  ως όρθιος αυλός. «Εάν δε θέλεις να σε στείλω αυθωρί στον ποταμό Ώξο, για να δεις πως τοξεύουν οι Σκύθες, πρόσεχε τον τρόπο που μιλάς και σε ποιον σηκώνεις τον τόνο της φωνής σου». Αλλάζει διάφορα χρώματα. «Εξαφανίσου», του λέω και όντως εξαφανίζεται πριν ολοκληρώσω τη φράση.

Ο Καλλισθένης χαμογελάει ξανά∙ αυθόρμητα αυτήν τη φορά.

«Και τώρα που είπαμε τα αμέσου ενδιαφέροντος» λέει -και στη φωνή του υπάρχουν ίχνη μιας παράξενης ευθυμίας- «για πες μου λίγο περισσότερα για τα υπόλοιπα: Πώς έχουν τα πράγματα στην Ελλάδα, ποια είναι η κατάσταση στην Αθήνα μετά την περίφημη δίκη, τι λέγεται εκεί για τον Αλέξανδρο και για την εκστρατεία και τι για τον Αντίπατρο και την Ολυμπιάδα; Πως πήγε το ταξίδι σου προς και από την Αθήνα;»

Έχω, προς στιγμήν την εντύπωση ότι επέστρεψε ο παλιός ωραίος  Καλλισθένης.

«Θα σου τα πω όλα»,  λέω και κάθομαι ξανά στον κλισμό μπροστά στο τραπέζι.

…….

[1] Όρνις: Πτηνό, πουλί.

[2] Η σχετική πρόθεση του Αλέξανδρου αναφέρεται από τον Πλούταρχο:  Αθηναίοις δε διηλλάγη, (…)   Αλλ᾽ εἴτε μεστὸς ὢν ἤδη τὸν θυμὸν ὥσπερ οἱ λέοντες, εἴτ᾽ ἐπιεικὲς ἔργον ὠμοτάτω και σκυθρωποτάτω παραβαλειν βουλόμενος, ου μόνον αφήκεν αιτίας πάσης, αλλά και προσέχειν εκέλευσε τοις πράγμασι τον νουν την πόλιν, ως ει τι συμβαίη περί αυτόν, άρξουσαν της Ελλάδος. ¨Πλουτάρχου Αλέξανδρος¨ [13.1-13.2]

(Ηλίας Κουτσούκος)

Ποιος είδε

 Είδα τον ήλιο κόκκινο και συννεφάκια μαύρα

μες στο λιβάδι τους λαγούς να παίζουνε κρυφτούλι

κατήφορο σε ανήφορο

σκυλιά να κυνηγούνε

πέρδικες που πετούσανε

σε τέσσερις διαστάσεις

 .

 είδα δυο ήρωες δειλούς

και αριστερούς ναζήδες

στης Ιστορίας τη γιορτή

να σβήνουνε κεράκια

στου  Μπέργκεν-Μπέλσεν το  βυθό

να ψάχνουν για κοράλια

. 

 και είδα πρώτος  το όνειρο

πως ήμουνα παιδάκι

και τύλιγα τα χέρια μου

 σ’ άσπρους λαιμούς αγγέλων

πριν γίνω  σαν μεγάλωσα

μιας Τράπεζας πελάτης

 .

 είδα μια νύχτα κάτασπρη

μέσα μου μαύρη μέρα

φεγγάρι μισοφέγγαρο

να πέφτει σε πηγάδι

και το νερό να χύνεται

στο αδειανό τοπίο

 .

κανείς δεν είδε τίποτα

και φαίνεται σαν ψέμα

όσα μου υποσχέθηκαν

κάποια φευγάτη ώρα

πως δήθεν τάχα  το μυαλό

 ξεφεύγει απ το σώμα

 ψάχνοντας  μες στο έρεβος

να πάει σ άλλα μέρη

(από τον Ηλία Κουτσούκο)

Ο υποδιοικητής των ΜΑΤ στον Ζωολογικό

Σαράντα επτά  είναι και ψόγο πάνω του δεν θα βρεις.

Ευθυτενής, ολιγομίλητος και πάντα σοβαρός με βάση

στο ‘μάλιστα’ και στο ‘διατάξτε’ συνεχώς.

Τους άνδρες κατευθύνει πάντα με στρατηγική πετυχημένη

είτε τους φοιτητές να πλαγιοκοπούν

είτε εργάτες να ξυλοκοπούν

είτε τους φουκαράδες συνταξιούχους να ψεκάζουν.

Ξέρει από ‘λελογισμένη’ χρήση χημικών

κι από συλλήψεις δίχως νταβαντούρι.

Το βλέμμα του είναι φευγάτο χρόνια

ανάμεσα σε πέλαγα  του μέσα Τίποτα

και του Καθόλου τις απέραντες βουνοκορφές.

Το μόνο του κουσούρι είναι ο Ζωολογικός

όπου πηγαίνει κάθε Τετάρτη απόγευμα

λίγο πριν κλείσει-δυο χρόνια τώρα-

και κατευθύνεται  στα 150 τετραγωνικά

που είναι  κλεισμένος  ένας  λύκος.

Κάθεται και τον βλέπει να γυρνάει σαν υπνωτισμένος

γύρω απ τα  σύρματα που τον κρατούν αιχμάλωτο

και ενώ η πειθαρχία μέσα του,

του λέει ,πως έτσι είναι το σωστό [καθείς εφ ω ετάχθη]

βγάζει απ τη πίσω τσέπη του ένα κόφτη

και κόβει ένα  κομμάτι φράχτη δυο τετραγωνικά

κι ύστερα κάθεται στην άκρη

και περιμένει τι θα κάνει ο λύκος.

Κι ο λύκος πλησιάζει

ρίχνει ένα βλέμμα ‘άσε μας’ στον υποδιοικητή των ΜΑΤ

και επιστρέφει στη φωλιά του.

Κανείς δεν βλέπει μες στο σούρουπο

πως έχουνε γεμίζει δάκρυα

του υποδιοικητή τα μάτια

από τα χημικά που του επέταξε  ο λύκος

καθώς  του γύρισε τη πλάτη….

Μέρος 8^ο Κεφάλαιο δέκατο: Ο Οινοκράτης, ο Ευρυμέδοντας και το Πουλχερίδιον. Εξομολογήσεις.

(αφηγείται ο Οινοκράτης)

Μαζί με όλη τη συντροφιά του ταξιδιού, πλην του Εύελπι, πάω για άλογα. Ο προϊστάμενός μου είπε ότι ο Άρχοντας Ευμένης έχει ειδοποιήσει επειγόντως το κεντρικό ιπποφορβείο της στρατιάς (λίγο έξω από την πόλη, εκεί όπου σταβλίζονται τα καλύτερα  δημόσια άλογα) να μου παραδώσουν, χωρίς ιδιαίτερες διατυπώσεις και δίχως τη συνηθισμένη διοικητική περιέργεια, ό, τι ζητήσω σε ίππους και ιπποσκευές.  Αρκεί να πω πως έρχομαι εκ μέρους του.

Τους παραδίδω λοιπόν τα ξεθεωμένα άτια που χρησιμοποιήσαμε στο τελευταίο τμήμα της διαδρομής ως τα Βάκτρα και τους ζητάω: το καλύτερο άλογο που διαθέτουν για τον προϊστάμενό μου, δύο γοργά και υπάκουα για εμένα και τον Αυτιά, που μάλλον θα τρέξουμε πολύ τις επόμενες μέρες και έναν ιδιαίτερα εύσωμο ίππο σε θέση να σηκώσει αδιαμαρτύρητα τον σχεδόν γιγαντιαίο Κάνθαρο. Είπα να κάνω λίγη πλάκα στον φίλο μου, τον Χοντρόη, και φώναξα να μου φέρουν και έναν ευτραφή ονίσκο, αλλά μόλις είδα τα μάτια του να στρογγυλεύουν ακόμη περισσότερο του συνήθους από έκπληξη και απογοήτευση, έκοψα τα αστεία και του παράγγειλα μια εξαιρετική φορβαδίτσα που, μόλις την είδε όχι μόνο συνήλθε αμέσως, αλλά και -θα έλεγα- χλιμίντρησε από τη χαρά του σε άπταιστη ιπ-ιπ- ιπ-ποελληνική.

Καβαλικεύουμε και κατευθυνόμαστε προς την έξοδο του ιπποφορβείου και από εκεί πίσω προς το κέντρο των Βάκτρων. Δεν ξέρω πώς είναι αυτή η πόλη όταν ζει καιρούς ήρεμους και περιστάσεις ομαλές, όμως σήμερα πρέπει να έχει μάλλον ασυνήθιστη όψη. Στρατεύματα. Παντού. Όχι μόνο τα δικά μας, αλλά και άλλα, προερχόμενα από διάφορα σημεία των κατακτημένων περιοχών που καταφτάνουν για να ενισχύσουν την νέα εξόρμηση. Με περίεργες εξωτικές στολές, με αλλιώτικο οπλισμό, ακόμη και με διαφορετικό βηματισμό, διασταυρώνονται ανταλλάσσοντας τους τελετουργικούς χαιρετισμούς αναγνώρισης που μόλις αποστήθισαν. Ανάμεσά τους καλπάζουν οι παντός είδους αγγελιοφόροι και περιφέρονται οι γηγενείς κάτοικοι παρατηρώντας με δικαιολογημένο ενδιαφέρον τις μετακινήσεις. Οι ντόπιοι, ανταλλάσσουν χαμηλόφωνα εικασίες για το τι μπορεί τελικά να προκύψει από όλη αυτή την αναμπουμπούλα.

Σε μια πλατεία βλέπω Έλληνες στρατιώτες καθισμένους περιμετρικά να παρακολουθούν έναν αξιωματικό που τους δείχνει και τους περιγράφει ένα τεράστιο άλλα μάλλον ήρεμο κτήνος που στέκεται υπομονετικά εκεί δίπλα επιβλεπόμενο από μια ομάδα ιθαγενών: Ένας ελέφαντας. Πλησιάζουμε για να δούμε καλύτερα το περίφημο ζώο-όπλο των Ινδών. Μεγαλύτερος και πιο υπάκουος από εκείνους που είχαμε ήδη συναντήσει στην Αίγυπτο, λέγεται πως έτσι και κατευθυνθούμε προς την Ινδία, θα έχουμε να κάνουμε μαζί του. Λέγεται επίσης ότι ο Ελέφαντας είναι θεός -τουλάχιστον για τους Ινδούς.

Θεός ή μη έχει τα αδύναμα σημεία του και αυτά προσπαθεί να περιγράψει ο έμπειρος αξιωματικός στους στρατιώτες. Αυτή τη στιγμή έχει διατάξει δύο οπλίτες να συγκρούουν τις ασπίδες τους προκαλώντας ηχηρό σαματά. Το ζώο τρομάζει, αναπηδάει και οι ανατολίτες που το  επιβλέπουν κινδυνεύουν να χάσουν τον έλεγχο.

Ο αξιωματικός δίνει αμέσως εντολή  στους ασπιδοφόρους να σταματήσουν τη φασαρία. Το ζώο ηρεμεί. Το ακροατήριο καλμάρει επίσης και ακούγονται κάποια σχόλια που προξενούν γέλια.

Λέω ότι μπορούμε να συνεχίσουμε την πορεία μας και οι φίλοι μου συγκατανεύουν και με ακολουθούν, όταν αντιλαμβάνομαι ότι εκεί δίπλα προσπερνάει κατευθυνόμενος προς το ιπποφορβείο ένας καβαλάρης που τον γνωρίζω. Και εκείνος επίσης. Λέω να του φωνάξω, αλλά δαγκώνομαι. Ο Εύελπις είπε πως, για την ώρα, η παρουσία μας στα Βάκτρα πρέπει να είναι διακριτική. Όμως εκείνος, ένα βήμα παρακάτω, τραβάει τα χαλινάρια και στρίβει προς τα πίσω για να με δει καλύτερα.

«Οινοκράτη;!» φωνάζει.

Κάνω τον έκπληκτο. «Ευρυμέδοντα;!»

Κατεβαίνουμε από τα άλογα και αγκαλιαζόμαστε.

«Είναι κι ο Εύελπις εδώ; Πότε φτάσατε;»

«Δεν είναι πολύ. Τώρα μόλις άλλαξα τα άλογα του ταξιδιού. Εσύ;»

«Ήμουν σε αναγνωριστικό ταξίδι. Δε μπορώ να σου πω τίποτα άλλο. Μπορώ όμως να σε κεράσω μια φιάλη κεκραμένο. Είσαι;»

«Δεν είμαι μόνος μου και έχω να παραδώσω μερικά πράγματα. Όμως μπορούμε να τα πούμε το απομεσήμερο. Εντάξει;»

«Εντάξει».

«Πού; Διάλεξε εσύ που ξέρεις καλύτερα τα κατατόπια».

«Απέναντι από τον ναό της Αναίτιδας στο κέντρο, φαντάζομαι πως τον ξέρεις, υπάρχει ένα μικρό κυλικείο με εδέσματα και ροφήματα∙ τοπικά μεν αλλά εκλεκτά. 

«Έγινε. Συνάντηση λοιπόν μόλις οι σκιές εγκαταλείψουν την κατακόρυφο».

.

Είχα σκοπό να πάω να βρω το Πουλχερίδιον. Δεν της έχω γράψει ότι έρχομαι και εάν η Θαΐδα δεν την έχει ήδη πληροφορήσει σχετικά, λέω να της κάνω έκπληξη. Και να την ανακρίνω. Με την καλή έννοια, βέβαια. Δεν νομίζω πως ξέρει ενδιαφέροντα γεωπολιτικά μυστικά, αλλά ελπίζω να ξέρει τι αισθάνεται για μένα.

Ας το πω αλλιώς: Επειδή έτυχε, όπως ακριβώς και ο Εύελπις, να προσβληθώ κι εγώ  από την  σαγήνη μιας γυναίκας που ο δρόμος της δεν διασταυρώνεται αυτόματα με το δικό μου, αλλά που για να την κερδίσω θα πρέπει να πάρω αποφασιστικές πρωτοβουλίες, λέω πως είναι καιρός να δράσω. Αλλά πρώτα πρέπει να ξέρω. Τα βασικά. Την τελευταία φορά που την είδα ήτανε σίγουρα ερωτοχτυπημένη με τον Ευρυμέδοντα. Τον νεαρό Θεσσαλό ιππέα με τον οποίο συνταξίδεψε από την Περσέπολη ως τα Σούσα. (Ή μήπως έτσι μου φάνηκε, ή μήπως το ενδιαφέρον που διαπίστωνα ανάμεσά τους ήταν αντανάκλαση από εκείνο που εγώ άρχιζα τότε να αισθάνομαι γι αυτήν;) 

Έλεγα λοιπόν να πάω να τη βρω σήμερα, αμέσως μετά την παράδοση του αλόγου στον Εύελπι. Να όμως που η Ειμαρμένη μου έβαλε τρικλοποδιά και ο δρόμος μου διασταυρώθηκε αναπάντεχα με εκείνον του Θεσσαλού. Έστω. Ας δω πρώτα τον Ευρυμέδοντα. Αλλά ας είμαι προετοιμασμένος κατάλληλα. Γι αυτό, αφού παρέδωσα το άλογο στον Εύελπι, πριν ξεκινήσω για την πλατεία του ιερού ναού της Αναίτιδας (μια τοπική εκδοχή της Αφροδίτης, με ολίγη από Αρτέμιδα) πέρασα από το πανδοχείο όπου είχαμε προσωρινά καταλύσει και πήρα μαζί μου τα μυστικά μου όπλα.  

.

«Αδελφέ μου, δε ξέρω τίποτα για τα ζουμιά που καταναλώνουν οι πότες σε αυτή τη γωνιά του κόσμου. Όμως ο υποφαινόμενος Οινοκράτης είναι φημισμένος για την προνοητικότητά του. Γι αυτό έχω πάντα -σχεδόν πάντα- μαζί μου ένα φλασκί με χειροποίητο βελτιωτικό. Λίγες σταγόνες του αρκούν για να μετατρέψουν οποιοδήποτε ξύδι σε Νέκταρ. Ας πούμε ¨σχεδόν νέκταρ¨ για να μην προκαλέσουμε την οργή κανενός από τους δικούς μας θεούς, που είναι και λίγο παρεξηγιάρηδες», είπα και έβγαλα με προσοχή από τον δισάκο μου το δοχείο με τη Χαχόμα υπ’ αριθμόν δύο (τη ¨χειροποίητη¨ ή ¨αιρετική¨). Δεν ήταν μια εύκολη κίνηση γιατί μέσα στο σάκο, εκτός από τις δύο χαχόμες, είχα και το επικίνδυνο ¨δοχείο-οπλή¨, αφημένο εκεί μέχρις ότου βρω τον καλύτερο δυνατό κρυψώνα, εδώ στα Βάκτρα. Ήταν ένα τεκμήριο της συνωμοσίας των Άλλων που θα μπορούσε να μας χρειαστεί.

Εν τούτοις ο Ευρυμέδων δε χρειαζόταν πολλές- πολλές εξηγήσεις. Ήταν ευτυχής που βρήκε έναν παλιό γνώριμο, στον οποίο είχε εμπιστοσύνη και με τον οποίο δεν θα χρειαζόταν να υποκριθεί οτιδήποτε. Γιατί τα τελευταία χρόνια, πάνω κάτω από τότε που είχαμε να ειδωθούμε, ο Ευρυμέδοντας είχε εξελιχθεί σε έναν ικανό μυστικό διερευνητή.  Επομένως ήταν υποχρεωμένος να αλλάζει ταυτότητες και ιδιότητες. Ήξερα ήδη ότι, μετά τις ανακαλύψεις που είχαμε κάνει εμείς στα Σούσα, του είχε ανατεθεί η διείσδυση στο περιβάλλον των περσών πριγκίπων. Έτσι είχε  υποδυθεί τον δυσαρεστημένο μακεδόνα εταίρο, τους είχε προσεγγίσει και είχε εξασφαλίσει σημαντικές πληροφορίες που βοήθησαν τους χειρισμούς της ηγεσίας απέναντί τους. Μετά του ανατέθηκαν και άλλες ανάλογες αποστολές, που για την επιτυχή διεκπεραίωσή τους χρειάστηκε να γίνει: πλούσιος Ίωνας έμπορος, μοναχικός κυνηγός θηρίων στη παραμεθόριο σκυθοκρατούμενη ζώνη, ως και -τελευταία-  φιλομαθής δυτικός λόγιος εξερευνητής στη χώρα των Ινδών.

Έτσι ο Θεσσαλός είχε, ούτως ή άλλως, την καλή διάθεση, τόσο να πιει, όσο και να αφηγηθεί. Για τις όποιες θεμιτές αναστολές του φρόντισε η χειροποίητη αιρετική χαχόμα που, όπως έλεγα παραπάνω, έβγαλα από τον διπλό μου σάκο, ξεβούλωσα με προσοχή και έσταξα μερικές σταγόνες στο ρυζοποτό που μας είχε φέρει ένας ντόπιος σαρικοφόρος. Φυσικά ήπια και εγώ και, φυσικά επίσης, ξέχασα τα πάντα έως ότου, αργότερα, βρήκα στη τσέπη μου ένα πρόχειρο σημείωμα με τον γραφικό μου χαρακτήρα, που έλεγε: ¨Πιες λίγη Χαχόμα και θυμήσου: πιθανώς υπάρχουν νεότερα¨

.

«… Λοιπόν που λες, πίσω από το βουνό στα ανατολικά, υπάρχουν οι χώρες του ποταμού Ινδού. Το ποτάμι, αφού δεχθεί κάμποσους παραπόταμους που φέρνουν νερό από τα βουνά, κατευθύνεται προς το Νότο, στη θάλασσα των Περσών και, από κάποιο σημείο και μετά, είναι πλωτό. Τουλάχιστον σε μεγάλα τμήματά του. Στα νότια ρέει ανάμεσα σε ερημικές περιοχές, πράγμα που αν αληθεύει σημαίνει ότι η διείσδυση στην Ινδία από εκεί πρέπει να είναι δύσκολη. Αν είναι να γίνει η εισβολή, συμφέρει να την επιχειρήσουμε εδώ, αμέσως μετά τους βόρειους ορεινούς όγκους.

Τα βουνά εδώ γύρω είναι δύσβατα και πανύψηλα. Δυσκολεύτηκα πολύ να τα διερευνήσω. Σε μια φάση μάλιστα χάθηκα ανάμεσα τους.  Ήξερα πως έπρεπε να κατευθυνθώ δυτικά για να επιστρέψω εδώ, όμως τα μονοπάτια κατέληγαν σε απύθμενους γκρεμούς και σε αδιέξοδα. Δε ξέρω αν θα τα κατάφερνα να επιβιώσω, εάν ο καιρός δεν ήταν κάπως μειλίχιος και εάν δε συναντούσα κάτι καλόβολα ανθρωπάκια, τυλιγμένα σε μακριές ρόμπες, που με βοήθησαν και με φιλοξένησαν για κάποιο διάστημα. Ανακάλυψα έτσι ότι πρόκειται για ένα είδος ερημίτες-ιερείς που λατρεύουν έναν μακρινό βουνίσιο θεό, διαφορετικό από εκείνους των βραχμάνων Ινδών, αλλά και από τους θεούς που επικαλείται ο Πέρσης  προφήτης Ζωροάστρης. Τον λένε Βούδα ή κάπως έτσι. Οι ιερείς του ζουν, πολλοί μαζί, σε ένα μεγάλο οίκημα που κρέμεται στον βράχο σαν αετοφωλιά. Ως υπέρτατο αγαθό αναζητούν κάτι που μοιάζει με -¨ολύμπια¨ θα λέγαμε εμείς- ηρεμία! Είναι, κατά κάποιο τρόπο, μια θρησκεία που φιλοσοφεί.  Σκέφτηκα πως το θέμα θα ενδιέφερε τον Καλλισθένη…  Αλήθεια τι συμβαίνει με τον Ολύνθιο; Πριν φύγω είχα μάθει πως έχει προβλήματα, τώρα μου λένε πως έχει συλληφθεί…»  

Πρέπει να του τα είπα. Όλα. Για τον Καλλισθένη και τη συνωμοσία των Άλλων, για την κατάσταση στην Αθήνα, για την ιστορία με τα αγάλματα των Τυραννοκτόνων και τη χειραφέτησή μου, για τις περιπέτειες του ταξιδιού προς και από την Αθήνα. Πιθανότατα τώρα θα τα έχει κιόλας ξεχάσει. Όμως εκείνο που μετράει είναι πως όταν τα πρωτάκουσε έδειξε ειλικρινές και συμπάσχον ενδιαφέρον. Με ρώτησε μάλιστα τι πρέπει να κάνει για να βοηθήσει. Του είπα να περιμένει. Αν τον χρειαστούμε θα τον ειδοποιήσουμε έγκαιρα.

Τώρα ήταν η σειρά μου να ρωτήσω. Αλλάζοντας θέμα.

«Εκείνο το ωραίο κορίτσι με το οποίο είχατε φτάσει μαζί στα Σούσα τι κάνει; Ναι, εκείνη που έφερνε την επιστολή της Θαίδας για την Φρύνη».

«Μάλλον λες για τη μικρή Πουλχερία. Έχεις δίκιο. Ήταν ένα ωραίο κορίτσι».

«Γιατί, τώρα δεν είναι; Της συνέβη κάτι;»

«Δεν ξέρω. Ελπίζω όχι, θα ήταν κρίμα. Μόνο που έχω καιρό να την δω. Με όλα αυτά τα ταξίδια που χρειάστηκε να κάνω τελευταία δεν είχα πολύ διαθέσιμο χρόνο»

Πρέπει να πήρα μια βαθειά ανάσα ανακούφισης.

Ο ήλιος είχε ήδη κρυφτεί πίσω από τα δυτικά βουνά όταν φύγαμε από το κυλικείο της πλατείας της Αναίτιδας. Και οι δύο τελούσαμε σε κατάσταση όχι πλήρως ελεγχόμενης ευθυμίας. Μέσα μας η πίεση για εξομολογήσεις πρέπει να καταλάγιαζε κάπως, αλλά δεν είχαμε πάψει -και οι δύο, ταυτοχρόνως – ανάμεσα στα αλλεπάλληλα κύματα νύστας που μας πλημμύριζαν, να λέμε κι άλλα από τα σώψυχά μας ο ένας στον άλλο… Μετά αποχαιρετιστήκαμε με έναν αλληλέγγυο εναγκαλισμό και είπαμε να ξανασυναντηθούμε το συντομότερο για να πούμε κι άλλα.  Ο Ευρυμέδοντας απομακρύνθηκε γερτός πάνω στο άλογό. Ελπίζω το ζώο να ήξερε το δρόμο για το κατάλυμά του. Το δικό μου μάλλον δεν ήξερε και περίμενε σαφείς εντολές. Δεν το καβαλίκεψα, παρά πήρα τα χαλινάρια πεζός και το τράβηξα μαζί μου.

Νύσταζα. Πολύ. Όμως ήξερα πως η αιτία ήταν μια γνωστή παρενέργεια της Χαχόμας και αυτό με έκανε αισιόδοξο. Μα και βέβαια, θα μπορούσα να την ελέγξω την νύστα. Και ασφαλώς θα μπορούσα να κάνω απόψε εκείνο που θα ήταν συνετότερο να κάνω αύριο. Δηλαδή να επισκεφτώ το Πουλχερίδιο. Έτσι κι αλλιώς τα παραπατήματά μου με οδηγούσαν εκεί κοντά, προς το κτίριο όπου, όπως είχα έγκαιρα φροντίσει να μάθω,  ήταν εγκατεστημένη η Θαίδα και η ακολουθία της.

Παρέκαμψα την πολυτελή κεντρική είσοδο, έδεσα το άλογο σε έναν δημόσιο δετήρα και βρήκα μια ανώνυμη μικρή πόρτα στην πίσω μεριά. Την έσπρωξα. Δεν ήταν αμπαρωμένη από τα μέσα. Υποχώρησε και βρέθηκα σε ένα είδος μαγειρείου. Πάλι. Όπως και στην Αθήνα, στο Πρυτανείο, όταν παρακολουθούσα την Ιππαρχία.

«Εεεπ! Στάσου. Πού πας εσύ;» άκουσα μια λεπτή φωνούλα με έντονη ασιατική προφορά. Προερχόταν από έναν εύσωμο μάγειρα-ευνούχο, ο οποίος κάτι ανακάτευε μέσα σε ένα μεγάλο καζάνι.

Έπνιξα ένα ξεχειλωμένο χασμουρητό, το μετέτρεψα με το ζόρι σε συμπαθητικό χαμόγελο και του είπα: «Γλυκύτατε Μάγειρα. Μπορεί να μη με γνωρίζεις, αλλά δεν είμαι ξένος, αντίθετα είμαι πολύ καλός φίλος των κυριών που διαμένουν σε αυτό το κτίριο. Θα σου ήμουν λοιπόν ευγνώμων  εάν ειδοποιούσες την νεαρή κυρία Πουλχερία πως ένας φίλος της την περιμένει εδώ».

Ο μάγειρας εξακολούθησε το ανακάτωμα με τη μεγάλη κουτάλα του. «Και ποιο είναι το όνομα του φίλου της μικρής κυρίας Πουλχερίας;» με ρώτησε.

«Αυτό ας μην της το πούμε για την ώρα, έτσι ώστε να της κάνουμε μια μικρή έκπληξη», είπα και του ενεχείρησα μια χούφτα μικρά ντόπια νομίσματα, με τα οποία, λίγο πριν, είχα επιχειρήσει  να κεράσω τα ποτά και τους μεζέδες που καταναλώσαμε με τον Ευρυμέδοντα.  (Ανεπιτυχώς! -ο Θεσσαλός ισχυριζόταν  σθεναρά ότι ήταν η σειρά του).

«Άϊντε, καλά», είπε ο μάγειρας και μου παράδωσε την κουτάλα. «Δυνατά για να μην κόψει», μου παράγγειλε επιτακτικά.

Εμφανίστηκε πρώτα ο ευνούχος που ήρθε κατ’ ευθείαν σε μένα και ξαναπήρε αποφασιστικά την κουτάλα του. Πίσω του, το Πουλχερίδιον, ή μάλλον η μικρή κυρία Πουλχερία, έμεινε μια στιγμή ακίνητη κάτω απ’ την κάσα της εσωτερικής πόρτας. Μετά πέταξε ένα καμπανιστό ηχηρό γελάκι. «Ώστε η κυρία Θαΐδα δεν με κορόιδευε. Είναι αλήθεια. Επιστρέψατε!» Μετά έτρεξε και με αγκάλιασε σφιχτά.

Δεν είχε αλλάξει πολύ. Ήταν μόνο λίγο πιο όμορφη, μια ιδέα πιο μεστή, μία στάλα πιο τροφαντή από τότε. Με τράβηξε προς μια γυριστή εσωτερική σκάλα και ανεβήκαμε ως μια μικρή αίθουσα υποδοχής, άδεια εκείνη τη στιγμή. Καθίσαμε δίπλα δίπλα σ’ ένα ανάκλινδρο.

Η επαφή μαζί της έδιωξε κάπως τα κύματα της νύστας που μου επιτίθονταν. Όχι όμως και την άμεση επιθυμία για εξομολόγηση. Μόνο που αυτή τη φορά η εξομολόγησή μου θα είχε χρώμα ρόδινο και άρωμα έρωτα. 

Όμως αυτή τη στιγμή μιλούσε εκείνη: «Σ’ ευχαριστώ για τις επιστολές. Χάρη σ’ αυτές μπόρεσα να ταξιδέψω μαζί σου. Να βρεθώ σε αυτή την αξιοθαύμαστη Αθήνα που την ήξερα μόνο από τις νοσταλγικές ιστορίες της κυράς μου. Να ζήσω τις αρμυρές ναυτικές σου περιπέτειες. Αχ, υποσχέσου μου πως θα συνεχίσεις να μου γράφεις… ακόμη και εάν, όπως ελπίζω, τώρα θα τα λέμε κι από κοντά».

«Θα σου γράφω όσο θες, για ό, τι θες. Όποτε θέλεις». Έπνιξα ένα προδοτικό χασμουρητό και ξερόβηξα. «Η αλήθεια είναι πως δεν ήξερα ότι οι γραφές μου σου αρέσουν τόσο. Αν το ήξερα θα σου είχα ετοιμάσει μία σημερινή επιστολή. Αντί να στα πω, θα στα έγραφα».

«Εντάξει», γέλασε εκείνη. «Για σήμερα δεν πειράζει. Αν έχεις κάτι επείγον να μου πεις σε ακούω με όλη μου την προσοχή»

«Άκουσέ με λοιπόν μικρό μου Πουλχερίδιο. Μου άρεσες παλιά και μου αρέσεις και τώρα. Πολύ. Σού έγραψα για αυτά που συνέβησαν στην Αθήνα, – έστω, για τα περισσότερα∙ έχω υλικό και για άλλες γραπτές αφηγήσεις-  και έτσι ξέρεις ότι χειραφετήθηκα και ότι τώρα πια είμαι ελεύθερος κάτοικος της Αθήνας. Αλλάζω ζωή μικρό μου Πουλχερίδιο. Επομένως σε ρωτάω: θα ήθελες να με συντροφέψεις στη νέα μου αυτή ζωή; Θέλεις να γίνεις η γυναίκα μου;»

Χαμογέλασε. Γλυκά. «Τι περιμένεις να σου απαντήσω», μου είπε με μια δόση από το γνωστό της νάζι.

«Ελπίζω να μου πεις ναι. Φοβάμαι ότι θα μου πεις όχι. Τρέμω μήπως με αφήσεις χωρίς απάντηση», της απάντησα με όλη την χαχομική μου ειλικρίνεια.

«Δε θα το κάνω αυτό. Και θα είμαι και εγώ ευθεία και ανυπόκριτη μαζί σου. Περίμενα ότι κάτι θα μου ζητούσες. Υπέθετα ότι θα ήταν κάτι απλούστερο. Ας πούμε μια νύχτα μαζί μου. Δεν ξέρω τι θα σου απαντούσα τότε, αλλά τώρα χαίρομαι που δεν ήταν αυτό. Γιατί το αίτημά σου είναι ευγενέστερο και με τιμά. Έστω κι αν αυτό που μου ζητάς δεν εξαρτιέται  από μένα. Το ξέρεις πως εγώ δεν είμαι ελεύθερη. Ανήκω στη κυρά μου, τη Θαίδα. Χωρίς τη συγκατάθεσή της  δεν μπορώ να απομακρυνθώ δάκτυλο από κοντά της».

Την κοίταξα παραξενεμένος. Η γυναίκα που είχα απέναντί μου ήταν διαφορετική από το εύθυμο, πνευματώδες και ναζιάρικο κοράσιο που ήξερα. Είχε αλλάξει. Προς το καλύτερο. Τώρα ήταν μια γυναίκα που διάβαζε και που μπορούσε να εκφραστεί με άνεση. Μια γυναίκα με σύνεση, θα τολμούσα να πω.

Έπιασα και τα δυο της χέρια και τα έσφιξα

«Το θέμα της Θαίδας άφησέ το σε μένα, της είπα. Πες μου μονάχα τι επιθυμείς εσύ».

Την ένοιωσα να χαλαρώνει. Την είδα να χαμογελάει… καταφατικά! Ένα χαμόγελο που δεν πρόκειται να ξεχάσω.

Ούτε το αγκάλιασμά της, αμέσως μετά, θα ξεχάσω.

Ο μισός από εμένα απογειώθηκε σε σφαίρες ανώτερες και  ευδαιμονικές, ο άλλος μισός δέχτηκε πάλι ένα κύμα αδυσώπητης νύστας. Φοβήθηκα μήπως γίνω τελικά ρεζίλι. Προσπάθησα να συγκεντρωθώ και να αυτοελεγχθώ. Η Χαχόμα μου επέβαλε να είμαι ειλικρινής και επίσης να κοιμηθώ κατεπειγόντως.

«Όμορφή μου», της είπα και σηκώθηκα όρθιος παραπατώντας ελαφρά. «Δε ξέρω αν είμαι μαγεμένος από την παρουσία σου ή αν φταίνε τα μάγια που έκανα εγώ στον εαυτό μου προκειμένου να βρω το κουράγιο να σου μιλήσω. Όμως τώρα θα φύγω. Θα σε δω αύριο και θα πούμε πολλά.

Δε νομίζω ότι περίμενε να φύγω έτσι γρήγορα. Ωστόσο δεν παραπονέθηκε. Ίσως χρειαζόταν και εκείνη λίγο χρόνο με τον εαυτό της για να εσωτερικεύσει αυτά που συνέβαιναν. Περισσότερο μου ένευσε παρά μου είπε ¨ναι εντάξε黨. Άγγιξα τα χείλη της με τα δικά μου, έκανα μεταβολή σχεδόν σα να ήμουν νηφάλιος και έτρεξα προς την πίσω έξοδο. Το καινούργιο μου άλογο ήταν εκεί όπου το είχα αφήσει. Το πρόβλημα που απέμενε τώρα ήταν να καταφέρουμε να φτάσουμε πίσω, στο πανδοχείο.

(γράφει ο Ηλίας Κουτσούκος)

 …στον ύπνο όλα γίνονται

όπως στη καθημερινή ζωή

που  όλοι γύρω μου κοιμούνται

ή συμμετέχουν ύπουλα σφάζοντας τις ζωές των άλλων

που δεν τους φταίξαν τίποτα

Μουγγά κοριτσάκια με φυλάνε…

 Λουσμένος σε ιδρώτα κι αίμα

 νιώθω να χάνω αζιμούθια

μέσα σε όνειρα που ασύδοτα γυρνάνε

στου  κεφαλιού  τις ασυνάρτητες στοές.

Τότε  σαν από θαύμα εμφανίζονται τούτα τα κοριτσάκια

κρατούν μακριά σπαθιά και κοφτερά μαχαίρια

φτιάχνουν τετράγωνα ή μπαίνουνε  σε ινδική γραμμή

κι ορμούν όλα μαζί καρφώνοντας διαβιβαστές στη πλάτη

βγάζουν εικόνες ήττας που ήταν φυλαγμένες

 μέσα σε  ορύγματα νευρώνων

μου ανασκολοπίζουνε  παλιές αγάπες

βγάζουν τα μάτια  από βλέμματα που δήθεν με ποθήσαν

είναι απίστευτα σκληρά σε ικεσίες

όλων των καθωσπρέπει της παλιάς σχολής

στριφογυρίζουν τα σπαθιά τους στις πληγές

έτσι να ξεριζώσουνε  το σκάλπ  της γοητείας

που την κρεμούν στη μαύρη ζώνη τους μετά.

Κάποια στιγμή τούτο το μακελειό θέλω να σταματήσω

φωνάζοντας στην αρχηγό τους που δεν μοιάζει

πάνω από 12 να είναι

«αμάν κορίτσι μου αμάν, φτάνει ετούτος ο χαμός.»

Τότε εκείνη έρχεται και βλέπω ιδρωμένο

όλο το προσωπάκι

 πάνω απ τα μουγγά  χειλάκια  της

μα έχει ένα βλέμμα σαν να λέει άγρια

«κάτσε στην άκρη κι άσε μας στην αποστολή μας

να κάνουμε ότι ξέρουμε, να σε φυλάμε δηλαδή»

και τι να κάνω ρε παιδιά

στην άκρη του Σφαγείου κάθομαι

και το βουλώνω…

Όταν τελειώσουν με το μακελειό -τα βλέπω-

πάνε και κάθονται στο φράχτη των ονείρων μέσα μου

κουνάν τα πόδια τους, μαζεύουν τα πεσμένα τους καλτσάκια

και βάζουν σάλιο στις πληγές πούχουν τα γόνατα τους…

(από τον Ηλία Κουτσούκο)

Μέλος Λέσχης του Τίποτα…

Είμαι μέλος της Λέσχης

Του ¨ΤΙΠΟΤΑ¨

Βρισκόμαστε σε Café  και λέμε εξυπνάδες

Δηλαδή ‘η γυναίκα μου δεν μαγείρεψε..’

κι η απάντηση ‘στείλε την στη μάνα της’

ή ‘μου μίλησε άσχημα ο γιος μου’

κι η απάντηση ‘βρίσε του τον πατέρα,

σίγουρα δεν  είσαι εσύ..’

Μαζευόμαστε και λέμε

πως οι πολιτικοί πρέπει να πεθάνουν

γιατί άφησαν τους Τραπεζίτες να τους καβαλούν

και μετά ένας θυμάται πως ήταν ιππέας

κι ένας άλλος πως ήταν σύμβουλος

κι ένας τρίτος, πως η κόρη του δουλεύει

σε εταιρία εισπράξεων και τηλεφωνεί

για πέντε κατοστάρικα και τρομάζει χρεωμένους…

Γενικά θέλουμε να γελάσουμε

και δεν μπορούμε αβίαστα

άρα κάποιος πρέπει να μας βιάσει

‘κι άλλο..’ ρωτάει ο άλλος

Κι ένας άλλος συμπληρώνει

‘να ντυθούμε γυναίκες και να πάμε στην Ινδία’

.

Δεν πιστεύουμε στον  Θεό, στον  διαρκή έρωτα,

στις συνωμοσίες, στις Στοές, στη γιόγκα

Δεν πιστεύουμε στη γιατρειά, στον Παράδεισο

στην αιώνια ζωή και μερικοί πιστεύουν

πως δεν υπάρχουμε καν στ’ αλήθεια

αλλά πως βρισκόμαστε μια φορά τη βδομάδα

από συνήθεια που όταν τη συνηθίσεις

είναι πιο δυνατή απ’ τη δύναμη της συνήθειας…

.

Μερικές φορές ένας από μας λέει

πως έχουμε γίνει αόρατοι

και τότε του δείχνουμε -ξέρετε τι-

κι αυτός απαντάει ‘δεν βλέπω τίποτα,

γιατί είναι αόρατα…’

Ξεκινήσαμε κάπου είκοσι μέλη

και κάθε χρόνο χάνουμε κι έναν

κι αυτό γιατί τουλάχιστον

έχουμε καταλάβει την αφαίρεση

ως μια μοιραία πράξη πρόσθεσης

 στη συνέχεια του κόσμου….

Μέρος 8^ο Κεφάλαιο ένατο: Όπου  ο Εύελπις συναντά τον Ευμένη τον Καρδιανό.

Προτίμησα να δω τον Ευμένη στο κτίσμα που του έχει αποδοθεί ως προσωπικό κατάλυμα και όχι στο στρατόπεδο. Όσο και αν, όπως με έχει διαβεβαιώσει ο Άρπαλος, δεν έχει εκδοθεί εντολή να συλληφθώ,  δεν θα ήθελα να εμφανιστώ ανάμεσα σε συναδέλφους και φίλους (ή και κακόβουλους αντιπάλους) πριν μάθω πώς ακριβώς έχει η κατάσταση αυτήν τη στιγμή.

Ήταν ένα μικρό αλλά καλά φρουρούμενο οίκημα στο κέντρο της πόλης∙ προφανώς επιλογή του ίδιου του Καρδιανού, μια που ήταν αυτός -ως επικεφαλής της επιμελητείας- ο αρμόδιος για τη παροχή όλων των απαραίτητων, τόσο για την εκάστοτε διαμονή, όσο και για την προώθηση της στρατιάς παραπέρα.

Ο Ευμένης μου χαμογέλασε και έσφιξε τα δυο μου χέρια. Είχα τρία χρόνια να τον δω. Η συμπεριφορά του ήταν πάντοτε ευγενική και τα μάτια του εξακολουθούσαν να είναι σπινθηροβόλα, αν και το πρόσωπό του ήταν ασυνήθιστα σκυθρωπό και θα μπορούσε να αριθμήσει κανείς πάνω του τις καινούργιες ρυτίδες.

«Χαίρομαι που σε βλέπω Μεγαρέα, αν και ξέρω πως ο Καλλισθένης δεν θα ήθελε να επιστρέψεις στο μέτωπο. Μάλλον θα προτιμούσε να απομακρυνθείς για όσο διάστημα ο ίδιος είναι κατηγορούμενος.  Όταν πρόκειται για τέτοιου είδους κατηγορίες κανείς δε ξέρει ως ποιον μπορούν να φτάσουν».

Η φωνή του έγινε εμπιστευτική: «Δε σου κρύβω μάλιστα ότι, όταν έμαθα τη σύλληψη του Ολύνθιου, λόγω της φιλίας και της αλληλοκατανόησης που υπάρχει μεταξύ μας, σκέφτηκα ότι όπου να ‘ναι θα ερχόταν η σειρά μου.  Κι ας είναι γνωστό ότι, εάν όχι ¨Ηφαιστίωνας¨, που πάει να πει λάτρης του Αλέξανδρου προσωπικά,  μπορώ άνετα να θεωρηθώ ¨Κρατερός¨ δηλαδή απόλυτα πιστός στον επικεφαλής βασιλέα, όποιος και αν κατέχει νόμιμα αυτή τη θέση.

Ωστόσο, φαίνεται πως οι συνωμότες -γιατί συνωμότες όντως υπάρχουν- προτιμούν, τουλάχιστον για την ώρα, να απαλλαγούν κυρίως από τον Ολύνθιο και δε θέλουν να ανοίξουν άλλα παράλληλα μέτωπα».

Σκέφτηκα να του πω ότι κατά τη διάρκεια του ταξιδιού είχα διαπιστώσει ότι οι περί ων ο λόγος συνωμότες έχουν ευρύτερους στόχους, αλλά το άφησα για αργότερα. Αυτή την στιγμή ήθελα να μάθω πιο επείγοντα πράγματα.

«Πώς είναι τώρα ο Καλλισθένης;» ρώτησα, ενώ ταυτόχρονα, υπακούοντας σε ένα του νεύμα κάθισα στην πολυθρόνα απέναντι απ’ το γραφείο του.

«Μετά τη σύλληψη  κατάφερα να τον δω δύο φορές. Μου είπε ότι είχε διαισθανθεί τους κινδύνους και τις απειλές που γίνονταν όλο και εντονότερες, αλλά δεν είχε ποτέ φανταστεί ότι θα τον ενέπλεκαν σε μια ιστορία συνωμοσίας με άξονα τους νεαρούς του μαθητές. Μου είπε εντούτοις, ότι πριν τον συλλάβουν ως εμπνευστή της ανταρσίας, είχε αρχίσει να ερευνά την υπόθεση, ανήσυχος για τις φήμες που ήδη κυκλοφορούσαν για υποτιθέμενη ανυπακοή των νέων».

«Η υγεία του;»

«Εάν ανησυχείς για τα παλιά του τραύματα, είναι εντάξει∙ έχουν οριστικά επουλωθεί. Ωστόσο, οι εναντίον του παράλογες κατηγορίες, ο περιορισμός της ελευθερίας του και κυρίως η θανάτωση των αγαπημένων του μαθητών, είναι φανερό ότι του στοιχίζουν., Όπως θα έλεγε και ο μεγάλος Ιπποκράτης, η ισορροπία των τεσσάρων στοιχείων και των συνεπαγόμενων  ¨χυμών¨, έχει διαταραχθεί. Προφανώς το ¨πνεύμα¨, που θα έπρεπε να τα συντονίζει όλα αυτά, έχει πληγεί από την αιχμαλωσία. Με άλλα λόγια, δεν είναι πια τόσο ήρεμος ούτε τόσο πράος όσο ήταν  παλιότερα».   

Σηκώθηκα όρθιος για να υπογραμμίσω αυτά που θα πω: «Ήρθα για να καταθέσω υπέρ του Καλλισθένη. Αλλά θα ήθελα πρωτύτερα να τον συναντήσω και να μιλήσω μαζί του».

«Πριν από τι;»

«Μα, πριν από τη δίκη…»

«Δεν έχει οριστεί καμιά δίκη για τον Καλλισθένη. Άλλωστε δεν υπάρχει κάποιος θεσμός που να καλύπτει την περίπτωσή του. Δεν είναι Μακεδόνας, άρα δεν εμπίπτει στις δικαστικές αρμοδιότητες της Συνέλευσης των Μακεδόνων. Οι τυχόν πανελλήνιες αρμοδιότητες του Συνέδριου της Κορίνθου έχουν συνολικά λήξει και αυτό έχει επισήμως διακηρυχθεί, αλλά, ακόμη και εάν ίσχυαν, η κατακτημένη από τον Φίλιππο Όλυνθος  δεν είναι σε θέση να καλύψει τους πολίτες της με εγγυήσεις δικαστικού χαρακτήρα».

Κάθισα και πάλι στην πολυθρόνα.

«Άρα;»

«Άρα τα πράγματα είναι -δυστυχώς- απλούστερα: Ο Καλλισθένης θα ανακριθεί – λάβε υπ’ όψιν ότι για τις κατηγορίες που τον βαραίνουν προβλέπεται και η χρήση βασανιστηρίων- λάβε επίσης υπ’ όψιν σου ότι οι υποτιθέμενοι κατήγοροι, οι βασιλικοί παίδες, δεν ζουν πια, επομένως δεν μπορεί να γίνει αντιπαράθεση κατηγόρων και υπεράσπισης.  Εάν ομολογήσει θα θανατωθεί, όπως οι νεαροί ακόλουθοι, εάν αρνηθεί την ενοχή του, αλλά δεν είναι αρκετά πειστικός, θα θανατωθεί επίσης. Εάν τα καταφέρει και πείσει τους ανακριτές για την αθωότητά του, τότε όλα εξαρτώνται από τον στενό κύκλο του Αλέξανδρου».

«Αυτή η ανάκριση έχει ήδη αρχίσει;»

«Όχι. Για δύο λόγους: Έναν που τον γνωρίζω και έναν που τον υποθέτω.

Ο πρώτος λόγος είναι ότι βρισκόμαστε στην παραμονή μιας νέας εξόρμησης. Αυτή τη φορά προς τον σχεδόν άγνωστο και μυστηριώδη κόσμο των Ινδών. Γι αυτούς, τους Ινδούς, ξέρουμε πολύ λιγότερα πράγματα από όσα γνωρίζαμε για τους Αχαιμενίδες πριν ξεκινήσει η εκστρατεία. Υπήρξε λοιπόν κάποιος στο συμβούλιο των  εταίρων που υποστήριξε ότι από τη στιγμή που η εισβολή στις χώρες των Ινδών αποφασίστηκε,  πρέπει όλη μας η προσοχή και όλες μας οι δραστηριότητες, χωρίς περισπασμούς από ¨εσωτερικά¨ θέματα και αντιδικίες, να στραφούν προς την προετοιμασία της εφόρμησης. Αρχίζοντας από το κοσκίνισμα των πληροφοριών που ήδη έχουμε και την λεπτομερή λογιστική προετοιμασία. Αυτός ο κάποιος ήμουν εγώ. Και είμαι πεισμένος πως, ούτως ή άλλως, έχω δίκιο.

Ο άλλος λόγος που η ανάκριση καθυστερεί θεωρώ πως έχει σχέση με τον Αριστοτέλη. Ξέρω πως ο ίδιος ο Αλέξανδρος φρόντισε να τον πληροφορήσει για όσα συμβαίνουν και τώρα περιμένει τις αντιδράσεις του. Πιστεύω ότι η άφιξη της απάντησης του Δάσκαλου, αν δεν έχει ήδη συμβεί, είναι θέμα ημερών. Λέγεται πάντως ότι ο Σταγειρίτης, αμέσως μόλις έμαθε ότι ο Καλλισθένης βρισκόταν σε δυσμένεια, έστειλε μια πρώτη επιστολή στον Αλέξανδρο, αλλά κανείς δεν φαίνεται να έμαθε το ακριβές περιεχόμενό της».

«Αυτή η επιστολή στάλθηκε πριν φύγω από την Αθήνα, αμέσως μόλις έφτασαν τα πρώτα ανησυχητικά νέα. Ο Αριστοτέλης, από ό, τι ο ίδιος μου είπε, έγραφε πως έχει απόλυτη εμπιστοσύνη στον Καλλισθένη και η λογικότερη από τις δυνατές υποθέσεις για την περίπτωσή του είναι ότι κάποιοι τον συκοφαντούν επιδιώκοντας ίδια οφέλη».

«Φαίνεται πως αυτά δεν άρκεσαν. Σε κάθε περίπτωση, ο Αλέξανδρος διστάζει να προχωρήσει στην παραδειγματική ¨τιμωρία¨ του Ολύνθιου, χωρίς να έχει πρώτα πείσει τον Αριστοτέλη για την αναγκαιότητά της. Εάν θέλεις την προσωπική μου άποψη, είμαι σίγουρος ότι ο Δάσκαλος θα υπερασπιστεί σθεναρά τον μαθητή και συγγενή του. Ελπίζω και εύχομαι η γνώμη του να είναι ακόμη σημαντική για τον Αλέξανδρο. Όμως…»

«Όμως;»

«Όμως πρέπει να σου πω ότι κυκλοφορούν φήμες που κάνουν λόγο για ευρύτερη συνωμοσία κατά του Αλέξανδρου. Όσο κι αν σου φανεί υπερβολικό, αν όχι γελοίο, λένε πως σ’ αυτήν είναι ανακατεμένος και ο ίδιος ο Αριστοτέλης. Θα καταφέρουν άραγε να επηρεάσουν με αυτό τον τρόπο τον Βασιλιά; Ειλικρινά δε ξέρω. Εκείνο που ξέρω είναι πως πρέπει να κάνουμε ό, τι μπορούμε για να αποφύγουμε τις επώδυνες επιπτώσεις αυτών των γελοίων φημών».

«Θα μου φαίνονταν πράγματι υπερβολικά όλα αυτά» του απάντησα, «αν εγώ κι οι συνοδοί μου, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού δεν είχαμε υποστεί περιπέτειες που επιβεβαιώνουν πως κάποιοι -τι κάποιοι, μάλλον οι γνωστοί και μη εξαιρετέοι: ο Ανάξαρχος και η παρέα του – όχι απλώς διαδίδουν, αλλά και ¨κατασκευάζουν¨ τις εκδοχές που τους βολεύουν».

Αφηγήθηκα στον Ευμένη τα βασικά σημεία της υπόθεσης με την ¨οπλή του αλόγου¨ και το ¨Ύδωρ της Στυγός¨, καθώς και την προσπάθεια να μας απαγάγουν στην Τύρο. Ένα χαμόγελο έδωσε πάλι λάμψη στο κουρασμένο του πρόσωπο. 

«Ελπίζω σύντομα όλα να ηρεμήσουν και η νέα εξόρμηση να έχει αίσια έκβαση. Έτσι, αμέσως μετά θα μπορέσουμε να καταγγείλουμε και να εξαρθρώσουμε αυτή τη συνωμοσία».

«Εν τω μεταξύ όμως πρέπει να σώσουμε τον Καλλισθένη».

 Μου έριξε ένα διερευνητικό βλέμμα, σα να ήθελε να μαντέψει ως που σκόπευα να φτάσω.

«Θα κάνουμε ο, τι μπορούμε» είπε.

(γράφει ο Νίκος Μοσχοβάκος)

ΑΝΑΖΗΤΟΥΣΑΝ

Δεν είχαν και πολλά

να πουν οι δυο τους.

Κείνη εταίρα άλλοτε ερωμένη

ποιητών, γλυπτών, ρητόρων, λιθοξόων

αλλά και χορηγών του Δήμου

αυτός στρατηγός από τους ήσσονες

χωρίς πολλών μαχών παρελθόν

με μια λαβωματιά μόνο στον ώμο

από ξίφος πελταστού σε αψιμαχία.

Ναι! Δεν είχαν και πολλά να πουν

κορεσμένοι από μνήμες

αναζητούσαν πάντως μια λέξη

αυτήν που θ’ άνοιγε της ηδονής την πόρτα

έστω και σαν ψευδαίσθηση

ακόμα και σαν πάθος στιλβωμένο

για να τους δώσει αφορμή δικαιολογίας

πώς δεν έχουν ευθύνη

που η νιότη τους πέρασε πια

όπως συμβαίνει σ’ όλους.

Αναζητούσαν μια λέξη αποφασιστική

κάτι σαν κώδωνα εγρήγορσης

για να εκπορθήσουν τα τείχη του χρόνου

μέσα στης συνεύρεσης την πανδαισία.

Δεν είχαν και πολλά

να πουν οι δυο τους.

(γράφει ο Νίκος Μοσχοβάκος)

ΤΟ ΠΑΡΑΠΟΝΟ

Οι λέξεις πέταξαν μακριά

η κυψέλη έμεινε κενή από μέλισσες

το μέλι ελάχιστο πια

ο ήλιος καίει όσο ποτέ

ήχοι, μόνο ήχοι ασύμμετροι

βόμβοι από άκακα ζωύφια

ενώ μικρές σαλαμάνδρες

σέρνονται γεμάτες αλαζονεία

στα μονοπάτια του μυαλού μου.

Το ποίημα μένει άδειο

το μέλι ελάχιστο πια

οι λέξεις πέταξαν μακριά.

(από τον Νίκο Μοσχοβάκο)

ΒΑΒΥΛΩΝΙΟΙ ΙΠΠΕΙΣ

Τις μεσημβρινές ώρες της κοινής ησυχίας

που συνήθως όλοι αναπαύονται

αλλά κι εγώ αυτοσυγκεντρώνομαι

και προσπαθώ να ηρεμήσω

εφορμούν εντός μου Βαβυλώνιοι ιππείς

επίδοξοι κατακτητές

ενίοτε και Χετταίοι πεζοναύτες

με σκοπό να καταλάβουν

τον κακοτράχαλο τόπο της σιωπής μου

πιστεύοντας ότι θα με πτοήσουν

με τις ουρανομήκεις ιαχές τους.

Μου στερούν βέβαια

την χαλαρή πρόσβαση στην ουδετερότητα

όμως εγώ απολαμβάνω πού ακριβώς τότε

καταφθάνει και ο Σαλβαντόρ Νταλί

για να απεικονίσει τα ασαφή σχήματα

μοναχικών αποτραβηγμένων εραστών

ακούγοντας ταυτόχρονα Recuerdos de la Alhambra

χωρίς αισθηματικές επιφυλάξεις.

Ωσότου κάποια στιγμή ακούγονται

έξω στον δρόμο οι πρώτες φωνές

των παιδιών που κλωτσούν τη μπάλα τους

με δύναμη πάνω στους τοίχους

τερματίζοντας έτσι άδοξα

την ώρα της κοινής ησυχίας

τερματίζοντας χωρίς δισταγμό

το αδιέξοδο του ποιήματος.

Κεφάλαιο όγδοο: Βάκτρα.

 Όπου ο Εύελπις συναντά την Θαίδα και μαθαίνει περισσότερα για την υπόθεση της συνωμοσίας των βασιλικών παίδων.

Έκρινα πως ο πρώτος που θα έπρεπε να συναντήσω στα Βάκτρα ήταν ο Ευμένης ο Καρδιανός. Βέβαια, ο ενδότερος εαυτός μου δεν έπαυε να ρωτάει πότε θα συναντηθώ με την Θαΐδα. Του απάντησα ότι θα άφηνα αυτόν, τον ¨εσώτερο¨, να αποφασίσει πότε θα την δω. Μιλάω για τον εαυτό τον οποίο, σύμφωνα με τον αείμνηστο δάσκαλο Σωκράτη, καλό είναι να ανιχνεύουμε και να γνωρίζουμε γιατί συνήθως ξέρει πιο πολλά και ίσως πιο γνήσια από τον άλλον, εκείνον τον καλλωπισμένο και εξωραϊσμένο εαυτό που παρουσιάζουμε συνήθως στους άλλους. Γεγονός είναι πάντως ότι είχα ζητήσει από τον Άρπαλο να ειδοποιήσει με τρόπο διακριτικό και ασφαλή, τόσο τον Ευμένη, όσο και την Θαΐδα για την επικείμενη άφιξή μου. Φτάνοντας στη πρωτεύουσα της Βακτριανής, αποφάσισα να συναντήσω πρώτα εκείνη.

Τα Βάκτρα βρίσκονται στο τέλος μιας διαδρομής που δεν είχα διανύσει άλλη φορά στο παρελθόν. Λέω για τη διαδρομή που αρχίζει στην Περσέπολη, και φτάνει ίσαμε εδώ. Ό, τι ήξερα για αυτόν τον μακρύ και πολύπλοκο δρόμο, μού ήταν γνωστό μόνο από αφηγήσεις τρίτων. Αντίθετα οι δύο σωματοφύλακες του Άρπαλου που μας συνόδευαν έδειχναν να τον ξέρουν αρκετά καλά και αποδείχτηκαν εξαιρετικά χρήσιμοι οδηγοί.   

Έτσι η πορεία μας στις ανατολικές παρειές του Ζάγκρου μέχρι τα Εκβάτανα, -πρωτεύουσα της Μηδίας και εντυπωσιακή πόλη με αλλεπάλληλα χρωματιστά τείχη- ήταν σχετικά ομαλή.  Μετά συνεχίσαμε πάνω στα χνάρια της προελαύνουσας στρατιάς, για να είμαστε σίγουροι ότι δεν θα βρεθούμε σε τόπους μη κατακτημένους και σε περιβάλλον ανεξέλεγκτο.  Αντιμετωπίσαμε όλων των ειδών τις δυσκολίες: έρημες και άνυδρες περιοχές, δύσβατους ποταμούς, χιονοσκεπή ορεινά περάσματα, όμως ξέραμε -και δε διαψευστήκαμε- ότι ανά τακτά διαστήματα θα συναντούσαμε τις εγκατεστημένες φρουρές και τους σταθμούς επικοινωνίας και ανεφοδιασμού που ήταν απαραίτητοι για τη σύνδεση των στρατευμάτων με τα μετόπισθεν και τη διατήρηση της ζωτικής κυκλοφορίας στις νεοκατακτημένες περιοχές.

Τα Βάκτρα, όπου ήταν εγκατεστημένο αυτή την περίοδο το κέντρο των επιχειρήσεων της στρατιάς, ανταγωνίζονταν σε ιστορική διάρκεια και μεγαλείο πόλεις όπως η Βαβυλώνα ή τα Εκβάτανα. Αυτό τουλάχιστον υποστήριζαν οι γηγενείς. Η πρωτεύουσα της Βακτριανής είναι η πόλη που είχε επιλέξει ο Βήσσος -παλιός σατράπης της περιοχής- για να αναγορευτεί αυτοκράτορας, αλλά δε του βγήκε σε καλό∙ ήταν επίσης η πόλη όπου ο Αλέξανδρος είχε, πρόσφατα, παντρευτεί με την Ρωξάνη, την πριγκίπισσα από την γειτονική ακραία Σογδιανή. Είναι μια πόλη αλλιώτικη από τις άλλες που συναντήσαμε κατά την προέλαση.  Κάποιοι ντόπιοι ισχυρίζονται ότι μοιάζει περισσότερο με τις πόλεις της γειτονικής Ινδίας παρά με τις πόλεις των άλλων ιρανικών σατραπειών.  Καθώς το άλογό μου τριπόδιζε στα στενά σοκάκια  ένοιωσα μια πνοή μυστηρίου ανακατεμένη με τα αρώματα εξωτικών ανθόκηπων να μου αγγίζει το πρόσωπο.

Το κτίριο όπου είχε εγκατασταθεί η Θαίδα ήταν πολυτελές, σχεδιασμένο με ανατολίτικες καμπύλες και περίτεχνα αψιδωτά τόξα. Είχε ακόμη χαρακτηριστικές εσωτερικές θολωτές στοές και αυλές περίκλειστες και φροντισμένες.

Σε μια τέτοια αυλή μου υπόδειξαν να την περιμένω. Δεν μπορώ να πω αν περίμενα πολύ ή λίγο. Πάντως εκείνη φάνηκε σε μια στιγμή μπροστά μου, ντυμένη παράξενα, καλυμμένη με αλλεπάλληλα διάφανα πέπλα,  υποθέτω με τον τρόπο που συνηθίζεται σε αυτά τα μέρη.

Πήρα όσες απανωτές ανάσες μπορούσα για να απομακρύνω τα κύματα του αισθησιασμού που, πέρα από όλα τα άλλα ανάκατα συναισθήματα, ένοιωσα να με κυριεύουν.

.

«Να λοιπόν που είναι αλήθεια: Υπάρχει κάποιος που για χάρη του έκανες αυτό το δύσκολο ταξίδι! Και αυτός ο κάποιος δεν είμαι εγώ», είπε και με αγκάλιασε.

Είχε περάσει από το μυαλό μου να παραστήσω τον απομακρυσμένο. Θιγμένος αλλά ευγενικός. ¨Αποστασιοποιημένος¨ έτσι ώστε να τα καταφέρω να φύγω από κοντά της με αξιοπρέπεια όταν θα μου το ζητήσει και πάλι. Δεν τα κατάφερα. Την έσφιξα, ίσως παραπάνω από όσο άντεχε. Με απομάκρυνε απαλά.   

Άλλαξα γνώμη: Αυτή τη φορά είπα να είμαι ευθύς και άμεσος. Να μην αφήσω τις αμφιβολίες, που ένιωθα και πάλι να με περιζώνουν, να με εξαντλήσουν. Όχι χωρίς να ξέρω την άποψή της. Έπειτα θα μπορούσα να αφιερωθώ στη σωτηρία του Καλλισθένη απερίσπαστος.

«Αυτή τη φορά, όταν όλα τα άλλα τελειώσουν, θα έρθεις μαζί μου στην Αθήνα;» τη ρώτησα.

Δεν έδειξε έκπληξη.

Κατέβασε τα βλέφαρα σκεπάζοντας τα λαμπερά της μάτια.

Νομίζω ότι ψιθύρισε «Δεν ξέρω». Μετά πιο δυνατά είπε: «Μάλλον όχι» και καθώς εγώ προσπαθούσα να καταλάβω τις πραγματικές της προθέσεις, όσο αυτό ήταν εφικτό, συνέχισε:

 «Το πιο σημαντικό για μένα είναι να τα καταφέρουμε έτσι ώστε, όταν αυτή η ιστορία ολοκληρωθεί, εσύ να είσαι σώος και ασφαλής. Ελπίζω και ο προϊστάμενος και φίλος σου, ο Ολύνθιος. Να είναι επίσης σώο κάτι ακόμη, που ξέρω πως είναι για σένα σημαντικό, γιατί ανήκει -μου το ‘χεις πει εσύ ο ίδιος- στα ιδεώδη με τα οποία ανατράφηκες: Η ενότητα και η αλληλοκατανόηση ανάμεσα σε όλους τους Έλληνες».  

Έπιασα το πηγούνι της και το ανασήκωσα ελαφρά. Κοίταξα τα μάτια της προσπαθώντας να καταλάβω περισσότερα από όσα μου έλεγε.

«Πιστεύω κι εγώ σε αυτό το ιδεώδες» μου είπε. «Όπως πιστεύω και σε σένα. Αν δεν ήταν έτσι, δε θα σου έγραφα.   Θα σε άφηνα απερίσπαστο στην αθηναϊκή σου ζωή. Κι ας μην είχα τη χαρά να σε ξαναδώ. Έστω για λίγο».

Πείστηκα πως δεν θα μπορούσα να αποκρυπτογραφήσω τα βαθύτερα αισθήματά της. Τουλάχιστον όχι άμεσα, όχι εκείνη τη στιγμή και όχι με ρητό τρόπο.

Αναστέναξα. Πήρα το χέρι της στο δικό μου και καθίσαμε σε ένα πέτρινο παγκάκι δίπλα στο περίτεχνα διακοσμημένο πηγάδι της αυλής.

«Πες μου λοιπόν τι ακριβώς συνέβη», της είπα.

Μου αφηγήθηκε όσα κυκλοφορούσαν και όσα η ίδια είχε καταφέρει να μάθει σχετικά με την ανταρσία των νεαρών βασιλικών ακολούθων.

Σύμφωνα με την διήγησή της, εκείνος που ξεκίνησε όλη αυτή την ιστορία ήταν ο Ερμόλαος ο γιος του Σώπολι. Ένα όμορφο, αλλά και ανήσυχο παιδί, διευκρίνισε η Θαίδα, από εκείνα που θέλουν να διακριθούν και που δείχνουν από νωρίς ενδιαφέρον για τα κοινά. Ο πατέρας του, ένας επαρχιώτης μακεδόνας άρχοντας στενά δεμένος με τον Φίλιππο, έχει λάβει μέρος σε μάχες και σε διπλωματικές αποστολές, αλλά δεν είχε, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, πάρει δημόσια θέση για τα επίμαχα θέματα που δημιουργούν τριβές στην Αυλή.

Ο Ερμόλαος όμως, όπως και αρκετοί από τους βασιλικούς παίδες[1],  φαίνεται πως απορροφούσε σαν σφουγγάρι τα αισθήματα δυσαρέσκειας που   παρουσιάστηκαν ανάμεσα σε ορισμένους από τους πιο παλιούς μακεδόνες στρατιωτικούς. Προφανώς δεν είναι τυχαίο ότι οι γονείς αυτών των νεαρών ακολούθων ανήκουν στη γενιά του Φιλίππου, που αισθάνεται τώρα ¨παραγκωνισμένη¨ σε σύγκριση με τους εταίρους της στενής βασιλικής συντροφιάς.

 Έτσι η σχέση του Ερμόλαου με τον άνακτα άρχισε πλέον να χαρακτηρίζεται από αμφιθυμία: από τη μία ακραίος θαυμασμός για τον ανίκητο στρατηλάτη και από την άλλη αμφισβήτηση του ηγέτη που αρνιόταν ξαφνικά να είναι πρώτος ανάμεσα σε ίσους και επιθυμούσε να ανακηρυχτεί Θεός!

Το κακό πρωτοεκδηλώθηκε κατά τη διάρκεια μιας κυνηγετικής εξόρμησης. Το κυνήγι σε αυτή την περίπτωση δεν είναι βέβαια αναζήτηση τροφής, αλλά παιχνίδι έφιππης αναψυχής και ομαδικό άθλημα με κανόνες.  Συνήθως τα όπλα της άγρας ήταν δόρατα, δεδομένου ότι οι έλληνες δεν εκτιμούν ιδιαίτερα τα εκήβολα όπλα, όμως, η επαφή με τους Σκύθες πολεμιστές εκείνη την περίοδο και ο αξιοθαύμαστος τρόπος με τον οποίο αυτοί καταφέρνουν να χρησιμοποιούν το τόξο έφιπποι, είχε εξάψει το ενδιαφέρον για το όπλο αυτό. Έτσι, εκείνη τη φορά, το κυνήγι γινόταν με τη χρήση τόξων. Τα θηράματα λοιπόν  κυκλώνονται και η τιμή της στόχευσης και της καταβολής του σημαντικότερου ζώου ανήκει, με βάση τα ισχύοντα έθιμα, στον άνακτα.

Εκείνη τη φορά το πιο σπουδαίο θήραμα ήταν ένας μεγαλόσωμος αγριόχοιρος. Ο Αλέξανδρος όμως είχε μείνει πιο πίσω, κουβεντιάζοντας με τον Ηφαιστίωνα και τον Ευμένη για κάποιες εκκρεμότητες στον ανεφοδιασμό της στρατιάς. Όταν του είπαν ότι τα θηράματα είχαν εντοπιστεί και του τα έδειξαν κυκλωμένα εκεί παρακάτω,  χαμογέλασε,  ζήτησε να του δώσουν ένα τόξο, το πήρε, και ενώ τέντωνε τη χορδή σημαδεύοντας από μακριά το θηρίο, το είδε να διπλώνεται και να καταρρέει. Ένα άλλο βέλος ήταν καρφωμένο στα πλευρά του.

Ο Αλέξανδρος και η συντροφιά του στράφηκαν προς μια ομάδα νεαρών ιππέων που πανηγύριζε με ιαχές την επιτυχία. Ένας από αυτούς είχε σηκώσει ψηλά το τόξο του και το κουνούσε θριαμβευτικά.

Ήταν ο Ερμόλαος. Όταν είδε την έφιππη ηγετική ομάδα να πλησιάζει, με τον Αλέξανδρο να κρατάει ακόμη στο χέρι του το τόξο και το αχρησιμοποίητο βέλος, ακινητοποιήθηκε και χλόμιασε.

¨Νόμισα πως δεν ήσουν εδώ¨ ψέλλισε.

Η έκφραση στο πρόσωπο του βασιλιά ήταν σκληρή.

¨Θα έπρεπε ίσως να σε συγχαρώ για την ευστοχία, αν και από τόσο κοντά δεν πρέπει να ήταν ιδιαίτερα δύσκολο. Όμως παρέβης τους κανονισμούς. Μη ξεχνάς πως είσαι ακόλουθος και όχι προπορευόμενος. Γι αυτό ο Ηφαιστίωνας θα αναλάβει να εφαρμόσει ό, τι προβλέπεται για αυτές τις περιπτώσεις¨.

Για αυτή την περίπτωση η ποινή που μνημονεύεται είναι η δημόσια μαστίγωση. Ο Ηφαιστίωνας διάταξε τον απείθαρχο παίδα να κατεβεί από το άλογό του και έδωσε εντολή σε έναν ρωμαλέο δούλο να εκτελέσει την τιμωρία επί τόπου, αμέσως.

Τον Ερμόλαο πόνεσε περισσότερο ο δημόσιος εξευτελισμός, παρά οι δυνατές βουρδουλιές του δούλου.

Από εκείνη την ημέρα ο νεαρός ακόλουθος συγχώνευσε τις αντιρρήσεις και τις κριτικές για την πολιτική του βασιλιά με το προσωπικό του πάθος για εκδίκηση. Αισθάνθηκε ότι θα μπορούσε να είναι εκείνος που θα εξασφάλιζε μια σωτήρια αλλαγή πολιτικής, σύμφωνη με τα όσα πρέσβευαν οι παλιοί και, ταυτόχρονα, εκείνος που θα τιμωρούσε όσους, η μάλλον αυτόν  που τον προσέβαλε θανάσιμα. Πάντως δεν έκρυβε τη δυσθυμία του και έτσι υπήρξαν διάφοροι (ειλικρινείς και μη) που τον πλησίασαν για να τον διαβεβαιώσουν πως συμφωνούν μαζί του και πως είναι καιρός οι Μακεδόνες ευπατρίδες να διεκδικήσουν και πάλι την άσκηση των πατρογονικών δικαιωμάτων τους απέναντι σε έναν βασιλιά που έδειχνε τάσεις ¨θεοποιημένης¨ μονοκρατορίας.

Παρακινημένος και από αυτές τις προτροπές ο Ερμόλαος αποφάσισε να οργανώσει το φόνο του Αλέξανδρου. Στην πρόθεσή του αυτή μύησε ορισμένους από τους συνομήλικους φίλους του, γόνους σημαντικών οίκων, όπως τον Σώστρατο τον γιο του Αμύντα, τον Αντίπατρο, που ο πατέρας του ο Ασκληπιόδωρος είχε παλιότερα υπηρετήσει ως διοικητής στη Συρία,  τον Φιλώτα, γιο του Κάρση από τη Θράκη, τον Επιμένη, γιο του Αρσαίου και τον Αντικλή, γιο του Θεόκριτου.  Αποφάσισαν να θανατώσουν τον Αλέξανδρο την ώρα που θα κοιμόταν, όταν υπεύθυνος για την φύλαξή του θα ήταν ο Αντίπατρος.

«Την μάγισσα από τη Συρία, την θυμάσαι;» με ρώτησε η Θαίδα.  

«Την θυμάμαι», της απάντησα, «Τι τρέχει μ’ αυτήν;»

Θυμόμουν πράγματι αυτήν την παράξενη φυσιογνωμία που πότε κυκλοφορούσε ανάμεσα στους ανώτατους ηγέτες της εκστρατείας και πότε εξαφανιζόταν για καιρό. Απροσδιόριστης ηλικίας και αλλοπρόσαλλη μέχρι το σημείο να προκαλεί φόβο, διέθετε κατά βάθος μια σκοτεινή γοητεία και, παρά την υπόκωφη φωνή της, κατάφερνε να γίνεται πειστική. Ο Αλέξανδρος στην αρχή είχε δείξει να διασκεδάζει μαζί της, εν τέλει όμως έμοιαζε να δίνει προσοχή στα όσα ισχυριζόταν η μάγισσα. Ο μάντης  Αρίστανδρος δυσανασχετούσε και ήθελε να την απομακρύνει, αλλά ο βασιλιάς έλεγε ότι, τουλάχιστον όσον αφορά τις προβλέψεις για τα μελλούμενα, καλό είναι να υπάρχει πάντα διαθέσιμη μια δεύτερη γνώμη.

«Θα σου πω αυτά που κυκλοφόρησαν», είπε η Θαίδα. «Μια νύχτα, καθώς ο Αλέξανδρος επέστρεφε στη βασιλική σκηνή ύστερα από μια γιορτή που είχε οργανωθεί στο στρατόπεδο, μια γιορτή που συμπεριελάμβανε άκρατη οινοποσία και ενώ την ίδια στιγμή ο Ερμόλαος, επικεφαλής της ομάδας των νεαρών συνωμοτών περίμενε την έλευση του βασιλιά προκειμένου να εισβάλει και να τον σκοτώσει, η Σύρα μάγισσα εμφανίστηκε ξαφνικά μπροστά στην είσοδο της σκηνής, παρέκαμψε τους συνοδούς του Αλέξανδρου και του είπε ότι μεταφέρει ένα μήνυμα γι αυτόν. Μήνυμα που προέρχεται από τον κόσμο των Θεών: ¨Οι θεοί λένε να επιστρέψεις εκεί που ήσουν και να μην ξανάρθεις εδώ, παρά μόνον όταν το άρμα του Φοίβου ξαναφανεί ¨πλήρες φωτός¨ στον ουρανό¨».

 Ο Αλέξανδρος, από ό, τι είχε μάθει η  Θαίδα, είχε πιει και νύσταζε, παρόλα αυτά υπάκουσε στο ¨Μήνυμα των Θεών¨ και γύρισε πίσω στο συμπόσιο, όπου και παρέμεινε μέχρι το πρωί. Έτσι η απόπειρα εκείνης της νύχτας απέτυχε.  

Όλα αυτά διαδόθηκαν εκ των υστέρων, γιατί εντέλει, εκείνη τη νύχτα, προφανώς ελλείψει θύματος δεν έγινε καμία απόπειρα βασιλοκτονίας.

Οι μικροί όμως, μέσα στη διέγερση που τους είχε προκαλέσει και μόνο το γεγονός ότι είχαν βρει το κουράγιο να προετοιμάσουν μια τόσο ριψοκίνδυνη επαναστατική πράξη, δεν κράτησαν το στόμα τους κλειστό. Όχι όλοι. Κάποιος, νομίζω ο Επιμένης, εκμυστηρεύτηκε όλη αυτή την ιστορία σε έναν κολλητό του, ονόματι Χαρικλή. Εκείνος μάλλον θεώρησε ότι ο φίλος του τον δουλεύει και ότι πρόκειται για εφηβικές μεγαλοστομίες. Για να σιγουρευτεί ρώτησε τον μεγαλύτερο αδελφό του Επιμένη, τον αξιωματικό Ευρύλοχο.   Αυτός δεν ήξερε τίποτα, αλλά θεώρησε σωστό τα όσα – ανεπιβεβαίωτα-  έμαθε, έστω κι αν ενέπλεκαν και τον μικρό του αδελφό,  να τα αναφέρει αμέσως στον Πτολεμαίο του Λάγου, ο οποίος και πληροφόρησε σχετικά τον βασιλιά.

Ο Αλέξανδρος διέταξε οι εν λόγω βασιλικοί παίδες να συλληφθούν και να ανακριθούν. Η κατηγορία -σχεδιασμός φόνου του άνακτα- ήταν τέτοια που η ανάκριση συνεπαγόταν χρήση βασανιστηρίων. Οι νεαροί ομολόγησαν και ο Ερμόλαος αποδέχθηκε την κύρια ευθύνη.

Ο Αλέξανδρος θυμήθηκε το επεισόδιο με την μάγισσα. Η ημερομηνία συνέπιπτε με εκείνη της ημέρας κατά την οποία θα δρούσαν οι επίδοξοι δολοφόνοι. ¨Μήνυμα των θεών¨ ή η μάγισσα είχε μάθει με άλλο τρόπο τις προθέσεις των συνωμοτών; Οπότε είναι πιθανό να ήξερε κι άλλα. Διέταξε να την βρουν και να τη φέρουν μπροστά του, αλλά εκείνη είχε, ακόμη μια φορά, εξαφανιστεί.

Τώρα ήταν η σειρά της συνέλευσης των μακεδόνων να δικάσει την ομάδα των βασιλικών παίδων και να αποφανθεί για την τιμωρία τους.

Εν τω μεταξύ η υπόθεση είχε γίνει γνωστή και είχε ξεσηκώσει το ενδιαφέρον αυλικών, στρατιωτικών και συνακολουθούντων. Στην Αυλή ο Ανάξαρχος χρησιμοποιούσε ό, τι σόφισμα και όποιο ρητορικό σχήμα διέθετε, προκειμένου να εμπλέξει στην ¨συνωμοσία¨ εκείνους που θεωρούσε πολιτικούς του αντιπάλους, ή και προσωπικούς του εχθρούς, με πρώτο τον Καλλισθένη. Το βασικό του επιχείρημα ήταν πως οι μικροί δε θα μπορούσαν ποτέ να πάρουν τέτοιες πρωτοβουλίες χωρίς να τους υποκινεί και να τους ενθαρρύνει κάποιος μεγαλύτερος και πιο έμπειρος. Εξ άλλου, μήπως δεν είναι αλήθεια πως ο νεαρός Ερμόλαος παρακολουθούσε, και μάλιστα με αφοσίωση, τα μαθήματα που παρέδιδε από καιρού εις καιρόν ο Καλλισθένης στους βασιλικούς παίδες; Ή δεν είναι αλήθεια πως ο ακόλουθος έδειχνε να τον ενδιαφέρουν πέραν του δέοντος οι ¨ακραίες¨ φιλοσοφικές θεωρίες; Ή μήπως δεν υπάρχουν μαρτυρίες πως θαύμαζε τον συγγενή του Αριστοτέλη και τις απόψεις του;

Ο Ολύνθιος, μου είπε η Θαίδα,  βρισκόταν ήδη  σε δυσμένεια και μάλλον δίσταζε να πάρει ανοιχτά πρωτοβουλίες για τη συγκεκριμένη υπόθεση. Είναι πιθανό να καταλάβαινε ότι οι Άλλοι προσπαθούσαν να τον εμπλέξουν και μάλλον είχε στρέψει τη προσοχή του στο να αποφύγει να συμπαρασύρει μαζί του τους στενότερους φίλους του. Γι αυτό και, όσο αφορά εμένα,  επέμενε να μείνω στην Αθήνα μέχρι ότου διευκρινιστεί η κατάσταση.

Πράγματι, οι εξελίξεις ήσαν αλλεπάλληλες και δραματικές.

Οι νεαροί οδηγήθηκαν στη Συνέλευση που συνεδρίασε ως δικαστήριο και όπου δεν επιτρεπόταν η παρουσία μη Μακεδόνων (όπως ο Καλλισθένης, ο Ευμένης ή και ο Ανάξαρχος). Τα λίγα πράγματα που είχε μάθει η Θαίδα για το τι συνέβη εκεί, προέρχονταν από τον Πτολεμαίο.

Στη δίκη ο Ερμόλαος αποδέχτηκε την κατηγορία της απόπειρας φόνου για την οποία και ανέλαβε ολόκληρη την ευθύνη∙ και όχι μόνον αυτό: παρουσίασε τον εαυτό του ως ¨τυραννοκτόνο¨ που προσπάθησε να απαλλάξει τους Μακεδόνες και τους λοιπούς Έλληνες από έναν ηγέτη που είχε γίνει αλαζόνας, θαυμαστής του ασιατικού τρόπου ζωής και διοίκησης, υποστηρικτής ανελεύθερων συμπεριφορών, όπως η προσκύνηση, και που είχε διαπράξει εγκλήματα όπως η θανάτωση γενναίων Ελλήνων σαν τον Φιλώτα, τον Παρμενίωνα ή, πιο πρόσφατα, τον στρατηγό Κλείτο. Η απόφαση που πήρε η σιωπηλή και σκυθρωπή αυτή συνέλευση ήταν η αποδοχή της ενοχής των κατηγορούμενων, ενώ η ποινή ήταν θάνατος και μάλιστα όχι με ακοντισμό, αλλά με λιθοβολισμό, όπως αξίζει στους προδότες.

Η δίκη ολοκληρώθηκε σύντομα, μέσα  στις πρωινές ώρες της ημέρας εκείνης, ενώ η εκτέλεση έγινε το απόγευμα της ίδιας ημέρας. Ειπώθηκε ότι το μεσημέρι ανάμεσα στη δίκη και την εκτέλεση, ο Ερμόλαος και οι λοιποί συνωμότες συμπλήρωσαν την ομολογία, κατονομάζοντας τον Καλλισθένη ως εμπνευστή και καθοδηγητή της ομάδας. Με βάση αυτήν -την υποτιθέμενη- μαρτυρία, την επομένη μέρα ο Ολύνθιος συνελήφθη. 

……….

[1] Ορισμένοι επίλεκτοι γόνοι των μακεδόνων ευγενών υπηρετούσαν ως ¨βασιλικοί παίδες¨ από δεκατεσσάρων έως εικοσιενός ετών. Ακολουθούσαν και υπηρετούσαν τον Άνακτα, ενώ παράλληλα εκπαιδεύονταν στην στρατιωτική και τη διοικητική τέχνη.

Μέρος Η΄ 

Κεφάλαιο έβδομο: Βαβυλώνα. Στο ανάκτορο του Άρπαλου

Στην όψη δεν είχε αλλάξει ιδιαίτερα αυτά τα τρία τελευταία χρόνια που είχα να τον δω. Με αγκάλιασε, με φίλησε, μετά κάθισε στο ανάκλιντρό απέναντί μου, ύψωσε σε πρόποση την κύλικά του και μου είπε:

Ε, ναι. Αυτή τη φορά Μεγαρέα με βρίσκεις εδώ, στη μεγάλη Βαβυλώνα. Την ανυπέρβλητη. Την Αμαρτωλή. Εδώ, όπου έχει κανείς την εντύπωση πως ό, τι ήταν να γίνει, έχει ήδη συμβεί! Κι όμως, ακόμη και εδώ στην Βαβυλώνα την μυθική, την απροσδόκητη, την ετερογενή και την πολυπρόσωπη, καμιά φορά -όχι σπάνια- έτσι μου ‘ρχεται να τα κοπανίσω όλα χάμω και να φύγω. Για αλλού. Όσο το ¨αλλού¨ υπάρχει. Προτού ο κόσμος  όλος κυριευθεί από τον Αλέξανδρο και καταχωρηθεί από τον Αριστοτέλη…

Δεν ξέρω τι με πιάνει και στα λέω όλα αυτά. Ίσως είναι που σε πρωτοσυνάντησα σε ταξίδι. Θυμάσαι φαντάζομαι: στο δρόμο για την Περσέπολη. Στο χάνι όπου εξουδετερώσαμε τους αντάρτες που σου είχαν επιτεθεί. Είναι που όταν ταξιδεύω γίνομαι κάπως πιο ανοιχτός, πιο ομιλητικός. Εξομολογητικός θα έλεγα. Ανοίγομαι Μεγαρέα και έτσι γίνομαι πιο εύθραυστος. Συμβαίνει και σε άλλους από ό, τι ξέρω…

Το αστείο είναι πως την ομάδα στην οποία ανήκεις δεν την είχα ποτέ σε μεγάλη εκτίμηση. Κολλημένους, φανατικούς, έτσι θεωρούσα όλους εσάς γύρω από τον Καλλισθένη τον Ολύνθιο. Μετά τα έφερε έτσι η υφάντρα η Ειμαρμένη που άλλαξα κάπως οπτική. Τουλάχιστον όσο αφορά εσένα Μεγαρέα. Γι αυτό, σου λέω, μου προξενεί χαρά που σε ξαναβλέπω. Όσο κι αν, στο επαναλαμβάνω: θα προτιμούσα να σε συναντήσω στην Αθήνα. Να ‘ρθω εγώ ξανά εκεί. Μαζί με την Πυθιονίκη και το πλασματάκι που μου χάρισε.

Όμως, Εκείνος εξακολουθεί να με προλαβαίνει. Αφού με συγχώρεσε για όποια τάση φυγής είχα δείξει στο παρελθόν, μου είπε, -γελώντας, για να τα λέμε όλα- ότι η Βαβυλώνα, αυτός ο σκοτεινός, ο μαύρος ήλιος που τριγύρω του περιστρέφονται όλες οι πλούσιες και μυστηριώδεις πόλεις της Ανατολής, είναι ο τόπος όπου θα έπρεπε να εγκατασταθώ.  Κι αφού αγαπώ ¨έως εξαντλήσεως¨ το χρήμα -έτσι νομίζει!- από εδώ θα πρέπει να διευθύνω και πάλι τα οικονομικά της εκστρατείας.

Δεν χρειάστηκε να πω ¨ναι¨. Η συναίνεσή μου ήταν αυτονόητη. Εκείνος συνέχισε το επικό του ταξίδι προς την Ανατολή, την Δόξα, το Όριο και το Τέλος του Κόσμου και εγώ, κάτω από τα ζηλόφθονα βλέμματα των καινούργιων του τάχατες ¨φίλων¨,  τραπεζιτών, εμπόρων, κολάκων και δολοπλόκων, εγκαταστάθηκα στην αρχαία αυτή Μητρόπολη. Δεν είναι πια η Βαβυλώνα αυτή που υπήρξε κάποτε, αλλά, πού θα πάει, θα τη μπολιάσουμε με τα δικά μας και θα προκύψει σίγουρα κάτι αλλιώτικο. Ίσως ενδιαφέρον, ποιος μπορεί να ξέρει;!

Ωστόσο, Μεγαρέα, μαθαίνω τι γίνεται στην Αυλή και στο Μέτωπο. Μη ξεχνάς πως πέρα από τους συνομήλικους παλιούς εταίρους, που εγώ τους γνωρίζω και εκείνοι ισχυρίζονται πως με ξέρουν καλά, υπάρχουν και οι άκρατοι ¨αυτοκρατορικοί¨ που στήνουν τις πλεκτάνες τους στα ανάκτορα∙ αυτοί νομίζουν πως είμαι υποχείριο του ίδιου του δικού τους θεού: του Χρήματος! (Στη δική τους γλώσσα το λένε ¨Μαμωνά¨). Άρα με θεωρούν κατάλληλο και προσεγγίσιμο, και μου εκμυστηρεύονται διάφορα!

Έτσι έμαθα για τα τελευταία κατορθώματα του δικού σου. Σε ειδοποίησα: Η θέση και η εξουσία του παραπαίουν. Εκτιμώ ότι, παρά τους κινδύνους που συνεπάγεται η παρουσία σου εδώ, ήρθες να του συμπαρασταθείς. Θα σου τα πω λοιπόν αναλυτικά. Μετά θα δούμε τι μπορούμε να κάνουμε.

Ο Άρπαλος, πριν προχωρήσει στην αφήγησή του,  θέλει να μου δείξει ότι είναι σε θέση να εκτιμά και να αναλύει τις στρατιωτικές καταστάσεις, καθώς και τις επιπτώσεις τους πάνω στα λοιπά γεγονότα:

Η εκστρατεία, Μεγαρέα,  βρίσκεται πλέον κυριολεκτικά στα όριά της, τουλάχιστον τα βορειανατολικά, δηλαδή σε τόπους χωρίς μεγάλες πόλεις, δίχως ευδιάκριτα σύνορα, σε άμεση πλέον επαφή με τις νομαδικές και φιλοπόλεμες φυλές των Σκυθών.  Καθώς, παράλληλα, οι ντόπιοι λαοί της Βακτριανής και της Σογδιανής εφαρμόζουν μεθόδους ευλύγιστης αντίστασης και αποφεύγουν τις συγκρούσεις με το κύριο σώμα του στρατού, ο Αλέξανδρος αποφάσισε να αναπροσαρμόσει την τακτική  του, και χώρισε τη στρατιά σε μικρότερα, πιο ευέλικτα τμήματα. Ανάμεσά τους υπάρχει πλέον και το νεοσύστατο ¨τάγμα των ατάκτων¨, όπου καταλήγουν όσοι έχουν διατυπώσει επικρίσεις για την ηγεσία. Όμως, απ’ ό, τι  φτάνει στ’ αυτιά μου,  οι ανησυχίες και οι δυσαρέσκειες ανάμεσα στους οπλίτες δεν έχουν πάψει, αντίθετα έχουν γίνει περισσότερο ορατές από ό, τι άλλοτε.

Αλλά, τα έμαθες υποθέτω,  δεν είναι μόνον οι στρατιώτες που δυσανασχετούν: μετά τα αιματηρά γεγονότα που συνέβησαν πρόσφατα στους υψηλούς ηγετικούς κύκλους, ανήσυχοι είναι και οι στρατηγοί. Ιδιαίτερα οι παλιοί στρατηγοί του Φίλιππου. Ο δικός σου, ο Ολύνθιος, παρά το ότι δουλειά του είναι να ωραιοποιεί προς όφελος της εκστρατείας τα όσα συμβαίνουν, δείχνει να συμμερίζεται τις κριτικές τους. Τάχθηκε μάλιστα ανοιχτά με εκείνους που αμφισβητούν την ¨θεοποίηση¨ του Αλέξανδρου και την συνεπαγόμενη ¨προσκύνηση¨. Έτσι, οι εχθροί του βρήκαν την ευκαιρία να εντείνουν την πολεμική και την υπονόμευσή του.

.

Σε μια τουλάχιστον περίπτωση έτυχε να είμαι παρών. Ήταν στα Βάκτρα πριν απ’ τον γάμο, αλλά όχι πολύ καιρό πιο μπροστά, σε ένα από τα συμπόσια του ξεχειμωνιάσματος. Παρών ήταν κι αυτή η νυφίτσα ο Ανάξαρχος: ο κουτοπόνηρος σοφιστής που -σκέψου!- θέλησε να μου πουλήσει εκδούλευση, ότι δήθεν ήταν ύστερα από δική του παρέμβαση που ο Αλέξανδρος μου ανάθεσε ξανά τη διεύθυνση των οικονομικών της εκστρατείας. Ακόμη γελάω  με το θράσος του. Τέλος πάντων.

Ο Ανάξαρχος λοιπόν αγόρευε κι έλεγε: ¨Πείτε μου λοιπόν φίλοι μου, αμφιβάλλει κανείς από σας ότι ο Αλέξανδρος θα αναγορευτεί κάποτε Ήρωας άξιος να του αποδοθούν θεϊκές τιμές; Όχι βέβαια! Τέτοιες τιμές έχουν αποδοθεί και σε άλλους, που έκαναν πολύ λιγότερα απ’ αυτόν. Αλλά είναι πιθανό, τότε, εμείς να μη μπορούμε να τον δούμε ευτυχή και ικανοποιημένο από την αγάπη και την ευγνωμοσύνη μας, μια που θα βρίσκεται πλέον στον δυσδιερεύνητο κόσμο των Θεών!

Γιατί λοιπόν να μην του αποδώσουμε αυτές τις τιμές από τώρα, και έτσι να έχουμε την ευτυχία να τον δούμε ιδίοις όμμασι να τις απολαμβάνει;¨

Χαρά να δεις οι ¨προσκείμενοι¨ Πέρσες αυλικοί, που σε αυτές τις -ακροβατικές!- επικύψεις είναι μανούλες: άρχισαν να μπαίνουν στην ουρά για να ξαναπροσκυνήσουν τον Μεγάλο Αφέντη από την Δύση! Αντίθετα οι έλληνες στραβομουτσούνιασαν κάτω από τις κοντοκομμένες γενειάδες τους.

Το λόγο πήρε τότε ο δικός σου,  ο Ολύνθιος.

¨Θα σου άρεσε Ανάξαρχε¨ ρώτησε απ’ ευθείας τον σοφιστή, ¨ένας απλός ιδιώτης να απαιτήσει να του αποδίδονται οι ίδιες τιμές που όλοι εμείς επιφυλάσσουμε μόνον στον Βασιλιά μας; Θα το έβρισκες θεμιτό να εκφωνούμε βασιλικούς επαίνους και να δίνουμε βασιλικούς ασπασμούς στον οποιονδήποτε; Εάν ναι, πες το μας να το ξέρουμε. Εάν όμως όχι -όπως είναι λογικό-, τότε απάντησέ μου σε παρακαλώ: δε νομίζεις ότι οι Θεοί θα οργιστούν εάν δουν να χρησιμοποιούμε απευθυνόμενοι στον βασιλιά μας τις ενδείξεις αγάπης και σεβασμού, όπως το προσκύνημα,  που προορίζονται  μόνον και αποκλειστικά για εκείνους;

Διότι Ανάξαρχε Αβδηρίτη, απ’ όσο εγώ ξέρω, άλλες είναι οι τιμές που πρέπει να απευθύνονται στους αθάνατους Θεούς, άλλες εκείνες που προορίζονται για τους Βασιλείς και τους Ηγεμόνες και άλλες εκείνες που απευθύνουμε στους απλούς πολίτες.

Θα μου πεις ότι οι Πέρσες, καθώς και άλλοι ανατολίτες ηγέτες το κάνουν: επιχειρούν να παρουσιαστούν στους υπηκόους τους ως εάν ήσαν Θεοί και τους επιβάλλουν την Προσκύνηση. Για πες μου όμως, σε τι τους ωφέλησε αυτή η ένδειξη, όχι αγάπης αλλά υποταγής, όταν, όπως όλοι ξέρουμε, ο ¨θεός¨   Κύρος (του Καμβύση) νικήθηκε παλιότερα από τους φτωχούς αλλά ελευθερόφρονες Σκύθες, ο ¨θεός¨ Ξέρξης νικήθηκε από τους ελεύθερους πολίτες της Ελλάδας, ο ¨Θεός¨ Αρταξέρξης ταπεινώθηκε από τους Μύριους του Ξενοφώντα και του Κλέαρχου και ο πολυπροσκυνημένος Μεγάλος Βασιλέας Δαρείος νικήθηκε από τον Αλέξανδρο, που εμείς τον αγαπάμε χωρίς να χρειάζεται να τον προσκυνήσουμε για να του αποδείξουμε την αγάπη μας; Άλλωστε οι πρόγονοι του Αλέξανδρου μπορεί να μην ήταν θεοί, αλλά ξεκίνησαν από το Άργος για να φτιάξουν εκεί, ανάμεσα στους έλληνες του Βορρά ένα βασίλειο όπου να κυριαρχούν οι νόμοι και όχι η δουλοπρεπής υποταγή ανελεύθερων υπηκόων¨.

Κάτι τέτοια τολμηρά έλεγε ο δικός σου, οι στρατηγοί που παρακολουθούσαν με έντονο ενδιαφέρον την διένεξη κουνούσαν επιδοκιμαστικά τα κεφάλια τους και εγώ Μεγαρέα, εγώ που ούτε η ¨Προσκύνηση¨ ούτε τα παιχνίδια εξουσίας με συγκινούν και με ενδιαφέρουν ιδιαίτερα, εγώ που την απάντηση στα ερωτήματά μου την ψάχνω αλλού κι αλλιώς, εγώ είπα να κοιτάξω με άλλο μάτι τον ίσαμε τότε αντιπαθή Καλλισθένη. Σκέφτηκα και κατάληξα ότι ακόμη κι εγώ, που έχω κάθε λόγο να αγαπώ τον Αλέξανδρο, αν με υποχρέωνε να τον προσκυνήσω, θα τον μισούσα.

Ξέρεις τι έκανα μετά; Του το είπα. Του Αλέξανδρου. ¨Σου χρωστάω πολλά¨, του είπα, ¨αλλά εάν με βάλεις να σε προσκυνήσω, θα σε μισήσω¨. Και ακόμη του είπα:  ¨Θυμάσαι τότε που πήγες κόντρα στον πατέρα σου τον Φίλιππο, εκείνος σε έδιωξε από την Αυλή και εμείς οι φίλοι σου σε ακολουθήσαμε στην εξορία; Τότε λοιπόν, να ξέρεις, σε αγαπούσαμε και σε θαυμάζαμε περισσότερο από κάθε άλλη φορά, αλλά δεν σε προσκυνούσαμε… Προτιμούσαμε να παίζουμε μαζί σου καρπαζιές και να γελάμε!¨

Εκείνος χαμογέλασε και μετά με κοίταξε σκεφτικός. ¨Λες λοιπόν ότι πρέπει να ακούσω τις συμβουλές του συγγενή του Αριστοτέλη;¨

¨Γιατί όχι. Δε μου φάνηκε τόσο φανατικός όσο τον νόμιζα. Αν κατάλαβα καλά, λέει πως με τους ντόπιους μπορείς να συμπεριφερθείς με όποιο τρόπο θεωρείς ότι τους ταιριάζει. Αν σε προτιμούν θεό, γίνε γι αυτούς θεός. Όχι όμως για τους Έλληνες.  Αυτοί, όπως ισχυριζόταν και ο Αριστοτέλης, αξίζουν διαφορετική συμπεριφορά¨.

Αυτήν τη φορά, ακούγοντας από μένα το όνομα του δασκάλου μας, ο Αλέξανδρος συννέφιασε.

 ¨Ο Αριστοτέλης! Ξέρεις τι έμαθα πρόσφατα; Ορισμένες από τις απόρρητες διδασκαλίες του, τις ¨ακροαματικές¨, εκείνες που προορίζονταν, από ό, τι ο ίδιος έλεγε, μόνο για τα αυτιά των μυημένων ηγετών, τις δημοσίευσε μαζί με τα τελευταία του συγγράμματα.  Του έστειλα επιστολή ότι εξεπλάγην και ότι διαμαρτύρομαι, αλλά ακόμη δεν έχω λάβει την απάντησή του κι αυτό δεν μ’ αρέσει¨. Έτσι μου είπε.

Έχε το κι αυτό στο νου σου  Μεγαρέα, γιατί αν τελικά συναντήσεις τον Αλέξανδρο, να ξέρεις ότι ενδέχεται  να σε ρωτήσει σχετικά.

.

Και ο Άρπαλος κατέληξε λέγοντάς μου τα εξής:

Ο Βασιλιάς για ένα διάστημα έδειξε διαλλακτικός απέναντι στους πολέμιους της προσκύνησης και απέναντι στον ίδιο τον Καλλισθένη. Αλλά μόνον για ένα διάστημα. Μετά, απ’ ό, τι έμαθα,  η συμπεριφορά του άλλαξε και πάλι.

Είναι πολύ πιθανό να συνέβη αυτό που τελευταία ψιθυριζόταν έντονα: Ο Αλέξανδρος ενδέχεται να πείστηκε ότι αξίζει το κόπο να κατευθύνει τα στρατεύματά του, ακόμη πιο ανατολικά, ενάντια στους λαούς του Ινδού ποταμού. Και προτού ξεκινήσει θέλει να κλείσει οριστικά με τα θέματα που θεωρεί ότι εκκρεμούν επικίνδυνα.

Είναι πολλά τα χρήματα που, αντί να παραμείνουν εδώ στα θησαυροφυλάκια της γηραιάς Βαβυλώνας (και αν είναι να θυσιαστούν, να θυσιαστούν για τη Χαρά της Ζωής, όπως θα πρότεινα εγώ) μεταφέρονται εσπευσμένα στο μέτωπο για να αφιερωθούν στον ανικανοποίητο θεό του πολέμου∙ έτσι η υπόθεση για την παράταση της εκστρατείας μοιάζει να επιβεβαιώνεται.  

Εν τω μεταξύ μαθαίνω πως από τον Ολύνθιο αφαιρέθηκε -άγνωστο εάν προσωρινά ή όχι- το καθήκον της συγγραφής των ¨βασιλικών εφημερίδων¨. Λέγεται επίσης πως άρθηκαν οι αρμοδιότητές του που αφορούν στην εποπτεία της συλλογής πληροφοριών και γνώσεων. Το γεγονός ότι, όπως μου είπες, δεν παίρνεις απαντήσεις στα γράμματα που του απευθύνεις, σημαίνει ή ότι οι επιστολές σου κατάσχονται, άρα πιθανότατα κινδυνεύεις με σύλληψη, ή ότι εκείνος τις λαμβάνει μεν, αλλά επιτηρείται και αδυνατεί να σου απαντήσει.

Αυτά είναι μερικά από όσα ειπώθηκαν την πρώτη μέρα της άφιξής μου στην Βαβυλώνα, ύστερα από ένα κουραστικό, αλλά χωρίς δυσάρεστες εκπλήξεις ταξίδι. Σκαρφαλώνοντας στα δασωμένα βουνά της Φοινίκης, διασχίζοντας τις ερήμους και τις οάσεις της Συρίας, και μετά πλέοντας στα ποτάμια της Μεσοποταμίας ή καλπάζοντας στις όχθες τους, καταφέραμε να φτάσουμε στην (ακόμη και σήμερα) εντυπωσιακή Βαβυλώνα. Κοιτώντας και πάλι τα τείχη και τους πύργους της αναρωτήθηκα ξανά πώς και γιατί αυτή η φαινομενικά πανίσχυρη πόλη μας παραδόθηκε αμαχητί και ποιο σκουλήκι την έτρωγε αθόρυβα από τα μέσα. Όμως εκείνες τις μέρες δεν είχα ούτε τον χρόνο ούτε τη διάθεση να διερευνήσω τέτοια θεωρητικά ζητήματα. Εδώ θα έπρεπε να συναντήσω τον Άρπαλο, να πάρουμε (εγώ και οι συνοδοί μου) μια σύντομη ανάσα, να ανεφοδιαστούμε και να συνεχίσουμε για το απομακρυσμένο μέτωπο.

Εκείνη τη νύχτα, μετά τη κουβέντα με τον Άρχοντα του Θησαυροφυλακίου,  θα είχα πολλά να σκεφτώ, αλλά δε τα κατάφερα. Ο γλυκός ασφαλής ύπνος που εξασφάλιζαν τα δροσερά υπνοδώματα του μέγαρου του Άρπαλου με κατακυρίευσε αμέσως. Αν είδα όνειρα, αυτά δεν χαράχτηκαν στη μνήμη μου. Εκείνο που θυμάμαι είναι ένα  σγουρόμαλλο κεφάλι πάνω από το δικό μου, καθώς ο Οινοκράτης έκανε ό, τι μπορούσε για να με ξεκόψει από τον απατηλό κόσμο του Μορφέα και να με επαναφέρει στο ζόρικο κόσμο της αφύπνισης.

«Ξύπνα προϊστάμενε, ξύπνα! Είναι πρωί προχωρημένο και ο Άρχοντας Άρπαλος θέλει να σε δει κατεπειγόντως. Πρέπει να έφτασαν κάποια νέα που μας αφορούν. Ξύπνα γιατί θα σου κάνω ό, τι έκανα όταν ήσουν μικρός…» Μισάνοιξα τα βλέφαρα και περισσότερο μάντεψα παρά είδα ότι κρατούσε ένα μεγάλο αγγείο με νερό, όπου τσαλαβουτούσε ένα πανί και προσπαθούσε να μου το τρίψει στο πρόσωπο. «Δεν αστειεύομαι θα το αδειάσω  όλο πάνω σου όπως έκανα όταν ήσουνα ατίθασος πιτσιρικάς!»

Υπέκυψα στον εκβιασμό και ανασηκώθηκα. Ύστερα από λίγο βρισκόμουν μπροστά στον Άρπαλο. Δίσταζα ακόμη να πω: κοντά στον ¨φίλο¨ Άρπαλο, αλλά είναι γεγονός ότι, όπως ήρθαν τα πράγματα, ήθελα δεν ήθελα, δε μπορούσα παρά να του δείξω εμπιστοσύνη.

.

Βημάτιζε πέρα δώθε μπροστά στο γραφείο, με τον ιδιόρρυθμο τρόπο που του επέβαλε το κοντύτερο πόδι του. Στο ένα χέρι κρατούσε έναν μισοτυλιγμένο πάπυρο. Τον σήκωσε ψηλά για να μου τον δείξει.

«Είναι νέα πού μόλις έφτασαν από το μέτωπο της εκστρατείας. Ελπίζω να κοιμήθηκες καλά απόψε, γιατί απ’ ότι βλέπω, αν θέλεις να προλάβεις τον Ολύνθιο ζωντανό, πρέπει να ξεκινήσεις αμέσως: Σύμφωνα με τα όσα αναγράφονται εδώ, ο Καλλισθένης συνελήφθη και φυλακίστηκε. Γιατί; Διότι εκδηλώθηκε και πάλι συνωμοσία με σκοπό τη δολοφονία του Αλέξανδρου. Και θεωρείται υποκινητής!»

Θυμήθηκα την επιστολή της Θαίδας. Μου έγραφε ότι ανάμεσα στα όσα σχεδίαζαν οι Άλλοι για τον Καλλισθένη, ήταν και το να τον αναμείξουν σε μια πλεκτάνη όπου θα συμμετείχαν, ή θα πρωτοστατούσαν, οι ¨βασιλικοί παίδες¨.

«Είναι ανακατεμένοι οι νεαροί ακόλουθοι του Αλέξανδρου;» ρώτησα.

Έμεινε ακίνητος και με κοίταξε προσεκτικά.

«Εσύ πού το ξέρεις;»

Του είπα ότι απρόσεκτοι ¨αυτοκρατορικοί¨ σχεδίαζαν να εμπλέξουν τον Καλλισθένη σε μια νεανική ανταρσία, και μιλούσαν γι αυτό μπροστά σε νεαρές αλλά καθόλου ανεγκέφαλες εταίρες. Και ότι αυτές οι προθέσεις τους είχαν φτάσει στα αυτιά μου ήδη πριν αναχωρήσω από την Αθήνα.

«Καμιά φορά ξεχνάω τις πολυσχιδείς αρμοδιότητές σου», μου είπε με μισό χαμόγελο. «Αν αυτό είναι το σχέδιο, μπήκε ήδη σε εφαρμογή. Μου ξαναέδειξε τον κύλινδρο. «Πράγματι, εδώ αναφέρεται πως κάποιοι έφηβοι ευγενείς φέρονται ως οι επίδοξοι εκτελεστές του βασιλοκτόνου κινήματος. Αλλά…», -μου έδωσε τον πάπυρο-  «κοίτα και μόνος σου, εδώ δεν υπάρχουν άλλες λεπτομέρειες».

«Εσύ όμως υπήρξες ¨βασιλικός παις¨, άρα ξέρεις εάν μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο».

Στο πρόσωπό του φάνηκε μια στάλα νοσταλγίας.

«Ναι», μου απάντησε ύστερα από λίγο. «Ναι, ήμουν ¨βασιλικός παις¨ και ναι, μια εξέγερση των νεαρών ευγενών, έστω  κι αν έχει λίγες πιθανότητες επιτυχίας, μπορεί πάντα να συμβεί. Πρώτον γιατί είναι νέοι, δικαιούνται να ονειρεύονται το απόλυτο και είναι επιρρεπείς να πιστέψουν ότι το απόλυτο είναι εφικτό. Δεύτερον, γιατί είναι παιδιά αρχόντων και στρατηγών. Αν στους οίκους τους υπάρχει δυσαρέσκεια και αμφισβήτηση, είναι αναμενόμενο να την συμμερίζονται και αυτοί, και μάλιστα με το αυξημένο πάθος της νιότης τους. Τρίτον γιατί ζουν την καθημερινή ζωή του βασιλιά, την οποία εξυπηρετούν και περιφρουρούν. Άρα είναι παρόντες εκεί όπου κανείς άλλος δεν καταφέρνει να φτάσει.

Επομένως, ναι Εύελπι Μεγαρέα. Τα παιδιά είναι δυνατό να επαναστατήσουν. Όμως τα παιδιά είναι άπειρα. Για να σταθεί η υπόθεση της ανταρσίας είναι απαραίτητη η παρουσία κάποιου έμπειρου καθοδηγητή…»

«Φεύγω…» τον διέκοψα.

«Περίμενε», μου είπε. «Ξέρεις τι έκανα μετά τη κουβέντα μου με τον Αλέξανδρο σχετικά με τον Καλλισθένη; Προμηθεύτηκα τα συγγράμματα του Ολύνθιου. Εδώ τα έχω σχεδόν όλα! Κοίτα, εδώ είναι τα ¨Αποφθέγματα¨, εδώ τα ¨Ελληνικά¨, εδώ το σύγγραμμά του για τη Φωκίδα και τον Ιερό πόλεμο, και ετούτα είναι όσα έχει εκδώσει μέχρι τώρα  από τις ¨Αλεξάνδρου Πράξεις¨.  Είμαι σίγουρος ότι ο συγγραφέας αυτών των κειμένων όχι μόνον αγαπάει τον Αλέξανδρο, αλλά και περιμένει από αυτόν πολλά και θετικά πράγματα. Ο Καλλισθένης μοιάζει να πιστεύει ότι οι Έλληνες πέρασαν σε μια νέα, ενδιαφέρουσα και χρήσιμη φάση της Ιστορίας. Και ότι μέσω του Αλέξανδρου αυτή η νέα φάση μπορεί να διαδοθεί σε πανανθρώπινη κλίμακα. Είναι επικριτικός σε ό, τι κοστίζει αίμα, και τώρα που μελέτησα τις γραφές του, δεν πιστεύω πως είναι δυνατό να συνωμοτεί για να δολοφονήσει τον Βασιλιά.  Θα μπορούσα, το πολύ, να τον πω αθεράπευτα αισιόδοξο!

Εμένα, μπορείς να με πεις περισσότερο κυνικό -ξέρεις τι εννοώ-  παρά αισιόδοξο. Αλλά τους αισιόδοξους μπορεί να μην τους πιστεύω, αλλά τους εκτιμώ -ίσως και να τους ζηλεύω μια στάλα. Για μένα ασκούν -ηθελημένα ή άθελά- μια φιλάνθρωπη παρηγορητική λειτουργία. Χαλάλι τους λοιπόν η συμπάθειά μου…»

«Φεύγω», επανέλαβα.

«Άκουσέ με Μεγαρέα. Σήμερα πρωί-πρωί διέταξα μια ειδική έρευνα και μπορώ να σε διαβεβαιώσω ότι δεν έχει εκδοθεί εναντίον σου κανένα  ένταλμα σύλληψής. Τουλάχιστον -μέχρι στιγμής-  δεν έχει φτάσει ως εδώ κάτι τέτοιο. Γι αυτό, εάν σου δώσω μια γερή ομάδα που θα σε συνοδέψει ως το μέτωπο, δεν παραβαίνω καμία ρητή εντολή της διοίκησης».

«Δεν θέλω. Σε ευχαριστώ, αλλά δεν νομίζω ότι χρειάζεται. Όπως τα καταφέραμε ως εδώ, θα τα καταφέρουμε και στο υπόλοιπο ταξίδι. Πάντως ειλικρινά σε ευχαριστώ».

«Τότε δέξου κάτι άλλο. Πιο συμπαθητικό από μια ομάδα ενόπλων. Ίσως και πιο αποτελεσματικό.

Τον Αυτιά και τον Κάνθαρο θα τους θυμάσαι υποθέτω. Είναι οι παλιοί καλοί μου σωματοφύλακες, απολύτως έμπιστοι και απαράμιλλοι στις συγκρούσεις. Επί πλέον, ιδιαίτερα ο Αυτιάς, είναι δικτυωμένος σε μέρη και σε περιβάλλοντα που δεν μπορείς να φανταστείς. Παρ’ τους μαζί σου».

Το σκέφτηκα μία δύο στιγμές.

«Εντάξει», είπα τελικά, «φώναξέ τους».

«Είναι ήδη εδώ» μου χαμογέλασε ο Άρπαλος. «Θα τους βρεις στον προθάλαμο έτοιμους για αναχώρηση μαζί με τους δύο δικούς σου».

Τον Ελευθέριο Καβαλιέρο δεν είχα ακόμη την ευκαιρία να τον γνωρίσω από κοντά. Ωστόσο, ας είμαστε ειλικρινείς, και μόνο το γεγονός ότι παρακολουθεί -εν τη γενέσει- τις περιπέτειες των μυθιστορηματικών/ιστορικών  ηρώων του ¨Κύλικες και Δόρατα¨, καθώς αυτές αναρτώνται στο παρόν Ιστολογοφόρο και έχει την καλοσύνη να μου ταχυδρομεί τις παρατηρήσεις του, μου τον κάνει ¨αυτομάτως¨ συμπαθή.

Τον ευχαριστώ λοιπόν για όλα: για το ενδιαφέρον του, τις εξαντλητικές (και διορθωτικές) θεωρήσεις των δημοσιευμένων κειμένων, αλλά και για κάτι άλλο, που το θεωρώ ακόμη πιο σημαντικό, γιατί συνεπάγεται ανταλλαγή συγκινήσεων:

Ο Λευτέρης γράφει. Και μερικές φορές, όπως συμβαίνει σε όλους μας, εμπνέεται από αυτά που ζει κι από αυτά που διαβάζει. Ακόμη κι αν πρόκειται για ακατάστατη παρουσίαση ιστορικών σκιαγραφημάτων που προορίζονται για να συνθέσουν ένα  (ερασιτεχνικό) ιστορικό μυθιστόρημα. Ήδη λοιπόν μου έχει στείλει (και έχω αναρτήσει) ποιήματά του που ¨ζουν¨ μέσα στην ¨ατμόσφαιρα¨ της ιστορικής αφήγησης που επιχειρείται εδώ. Είμαι σίγουρος ότι ο Λευτέρης, πριν ακόμη έρθει σε επαφή με τα εδώ ιστορούμενα, βρισκόταν μέσα στο κλίμα της εποχής εκείνης. Το συμπεραίνω από την ιστορικά καλλιεργημένη γλώσσα του και το γενικότερο τρόπο που διατυπώνει τα νοήματα του.

Σε κάθε περίπτωση τον ευχαριστώ (για αυτή την ανταλλαγή ¨συγκινήσεων¨) και δημοσιεύω μερικά από τα πονήματα που μου έστειλε πρόσφατα.

…

[Ας σημειώσω ότι ποιήματα ή ποιητικά κείμενα σχετικά με την ατμόσφαιρα του ιστορικού μυθιστορήματος, έχουν συνθέσει -και έχω εδώ αναρτήσει- και άλλοι αναγνώστες/επισκέπτες του Ιστολογοφόρου. Αλλά πρόκειται για παλιούς καλούς φίλους, όπως ο Νίκος (Μοσχοβάκος) με τους οποίους ¨τα λέμε¨ συχνά και προσωπικά. Εδώ παρακάτω, για παράδειγμα (λίγες αναρτήσεις πριν), θα βρείτε την εξαιρετική-ομοιοκατάληκτη Μοσχοβάκειο Φρύνη.]

.

Ελευθέριος Καβαλιέρος

            Αφροδίτη Αναδυόμενη[1]             

Στις δεκαεννέα του μηνός Βοηδρομιώνα,

τότε που τα φύλλα βάφονται με χρώμα θλιβερό,

μα τα φτερά του αέρα κουβαλούν

ελεύθερους ερωτικούς ρυθμούς του θέρους,

από τον Κεραμικό, κοντά στο Δίπυλο,

ξεκίνησε πολύχρωμο, πολύβουο,

το πλήθος των προσκυνητών.

Κι από την Ιερά Οδό,

ανάμεσα στα μνήματα του Περικλή

του Κόνωνα, του Μιλτιάδη,

και του Σοφοκλή, Σωκράτη, Πλάτωνα,

σοφών, λογίων και πολιτικών

αλλά και κι εκεί που αναγέρθηκε

για την Πυθιονίκη,[2]

εταίρας ξακουστής και δόξα της γυναίκας,

και αφού ξεπέρασαν

του Κηφισού «γεφυρισμούς»,[3]

αστεϊσμούς, και χλευασμούς

 και άπειρα πειράγματα,

το πλήθος καταφτάνει

χαρωπό μα και κατάκοπο,

στην Ελευσίνα την πλατύχωρη.

με όραμα κι ελπίδα ζωντανή

να μυηθεί στης αναγέννησης μυστήρια.

Μα πριν ο Ιεροφάντης,

την Περσεφόνη με σεμνότητα κατευοδώσει

στο μακρινό ετήσιο ταξίδι της

στου Πλούτωνα το σκοτεινό βασίλειο,

ιδού!

Τι όραμα ήταν αυτό,

τι τέρψη οφθαλμών!

Το πλήθος σύσσωμο γυρνά,

να δει τη Φρύνη,

ν’ απαλλάσσεται από ιμάτια

και ν’ αναδύεται ως νέα Αφροδίτη

από τη μαύρη θάλασσα που από την ταραχή της

άσπρισε και άφρισε

και ξεσηκώθηκε και σκέπασε

τη γήινη θεά.

Στα μάτια έφτασε του Απελλή το θέαμα

που οραματίστηκε και γέμισε τον πίνακά του

από χρώματα λευκά, γαλάζια,

ποικιλόχρωμα

και βότσαλα κι αφρούς

και ουρανούς κατάκοπους με σύννεφα

και πρόβαλε ως «Αφροδίτη Αναδυόμενη»

η εταίρα Φρύνη·[4]

μα κι ο Πραξιτέλης άναυδος

το όραμά του σμίλεψε

και μεταμόρφωσε το Πάριο μάρμαρο

σε μνήμα αιώνιο της γυναικείας ομορφιάς

που στόλισε την Κνίδο.[5]

Κι έτσι τελέστηκαν τα Ελευσίνια,

υπέρτατα μυστήρια

του Κάτω και του Πάνω Κόσμου

με της Φρύνης την αειθαλή μορφή.

Καλό σου κατευόδιο, Περσεφόνη!

Θα σε ξαναθυμηθώ αλλά ποτέ δε θα ξεχάσω

τ’ ονειρικό της Φρύνης πέρασμα

από τα αγιασμένα με μυστήριο,

νερά της Ελευσίνας.

……

[1] Αθήναιος, βιβλίο ΧΧΧΙΙΙ, 591a.

[2] ο.π, 594e, 67. Ο Άρπαλος έκτισε περίβλεπτο μνημείο (“πολυτάλαντο μνημείον κατασκεύασεν»), προς τιμήν της θανούσης εταίρας, το οποίο ευρίσκετο επί της Ιεράς Οδού και, σύμφωνα με τον Παυσανία, ήταν τεράστιο, και φαινόταν από μεγάλη απόσταση.

[3] Κατά τη διάρκεια της πορείας, πολίτες που βρίσκονταν πάνω στη γέφυρα του Ελευσινιακού Κηφισού (στο ύψος της σημερινής λίμνης Κουμουνδούρου), ενέπαιζαν τους μετέχοντες στην πομπή με άπρεπους αστεϊσμούς, τους λεγόμενους «Γεφυρισμούς». Σχετ.: https://olympia.gr/2012/09/13. ΠΑΠΑΓΓΕΛΗ Κ. 2002, ΕΛΕΥΣΙΝΑ, ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ Κ. ΕΛΕΥΣΙΝΑ, ΥΠΠΟ-ΤΑΠ.

[4] Αθήναιος βιβλίο ΧΧΧΙΙΙ, 591a.

[5] Αθήναιος βιβλίο ΧΧΧΙΙΙ, 591a. Η Αφροδίτη της Κνίδου ήταν το πρώτο γυναικείο γυμνό και απετέλεσε από τότε, πρότυπο για όλους τους γλύπτες στον κόσμο.

Καβαλιέρος Ελευθέριος

                      Γιγνώσκεις ά Αναγιγνώσκεις;                        

Ο Αντιφάνης, ποιητής κωμωδιών,

το έργο του για βίο και για Πολιτείες των εταίρων

έγραψεν με έμπνευση και γνώση.

Έπειτα, προσκαλεσμένος του Μεγάλου Αλεξάνδρου,

μπρος στο εκλεκτό ακροατήριο

και με την αγωνία του δημιουργού

ανέγνωσε αυτό που θεωρούσε

έργο εμπειρίας[1].

Αλλά δεν απέσπασε τον έπαινο του βασιλέα,

χειροκρότημα δεν κέρδισε ο ποιητής.

Και περισσά ενοχλημένος, χολωμένος,

δίχως φόβον, πνεύμα ελεύθερο ως ήταν,

του ομίλησε:

«Εάν εγνώριζες όπως εγώ, το βίο των εταίρων,

πως αλείφονται  με νέκταρ,

και το δέρμα τους οσμίζει μύρον[2]

κι η μηριόνη[3] τους στο βάθος των μηρών τους

λάμπει ως ροδώνας που ο ζέφυρος τον σχίζει,[4]

αν δειπνούσες και συνομιλούσες, όπως πράττεις

και με την περιφλεγή Θαΐδα[5]

και ευφραίνεσαι περίσσια

απ’ τη χάρη και από την ευφράδεια της,

αλλά και αν είχες πληγωθεί από εταίρα

κι ένοιωθες βαθύ τον πόνο μες τα στήθια,

και το έργο μου θα επαινούσες και θα αγαπούσες»

«Θάπρεπε να είχ’ αγωνιστεί και με τον Αχιλλέα,

και να κάτεχα του Οδυσσέα τα τερτίπια,

θάπρεπε να τους γνωρίζω,

ή ο Όμηρος με δίδαξε πώς να τους αγαπήσω;

Θάπρεπε ο αναγνώστης

να γιγνώσκει ά αναγιγνώσκει;»,[6]

του απάντησε ο μαθητής του Αριστοτέλη.

Κι έπειτα, με πάθος που περίσσευε,

την άποψή τους υποστήριξαν οι δυό,

καθώς συνήθιζαν, ως Έλληνες που ήταν,

έως ότου η ροδοδάκτυλη Αυγή

τη γη απλόχερα τριγύρω στόλισε με χρώματα

και στάλαξε τον ύπνον το βαθύ στα μάτια τους.

…….

[1] Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, Βιβλίον 13,1

[2] Ρουφίνου Επιγράμματα Ερωτικά, 5(18) Μετρφ. Κώστας Χωρεάνθης, Εκδ. Παττάκη 2000,

[3] Μηριόνη: Αιδοίο.

[4] Ρουφίνου Επιγράμματα Ερωτικά, 12(36)

[5] Η εταίρα Θαΐς είχε προσκληθεί από το Μέγα Αλέξανδρο, ο οποίος τη θαύμαζε, και ακολούθησε την εκστρατεία του. Προφανώς παρευρίσκετο σε συμπόσιά του αφού είχε στενή σχέση με το Πτολεμαίο το Λάγου με τον οποίον παντρεύτηκε και έκανε τρία παιδιά.

[6] Βλέπε και «Πράξεις Αποστόλων, 8,30». Ο Φίλιππος ρώτησε τον Αιθίοπα αξιωματούχο της Βασίλισσας των Αιθιόπων Κανδάκη, ο οποίός διάβαζε τις προφητείες του Ησαΐα: «Άρα γε γιγνώσκεις ά αναγιγνώσκεις;»

(Δύο ποιήματα του Νίκου Μοσχοβάκου)

Η ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ ΠΙΟ ΟΜΟΡΦΗ ΑΠΟ ΠΟΤΕ

Κάτω από μια αμυγδαλιά

η Μαγδαληνή στ’ άσπρα

μ’ άρωμα γιασεμιού στο στήθος

και μοναξιά στα σωθικά

άλλοτε «εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα»

υποδέχεται την άνοιξη.

Στο μυαλό της στροβιλίζουν

οι στρατιές των αγγέλων εραστών

ενώ το χτυποκάρδι της μεγαλώνει

για τις δύσκολες μέρες των Παθών

που θ’ ακολουθήσουν.

Όμως υπομένει καρτερικά γιατί έχει μάθει

πως ακολουθεί ο εξιλασμός.

Τανύζεται με νωχελική αθωότητα

λύνει τα καστανόξανθα μαλλιά της

κι όπως φυσά αεράκι πρωινό

κυματίζουν ελεύθερα.

Είναι τόσο όμορφη!

Πιο όμορφη από ποτέ.

.

ΕΥΘΡΑΥΣΤΕΣ ΠΙΑ ΟΙ ΜΕΡΕΣ

Σα γυαλικά μου φαίνονται

εύθραυστες πια οι μέρες

διάφανα χειροποίητα πρωινά

λαμπερά μεσημέρια πορσελάνης

κι απογεύματα δοξαστικών βιτρό

που αργοβυθίζονται νωχελικά

στου έαρος την ευδαιμονία.

Βαδίζω ανάλαφρος σαν φτερό

με της αμφιβολίας το γαλάζιο τρέμουλο

και σφίγγω μέσα μου την ελπίδα

ότι και σήμερα

άθραυστη θα παρέλθει η μέρα μου.

Μέρος 8^ο Κεφάλαιο έκτο. Η απαγωγή

Ο Ήλιος είχε πάρει να γέρνει προς τον θαλάσσιο δυτικό ορίζοντα, όταν στο βάθος αριστερά μας, κολλητά στην ακτή, φάνηκε το νησάκι που φιλοξενεί την πόλη της Τύρου, και, όχι πολύ αργότερα, διαγράφηκε ο τειχισμένος λιμενοβραχίονας και οι πύργοι που προστατεύουν τον βόρειο λιμένα της ασιατικής ναυτικής πόλης.

Στους ιστούς του σκάφους που βρισκόταν επικεφαλής της νηοπομπής αναρτήθηκαν τα κατάλληλα υφασμάτινα εμβλήματα που δήλωναν ποιοι ήμασταν και ζητούσαν την άδεια να καταπλεύσουμε στο λιμάνι. Η απάντηση, καταγραμμένη σε ένα είδος χρωματιστά λάβαρα που ανυψώθηκαν στον πύργο της εισόδου, ήταν καταφατική∙ έτσι προτού ο ήλιος βυθιστεί  στο πέλαγος (τώρα είχε μόνο κάπως  μεγαλώσει και πάρει το γνωστό, όμορφο χρώμα του κερασιού)  τα πλοία, το ένα πίσω από το άλλο, μπήκαν στα προστατευμένα νερά και αγκυροβόλησαν στις θέσεις που τους υποδείχτηκαν.

Τα μάτια μας ήταν καρφωμένα στον κεντρικό ιστό του επικεφαλής πλοίου, περιμένοντας να αναρτηθεί εκεί το σήμα ότι οι λεπτομέρειες της άφιξης είχαν διευθετηθεί και ότι είχε δοθεί η άδεια αποβίβασης.

Όμως η ώρα περνούσε, ο ήλιος έδυσε, αλλά το σήμα δεν έλεγε να φανεί. Αντί γι αυτό, στην προκυμαία, μέσα στο εσπερινό λυκόφως, φάνηκε ένα έφιππο στρατιωτικό άγημα που, κρίνοντας από τις στολές, απαρτιζόταν από καμιά δεκαριά ένοπλους ντόπιους και συνοδευόταν από δύο έλληνες αξιωματικούς. Το άγημα κατευθύνθηκε προς το πλοίο μας, ακολουθούμενο από μία κλειστή μόνιππη άμαξα.

Πράγματι οι ένοπλοι έρχονταν σε εμάς και σκοπός τους, όπως ανάφερε στον πλοίαρχο ο επικεφαλής, ήταν το να συλλάβουν εμένα και τους συνοδούς μου, γιατί σε βάρος μας υπήρχε καταγγελία για συνωμοτικές δραστηριότητες. Εμείς θα έπρεπε να τους ακολουθήσουμε αμέσως, ενώ οι αποσκευές μας θα ψάχνονταν επί τόπου και, σε περίπτωση που η έρευνα δεν αποδώσει, θα έπρεπε να διερευνηθεί εξαντλητικά ολόκληρο το πλοίο.

Ο Αθηναίος πλοίαρχος δήλωσε ότι ο ίδιος δεν γνωρίζει τίποτα για οποιαδήποτε συνωμοσία, εμένα με ξέρει ως αξιωματούχο της προελαύνουσας στρατιάς που βρισκόταν σε αποστολή στην Αθήνα, άρα με θεωρεί υπεράνω κάθε υποψίας, αλλά, βέβαια, ο ίδιος δεν έχει τίποτα να κρύψει, ούτε έχει αντίρρηση για τη διεξαγωγή έρευνας στο σκάφος. Εάν μάλιστα του έλεγαν τι ακριβώς ψάχνουν, ίσως να μπορούσε να τους βοηθήσει να το βρουν.

Ο αξιωματικός του απάντησε ότι αυτή είναι μια απόρρητη πληροφορία και κατά συνέπεια αδυνατεί να του την κοινοποιήσει. Συμπλήρωσε δε πως εμείς οι τρεις θα έπρεπε να ακολουθήσουμε τον έτερο έλληνα αξιωματικό και τμήμα του αγήματος που θα μας συνόδευαν ως στα κτίρια της διοίκησης, ενώ ο ίδιος με ορισμένους από τους οπλίτες θα έμεναν στο σκάφος προκειμένου να διεξαγάγουν ενδελεχή έρευνα. Ο πλοίαρχος δεν μπορούσε να κάνει άλλο παρά να συμφωνήσει.

Εγώ, μετά τα χθεσινά συμβάντα, μια τέτοια εξέλιξη την θεωρούσα ενδεχόμενη και δεν αιφνιδιάστηκα ιδιαιτέρα. Έλπιζα όμως ότι θα εκδηλωθεί κάπως αργότερα. Έτσι θα είχα το χρόνο να διοργανώσω καλύτερα την άμυνα και την δέουσα απάντηση προς τους πραγματικούς συνωμότες. Προφανώς σε αυτό έκανα λάθος.  Αφού μας ¨εφοδίασαν¨ με το ενοχοποιητικό υλικό, ήταν αναμενόμενο να ακολουθήσει τάχιστα η καταγγελία και η σύλληψή μας.  Έτσι, το μόνο προληπτικό μέτρο απέναντι στις δυσδιάκριτες εξελίξεις που πρόλαβα να πάρω εκείνο το πρωί ήταν να πω στον Οινοκράτη πως, τόσο ο ίδιος, όσο και ο ευτραφής φίλος του, καλό θα ήταν αυτές τις μέρες  να είναι ¨αφανώς¨ οπλισμένοι.

Σκεφτόμουν ότι, μπορεί μεν ο πυρήνας των ¨Άλλων¨ να βρίσκεται στην μετακινούμενη Αυλή στην άλλη άκρη του κόσμου, αλλά εδώ στη Τύρο πρέπει να έχει εγκατασταθεί ένα τοπικό κλιμάκιο συνωμοτών σε θέση να υλοποιεί με αυτονομία τμήματα του σχεδίου και ειδικότερα εκείνα που μας αφορούν. Εδώ λοιπόν εμείς θα έπρεπε να συλληφθούμε, ενώ η ενοχή μας θα επιβεβαιωνόταν από την ανεύρεση του δηλητήριου στις αποσκευές μας. Δεν ξέρω αν θα επιδίωκαν και την πλήρη ή μερική ομολογία μας ύστερα από  βασανιστήρια, αλλά δεν το αποκλείω. Εάν κατάφερναν έστω και έναν από μας να ομολογήσει συμμετοχή σε κίνημα, αυτό θα έδινε στην πλεκτάνη τους μια κάποια αληθοφανή υπόσταση.

Επίσης, ένα σημαντικό πράγμα που ακόμη δεν ήξερα είναι το κατά πόσο οι τοπικές αρχές ήταν ανακατεμένες στην όλη δολοπλοκία, αν και, έχοντας γνωρίσει τον Ύπαρχο Μένη και ξέροντας ότι έχει διατελέσει σωματοφύλακας του Άνακτα, αλλά και μέλος της ομάδας που μαθήτευσε παρά τον Αριστοτέλη, θεωρούσα τελείως απίθανο να είναι ενεργό μέλος της κλίκας που μας έχει στοχοποιήσει.

Κοίταξα με νόημα τον Οινοκράτη και εκείνος μου χαμογέλασε καθησυχαστικά.  Μετά στράφηκα προς τον αξιωματικό και τον ρώτησα ήρεμα.

«Από πού κατάγεσαι συνέλληνα;»

«Από την Μίλητο», μου απάντησε.

«Και ο συνάδελφός σου που θα μας συνοδέψει στη Διοίκηση;»

«Από τα Άβδηρα».

«Και ποιος είναι αυτός που μας κατηγορεί ότι συνωμοτούμε;»

«Δεν τον γνωρίζω. Εγώ εκτελώ διαταγές».

«Που προέρχονται;»

«Από τη Διοίκηση».

Τον κοίταξα επίμονα στα μάτια: «Άκουσέ με τώρα προσεκτικά στρατιώτη», του είπα. «Δεν έχω κατά νου να αντισταθώ και θα έρθω οικειοθελώς μαζί σου, αλλά έχω ένα θεμιτό αίτημα. Αν δεν το ικανοποιήσεις σε διαβεβαιώ ότι θα θεωρήσω εσένα προσωπικά μπλεγμένο σε οργανωμένο ανθελληνικό και αντιβασιλικό κίνημα και να είσαι σίγουρος πως θα υποστείς τις συνέπειες.  Γιατί, δυστυχώς, ένα τέτοιο κίνημα είναι όντως υπαρκτό».

Έδειξε, προς στιγμήν, να το σκέφτεται.

«Σε ακούω», μου είπε εν τέλει.

«Θέλω να με οδηγήσεις κατ’ ευθείαν στον Ύπαρχο, τον Μένη τον Πελλαίο».

Τη στιγμή εκείνη ο άλλος αξιωματικός, ο Αβδηρίτης, πλησίασε τον Μιλήσιο και του ψιθύρισε, με ένταση, κάτι στο αυτί.

«Ο ύπαρχος Μένης μόλις σήμερα επέστρεψε από την Βακτριανή και δεν νομίζω ότι άρχισε να δέχεται οποιονδήποτε», είπε εκείνος μετά.

Ο Μένης ήταν πίσω, στο μέτωπο; Αυτό με παραξένεψε κάπως.

«Εμένα θα με δεχτεί, να είσαι σίγουρος», τον διαβεβαίωσα.

.

Τελικά ο Μιλήσιος αξιωματικός έδειξε να πείθεται πως δεν είχε τίποτα να χάσει με το να μου υποσχεθεί ότι θα οδηγηθώ μπροστά στον υπεύθυνο για την Φοινίκη, τη Συρία και την Κιλικία. Πράγματι, είπε στον συνάδελφό του να με πάει  κατ’ ευθείαν στο ανάκτορο όπου έχει καταλύσει ο Μένης, το οποίο άλλωστε, από ό, τι θυμόμουν, ήταν δίπλα στο διοικητικό μέγαρο. Ο Αβδηρίτης ζήτησε το ξίφος μου, εγώ του το έδωσα, και στη συνέχεια βγήκαμε από το πλοίο,  μας ανέβασαν στην άμαξα που περίμενε στην προκυμαία, αμπάρωσαν τις πόρτες από την έξω πλευρά και περικυκλωμένοι από τέσσερεις ντόπιους ιππείς ξεκινήσαμε…

.

Μέσα στο όχημα επικρατούσε σκοτάδι μόλις χαραγμένο απ’ τις ανταύγειες των φαναριών του λιμανιού που εισχωρούσαν από ένα φραγμένο μικρό παράθυρο, ψηλά, στο πίσω μέρος της άμαξας.

«Όλα εν τάξει;» ρώτησα τον Οινοκράτη.

«Απολύτως» μου ψιθυρίζει όσο δυνατά χρειάζεται για να τον ακούσω πάνω από τον θόρυβο που  προκαλεί ο καλπασμός των αλόγων και η ίδια η άμαξα. «Το αντικείμενο κατεδύθη και, κάτω από τον ιματισμό μας, τόσο εγώ, όσο και ο Χοντρόης έχουμε κάποιο στοιχειώδη οπλισμό. Εγώ ένα μικρό εγχειρίδιο και εκείνος, τυλιγμένη γύρω από την ευρεία του περιφέρεια, μια σφενδόνη, που απ ό, τι ξέρω τη χειρίζεται με επιδεξιότητα». Ο ευτραφής Πέρσης μου απεύθυνε ένα χαμόγελο συνενοχής και μου έδειξε με το παχουλό του δάχτυλο την περιοχή της μέσης του.

«Το αντικείμενο… κατεδύθη;»

«Το έδεσα με γερό νήμα που βρήκα στη αποθήκη του πλοίου και το κρέμασα μέσα στο νερό της θάλασσας με τρόπο που να μην φαίνεται από πουθενά. Όταν επιστρέψουμε για να πάρουμε τα πράγματά μας θα το ανασύρω στο άψε σβήσε και δεν θα με πάρει χαμπάρι κανείς».

Ξαφνικά η άμαξα τραντάχτηκε απότομα και συνέχισε να τραντάζεται σαν να μπήκε σε δρόμο χωρίς λιθόστρωση. Ο Οινοκράτης σηκώθηκε και, από το μικρό πίσω παράθυρο,  προσπάθησε να διακρίνει τι συμβαίνει έξω. Ένα μισογεμάτο φεγγάρι  τον βοήθησε.

«Δεν…», είπε.

«Τι δεν;»

«Δεν κατευθυνόμαστε στο Διοικητήριο. Ούτε, βέβαια, στο ανάκτορο του Ύπαρχου Μένη. Μάλλον απομακρυνόμαστε απ’ το κέντρο της πόλης και ανηφορίζουμε το ύψωμα που την περιβάλλει».  

Τα λόγια του με έβαλαν σε συναγερμό. Σκέφτηκα πως ο επικεφαλής του αγήματος που ήρθε να μας συλλάβει, ο Μιλήσιος, μπορεί και να μην ήταν μυημένο μέλος της κλίκας των Άλλων, όμως ο Αβδηρίτης αξιωματικός σίγουρα ήταν.  Επομένως δεν είχε κανένα λόγο να μας οδηγήσει στον Μένη, που απ’ ό, τι φαίνεται είναι αμέτοχος στη σύλληψή μας. Αντίθετα είχε κάθε λόγο ή να μας αναγκάσει να ομολογήσουμε  (οτιδήποτε) πριν μας παραδώσει ή, ακόμη χειρότερα, να μας εξαφανίσει και να ισχυριστεί μετά ότι δραπετεύσαμε. Θα μπορούσε ακόμη και να μας εκτελέσει και να πει ότι προβάλαμε αντίσταση και αναγκάστηκε να μας σκοτώσει αμυνόμενος.

Άπλωσα το χέρι μου προς την πλησιέστερη πόρτα της άμαξας και προσπάθησα να δω εάν θα υποχωρούσε σε δυνατό σπρώξιμο. Όχι. Και οι δύο εκατέρωθεν πόρτες ήταν καλο-αμπαρωμένες με γερά μαδέρια, από την έξω μεριά. Και δεν υπήρχε καν ο απαιτούμενος χώρος για να πάρει κανείς φόρα πριν σπρώξει. Μετά, με όση όραση μου επέτρεπε ο λιγοστός  φωτισμός και την απαραίτητη βοήθεια της αφής, διαπίστωσα πως στο μπροστινό μέρος του αμαξώματος υπήρχε ένα φραγμένο άνοιγμα που προφανώς ένωνε τον θάλαμο των επιβατών με την κάπως ανυψωμένη υπαίθρια θέση του ηνίοχου.  Έσπρωξα αυτό το φράγμα και κατάλαβα (από την μικρή και κάπως ελαστική αντίσταση που παρουσίαζε) ότι ήταν κλεισμένο, απ’ έξω κι αυτό, αλλά με σκοινί. Έκανα νόημα στον Οινοκράτη και εκείνος κατάλαβε αμέσως. Έβγαλε το κρυμμένο εγχειρίδιο και περνώντας τη λάμα ανάμεσα στα σανίδια που έφραζαν το άνοιγμα, κατάφερε ύστερα από λίγο να κόψει το σκοινί της άλλης πλευράς. Το ξύλινο φράγμα  αποσπάστηκε και έπεσε στο δάπεδο, ενώ εμείς οι δύο καταφέραμε, στριμωχτά αλλά αθόρυβα, να περάσουμε έξω, μια ανάσα απόσταση από την πλάτη του ασιάτη που οδηγούσε την άμαξα.

Έκανα νόημα πίσω, στον Χοντρόη και εκείνος με εξαιρετική, για τον όγκο του, ταχύτητα ανέσυρε από τα εσώτερα στρώματα της κυκλικής του ύπαρξής την σφενδόνη, μου την έδωσε και άρχισε να βγάζει μικρές στρογγυλεμένες πέτρες από διάφορα μυστηριώδη σημεία της ασιατικής του αμφίεσης. Του έγνεψα ότι τα βλήματα προς το παρόν δεν μου χρειάζονται. Έκανα επίσης νόημα στον Οινοκράτη δείχνοντάς του ένα εξαιρετικό εύρημα ακουμπισμένο χάμω, δίπλα στα πόδια του ηνίοχου: Ένα μικρό ασιατικό τόξο και, παραδίπλα, μια γεμάτη φαρέτρα.  

Σήκωσα το δεξί χέρι με τα τρία μεσαία δάχτυλα ανοιχτά. Μετά έκλεισα την παλάμη και άρχισα να αριθμώ άηχα, ανοίγοντας αυτά τα δάχτυλα ένα ένα. Στο τρίτο κινηθήκαμε  μαζί. Εγώ πέρασα το σκοινί της σφενδόνης πάνω από το κεφάλι του αμαξά και τον τράβηξα απότομα και δυνατά προς το μέρος μου, όπου και τον υποδέχτηκα με μια γερή κουτουλιά, ικανή να τον στείλει με μιας στη χώρα των χαμένων αισθήσεων. Ταυτόχρονα ο Οινοκράτης οικειοποιούταν το τόξο και τα βέλη.

Πήρα το ασιατικό κάλυμμα της κεφαλής του ηνίοχου και το φόρεσα∙ μετά πήρα τη θέση του, άρπαξα τα ηνία και κοίταξα τριγύρω. Καθώς το έδαφος ήταν ανηφορικό η άμαξα επιβράδυνε και οι ιππείς είχαν περάσει μπροστά εκτός από έναν, αλλά και αυτός που ακολουθούσε δεν έμοιαζε να έχει αντιληφθεί την αλλαγή στη θέση του αμαξά. Έριξα μια ερευνητική ματιά μπροστά και στο φως της μισόγιομης σελήνης είδα ότι, λίγο παρακάτω,  υπήρχε ένα άνοιγμα όπου ο χωματόδρομος πάνω στον οποίο τρέχαμε, διασταυρωνόταν χιαστί με έναν πλακοστρωμένο δρόμο που πιθανότατα προερχόταν από το κέντρο της πόλης και τραβούσε προς τα τείχη. Τράβηξα τα γκέμια επιβραδύνοντας ακόμη περισσότερο το όχημα.

«Εδώ θα στρίψουμε», είπα στους συντρόφους μου. «Θα προσπαθήσω να πάρω την κατηφόρα προς το κέντρο. Εσύ Οινοκράτη ανέβα εδώ δίπλα μου. Εάν μας πλησιάσουν χρησιμοποίησε το τόξο. Εσύ Χοντρόη  έβγα απ’ το κουβούκλιο, πάρε τη σφενδόνη σου από χάμω και, καθώς θα στρίβουμε, απάλλαξέ μας από τον ασιάτη. Μετά μπορείς να χρησιμοποιήσεις τις πέτρες σου ενάντια σε αυτόν που μας ακολουθεί από πίσω».  

.

Εάν τα άλογα ήσαν περισσότερα από ένα, ίσως η αιφνίδια αλλαγή πορείας να αποτύγχανε και η άμαξα να ανατρεπόταν. Όμως, καθώς το άλογο ήταν μόνο ένα και είχα ήδη λιγοστέψει την ταχύτητα, με την στροφή προς τα αριστερά μόνον οι δεξιοί τροχοί σηκώθηκαν στον αέρα, αλλά μετά ξανακάθισαν στη θέση τους. Τα καταφέραμε.  Καθώς στρίβαμε, ο Χοντρόης, ξεφωνίζοντας ¨Ύπαγε εις το πι-πι-πυρ της καθάρσεως¨ έδωσε μια γερή σπρωξιά στον αναίσθητο (τέως) οδηγό του οχήματος και τον πέταξε έξω. Ο καβαλάρης που μας ακολουθούσε, μόλις μετά βίας κατάφερε να αποφύγει τις συνέπειες που θα είχε, τόσο για τον ίδιο όσο και για τον πεπτωκότα, το να πέσει απάνω του. Μετά, καθώς εμείς απομακρυνόμασταν στην κατηφόρα, έμεινε για λίγο αναποφάσιστος εάν θα έπρεπε να μας ακολουθήσει μόνος του η εάν θα ήταν καλύτερα να σπεύσει να ειδοποιήσει τους προπορευόμενους που δεν είχαν ακόμη καταλάβει ότι τα (τρία) πουλάκια είχαν κάνει φτερά, μαζί με το κλουβί τους. Τελικά προτίμησε το δεύτερο δίνοντάς μας έτσι το χρόνο να πάρουμε μια ανάσα πριν ξαναφανούν, όλοι μαζί στο κατόπι μας.

Τι να πω για την κυριολεκτικά ξέφρενη πορεία μας προς το Μέγαρο του Ύπαρχου; Ας πω μόνο πως ήταν τυχεροί όσοι δεν νυχτοπερπατούσαν εκείνη την ώρα κι έτσι δεν βρέθηκαν στο δρόμο μας, γιατί δεν υπήρχε τρόπος να γίνει οποιοσδήποτε ελιγμός της άμαξας. Μας είχε πάρει η κατηφόρα και μόνον όταν φτάσαμε στο ίσωμα του κέντρου κατάφερα να ελέγξω κάπως το ξαναμμένο άλογο. Τυχεροί ήμασταν και εμείς που  οι διώκτες μας δεν διέθεταν εκήβολα όπλα. Εάν ήσαν τοξότες, όπως ας πούμε οι Σκύθες που αστυνομεύουν το αθηναϊκό Άστυ, ίσως και να μην τα καταφέρναμε να φτάσουμε ως το Μέγαρο. Όσο αφορά στα δόρατά τους, εκτοξευμένα από ιππείς που καλπάζουν δεν είχαν πολλές δυνατότητες ευστοχίας: εκτός από ένα που καρφώθηκε στο ξύλο του κουβούκλιου της άμαξας, τα υπόλοιπα διασπάρθηκαν άπραγα καθ’ οδόν. Αντίθετα, εκείνοι σύντομα ανακάλυψαν ότι εμείς  είχαμε όπλα ικανά να δράσουν από μακριά, καθώς και καλούς χειριστές. Έτσι δεν κατάφεραν να μας πλησιάσουν και να χρησιμοποιήσουν τα ξίφη τους και, όταν φτάσαμε αρκετά κοντά στην έδρα του Ύπαρχου, έκαναν μεταβολή  και εξαφανίστηκαν..

Λίγο αργότερα ο Ύπαρχος Μένης από την Πέλλα με υποδεχόταν με τις αγκάλες ανοιχτές και ένα πλατύ χαμόγελο να φωτίζει το νεανικό του πρόσωπο. «Λόγιε Εύελπι, χαίρομαι που σε ξαναβλέπω. Μου είπαν το όνομά σου και δε το πίστευα πως είσαι πάλι εδώ. Είχα μάθει πως η υπηρεσία σου σε ήθελε στην Αθήνα και νόμιζα πως έχεις εγκατασταθεί εκεί τα τελευταία χρόνια».

Ανταπέδωσα το χαμόγελο και είπα στον Μακεδόνα αξιωματούχο πως επιστρέφω στη στρατιά για να δώσω συνολική αναφορά για τα όσα συνέβησαν και συμβαίνουν τον τελευταίο καιρό στην Αθήνα, αλλά και γιατί έμαθα ότι ο άμεσος προϊστάμενός μου ο Καλλισθένης, ήταν θύμα κακόβουλης επίθεσης και θεώρησα χρέος μου να επιστρέψω για να του συμπαρασταθώ.

Έπαψε να χαμογελά. «Ναι ξέρω μερικά πράγματα γι αυτό», μου είπε. «Ήμουν στα Βάκτρα για τον γάμο του Αλέξανδρου αλλά και για να δώσω τη δική μου αναφορά για τις χώρες που μου ανατέθηκε να επιβλέπω. Επέστρεψα μόλις σήμερα. Το θέμα της δυσμένειας του Καλλισθένη συζητιέται ανάμεσα στους εταίρους αυτόν τον καιρό και μπορώ να σου πω ότι οι περισσότεροι παλαίμαχοι στρατηγοί είναι με το μέρος του. Αλλά θα μιλήσουμε διεξοδικά για όλα αυτά».

Ύστερα παρατήρησε κάτι που τον έκανε να αλλάξει θέμα: «Αλλά για πες μου, γιατί κυκλοφορείς άοπλος; Εντάξει, δε λέω, μετά την προσπάθεια των Καρχηδόνιων να ανακαταλάβουν την μητρόπολή τους, προσπάθεια που απέτυχε χάρη και στη δική σας συμβολή πριν σχεδόν τρία χρόνια, έχουμε λάβει όλα τα μέτρα  ώστε στη πόλη να επικρατεί ειρήνη και ασφάλεια.  Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ενδείκνυται να κυκλοφορούμε άοπλοι».

«Το ξίφος μου βρίσκεται στα χέρια ενός Αβδηρίτη αξιωματικού της φρουράς, ο οποίος απήγαγε, εμένα και τους δύο συνοδούς μου, πριν ακόμη αποβιβαστούμε από το πλοίο και από τον οποίο μόλις τώρα καταφέραμε να ξεφύγουμε. Ένας άλλος αξιωματικός της φρουράς διενεργεί έρευνα στο πλοίο που μας μετέφερε ως εδώ απ’ την Αθήνα, ψάχνοντας στοιχεία που υποτίθεται ότι μας ενοχοποιούν».

Μια έκφραση απορίας απλώθηκε στο πρόσωπό του. «Δεν έχω ιδέα» μονολόγησε. «Και αυτό είναι σοβαρό. Για τι πράγμα σας κατηγορούν;»

«Υποτίθεται ότι υπήρξε εναντίον μας κατηγορία για συνωμοσία ενάντια στον Βασιλέα».

«Τόσο σοβαρό; Χωρίς εγώ να μάθω τίποτα;»

Ο Μένης έδωσε εντολή να φωνάξουν τον υπασπιστή του. Εκείνος παρουσιάστηκε σχεδόν αμέσως. Ο Ύπαρχος τον διέταξε να πάει πάραυτα, μαζί με ένα ισχυρό απόσπασμα οπλιτών και έναν από τους δικούς μου (που περίμεναν στον προθάλαμο) στο πλοίο μας, στο λιμάνι και να φέρει αμέσως εδώ τον αξιωματικό, τους ντόπιους φρουρούς καθώς και τα τυχόν ευρήματά τους..

«Το λιμάνι ήταν ακόμη γεμάτο κόσμο», μου αφηγήθηκε αργότερα ο Οινοκράτης, ο οποίος συνόδεψε τον Υπασπιστή ως το πλοίο, «γιατί μετά την ¨σύλληψή¨ μας, το λιμεναρχείο είχε δώσει την άδεια για την αποβίβαση και την μερική εκφόρτωση εμπορευμάτων. Τα υπόλοιπα θα τα ξεφόρτωναν με το φως της μέρας. Το μόνο σκάφος που βρισκόταν ακόμη υπό επιτήρηση ήταν το δικό μας. Όμως και εκεί το ψάξιμο είχε τελειώσει χωρίς να βρεθεί κανένα στοιχείο εις βάρος μας.  Όταν φτάσαμε, ο Μιλήσιος αξιωματικός ετοιμαζόταν να αποχωρήσει άπραγος. Του φάνηκε περίεργο που θα έπρεπε να παρουσιαστεί επειγόντως στον Ύπαρχο, αλλά ακόμη πιο περίεργο πρέπει να του φάνηκε πως μαζί με τον υπασπιστή ήμουν και εγώ. Ανοιγόκλεισε πολλές φορές τα μάτια του κοιτάζοντάς με για να βεβαιωθεί ότι ήμουν όντως ένας από τους ακόλουθους του κατηγορούμενου ¨Αθηναίου¨. Δεν ξέρω πού κατάληξε, ίσως ότι όλη αυτή η ιστορία ήταν μια δοκιμασία για να ελεγχθεί η πίστη των αξιωματικών της φρουράς, ή κάτι άλλο ανάλογο∙ πάντως, γεγονός είναι ότι δεν έφερε καμία αντίρρηση και μας ακολούθησε μαζί με τους ντόπιους φρουρούς».   

.

Από την πρώτη ανάκριση στην οποία υποβλήθηκε ο αξιωματικός από τη Μίλητο, προέκυψε ότι νωρίς το απόγευμα κατέφθασε στην φρουρά της πόλης ένας οπλίτης με τα διακριτικά του αγγελιοφόρου και παρέδωσε γραπτή εντολή για την σύλληψη ενός ταξιδιώτη και των δύο συνοδών του. Οι καταζητούμενοι βρίσκονταν στο πλοίο ¨Πόντος¨ που αναμενόταν να καταπλεύσει την ίδια εκείνη μέρα με την νηοπομπή που προερχόταν από τον Πειραιά της Αττικής. Όχι, την εντολή δεν την είχε παραλάβει ο ίδιος, αλλά ο εφημερεύων αξιωματικός από τα Άβδηρα. Ο ίδιος, πάντως, είχε ελέγξει το έγγραφο και είχε διαπιστώσει πως έφερε το κέρινο αποτύπωμα του δαχτυλιδιού του Ύπαρχου. Του φάνηκε γνήσιο. Μετά δεν έκανε άλλο παρά να υλοποιήσει την εντολή.  Όχι, τον αξιωματικό από τα Άβδηρα δεν τον γνωρίζει από παλιά. Είναι ένας από εκείνους που μετατέθηκαν πρόσφατα στη Φρουρά της Τύρου. Πού βρίσκεται τώρα; Μα κανονικά θα έπρεπε, αφού παραδώσει τους συλληφθέντες  στην προσωπική φρουρά του Ύπαρχου, να βρίσκεται στη θέση του, δηλαδή εδώ δίπλα, στο κτίριο της Διοίκησης.

Όμως ο Αβδηρίτης δεν βρέθηκε εκεί. Ούτε πουθενά αλλού, τουλάχιστον στο μικρό χρονικό διάστημα που μείναμε στην Τύρο. Όταν αναχωρούσαμε, αποχαιρετώντας με, ο Μένης με διαβεβαίωσε πως θα διαλεύκανε σύντομα αυτή την αλλόκοτη ιστορία, και θα με ενημέρωνε για τα αποτελέσματα της έρευνας.

.

Κατά τη σύντομη παραμονή μας στην πόλη -νησί, ο Πελλαίος, μου είχε επαναλάβει πόσο ευγνώμων αισθανόταν για τη συμμετοχή μας στον εντοπισμό του παραλλαγμένου στόλου και την απόκρουση της απόπειρας των Καρχηδόνιων να ανακαταλάβουν την Τύρο∙ με είχε δε επισταμένα ρωτήσει τι κάνει εκείνος ο παλαίμαχος στρατιώτης, ο Παλαμήδης, που είχε παίξει καθοριστικό ρόλο στα γεγονότα. Εμείς, τότε, είχαμε αναχωρήσει αμέσως για την Αθήνα, αλλά ο Μένης είχε στη συνέχεια την ευκαιρία να αναπροσαρμόσει όλη την τοπική του πολιτική, (προς το καλύτερο, θέλει να πιστεύει) και να στερεώσει αποτελεσματικότερα τον έλεγχό του στην περιοχή. Είχε κατανοήσει πως η απώλεια της Τύρου ήταν επώδυνη για τους Καρχηδόνιους, αλλά όταν τους παράγγειλε ότι η συνέχιση του εμπορίου μαζί τους θα εξαρτιόταν βασικά από τις τιμές των προϊόντων τους και από το εάν θα δημιουργούσαν προβλήματα στην Εσωτερική Θάλασσα, δήλωσαν πως -για το καλό του εμπορίου- είχαν πρόθεση να συνεργαστούν ειρηνικά με τη νέα διοίκηση της πόλης.

Επί πλέον ο Μένης με ενημέρωσε για τις τελευταίες εξελίξεις στο μέτωπο.

Έμαθα έτσι ότι η νέα σύζυγος του Αλέξανδρου και άνασσα πλέον των Μακεδόνων ήταν μια ασιάτισσα σπάνιας ομορφιάς, κόρη ενός τοπικού άρχοντα της Βακτριανής -Σογδιανής. Ήταν πολύ νέα και την έλεγαν Ρωξάνη, που, στη γλώσσα της σημαίνει ¨φωτεινό αστέρι¨.  Ο γάμος θα διευκολύνει την αποδοχή των νέων ισορροπιών από τους ατίθασους ντόπιους, σε αυτή την απομακρυσμένη και ανυπότακτη περιοχή της (έως τώρα) Περσικής Αυτοκρατορίας. Και, ας το σημειώσουμε κι αυτό, ο Αλέξανδρος δείχνει πάλι ευδιάθετος και μοιάζει να έχει ξεπεράσει τη θλίψη που του προκάλεσε η αιματηρή σύγκρουση με τους Μακεδόνες στρατηγούς, έστω κι αν αυτοί δεν έπαψαν να γκρινιάζουν και να μουρμουρίζουν ότι θα προτιμούσαν μια ελληνίδα για βασίλισσα, και έναν αμιγώς έλληνα για μελλοντικό γιο και διάδοχο του  βασιλιά.

Αλλά, πέρα από όλα αυτά, ο Μένης μου έδωσε μερικές χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με το θέμα που κυρίως με απασχολούσε και που ήταν η αιτία του ταξιδιού μου πίσω στην προελαύνουσα στρατιά. Ο ίδιος, βέβαια, είχε παραμείνει στην αυλή για μικρό χρονικό διάστημα -ίσα ίσα για να υποβάλει την αναφορά του στον βασιλέα και να παραστεί στους γάμους – αλλά είχε την ευκαιρία να ακούσει τα όσα λέγονταν από τους υψηλόβαθμους συναδέλφους του.  Με βάση λοιπόν αυτά, ο προϊστάμενός μου, ο Καλλισθένης ο Ολύνθιος είχε περιπέσει σε φανερή δυσμένεια. Αν και δεν είχε συλληφθεί τελούσε υπό επιτήρηση και ορισμένες αρμοδιότητες του είχαν αφαιρεθεί. Αιτία γι αυτόν τον περιορισμό ήταν οι κακόβουλες φήμες που κυκλοφορούσαν εις βάρος του, αλλά και η φανερή διαφοροποίησή του από τον στενό βασιλικό κύκλο στο θέμα της ¨προσκύνησης¨. Χωρίς να του γίνει μάθημα η περίπτωση του Παρμενίωνα ή η ακόμη πιο πρόσφατη του Κλείτου του Μέλανα, είχε αντιπαρατεθεί στον Αλέξανδρο και μάλιστα προσωπικά και δημόσια. Οι στρατηγοί, -που κατά τα άλλα συμμερίζονται τις ενστάσεις του Καλλισθένη- λένε πως η ανοχή του Αλέξανδρου απέναντι στον Ολύνθιο πιθανότατα οφείλεται στην συγγένειά του με τον Αριστοτέλη.  

Η είδηση ότι ο Καλλισθένης, αν και υπό επιτήρηση, δεν είχε φυλακιστεί, αλλά κυκλοφορούσε και επομένως θα μπορούσα να τον συναντήσω και να συζητήσω μαζί του για το πως θα καταφέρναμε να ανατρέψουμε αυτή την κατάσταση, αφενός με χαροποίησε και αφετέρου με έκανε να καταλάβω ότι θα έπρεπε να βιαστώ.

.

Αναχωρήσαμε από την Τύρο ιππεύοντας ξεκούραστα άλογα και με τις ταξιδιωτικές μας προμήθειες ανανεωμένες. Ο Ύπαρχος μάλιστα προσφέρθηκε να μας δώσει μια ομάδα ένοπλων συνοδών, αλλά αρνήθηκα. Έχοντας συνειδητοποιήσει πόσο αδίστακτοι και επικίνδυνοι είναι οι εχθροί μας,  δεν ήθελα ο φιλότιμος Μένης να εμπλακεί περισσότερο παρέχοντάς μας ανοιχτή και επίσημη συμπαράσταση.    Εκτός αυτού, θεωρούσα ότι όσο λιγότεροι ταξιδεύαμε, τόσο περισσότερο ευέλικτοι και λιγότερο εντοπίσιμοι θα ήμασταν.

(από τον Νίκο Μοσχοβάκο)

ΦΡΥΝΗ

Χείλια τριαντάφυλλα μάτια μεγάλα

γαλαζοπράσινα εκστατικά

σκιές δεν κρύβανε ή μυστικά

εντός ανέβαινε ονείρου σκάλα.

.

Ώμοι παλλόμενοι μηροί με χάρη

βάδισμα ανάλαφρο κορμί σφιχτό

στήθος μαρμάρινο σωστό γλυπτό

μαλλιά που έλαμπαν σαν κεχριμπάρι.

.

Σαγόνι σίγουρο χέρια αγκαλιάς

φωνή π’ αηδόνιζε όταν μιλούσε

πνοή με άρωμα πορτοκαλιάς

παρειές αστραφτερές καθώς γελούσε.

.

Στης ομορφιάς στροβίλιζε τη δίνη

θεά του έρωτα, τη λένε Φρύνη.

Μέρος όγδοο, κεφάλαιο πέμπτο: Ένα απρόοπτο εύρημα.

(αφηγείται ο Εύελπις) 

Αν και η ακτογραμμή που συνδέει τη Μικρά Ασία με την Αίγυπτο δεν έχει πολλούς φυσικούς όρμους, διαθέτει αρκετά λιμάνια και άλλα προστατευμένα σημεία όπου τα πλοία που παραπλέουν την ακτή μπορούν να αγκυροβολήσουν είτε σε περίπτωση έντονης θαλασσοταραχής είτε, συνηθέστερα, προκειμένου να διανυκτερεύσουν και να ανεφοδιαστούν. Πράγματι, αυτή εδώ η διαδρομή αποτελεί έναν από τους πιο αρχαίους και τους πιο χρησιμοποιημένους εμπορικούς δρόμους του γνωστού μας κόσμου και οι λαοί που κατοικούν τα παράλια έχουν εξειδικευτεί στις ναυτικές εμπορικές συναλλαγές ήδη εδώ και αιώνες. Σε ένα τέτοιο σημείο είχαμε αποβιβαστεί εκείνο το βράδυ. Από ό, τι μας είπε ο πλοίαρχος ήταν ο τελευταίος σταθμός πριν την Τύρο, για την οποία, αν όλα εξακολουθούσαν να είναι ούρια όσο ο μέχρι στιγμής άνεμος, θα ξεκινούσαμε αύριο τα χαράματα και όπου θα καταπλέαμε πριν από τη δύση του αυριανού ήλιου.

Ήταν μια τυπική ημι-υπαίθρια ναυτική εγκατάσταση. Εκτός από ένα μεγάλο πλινθόκτιστο μαγειρείο και μια δεξαμενή πόσιμου νερού, υπήρχαν αποθήκες τροφίμων, χώροι φύλαξης εργαλείων για τυχόν επείγουσες επισκευές των σκαφών, κάποιες ξύλινες κατασκευές-καταλύματα για το προσωπικό του ναύσταθμου και τους αξιωματικούς των διερχόμενων πλοίων και μια περιφραγμένη έκταση όπου μπορούσαν να τοποθετηθούν ενοικιαζόμενα αντίσκηνα διανυκτέρευσης για όποια μέλη των πληρωμάτων δεν ήθελαν να κοιμηθούν στην άμμο, κάτω από τον έναστρο ουρανό. Υπήρχαν επίσης ήδη εγκατεστημένες επιμήκεις τάβλες όπου πήραν θέση όσοι προτιμούσαν να μην την βγάλουν με ξηρά τροφή εκείνο το βράδυ.

Στους πάγκους που περιέβαλαν αυτές τις τάβλες καταλήξαμε και εμείς: εγώ, ο Οινοκράτης και ο απαραίτητος και εξυπηρετικός Χοντρόης, τραβηγμένοι από τις θελκτικές μυρωδιές των ψαριών που έβραζαν, τηγανίζονταν και ψήνονταν μέσα, αλλά και έξω, στο προαύλιο του μαγειρείου. Ύστερα από λίγο έφτασαν και κάθισαν κοντά μας και άλλοι συνταξιδιώτες, ανάμεσα στους οποίους ο κυβερνήτης και ο  πρωρεύς[1] του σκάφους που μας μετέφερε και που ήταν αραγμένο εκεί, λίγο παρακάτω από το σημείο όπου δειπνούσαμε.  

Είχε ήδη νυχτώσει και οι φωτιές που λαμπύριζαν σε διάφορα σημεία  των εγκαταστάσεων είχαν  αρχίσει να κατακάθονται και να μετατρέπονται σε κατακόκκινες θράκες. Εμείς ετοιμαζόμαστε να εγκαταλείψουμε την τάβλα της εστίασης, όταν ακούσαμε φωνές και παρατηρήσαμε κάποια κινητικότητα στη φρουρά που περιπολούσε στην παραλία επιβλέποντας τα αραγμένα πλοία. Αναταραχή, φωνές, ίσως και κάποιες κλαγγές όπλων. Πριν προλάβουμε να καταλάβουμε περί τίνος ακριβώς πρόκειται, νάσου που ο κελευστής του σκάφους  καταφτάνει τρέχοντας και ενημερώνει τον πλοίαρχο ότι κάποιοι, μάλλον κλέφτες, είχαν ανεβεί κρυφά στο σκάφος μας. Η φρουρά τους αντελήφθη και τους κυνήγησε. Όμως βοηθημένοι και από το σκοτάδι κατάφεραν μέχρι στιγμής να ξεφύγουν. Τι να κάνουμε; Να τους κυνηγήσουμε και έξω από τον ναύσταθμο;  

Ο κυβερνήτης και ο υποπλοίαρχος σηκώθηκαν αμέσως και κατευθύνθηκαν προς το σκάφος. Τους ακολουθήσαμε κι εμείς. Μόλις φτάσαμε εκεί ο κελευστής ρώτησε έναν ναύτη:

«Ελέγξατε το πλοίο, όπως σας είπα;»

«Εκ πρώτης όψεως, όλα εντάξει», είπε εκείνος.  

«Απ’ ό, τι  φαίνεται δεν πρόλαβαν να πάρουν τίποτα», ανάφερε ο κελευστής στον πλοίαρχο. Εκείνος στράφηκε προς τον πρωρέα:

«Θέλω να εξετάσετε ξανά και με προσοχή το φορτίο. Εσύ ξέρεις πια σημεία είναι τα πιο σημαντικά. Βεβαιώσου ότι όντως δεν έχει γίνει ζημιά».

Μετά στράφηκε στον επικεφαλής της φρουράς που ήταν κι αυτός εκεί: «Χτύπησαν κι άλλα σκάφη;» τον ρώτησε.

«Δεν νομίζω πως πρόλαβαν», απάντησε εκείνος. «Τους αντιληφθήκαμε έγκαιρα. Νομίζω ότι αν τους κυνηγήσουμε έξω από την περίβολο, θα τους πιάσουμε. Όμως ο ναύαρχος, ο επικεφαλής της νηοπομπής, είπε να μην το διακινδυνέψουμε, εκτός κι αν σας έχουν πάρει εξαιρετικά πολύτιμα αντικείμενα».  

Ζήτησα την άδεια να ελέγξουμε τις δικές μας αποσκευές και ο πλοίαρχος συγκατάνευσε. «Πήγαινε», είπα στον Οινοκράτη και εκείνος ακολούθησε τον υποπλοίαρχο και τους ναύτες του. Εξαφανίστηκαν κάτω από μία καταπακτή του καταστρώματος.

Δεν είχε περάσει πολλή ώρα∙ εγώ συνομιλούσα με τον επικεφαλής της φρουράς και τον ρωτούσα εάν τέτοιες επιθέσεις αποτελούν σύνηθες φαινόμενο σε αυτά τα νερά, κι εκείνος μου έλεγε ότι του έχει ξανασυμβεί και ότι υπάρχουν και χειρότερα, όταν είδα το σγουρόμαλλο κεφάλι του Οινοκράτη φωτισμένο από έναν λύχνο που κρατούσε με προσοχή καθώς ανέβαινε την καραβόσκαλα, να προβάλει ξανά από την καταπακτή. Χαμογελούσε μεν, αλλά κάπως περίεργα.

«Δεν λείπει τίποτα», είπε.

«Τότε γιατί έχεις αυτό το ύφος;», τον ρώτησα επειδή τον ήξερα καλά.

«Γιατί πράγματι από τα μπαούλα μας δεν λείπει τίποτα, αλλά στο μεγάλο, εκείνο όπου έχω τακτοποιήσει τα δικά σου πράγματα, είδα κάτι που δεν το είχα ξαναδεί. Μου φάνηκε παράταιρο και παραπανίσιο -εκτός κι αν το πρόσθεσες εσύ πρόσφατα».

 Κοίταξα τα χέρια του. Σε εκείνο που δεν κρατούσε το λυχνάρι είδα ότι ήταν κρεμασμένη μια πάνινη σακούλα. Μου την έδωσε. Το σκοινί που κρατούσε κλειστό το στόμιό της ήταν σφιχτοδεμένο με γερό κόμπο. Κάτι το σκληρό βρισκόταν μέσα της.

«Ο Χοντρόης μπορεί να πάει να κοιμηθεί, εσύ έλα μαζί μου», είπα στον Οινοκράτη.

Ο στρογγυλός Ασιάτης έκανε την χορογραφημένη του υπόκλιση και απομακρύνθηκε. Εγώ οδήγησα τον δικό μου πίσω, στις τάβλες εστίασης, όπου υπήρχε πλέον απόλυτη ερημιά.

Καθίσαμε. Άφησε το λυχνάρι του στο κέντρο της τάβλας, μπροστά μας, ενώ εγώ άφησα εκεί δίπλα τη σακούλα και έβγαλα το εγχειρίδιό μου. «Δεν είναι δα ο Γόρδιος Δεσμός» είπα, «αλλά θα έχει την ίδια τύχη».  Με μια αποφασιστική κίνηση έκοψα το σκοινί. Μετά άνοιξα το στόμιο της σακούλας, είδα το περιεχόμενο και, προς στιγμήν, δεν κατάλαβα τίποτα. Για μια μόνο στιγμή. Γιατί αμέσως μετά κατάλαβα.

«Τι είναι αυτό το πράγμα;» αναρωτήθηκε ο Οινοκράτης απλώνοντας το χέρι του για να δει πώς είναι στην αφή, το μαυριδερό αντικείμενο που ξεπρόβαλε.

Του άρπαξα το χέρι στον αέρα. «Καλύτερα να μην το ακουμπήσεις απ’ ευθείας», του είπα. «Τι σου φαίνεται ότι είναι;»

Πήρε τη σακούλα και έπιασε το εύρημα με αυτήν. Το κοίταξε ολόγυρα. «Το πόδι του Πάνα;»

«Μη το παρακάνεις. Είσαι κοντά, αλλά βάλε λιγότερη φαντασία».

Το ξανακοίταξε και η έμπνευση του ήρθε: «Οπλή, μεγάλη οπλή… Οπλή μεγάλου αλόγου θα έλεγα… Και… μέσα πρέπει να είναι κούφια. Για δες, εδώ έχει ένα πώμα».

Του έπιασα ξανά το χέρι στον αέρα. «Μην την αγγίζεις!».

Αυτή τη φορά με κοίταξε απορημένος.

«Κάθισε. Θα σου εξηγήσω», του είπα.

Αφηγήθηκα περιληπτικά στον Οινοκράτη την συνάντηση ανάμεσα σε εμένα, τον Αριστοτέλη και την πυθαγόρεια φιλόσοφο, λίγες μέρες πριν την αναχώρησή μας από την Αθήνα. Εκεί, τότε, εγώ κι ο Δάσκαλος μάθαμε από την δικτυωμένη οπαδό του αείμνηστου Πυθαγόρα, τις γενικές γραμμές της πλεκτάνης που αποσκοπούσε στην εξουδετέρωση οποιασδήποτε επιρροής ασκούσε ακόμη ο Αριστοτέλης πάνω στον ήδη ένδοξο μαθητή του.  Το σχέδιο, όπως είχε φτάσει στα αυτιά των έμπειρων πυθαγόρειων, είχε ως εξής:

Πρώτα θα κυκλοφορούσαν έντονες φήμες ότι ο Σταγειρίτης αποδοκιμάζει την πολιτική του Αλέξανδρου και ότι οι σχέσεις τους έχουν πλέον ψυχρανθεί. Θα κυκλοφορήσουν επίσης δήθεν έγκυρες πληροφορίες ότι ο εγκατεστημένος στην Αθήνα Αριστοτέλης βρίσκεται σε επαφή με τους αντιμακεδόνες ηγέτες όλου του ελληνικού χώρου συμπεριλαμβανόμενων και κάποιων προσωπικοτήτων από το μακεδονικό Βασίλειο όπου διατηρεί φιλίες από την εποχή που ήταν εγκαταστημένος εκεί.

Οι λόγοι της υποτιθέμενης δυσαρέσκειας του Αριστοτέλη θα είναι ίδιοι με εκείνους που επικαλείται ο ανιψιός του, ο Καλλισθένης, όταν διαφοροποιείται από το άμεσο βασιλικό περιβάλλον: Διαφωνίες σχετικά με την δημιουργία μιας αυτοκρατορίας που να μοιάζει ή να είναι συνέχεια της Περσικής, διαφωνίες για την ουσιαστική διάλυση των πανελλήνιων δομών που είχαν προβλεφθεί από το Συνέδριο της Κορίνθου, διαφωνίες για την ¨θεοποίηση¨ του Αλέξανδρου, διαφωνίες ακόμη και για την αποδυνάμωση της Συνέλευσης  των Μακεδόνων Οπλιτών, όσο και αν για αυτό το θέμα δεν του πέφτει λόγος.

 Όμως, (θα ισχυρίζονται οι φήμες) μετά την ήττα των Σπαρτιατών στη Μεγαλόπολη ο Αριστοτέλης άρχισε να πείθεται πως δεν θα αρκούσε μια ευρύτερη συσπείρωση και μια γενικότερη αποδοκιμασία για να διορθωθεί η πορεία της ελληνικής εξόρμησης στην Ασία, αλλά πως θα έπρεπε να ληφθούν πολύ δραστικότερα μέτρα. Θα πουν δε ότι μετά τον φόνο του Παρμενίωνα πείστηκε εντελώς.

Ο Οινοκράτης έχει μείνει ενεός, να με κοιτάζει με το στόμα ανοιχτό: «Δηλαδή;»

«Ε, ναι φίλε μου! Οι τύποι διαδίδουν ότι ο Αριστοτέλης, οργισμένος  μετά τον φόνο του Παρμενίωνα και του Φιλώτα -ίσως τώρα να προσθέσουν και το φόνο του Κλείτου-  έχει σκοπό να συμπράξει αν όχι να ηγηθεί σε μία συνωμοσία με στόχο την δολοφονία του Αλέξανδρου».

Ο Οινοκράτης εγκαταλείπει το αποσβολωμένο ύφος και εξαπολύει ένα τρανταχτό ξαφνικό γέλιο.

«Δεν είναι δυνατόν!» ξεφυσάει. «Μόνο σε τέτοιο ρόλο δε μπορώ να φανταστώ τον Δάσκαλο!

Κι έπειτα, η μεν Αθήνα απέχει από το μέτωπο της εκστρατείας άπειρους παρασάγγες, ο δε Δάσκαλος είναι σοφός, αλλά δεν είναι μάγος!»

«Και όμως, τελικά θα του αποδοθούν ιδιότητες μοχθηρού μάγου! Και θα δράσει ενάντια στον μαθητή του με τον πιο ύπουλο τρόπο. Θα χρησιμοποιήσει, σύμφωνα πάντοτε με τις κατευθυνόμενες φήμες, το μέσο εξόντωσης που κατ’ εξοχήν φοβούνται και οι πιο καλά φρουρούμενοι ηγέτες: Το δηλητήριο!»

«Διάβολε!..»  λέει ο Οινοκράτης και κόβει το γέλιο.

«Το οποίο δηλητήριο θα βρει κάποιο τρόπο να το στείλει σε δικούς του ανθρώπους -πιθανότατα στον Καλλισθένη- στο μέτωπο. Και -πρόσεξέ με- δε θα πρόκειται για όποιο κι όποιο δηλητήριο…»

«Αλλά;»

«Θα πρόκειται για το ¨νερό της Στυγός!¨»

Ο Οινοκράτης κάτι θυμάται… «Η Στύγα! Διάβαζα γι αυτήν πρόσφατα. Η κακιά υποχθόνια θεότητα που την φοβούνται ακόμα και οι θεοί. Και γι αυτό ο Δίας την προσκαλεί να είναι παρούσα όταν χρειαστεί οι θεοί να του ορκιστούν πίστη ή οτιδήποτε άλλο».

«Ναι Οινοκράτη. Αυτή η πανάσχημη και μοχθηρή θεότητα που κατοικεί στον Άδη διαφεντεύει ένα ποτάμι με δηλητηριασμένο μαύρο νερό. Όποιος, άνθρωπος ή ζώο, το πιει πεθαίνει ακαριαία, η δε τοξικότητά του είναι τέτοια που στο άγγιγμά του οι πέτρες διαβρώνονται και τα μέταλλα σκουριάζουν και διαλύονται. Και έτσι, όπως καταλαβαίνεις,  η ιστορία που διαδίδουν οι συνωμότες αποκτά το απαραίτητο ιερό-μαγικό στοιχείο που γοητεύει τα πλήθη».

«Δηλαδή θες να πεις ότι διαδίδουν πως ο Δάσκαλος κατέβηκε στον Άδη ως άλλος Ορφέας για να προμηθευτεί το δηλητήριο με το οποίο θα δολοφονήσει τον αγαπημένο του μαθητή;»

«Δεν είναι απαραίτητο να κατεβεί στα Τάρταρα. Στα Αροάνια βουνά, στην Πελοπόννησο, υπάρχει όντως μια πηγή με δηλητηριασμένο νερό. Οι Αρκάδες την αποκαλούν ¨Ύδωρ της Στυγός¨. Ο Δάσκαλος θα μπορούσε να το έχει προμηθευτεί από εκεί, ή θα μπορούσε να το αντιγράψει, έτσι όπως εσύ και ο πέρσης φίλος σου αντιγράψατε το περσικό ιερό ποτό στα Σούσα».

Ο Οινοκράτης σκέφτεται για μια στιγμή αυτή την αλλόκοτη και δύσπεπτη ιστορία. Ύστερα διατυπώνει ακόμη μια ένσταση: «Και η μεταφορά; Πού υποτίθεται πως θα το βάλει ο Δάσκαλος; Είπες ότι κανένα υλικό δεν αντέχει την επαφή με την τοξική αυτήν ουσία».

Τον κοιτάζω έντονα και καταλαβαίνει από μόνος του.

«Η οπλή!» λέει. «Το υλικό που αντέχει το δηλητήριο είναι η οπλή του αλόγου. Αυτή εδώ…! Κάποιος την έχει σκάψει εσωτερικά και την έχει γεμίσει με το φαρμάκι…  Και εκείνοι που προορίζονται να την μεταφέρουν στην Ασία…»

«Είμαστε εμείς, Οινοκράτη. Τα καταλληλότερα πρόσωπα. Άνθρωποι κοντινοί στον Καλλισθένη και στον Αριστοτέλη».  

«Επομένως;»

«Επομένως την ξαναβάζεις με προσοχή στη σακούλα της, την δένεις και πάλι προσεκτικά και μετά την ε-ξα-φα-νί-ζεις. Και να ΄χεις στο νου σου ότι πιθανότατα μας παρακολουθούν. Αισθάνεσαι σε θέση να τα καταφέρεις;

«Ασυζητητί !» μου απαντάει χωρίς κανένα δισταγμό..

[1] Πρωρεύς, ή πρωράτης, ονομαζόταν ο αξιωματικός της πλώρης ή υποπλοίαρχος.

Κεφάλαιο τέταρτο. Πλέοντας ξανά προς την Ασία

(αφηγείται ο Εύελπις)

Με τα χέρια ακουμπισμένα στην κουπαστή ατενίζω την ανατολική θάλασσα. Παραδίπλα μου ο Οινοκράτης είναι καθισμένος οκλαδόν στο κατάστρωμα μπροστά σε μια εικονογραφημένη τάβλα και προσπαθεί να μάθει στον Χοντρόη, στημένο ανακούρκουδα  απέναντί του, τους ελληνικούς κανόνες του ¨ζατρικίου με κυβείες¨. Οι φωνές τους, οι ήχοι των κύβων καθώς ρίχνονται με ενθουσιασμό πάνω στην τάβλα, οι κρωγμοί των γλάρων που μας ακολουθούν, ο παφλασμός των κυμάτων, το πλατάγισμα του ιστίου και οι στεναγμοί των κωπηλατών, συνθέτουν το υπόβαθρο των σκέψεών μου. Σκέψεις επείγοντος ταξιδιού, ταυτόχρονα απολογητικές και προγραμματικές… ανήσυχες και ελπιδοφόρες.

Ο ουρανός είναι γαλάζιος και ανέφελος, ο άνεμος ούριος και το μεγαλύτερο μέρος του θαλάσσιου τμήματος του ταξιδιού μας πήγε καλά. Τώρα πλέουμε ανάμεσα στη Μικρά Ασία και τη βόρεια ακτή της Κύπρου. Όπου να ‘ναι θα παρακάμψουμε το αιχμηρό ακρωτήρι του μεγάλου νησιού που δείχνει το δρόμο προς τις ασιατικές ακτές και θα στοχεύσουμε ίσα απέναντι. Μετά θα στρίψουμε προς το Νότο και θα ακολουθήσουμε την ακτογραμμή  ίσαμε την πόλη-νησί της Τύρου.

Το σκάφος μας ανήκει σε μια μικρή νηοπομπή που μεταφέρει αποίκους για τις νέες πόλεις (τις Αλεξάνδρειες), οι οποίες, η μια μετά την άλλη, ξεφυτρώνουν σε κομβικά σημεία της προέλασης προς Ανατολάς. Μεταφέρει επίσης στρατιώτες που θα ενισχύσουν το στράτευμα αντικαθιστώντας τους νεκρούς, τους τραυματίες και εκείνους που επέστρεψαν στις πατρίδες τους, καθώς και ποικίλο πολεμικό εξοπλισμό κατασκευασμένο στα ελληνικά εργαστήρια.  

Δεν ξέρω τι ακριβώς θα συναντήσω κατά την επιστροφή στο μέτωπο, αλλά σήμερα αισθάνομαι αισιόδοξος. Κάνω καλά που σπεύδω δίπλα στον Καλλισθένη. Μετά την επιστολή της Θαίδας, δε θα μπορούσα να παραμείνω στην Αθήνα έχοντας μάθει πως ο προϊστάμενος και καθοδηγητής μου κινδυνεύει. Το γεγονός ότι έπαψα να λαμβάνω γράμματά του μεγέθυναν την ανησυχία μου. Τέλος, έφτασε και η επιστολή του Άρπαλου που, παρά την εύθυμη διατύπωσή της, σήμανε για μένα επείγοντα συναγερμό.

Ο Άρπαλος μου έστελνε τα χαιρετίσματα της Πυθιονίκης και μου περιέγραφε με τελείως απρόσμενο για εκείνον λυρισμό, τις χάρες της μικρής του κόρης. Επίσης, επαναλάμβανε τις ευχαριστίες του για την βοήθειά μου στην οργάνωση του ταξιδιού της προς την Ασία. Μου εκμυστηρευόταν πάντως πως δεν είναι σίγουρος εάν το κλίμα της Βαβυλώνας  κάνει καλό στην Πυθιονίκη και πως και ο ίδιος θα ένοιωθε μεγάλη χαρά εάν κατάφερνε να έρθει, ακόμη μια φορά, στην Αθήνα μαζί της.

Ήταν οι τελευταίες σιβυλλικές αράδες του μηνύματός του, που με τάραξαν. Άλλαζε ξαφνικά ύφος και σημείωνε: ¨Καλά,  δεν τον συμπαθώ ιδιαίτερα τον Ολύνθιο, αλλά και δε περίμενα από αυτόν να πέσει έτσι εύκολα θύμα των αυλοκολάκων που βυσσοδομούν αυτό τον καιρό διεκδικώντας την εύνοια του Αλέξανδρου. Ο δικός σου, αντίθετα,  απ’ ό, τι μαθαίνω έχει επανειλημμένα   συγκρουστεί, όχι μόνο με τον Ηφαιστίωνα αλλά και με τον Αλέξανδρο τον ίδιο.  Φοβάμαι ότι η μοίρα του κρέμεται από αδύναμο νήμα. Επομένως, καλό θα είναι να ‘χεις και εσύ το νου σου¨.

Δε θα μπορούσα λοιπόν να κάνω αλλιώς, παρά να επιστρέψω εσπευσμένα στην προελαύνουσα στρατιά, να μάθω πώς ακριβώς έχουν τα πράγματα και να πράξω ό, τι μπορέσω.

Ο Αριστοτέλης δεν είχε αντίρρηση. Ιδιαίτερα μετά την συνάντησή μας με τον πυθαγόρειο φιλόσοφο. Αν και, σημειώνω, πως ο Δάσκαλος δεν γνώριζε προσωπικά  τον εκπρόσωπο που του έστειλαν οι Πυθαγόρειοι. Γι αυτό, όταν τον είδε να καταφτάνει στο Λύκειο, έμεινε σύξυλος. Γιατί ο εν λόγω φιλόσοφος ήταν γυναίκα. Όμως η έκπληξή του διάρκεσε λίγο. «Ναι, αυτοί δέχονται και γυναίκες», έσκυψε και μου είπε εμπιστευτικά. «Όμως αυτό δεν αλλάζει τίποτα. Ακόμη και έτσι εξακολουθούν να γνωρίζουν πολλά».

 Όντως οι Πυθαγόρειοι  ήξεραν ήδη πολλά πράγματα. Όχι τόσο για τη δυσμένεια στην οποία είχε περιπέσει ο Καλλισθένης, αν και είχαν ακούσει και γι αυτήν, όσο για τις υπονομευτικές κινήσεις της κλίκας των αυτοκρατορικών αυλικών ενάντια στον Δάσκαλο Αριστοτέλη. Προφανώς κάποιος -ή κάποια- μυημένος στην φιλοσοφία του Σαμίου διανοητή  δρούσε κοντά ή μέσα στην ομάδα του Ανάξαρχου.  

«Και τι περιμένατε για να με ενημερώσετε αγαπητή μου κυρία;» διαμαρτυρήθηκε ο Δάσκαλος.

«Ένα από τα δύο, αξιοσέβαστε Αριστοτέλη», απάντησε εκείνη ατάραχη. «Ή να γίνεις επιτέλους πλήρες μέλος του φιλοσοφικού μας ρεύματος, ή να μας ζητήσεις τις πληροφορίες που χρειάζεσαι απευθείας εσύ».

Ο Αριστοτέλης προτίμησε να μην σχολιάσει την απάντηση.

Έτσι μάθαμε ακριβώς πώς θα δρούσαν ενάντια στον Αριστοτέλη οι συνωμότες, καθώς και το ρόλο που θα έπαιζε στη σκευωρία τους μια εσωτερικά σκαμμένη οπλή αλόγου.

Κεφάλαιο τρίτο: Εν τω μεταξύ, ο Οινοκράτης…

Όπου ο (αισιόδοξος) Οινοκράτης προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, αλλά δεν προλαβαίνει…

Ναι είμαι ο Οινοκράτης. Όνομα κατοχυρωμένο και καταγραμμένο πλέον στα μητρώα της Αθηναϊκής πολιτείας.  Είμαι ο Οινοκράτης πατρός γνωστού και διασήμου, όπως τουλάχιστον πρεσβεύει ο πλέον έγκριτος μεταξύ των κατοίκων της Αττικής Γης, ο φιλόσοφος Αριστοτέλης.

Ναι, τον συνάντησα. Να πω μάλιστα ότι ήταν εκείνος που ζήτησε να με δει. Ήταν χαμογελαστός, με κοίταζε με συμπάθεια και φαίνεται ότι η ιστορία μου τον διασκέδαζε -με την καλή έννοια. Μου έδωσε και μερικές συμβουλές, ίδιες με εκείνες που, όπως είπε, δίνει και στο γιο του, το νεαρό Νικόμαχο. Εγώ του χαμογέλασα επίσης και τον ευχαρίστησα τόσο για τη βοήθειά του στην έρευνα για τις ρίζες μου, όσο και για τις συμβουλές του.

Είμαι ο Οινοκράτης  ο εκ Συρακουσών και δεν νομίζω πως τα μυαλά μου έχουν πάρει πολύ αέρα. Αυτοσυγκρατούμαι και αυτοελέγχομαι. Εκείνο που μου επιτρέπω, μετά την κατάληξη της έρευνας που με αφορά, είναι το να θέτω κι άλλα ερωτήματα, χωρίς αναστολές. Έχω φυσική κλίση στα ερωτήματα και τώρα ξέρω πια και έναν από τους λόγους: αυτόν που το όνομά του αρχίζει από Άλφα, κι ας του άρεσαν τα παρανόμια και τα καλόβολα παρατσούκλια.

Είμαι ο Οινοκράτης ο ταξιδεμένος∙ και αυτόν τον καιρό, ανάμεσα στα πολλά καινούργια της νέας φάσης της ζωής μου, διαβάζω και γράφω. Διαβάζω στη βιβλιοθήκη του οίκου του Ευρύνου, αλλά και σε εκείνη του Λυκείου στην οποία ο Αριστοτέλης μου επέτρεψε ελεύθερη πρόσβαση, τιμής ένεκεν (προς τον ευρύστερνο Δάσκαλό του), πράγμα που σημαίνει διπλή τιμή για τον Οινοκράτη, τον διατελέσαντα έως και δούλο.

Γράφω. Αυτή τη φορά όχι μόνον προς το αγαπημένο μου Πουλχερίδιον.  Αν και, όπου να ‘ναι, θα της γράψω μια μεγάλη επιστολή, με λεπτομέρειες για όλα αυτά τα αναπάντεχα που μου συμβαίνουν. Γράφω για να βάλω λίγη τάξη σε αυτά (τα φύσει αντιφατικά) που προσλαμβάνω επειδή ζω και σ’ αυτά (τα επίσης ανακατεμένα) που μαθαίνω επειδή διαβάζω. Γι αυτό να μην παραξενευτείς άγνωστέ μου αναγνώστη και να με συγχωρήσεις που βασικά απευθύνομαι σε εμένα τον ίδιο.

Έτσι λοιπόν φίλτατε, ο νέος  Οινοκράτης διαβάζει, γράφει, παρακολουθεί με αυξημένο ενδιαφέρον τη συντροφιά των σκύλων, ή κυνικών, και κάνει μακρές συνομιλίες εκεί κάτω, στου Κυνοσάργους, με τον Κράτη τον Θηβαίο και την όμορφη Ιππαρχία, τη γυναίκα του. Αυτοί οι δύο είναι οι αγαπημένοι μου συνομιλητές πάνω σε θέματα όπως η αναζήτηση της Ευτυχίας, ή η σχέση αυτής της τελευταίας με την Αρετή, ή εάν -αυτή η τελευταία- είναι θέμα ιδιωτικό ή δημόσιο, και ένα σωρό άλλα, παρόμοια.  Αλλά, επίσης, ο νέος μου εαυτός Οινοκράτης, περνάει εξ ίσου καλά με τον παλιό όταν είναι μαζί με τον καλό του φίλο, τον Φιλήμονα και, τον πιο πρόσφατο, τον εξωτικό Χοντρόη, κάνοντας επισκέψεις στα αξιοθέατα της Αθήνας, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων γνωστών σημείων πόσης, εστίασης και γενικότερης ευδαιμονίας.

Ο Φιλήμονας γράφει κι αυτός. Και, επιτέλους, δίδαξε και ανέβασε με επιτυχία τα πρώτα του ¨αθηναϊκά¨ έργα. Μπορώ να πω ότι θεωρείται το ανερχόμενο αστέρι των αττικών θεάτρων. Και, ας προσθέσω, πως οι κωμωδίες του βγάζουν πολύ γέλιο, και πως μπορεί μεν να μην ασκούν άμεση κριτική στους Πολίτες και στην Πολιτεία, όπως συνέβαινε με τις αθηναϊκές κωμωδίες του παρελθόντος, αλλά τώρα, που η Πολιτεία μοιάζει αδύναμη και είναι υποχρεωμένη να δρα κάτω από την επίβλεψη εξωγενών παραγόντων, τα κείμενα του δικού μου εστιάζουν και περιγράφουν με σπαρταριστό τρόπο τους νέους τύπους που κυκλοφορούν γύρω μας: κυρίως κάτι λάτρεις του Νάρκισσου, κάτι χαζοχαρούμενους ψηλομύτες, κάτι αδιόρθωτους φιγουρατζήδες, κάτι αδίστακτους καταφερτζήδες, κάτι ανενδοίαστους κουτοπόνηρους, κάτι παράταιρους ερωτύλους, και κάτι άλλους παρόμοιους τύπους, από αυτούς που ευημερούν σε καιρούς κρίσης ή σε καιρούς που εγκυμονούν εκρήξεις.  Ξωπίσω του τρέχει και σημειώνει ακούραστος τις διασκεδαστικές αντιφάσεις της εποχής μας, ο ταλαντούχος μικρός -σχεδόν έφηβος πια- Μένανδρος, ο οποίος κρίνοντας από αυτά που τον βάζουν να απαγγέλει τις βραδιές στου Κυνοσάργους, μπορώ να πω πως είμαι σίγουρος ότι σύντομα θα είναι ένα ακόμη δημοφιλές ¨όνομα¨ για τους φίλους της κωμικής συγγραφής.

Υπάρχουν βέβαια και τα καθημερινά μου καθήκοντα τα οποία προσπαθώ να διεκπεραιώνω με συνέπεια. Αφού λοιπόν παρατηρώ πως η συντροφιά των κυνικών έχει περιορίσει τις παρεμβάσεις της σε θέματα κοινού ήθους και πως το τελευταίο καιρό περισσότερο φιλοσοφεί και φιλολογεί παρά δρα με απτό τρόπο, έχω στρέψει την προσοχή μου σε άλλα σημεία, τα οποία, αν και εκ πρώτης όψεως δεν μοιάζουν σχετικά με την επίσημη γνώση, είναι τόποι όπου μπορεί να μάθει κανείς πολλά, τόσο για όσα συμβαίνουν στον υπερπόντιο κόσμο, όσο και για τις τάσεις που διαρρέουν αφανώς την πολυσύνθετη   Αττική Γη. Ένα τέτοιο σημείο είναι, για παράδειγμα, το λιμάνι και η περιβάλλουσα αγορά του Πειραιά, όπου καταφτάνουν ενδιαφέρουσες πληροφορίες, τις οποίες πρέπει να βρει και να αξιολογήσει κανείς έγκαιρα, δηλαδή προτού επηρεαστούν από τα φίλτρα των εμπόρων μετοίκων που είναι εγκατεστημένοι εκεί. Ένα άλλο είναι οι προθάλαμοι και οι βοηθητικοί χώροι των μεγάρων των εταιρών, όπου πολλές μικρές κι ελαφρόμυαλες μαθητευόμενες διασκεδάζουν σχολιάζοντας ό, τι τους φαίνεται εντυπωσιακό ή περίεργο από αυτά που λένε και κάνουν οι μεγαλόσχημοι πελάτες των κυράδων τους.

Έχω λοιπόν φροντίσει, με τη βοήθεια μερικών έξυπνων ανθρώπων με τους οποίους συναναστρέφομαι, ή μάλλον διατηρώ ¨τακτική επαφή¨, να έχω πρόσβαση σε αυτούς τους χώρους, και να μαθαίνω ενδιαφέροντα πράγματα.

Έτσι έμαθα έγκαιρα τους ψίθυρους ότι οι Λακεδαιμόνιοι, μετά την ήττα τους στη Μεγαλόπολη και παρά την απόφασή τους να ενδώσουν και να στείλουν εν τέλει στράτευμα στην εκστρατεία, παράλληλα αποφάσισαν να έχουν μυστικές επαφές με τμήμα της αθηναϊκής ηγεσίας, έτσι ώστε να έχουν κάποιο κοινά επεξεργασμένο σχέδιο για την περίπτωση που για οποιονδήποτε λόγο μειωθεί η μακεδονική επιρροή στον ελληνικό κορμό.

Έτσι έμαθα επίσης ότι αρκετοί ανώτεροι αξιωματικοί  του αντιβασιλέα Αντίπατρου έρχονται συχνά στην Αθήνα και ότι αποτελούν θαυμαστές των τοπικών εταιρών, στις οποίες αφηγούνται διασκεδαστικά επεισόδια για τις ατελείωτες διαμάχες ανάμεσα στον στρατηγό-τοποτηρητή και την Βασιλομήτορα Ολυμπιάδα. Ψιθυρίζεται μάλιστα, ότι αυτή η διαμάχη, σε περίπτωση που για οποιοδήποτε λόγο ο έλεγχος του Αλέξανδρου στον ελλαδικό χώρο εξασθενίσει, δεν αποκλείεται να φτάσει  σε στρατιωτική σύγκρουση, δεδομένου ότι η Ολυμπιάδα διαθέτει άμεση στήριξη από τα στρατεύματα της χώρας των Μολοσσών στην Ήπειρο, από όπου κατάγεται και όπου συχνά καταφεύγει.

Έτσι έμαθα ακόμη ότι στην Αθήνα, αυτά τα τελευταία χρόνια έχουν καταφτάσει αρκετοί επισκέπτες από τις χώρες της Δύσης και του Βορρά, οι οποίοι, χωρίς να έχουν την επίσημη ιδιότητα του Πρέσβη, ενδιαφέρονται να μάθουν τις πληροφορίες που  φτάνουν ως εδώ σχετικά με τις απώτερες βλέψεις του Αλέξανδρου και ιδιαίτερα με το εάν σκοπεύει, μετά τις επιτυχίες του στην Ανατολή, να στραφεί προς Δυσμάς.  

Ήμουν λοιπόν, όπως βλέπετε, αρκετά απασχολημένος με τα νέα και τα παλαιότερά μου καθήκοντα, και εύλογα μοιρασμένος ανάμεσα στην προσπάθεια  να φανώ αντάξιος της καλής μου μοίρας, αντάξιος της οικογένειας του Ευρύνου που μου είχε αμέριστα συμπαρασταθεί, αλλά και αντάξιος της Αθηναϊκής Πολιτείας  που με είχε αποδεχθεί, όταν ο Εύελπις με ειδοποίησε ότι θα έπρεπε να ετοιμαστώ για άμεση αναχώρηση. Προς την επελαύνουσα εκστρατεία. Τον ρώτησα γιατί, και μου είπε: ο Καλλισθένης κινδυνεύει.  Στόχος παλιών και νέων δολοπλοκιών, βρίσκεται σήμερα κατηγορούμενος για συνωμοσία ενάντια στον Βασιλέα. Ξέροντας τι συνέβη σε όσους υπέστησαν τις ίδιες κατηγορίες τον τελευταίο καιρό, ο Εύελπις ανησυχεί. Και όσο και αν ο Καλλισθένης του έχει ζητήσει να μην απομακρυνθεί από την Αθήνα μέχρις ότου ο ίδιος του στείλει σχετική εντολή, ο Εύελπις βλέποντας ότι δεν έχει ακόμα λάβει απάντηση από τον προϊστάμενό του στα επείγοντα απανωτά  μηνύματα που του έστειλε πρόσφατα, αποφάσισε να ξεκινήσει για την Ασία. Ο Αριστοτέλης (ο Εύελπις τον είδε για πρώτη φορά οργισμένο, μου είπε) συμφώνησε.

Ήταν αρχές της Άνοιξης και είχαν συμπληρωθεί περίπου δυόμισι χρόνια από  τότε που επιστρέψαμε στην Αθήνα. Αν και η πόλη αντιμετώπιζε δυσκολίες και είχαν προκύψει προβλήματα επισιτισμού, αν όχι σιτοδείας ήδη κατά τη δεύτερη χρονιά της παραμονής μας εδώ, αν πω  πως την είχα βαρεθεί  θα έλεγα ασύστολα ψέματα.

Ενώ ο Εύελπις συναντιόταν καθημερινά με τον Αριστοτέλη, εγώ ανέλαβα τις επείγουσες προετοιμασίες για το ταξίδι, με ανάμεικτα συναισθήματα. Ευχόμουν πολλά πράγματα, αρχίζοντας με την εύνοια του Αιόλου και του Ποσειδώνα, γιατί η Άνοιξη ήταν ακόμη άστατη και το θέρος μακριά, αλλά, όπως και να το κάνουμε, δεν κρύβω πως, πάνω απ’ όλα, ευχόμουν η Μοίρα να μου επιφυλάσσει τουλάχιστον μία ακόμη επιστροφή στην πόλη της Παλλάδας Αθηνάς.

Κεφάλαιο δεύτερο: Αντιδρώντας στα άσχημα νέα.

(αφηγείται ο Εύελπις)

Η επιστολή της με τάραξε. Με το που την έλαβα. Προτού την διαβάσω. Δεν περίμενα να μου γράψει, αν και δε μπορώ να πω γιατί. Ίσως γιατί η Θαίδα δεν ήταν για μένα η καλή μου φίλη… Ήταν κάτι παραπάνω. Κάτι που αγαπούσα και φοβόμουν ταυτόχρονα. Κάτι που με είχε δεχτεί και με είχε απορρίψει. Κάτι που μου προξενούσε αισθήματα που δεν έλεγχα. Αισθήματα που η απόσταση μεταξύ μας και το πέπλο της πολύβουης πόλης των Αθηνών που με κάλυπτε, δεν κατάφερναν να καταπνίξουν εντελώς και που όλο σιγανο-σπινθήριζαν στο βάθος της ψυχής μου.

Αυτά τα σχεδόν δυόμισι χρόνια που βρισκόμουν στο ¨κλεινόν άστυ¨ είχα προσπαθήσει να βρω μια ισορροπία ανάμεσα στις κρυφές μου επιθυμίες και τα όσα φαίνονταν εφικτά. Εκείνη δεν είχε πάψει να υπάρχει ανάμεσα στις μύχιες σκέψεις μου, αλλά η απόσταση και η ένταση των καθηκόντων που θα έπρεπε να εκπληρώσω  εδώ, με βοηθούσαν να μην αιχμαλωτιστώ στο έλος των αδιέξοδων συναισθημάτων μου. 

Και ξαφνικά εκείνη μου γράφει… Όπως και στην πρώτη της επιστολή, τότε στα Σούσα, για να μου θυμίσει ότι παρά τις ειλημμένες αποφάσεις της και τις αντιξοότητες που παιδεύουν τη σχέση της μαζί μου, με προσέχει, με εποπτεύει, με σκέφτεται, με υπερασπίζεται. 

Αλλά αυτά τα διαπίστωσα μετά. Όταν διάβασα με προσοχή και συγκίνηση το γράμμα της.

«Ναι δάσκαλε, δεν είναι η πρώτη φορά που ο ¨Ευδαιμονικός¨ και οι δικοί του βυσσοδομούν εις βάρος μας, αλλά είναι η πρώτη που ακούω να αναφέρουν το όνομά σου. Μέχρι στιγμής δεν τόλμησαν κάτι τέτοιο. Για κάποιο λόγο, που δεν είναι δύσκολο να τον μαντέψει κανείς -εσύ είσαι μακριά, εκείνοι είναι εκεί, κολακεύουν και μηχανορραφούν- πιστεύουν ότι τώρα είναι ισχυρότεροι από ό, τι άλλοτε. Πως η επιρροή τους στον Βασιλέα υπερτερεί της αφοσίωσης εκείνου προς εσένα. Όμως ομολογώ πως μου φάνηκε υπερβολικό, αν και όχι απίστευτο -τους έχω ικανούς για οτιδήποτε- να σε κατηγορούν ότι σχεδιάζεις να τον δολοφονήσεις. Πρέπει να εκτιμούν πως, όσο ο βασιλιάς σε αγαπάει, ο Καλλισθένης πρέπει να θεωρείται άτρωτος. Ακόμη και οι διενέξεις ανάμεσα στον Αλέξανδρο και μερικούς από τους πιο γνωστούς παλιούς στρατηγούς, των οποίων τις ανησυχίες ο Καλλισθένης έδειχνε να κατανοεί, παρά την τραγική τους κατάληξη  δεν άρκεσαν για να μειώσουν αποφασιστικά το κύρος του.

Για να τον εξουδετερώσουν πρέπει να απαλλαγούν πρώτα από σένα, τον δάσκαλο Αριστοτέλη…»

Ο Αριστοτέλης με κοιτάζει σκεφτικός.

«Και θέλεις να φύγεις; Να επιστρέψεις στην Ασία;» με ρωτάει.

«Αυτό αργά ή γρήγορα θα συνέβαινε. Ίσως έχω παραμείνει εδώ περισσότερο από όσο θα έπρεπε, αλλά αυτές ήταν μέχρι στιγμής οι εντολές του Καλλισθένη».

«Τον ενημέρωσες γι αυτά που έμαθες;»

«Ναι και περιμένω με αγωνία την απάντησή του».

«Και του ζητάς να σου επιτρέψει να επιστρέψεις, υποθέτω».

«Ναι. Πιστεύω ότι ένα μέρος της  αποστολής μου εδώ έχει ολοκληρωθεί. Δε θα έλεγα βέβαια ότι η κατάσταση είναι ευνοϊκότερη από πριν. Μετά την καταδίκη του Αισχύνη και την αναχώρησή του, οι σχέσεις ανάμεσα στους Αθηναίους και τους Μακεδόνες έχουν επιδεινωθεί, έστω κι αν δεν έχουν φτάσει σε ανοιχτή ρήξη. Έτσι όπως ήρθαν τα πράγματα, αυτή η αποφυγή της ρήξης είναι ίσως το μόνο θετικό. Αν λάβει κανείς υπ’ όψιν τις μεγάλες δυσκολίες επισιτισμού που αντιμετωπίζει τα δύο τελευταία χρόνια η Αθήνα, θα έλεγα ¨πάλι καλά¨ που δεν είχαμε κάποιο επεισόδιο που θα οδηγούσε σε νέα ανοιχτή σύγκρουση».  

«Συμφωνώ», μου είπε ο δάσκαλος. «Προς στιγμήν μάλιστα φοβήθηκα ότι θα υπάρξουν επιπτώσεις και για το Λύκειο. Όσο κι αν αγαπώ την Αθήνα, έχω συνείδηση του γεγονότος ότι είμαι κι εγώ μέτοικος και όπως όλοι οι μέτοικοι πρέπει να είμαι έτοιμος ανά πάσα στιγμή για αναχώρηση. Έστω και αν εδώ το έδαφος αποδείχτηκε εύφορο για το Λύκειο, το οποίο, θέλω να πιστεύω πως έχει αποκτήσει  γερές αθηναϊκές ρίζες».

«Αναμφίβολα δάσκαλε. Πάντως προς το παρόν η κατάσταση είναι μάλλον ήρεμη. Η ηγεσία δείχνει να εκτιμά το γεγονός πως οι Αθηναίοι πολίτες καλούνται από τους πρώτους να δηλώσουν αν ενδιαφέρονται να αποικήσουν τις νέες πόλεις, καθώς και οι πολεμιστές εάν επιθυμούν να συμμετάσχουν με καλή αμοιβή στην στρατιά».

Το γκρίζο βλέμμα του Αριστοτέλη με κοιτάζει πάλι ερωτηματικά.

«Μίλησες για την ολοκλήρωση μέρους της αποστολής σου… Δηλαδή; Τι άλλο…»

«Ένα άλλο μέρος δάσκαλε αφορά σε ‘σένα, το ξέρεις. Έπρεπε να θέσω στη διάθεσή σου κάθε πληροφορία που θα σε διευκόλυνε στο να έχεις μια ολοκληρωμένη άποψη για τα όσα συμβαίνουν στην εκστρατεία, έτσι ώστε να μπορείς να εκφέρεις τη γνώμη σου για το μελλοντικό ¨δέον γενέσθαι¨. Ο Καλλισθένης πιστεύει ότι, αρχίζοντας από εσένα, όλοι οι διανοητές θα πρέπει να πάρουν θέση για το τι θα συμβεί όταν οι στρατιωτικοί δεν θα είναι πλέον αναγκαίοι κι όταν η πρώτη γραμμή θα είναι εκείνη της αντιμετώπισης των ανθρώπινων αναγκών∙ όταν νέες πολιτείες θα πρέπει να οργανωθούν και  όταν παλιές και νέες ανάγκες ευτυχίας θα πρέπει να ικανοποιηθούν».

Χαμογελάει χωρίς να πάψει να δείχνει σκεφτικός. Μετά συνεχίζει εκείνος, σε πρώτο πρόσωπο…

«Κι εγώ, που δεν αρκούμαι σε ρητορικές διακηρύξεις, αλλά εμπιστεύομαι τον ορθό, συστηματικό λόγο, προσάρμοσα τις έρευνές μου στην αναζήτηση της πολιτικής ευνομίας και της κοινωνικής ανάπτυξης, όπως αυτές έχουν μέχρι τώρα εφαρμοστεί στις κυριότερες ελληνικές πόλεις και όχι μόνο. Έτσι κάθε τυχόν πρόταση για το αύριο θα βασιστεί στην διεξοδική και τεκμηριωμένη γνώση του παρελθόντος».

Σταματάει για λίγο και, καθώς εγώ δε σχολιάζω, συνεχίζει.

«Ξέρω πως ο Καλλισθένης, όπως και εσύ άλλωστε, θα θέλατε κάτι παραπάνω. Ξέρω πως επιθυμείτε να αλλάξετε τα πράγματα προς το καλύτερο και, όπως οι στρατηγοί πριν από τη μάχη ζητούν από τους ιερείς να εγγυηθούν, αν όχι την βοήθεια τουλάχιστον την καλή προδιάθεση των θεών, έτσι κι εσείς θα θέλατε να σας δώσουν οι διανοητές την έγκριση του Ορθού Λόγου. Μόνο που αυτός ο τελευταίος είναι πιο δύσκολος και σίγουρα πιο δυσπρόσιτος από τους παλιούς θεούς, που πολλές φορές ανακατεύονται στα ανθρώπινα από μόνοι τους, χωρίς καν να τους το ζητήσει κανείς».

Ο Αριστοτέλης άφησε μια βαθιά εκπνοή που έμοιαζε με αναστεναγμό.

«Ξέρω επίσης πως εδώ είμαστε στην πατρίδα του δάσκαλου Πλάτωνα, ο οποίος πρώτος προσπάθησε να αποδώσει στους φιλοσόφους τις πολιτικές τους ευθύνες. Και δεν κρύβω πως και εγώ ο ίδιος, άξιος μαθητής του δασκάλου μου, όπως ήθελα να είμαι, προσπάθησα νεότερος να ανακατευτώ στην άμεση πολιτική δράση. Όμως ούτε εκείνος στις Συρακούσες, ούτε εγώ στην Άσσο είχαμε εν τέλει ιδιαίτερα ενθαρρυντικά αποτελέσματα».

Η φωνή μου πρέπει να ακούστηκε κάπως απογοητευμένη:

«Όμως δάσκαλε, αν όσα μου γράφει η Θαίδα είναι αληθή, ο Καλλισθένης κινδυνεύει άμεσα. Τη Θαίδα δεν πρόλαβες να τη γνωρίσεις γιατί όταν έφυγε για την εκστρατεία εσύ μόλις είχες έρθει στην Αθήνα, όμως μπορώ να σε βεβαιώσω πως είναι αξιόπιστη…»

Η δική του φωνή αυτή τη φορά ακούστηκε κάπως αινιγματική:

«Δεν είπα πως δεν θα κάνουμε τίποτα. Άλλωστε αυτά που μάθαμε για τον Παρμενίωνα και τον γιο του μαζί με το τραγικό τέλος του Κλείτου αρκούν για να σημάνει ο συναγερμός. Εγώ θα γράψω αμέσως στον Αλέξανδρο. Και εσύ πριν φύγεις για το μέτωπο, θα έρθεις μαζί μου σε μια σημαντική συνάντηση. Θα δούμε, έχω ήδη συνεννοηθεί, έναν διανοητή από εκείνους που ανακατεύονται ενεργά, αλλά προτιμούν να το κρύβουν. Θα δεις, από αυτόν θα μάθουμε περισσότερα για αρκετούς τομείς που αφορούν στην σημερινή συγκυρία. Πρόκειται για έναν Πυθαγόρειο. Όχι, εγώ δεν ανήκω στους κύκλους τους, ούτε εκτελώ τα τελετουργικά τους που μου φαίνονται αστεία. Όμως γνωρίζω ότι, όπως ακριβώς και τον δάσκαλο Πλάτωνα, με σέβονται και με εκτιμούν. Εκείνον τον είχαν βοηθήσει πάνω από μια φορά. Ας δούμε λοιπόν τι μπορούν να κάνουν για εμάς σήμερα».

(γράφει ο Νίκος Μοσχοβάκος)

Ο ΜΑΝΙΑΤΙΚΟΣ ΠΥΡΓΟΣ

που έκαψαν οι δολοφόνοι του Λόρκα

                                                                         Στον πατέρα μου και τη Ναυσικά

.

Ο μανιάτικος πύργος του παππού μου

ο πύργος που γεννήθηκα

χάσκει ερειπωμένος χωρίς στέγη.

Τον έκαψαν πριν χρόνια

οι δολοφόνοι του Λόρκα

τον έκαψαν οι αδίστακτοι

συνήθεις δολοφόνοι των ποιητών.

Στους τοίχους του δυο μαργαρίτες

και μια παπαρούνα φύτρωσαν

με πείσμα διεκδικούν τη ζωή.

Τώρα πια που το μίσος μου ξεθύμανε

τώρα που προσπαθώ να ξεπλύνω τις πληγές

με ανθόνερο και μοσχοσάπουνο

που ξαναστηλώνω τον πύργο

σαν κόρη οφθαλμού διαφυλάσσω

τις στέρεες συμπαγείς φωλιές

που έφτιαξαν άλλοτε ωδικά πουλιά

εντός του για να μη λησμονιούνται

οι δύσκολες μέρες της καταστροφής

για να μην ξεχνιούνται οι λυγμοί της γιαγιάς

δίπλα στους καπνούς των ερειπίων.

.

Ο πύργος που γεννήθηκα

ο μανιάτικος πύργος του παππού μου

ξαναστέκεται όρθιος

με νέα στέγη στην κορφή του.

Από τα ανοιχτά πολεμοχαρή παράθυρά του

ακούγονται μελωδίες νοσταλγικές

κατευθείαν μέσα

από τις φωλιές των ωδικών πουλιών

και μόνο αργά τις νύχτες

μια κουκουβάγια σκούζει πένθιμα

όπως τον καιρό των ερειπίων.

Μέχρι που θα το πάρει και αυτή απόφαση

ότι οι δολοφόνοι του Λόρκα

οι αδίστακτοι συνήθεις δολοφόνοι των ποιητών

μια οδυνηρή ουλή στη μνήμη πια

θα δείχνουν την τερατώδη εκδοχή

του ανεξήγητου κενού ζωής

και θα σωπάσει με μια πένθιμη

εμμονή φαιάς απελπισίας.

.

Όμως ο μανιάτικος πύργος του παππού μου

ο πύργος που γεννήθηκα

στέκεται πάλι όρθιος όπως τότε

έτοιμος να αντέξει τις ανεμοθύελλες

και τους άγριους βοριάδες του μέλλοντος.

Μέρος 8^ο: Η τελική σύγκρουση 

Κεφάλαιο πρώτο: Όπου ο Εύελπις λαμβάνει μια ανέλπιστη, αν και πολύ επιθυμητή επιστολή.

Από την Θαΐδα προς τον Εύελπι τον Μεγαρέα.

Καλέ και αγαπημένε μου φίλε Εύελπι…

Δεν ήξερα ότι θα αισθανόμουν ξαφνικά την ανάγκη να σου γράψω και όμως συνέβη.

Ξέρω ότι δεν με κατάλαβες όταν αρνήθηκα να σε ακολουθήσω στην Αθήνα και ίσως ένιωσες απογοήτευση, ίσως και κάποια κακία απέναντί μου. Ξέρω πως είναι πιθανό να σκέφτηκες τότε πράγματα άσχημα για μένα. Ίσως τα σκέφτεσαι ακόμη, μα δεν σε κατηγορώ γι αυτό.

Εγώ αντίθετα, δεν μπορώ να πω με σιγουριά αν μετάνιωσα για εκείνη μου την απόφαση ή όχι. Στο εξομολογούμαι κι ας μην ξέρω εάν αυτό έχει πλέον κάποια σημασία για σένα. Σίγουρα πάντως οι σκέψεις μου δεν επηρεάζουν τις αποφάσεις που έχουν πάρει για μας οι Μοίρες. Είμαστε μακριά, κι αν επικοινωνούμε είναι ίσως εξ αιτίας κάποιων μικρών, παράξενων κι ανυπότακτων θεών που δεν θέλουν να σπάσει οριστικά το νήμα που μας έδεσε, έστω για λίγο.

Αλλά δεν είναι μόνο η μεγάλη και ειλικρινής μου επιθυμία να έρθω κατά κάποιο τρόπο σε επαφή μαζί σου,  η αιτία που τα δάχτυλά μου καθοδηγούν σήμερα τη γραφίδα σε αυτή την επείγουσα επιστολή προς εσέ. Υπάρχουν κι άλλοι λόγοι. Και ο βασικότερος είναι ότι εξακολουθώ να θέλω να είσαι γερός κι ευτυχισμένος, όπου κι αν βρίσκεσαι.

 Επομένως, -και το ξέρεις, δεν είναι η πρώτη φορά- θέλω να σε ειδοποιήσω για κάποια πράγματα που συμβαίνουν  εδώ, στην κεφαλή της εκστρατείας, και που αφορούν άμεσα τον προϊστάμενό σου, τον Καλλισθένη, αλλά και εσένα που ξέρω πόσο αφοσιωμένος τού είσαι.

Αλλά πρώτα ας σου πω δυο λόγια για το γενικότερο κλίμα που επικρατεί στο μέτωπο της εκστρατείας από τότε που λείπεις, όσο κι αν είμαι βέβαιη ότι είσαι ήδη λίγο πολύ ενήμερος για αυτά που συμβαίνουν εδώ.

Με δύο μόνο λόγια: Πορείες δύσκολες σε μέρη που δεν μοιάζουν με τα δικά μας και όπου επικρατούν οριακές συνθήκες. Συγκρούσεις με έναν εχθρό που, από ό, τι λένε οι στρατηγοί, αποφεύγει την ανοιχτή μετωπική αντιπαράθεση και προτιμά τώρα τον ανταρτοπόλεμο. Νίκες…, αν και όλο και πιο δύσκολες, δίχως καμία ανάπαυση πάνω στις δίκαιες δάφνες.

Πολλοί μακεδόνες οπλίτες εκφράζουν πλέον ανοιχτά την κούραση, το νόστο και τη δυσαρέσκειά τους, αλλά είναι επίσης πολλοί και οι ευγενείς που έχουν αρχίσει να διαμαρτύρονται ανοιχτά, όχι μόνο για την έλλειψη ανάπαυλας αλλά και γι άλλους σοβαρούς λόγους που έχουν να κάνουν με την αλλαγή της συμπεριφοράς του Βασιλιά.

Σε όλα αυτά θα πρέπει να προσθέσεις ένα κύμα καχυποψίας που έχει καταλάβει την ηγεσία, ιδιαίτερα μετά την θλιβερή υπόθεση του Φιλώτα και τον φόνο του αξιοσέβαστου  και ισχυρού πατέρα του, του Παρμενίωνα. Η περίπτωσή τους άνοιξε πληγές και λιγόστεψε την τυφλή εμπιστοσύνη που επικρατούσε ίσαμε τώρα ανάμεσα στους απλούς στρατιώτες και τα κορυφαία στελέχη της στρατιάς.

Πολλοί ανησυχούν για αυτήν την κατάσταση -ανάμεσά τους και εγώ που όλους αυτούς τους ανθρώπους τους αγαπώ και τους συμπονώ, το ξέρεις- και πολλοί φοβούνται πως ενδέχεται στο προσεχές μέλλον να συμβούν χειρότερα.

Και πράγματι, κάτι το φοβερό συνέβη μόλις χτες, και ακόμη τώρα που σου γράφω δεν έχω ακόμη ηρεμήσει τελείως από την γενική ταραχή που προξένησε. Ίσως, όταν φτάσει το γράμμα μου, να το έχεις ήδη μάθει. Ίσως να το μαθαίνεις τώρα καθώς διαβάζεις την επιστολή μου, μια που για να σου την στείλω όσο πιο γρήγορα γίνεται, θα χρησιμοποιήσω τους ανθρώπους που μου υπέδειξες πριν φύγεις.

Άκου: Ο Βασιλιάς σκότωσε χτες, με τα ίδια του τα χέρια, τον στρατηγό Κλείτο τον Μέλανα. Ναι, τον αδελφό της παραμάνας του, της Λανίκης, που ο Αλέξανδρος την αγαπάει σα δεύτερη μάνα και ίσως παραπάνω.

 Γινόταν μια  ακόμη γιορτή, καθώς η στρατιά άρχισε να μαζεύεται στα Μαράκανδα για να ξεχειμωνιάσει και στο συμπόσιο ήταν καλεσμένος πολύς κόσμος. Το κακό έγινε μπροστά στα μάτια όλων. Ο Αλέξανδρος το μετάνιωσε αμέσως, αλλά ήταν πια αργά. Τώρα είναι ακόμη κλεισμένος στα δώματά του και θρηνεί. 

Ήμουν εκεί και θα σου διηγηθώ τι ακριβώς είδα, αλλά σου λέω από τώρα πως πιστεύω ότι βασικός φταίχτης ήταν ο άκρατος οίνος. Όχι βέβαια πως δεν υπήρχε ήδη ένταση ανάμεσα στον Άνακτα και τους πιο παλιούς μακεδόνες στρατηγούς.  Ένταση, υπάρχει και είναι πλέον ορατή. Ιδιαίτερα μετά την θανάτωση του Φιλώτα και τον φόνο του Παρμενίωνα, τον οποίο, όπως ξέρεις, εκτιμούσαν και αγαπούσαν όλοι οι παλιοί μακεδόνες στρατιωτικοί.

 Η χθεσινή βραδιά θα μπορούσε να είναι όπως όλες οι άλλες που διοργανώνονται εδώ στα Μαράκανδα, καθώς το γκρίζο φθινόπωρο τελειώνει και αρχίζει ο βαρύς, παράξενος χειμώνας αυτής της αλλόκοτης και σκοτεινής χώρας.  Υπήρχαν μουσικοί, υπήρχαν διασκεδαστές, υπήρχαν άφθονα ποτά, ελληνικά και ντόπια, υπήρχαν οι Πέρσες αριστοκράτες που πέρασαν με το μέρος μας, υπήρχε και ο ίδιος ο βασιλιάς, καθώς και πολλοί από τους πιο σπουδαίους στρατηγούς του.

Η αφορμή για τη γιορτή ήταν ο Διόνυσος στον οποίο αυτή τη μέρα του χρόνου οι Μακεδόνες συνηθίζουν να κάνουν θυσίες και τις δέουσες οινοκατανύξεις που του αρέσουν. Ο Αλέξανδρος όμως είπε όχι, αυτή την φορά οι εορταστικές τιμές και οι θυσίες δεν θα αποδοθούν στον γλεντζέ θεό, αλλά πως επιθυμεί να τιμήσει τους Διόσκουρους, τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη.

 Ο Αρίστανδρος, ο ιερέας-μάντης,  στραβομουτσούνιασε, αλλά δεν έφερε αντίρρηση. Κάποιοι πολεμιστές ρώτησαν μήπως οι  ετεροθαλείς αδελφοί που μοιράζονταν εναλλάξ τη θεϊκή ιδιότητα έχουν τίποτα κατά του κρασιού, και όταν τους καθησύχασαν πως όχι, ότι οι σπονδές κι οι χοές θα γίνουν κανονικά και δεν θα είναι ούτε νηφάλιες ούτε άοινες, τότε συγκατάνευσαν ανακουφισμένοι.

Έτσι η γιορτή άρχισε και πήρε το κρασί να ρέει. Στην αρχή νερωμένο, έτσι ώστε οι συνεστιαζόμενοι να μη στερηθούν τη χαρά της συζήτησης και της ανταλλαγής απόψεων, αλλά  γρήγορα πέρασαν στο ανέρωτο, οπότε οι λογικές κουβέντες πνίγηκαν και ο λόγος πέρασε στους επαγγελματίες διασκεδαστές. Ανάμεσά τους ήταν κι ο Πράνιχος και ο Πιέρωνας, τους ξέρεις, αστείοι μα και φαρμακόγλωσσοι,  που άρχισαν να απαγγέλουν και να τραγουδάνε κάτι σατιρικούς στίχους που αναφέρονταν σ’ ένα πρόσφατο πολεμικό επεισόδιο. Ήταν  τότε που,  κυνηγώντας τους Σκύθες, πολλοί οπλίτες και αξιωματικοί ήπιαν νερό από ένα μολυσμένο πηγάδι και έπαθαν ξαφνική διάρροια. Έτσι η καταδίωξη σταμάτησε άδοξα, μετά από μόλις εκατό στάδια[1].  

Ο Αλέξανδρος, παρά το γεγονός ότι είχε πιει κι ο ίδιος από εκείνο το πηγάδι, γελούσε με τη καρδιά του, αλλά οι παλιοί αξιωματικοί δυσανασχετούσαν όλο και πιο φανερά. «Δεν είναι δυνατό να γελοιοποιούνται οι Μακεδόνες και μάλιστα με τους Πέρσες παρόντες», άρχισαν να ψιθυρίζουν στην αρχή και πνίγοντας τις φωνές (κάτω από τα γένια τους) ύστερα.

Ο Καλλισθένης, ο δικός σου, που όλως παραδόξως ήταν  παρών χτες βράδυ στο συμπόσιο, κατάλαβε έγκαιρα ότι η κατάσταση θα μπορούσε εύκολα να εκτροχιαστεί σαν κακο-συναρμολογημένο άρμα και έκανε με τρόπο νόημα στους κωμικούς να αλλάξουν θέμα, ενώ ταυτόχρονα ύψωσε το ποτήρι και τη φωνή του, για να ζητήσει από τους συμπότες να τιμήσουν ακόμη μια φορά τους  ημίθεους ήρωες Κάστορα και τον Πολυδεύκη.

Προς στιγμήν η ένταση έπεσε. Προτού όμως τα πνεύματα ηρεμήσουν εντελώς, το λόγο πήρε  ο Ανάξαρχος ο σοφιστής, που με την υποστήριξη των φωνασκούντων οπαδών του  άρχισε να λέει πως «όχι, οι Διόσκουροι είναι σίγουρα σημαντικές θεότητες, αλλά ωχριούν μπροστά σε κάποιον που βρίσκεται εκεί μπροστά τους και είναι σαφώς ανώτερος από τους δίδυμους ήρωες». Και πως αυτός είναι ο Αλέξανδρος, γιος του Διός και δημιουργός  άθλων ακόμη πιο αξιοθαύμαστων από εκείνους των γιών της Λήδας.

Ο Βασιλιάς  χαμογέλασε ικανοποιημένος. Όμως ο στρατηγός Κλείτος ανασηκώθηκε, σήκωσε ψηλά την κύλικά του και είπε:  «Θα πιω στην υγειά του Αλέξανδρου, ακόμη κι αν δεν είναι θεός. Γιατί για τους θεούς είναι εύκολο να κάνουν πράγματα θαυμαστά, αλλά πολύ πιο αξιοθαύμαστα, ακριβώς επειδή δεν διαθέτουν τις δυνάμεις των θεών, είναι εκείνα που μπορούν να κάνουν οι θνητοί όταν ενώσουν τις δυνάμεις τους. Πίνω λοιπόν για όσα άρχισε να θεμελιώνει ο βασιλιάς Φίλιππος, και σε όσα εξακολουθεί να φτιάχνει ο γιος του ο Αλέξανδρος μαζί με όλους εμάς, τιμώντας έτσι τους Μακεδόνες και ολόκληρο τον ελληνισμό».

Άκουσα με ευκρίνεια τα όσα είπε ο Κλείτος γιατί κι εγώ κι ο Πτολεμαίος καθόμασταν στο ίδιο μεγάλο τραπέζι μ’ αυτόν, απέναντι απ’ το τραπέζι του Βασιλιά και των στενών φίλων του. Δεν μπορώ  λοιπόν να σου πω εάν μέσα στη φασαρία της γιορτής και μέσα στην φτιαχτή ευδαιμονία του άκρατου οίνου, ο βασιλιάς άκουσε ακριβώς τα λόγια του Κλείτου ή αν παρανόησε αυτά που είπε. Εκείνο που μπορώ με βεβαιότητα να σου πω είναι πως όταν εκφωνήθηκαν οι λέξεις ¨δεν είναι θεός¨, είδα το χαμόγελο να παγώνει στα χείλη του.

Αλλά αυτό μάλλον το παρατήρησε και ο Ανάξαρχος από τα Άβδηρα και κατάλαβε ότι ανάμεσα στους ατμούς του κρασιού κυκλοφορούσαν σπίθες κρυφής οργής. Σπίθες που θα μπορούσαν, με τους κατάλληλους χειρισμούς, να οδηγήσουν σε ισχυρή φωτιά,  ικανή να κάψει αυτούς που βλέπει σαν εχθρούς και ανταγωνιστές του.

«Αυτό μπορεί να θεωρηθεί αχαριστία Κλείτε» είπε με σφυριχτή φωνή. «Δεν μπορείς να μειώνεις τον Αρχηγό και Βασιλιά σου σε απλό θνητό, έτσι ώστε να μεγαλώνεις το ρόλο που αποδίδεις στον εαυτό σου και στους φίλους σου. Αν θέλεις παραπανίσια δόξα ψάξ’ την από μόνος σου. Μην κλέβεις εκείνη του βασιλιά σου!»

Ο Κλείτος, τον ξέρεις, είναι μελαχρινός και υψηλόσωμος και τα -πάνω από σαράντα πέντε- χρόνια που κουβαλάει, τον κάνουν να δείχνει επιβλητικός και έμπειρος. Όμως είναι πασίγνωστο και το αδύνατο σημείο του: είναι ευέξαπτος. Όταν λοιπόν σηκώθηκε και πάλι όρθιος με τα φρύδια να σχηματίζουν μια έντονη λεόντεια ρυτίδα ανάμεσα στα μαύρα του μάτια, όλοι σώπασαν περιμένοντας την επικείμενη έκρηξη του ηφαίστειου.

Τότε ο Καλλισθένης κινήθηκε με αξιοθαύμαστη ηρεμία αλλά και ταχύτητα. Πλησίασε τον έτοιμο να εκραγεί στρατηγό και του είπε χαμηλόφωνα λίγα λόγια. Αποκρυπτογραφώντας τις κινήσεις του σώματός του εικάζω πως πρέπει να του είπε να δώσει τόπο στην οργή και να βγει για λίγο έξω από την αίθουσα του συμποσίου, στον καθαρό αέρα, και να μην επιστρέψει παρά μόνον όταν θα αισθανθεί ψύχραιμος και κύριος της συμπεριφοράς του.

Ο Κλείτος έμεινε για λίγο ακίνητος και σιωπηλός. Μετά ακούμπησε την κύλικά του  στο τραπέζι, έκανε μεταβολή και, σκυθρωπός, κατευθύνθηκε προς την έξοδο. Ο Πτολεμαίος μου έκανε ένα χαμογελαστό νόημα, κάπως ότι το καθήκον τον καλεί να βοηθήσει στην αποκατάσταση της ηρεμίας, και τον ακολούθησε.  Ο Καλλισθένης επέστρεψε στη θέση του στο τραπέζι γύρω από το οποίο βρίσκονταν τα υψηλά στελέχη της επιμελητείας και των λογιστικών υπηρεσιών, κάθισε και άρχισε να μιλά χαμηλόφωνα με τον φίλο του τον Ευμένη τον Καρδιανό.

Οι κωμικοί είχαν κατανοήσει ότι είναι καιρός να αποσυρθούν αυτοβούλως και τη θέση τους είχαν πάρει οι αυλητρίδες και οι κιθαρωδοί στους οποίους λίγοι έδιναν πλέον προσοχή, καθώς οι ομάδες των αντρών σχολίαζαν τώρα μεταξύ τους τις φράσεις που είχαν ανταλλαγεί ανάμεσα στον στρατηγό και τον σοφιστή. Εν τω μεταξύ, ο Ανάξαρχος είχε πλησιάσει στο τραπέζι του βασιλιά, είχε πάρει ξανά το λόγο και κάτι έλεγε όρθιος, ενώ ο άνακτας έπινε και τον κοιτούσε με ευαρέσκεια. Τέντωσα το αφτί μου και κατάλαβα ότι μιλούσε για τον Δαρείο και τα διδάγματα που πρέπει να βγάλει κανείς από το γεγονός ότι ο Αχαιμενίδης είχε προδοθεί από τους δικούς του ανθρώπους. «Ο Αλέξανδρος όμως δεν είναι Δαρείος», υπογράμμισε φωναχτά ο Αβδηρίτης, «Ο Αλέξανδρος αντιλήφθηκε έγκαιρα τις παρόμοιες προδοτικές κινήσεις του Φιλώτα και απαλλάχθηκε έγκαιρα από μια επικίνδυνη φωλιά  ανταρτών».

«Δεν με άκουσε ούτε μου εξήγησε τίποτα, κι αυτό με ανησυχεί Θαϊδα», μου είπε ο Πτολεμαίος όταν επέστρεψε ανήσυχος στο συμπόσιο μετά από λίγο. «Πάντως, αν και δεν κατάφερα να τον κάνω να ηρεμήσει, τον καταλαβαίνω. Θα σου πω τι νομίζω ότι συμβαίνει:

Μετά την εκτέλεση του Φιλώτα, ο οποίος διοικούσε το ιππικό των εταίρων, ο Αλέξανδρος το χώρισε σε δύο μέρη. Το ένα το ανέθεσε στον Ηφαιστίωνα κι έτσι είναι σα να το διοικεί απ’ ευθείας ο ίδιος. Επικεφαλής του άλλου τμήματος τοποθέτησε τον Κλείτο. Ο Κλείτος βρέθηκε έτσι ακούσιος αντικαταστάτης ενός ανθρώπου με τον οποίο είχε παρόμοιες αντιλήψεις σε πολλά θέματα.  Όπως ο Φιλώτας και ο Παρμενίωνας εκτιμά και αναγνωρίζει το θετικό ρόλο του βασιλιά Φίλιππου στην επίτευξη των σημερινών επιτυχιών∙ όπως όλοι οι παλιοί αξιωματικοί αποστρέφεται κάθε είδους μηδισμό, αρχίζοντας από την εθιμοτυπική προσκύνηση∙ όπως πολλοί απλοί οπλίτες πιστεύει πως η εξόρμηση χρειάζεται μια ανάπαυλα. Δε θα ήθελε με κανένα τρόπο να δημιουργηθεί η υποψία ότι άλλαξε απόψεις μόνο και μόνο για να του ανατεθεί μία ακόμη σημαντική θέση στο στράτευμα. Τον ενδιαφέρει να τον εκτιμούν οι οπλίτες, όσο τον ενδιαφέρει και να τον αγαπά ο βασιλιάς. Γι αυτό προτιμά να είναι σαφής και να τα λέει σταράτα».

Κάπως έτσι ήταν η ατμόσφαιρα στην αίθουσα των συνεστιάσεων όταν μια αναταραχή στην είσοδο τράβηξε την προσοχή των συνδαιτυμόνων. Ο στρατηγός Κλείτος  είχε και πάλι εμφανιστεί δριμύτερος, και η παρουσία του δημιουργούσε αμηχανία στη φρουρά και ανησυχία σε όποιον τον είχε ήδη διακρίνει καθώς προσπαθούσε και πάλι να πάρει το λόγο.

«Αφήστε τον», είπε ο Αλέξανδρος όταν κατάλαβε τι ακριβώς συνέβαινε στην είσοδο.

 Ο στρατηγός τότε στράφηκε προς τους συγκεντρωμένους και είπε: «Αν σας αρέσουνε οι στίχοι και τα ποιήματα, ακούστε αυτό που θα σας πω εγώ τώρα». Ανασήκωσε το ευθυτενές του ανάστημα και με στεντόρεια φωνή απάγγειλε τους παρακάτω στίχους από την ¨Ανδρομάχη¨ του Ευριπίδη[2]:

Αλίμονο, πόσο κακή / είναι αυτή η συνήθεια

που έχουμε στην Ελλάδα.

Όταν νικάει ο στρατός / και όταν στήνει τρόπαια

εκείνοι που κοπιάσανε  / διόλου δε λογαριάζονται

κι όλη τη δόξα παίρνει

ο στρατηγός , ο ξακουστός / που άλλο δεν κατέχει

παρά το δόρυ να κρατά / όπως χιλιάδες άλλοι

κι όμως, εν τέλει θα ’ναι αυτός / πού ‘χει το πάνω χέρι.

Κι άλλοι, δήθεν σπουδαίοι / κι ας μην αξίζουν τίποτα

περιφρονούν την πόλη

κι όλο στρογγυλοκάθονται / πάνω στην εξουσία

Κι όμως, υπάρχει κι ο λαός, / πιο δυνατός κι ανώτερος

τα μόνα που χρειάζεται: / η θέληση κι η τόλμη!

Οι στρατιωτικοί ξέσπασαν σε χειροκροτήματα και σφυρίγματα ενθουσιασμού. Στο πρόσωπο του Άνακτα το ξαναμμένο  ερυθρό του οίνου αντικαταστάθηκε από το λευκό της ξαφνικής οργής.

«Τι θέλεις Κλείτο;

Να με προδώσεις; Ή προτιμάς να με δολοφονήσεις όπως οι αποστάτες Πέρσες τον Βασιλιά τους;»

Ο Κλείτος σήκωσε ψηλά το δεξί του χέρι και είπε: «Αυτό το χέρι δε θα σε αγγίξει ποτέ Αλέξανδρε. Κοίτα το όμως καλά και θυμήσου πως αυτό είναι το χέρι που σε έσωσε στον Γρανικό, όταν ο Σπιθριδάτης στόχευε την πλάτη σου».

Η φωνή του άνακτα έγινε οξεία απ’ την οργή: «Κλείτε ξεσηκώνεις το στράτευμα ενάντια στον βασιλιά σου! Αυτό είναι που θέλεις; Με αυτό θα είσαι ευχαριστημένος;»

Ο Κλείτος κοίταξε γύρω του τους στρατιωτικούς σα να ζητούσε την έγκριση και την συμπαράστασή τους.

«Ούτε τώρα είμαστε ευχαριστημένοι Αλέξανδρε», φώναξε. «Πώς θα μπορούσαμε άλλωστε, όταν σε βλέπουμε να φοράς περσικά ρούχα και να φέρεις τα περσικά σύμβολα… Πώς να είμαστε ευχαριστημένοι όταν για να σου μιλήσουμε πρέπει να απευθυνθούμε στους ραβδούχους Πέρσες που σε περιτριγυρίζουν! Αυτοί είναι οι άνθρωποί σου Αλέξανδρε; Είναι τυχεροί, λέω εγώ, αυτοί που πέθαναν για χάρη σου χωρίς να προλάβουν να τα δουν όλα αυτά».

Ο Αλέξανδρος, χωρίς να μιλήσει έκανε νόημα στη φρουρά να συλλάβει τον στρατηγό. Η Φρουρά όμως δεν κινήθηκε κι αυτό ήταν κάτι το πρωτοφανές για όλους. Ο Άνακτας έψαξε, ασυναίσθητα ίσως, το προσωπικό του εγχειρίδιο. Όμως ήταν κι αυτός άοπλος, όπως και όλοι όσοι συμμετέχουν στα συμπόσια, σύμφωνα με το παλιό έθιμο των Μακεδόνων.

Η φωνή του Κλείτου ακούστηκε τώρα περιφρονητική:  «Να μη προσκαλείς στις γιορτές σου εκείνους που δεν φοβούνται να πουν τη γνώμη τους. Να καλείς μόνο τους βάρβαρους και τους δουλοπρεπείς που εντυπωσιάζονται από τον περσικό σου χιτώνα!»

Ο Αλέξανδρος ήταν πια εκτός εαυτού. Το πρώτο πράγμα που έπιασε και εκτόξευσε ενάντια στον Κλείτο ήταν ένα μήλο. Το δεύτερο ήταν ένα ακόντιο που απόσπασε από τον φρουρό που στεκόταν δίπλα του. Το δόρυ διαπέρασε τον στρατηγό πέρα ως πέρα.

Στην αίθουσα βασίλεψε απόλυτη σιγή. Το ουρλιαχτό πόνου που ακολούθησε ήταν του Αλέξανδρου.

Κοίταξα τον Πτολεμαίο πλάι μου. Είχε χλομιάσει. Τράβηξα το χέρι μου από το δικό του που με έσφιγγε χωρίς να καταλάβει ότι με πονούσε. «Πήγαινε» του είπα και εκείνος κινούμενος σα φάντασμα πλησίασε τον Βασιλιά πού θρηνούσε τώρα γερμένος πάνω στο πτώμα του Κλείτου του Μέλανα.

.

Αυτά είδα, μόλις χτες, καλέ μου Εύελπι. Λίγο αργότερα άνδρες της  προσωπικής φρουράς του Κλείτου μετέφεραν το σώμα του  στον βωμό τον αφιερωμένο στους δικούς μας θεούς∙ τον έχει στήσει ο Αρίστανδρος σε μια αίθουσα του Μεγάρου που μας φιλοξενεί. Στρατιώτες και αξιωματικοί, με τα μάτια δακρυσμένα παρελαύνουν ακόμη και σήμερα μπροστά στη σωρό, ενώ ο βασιλιάς θρηνεί αποσυρμένος στα διαμερίσματά του. Από ό, τι μου είπε ο Πτολεμαίος που ήταν ως τώρα εκεί, μαζί του βρίσκεται ο Καλλισθένης που προσπαθεί να τον παρηγορήσει (χωρίς επιτυχία, μου λέει ο Πτολεμαίος) χρησιμοποιώντας όποια λογικά επιχειρήματα μπορεί να βρει που να εξηγούν κάπως αυτά τα παράλογα γεγονότα. Εκεί είναι και ο σοφιστής Ανάξαρχος που λέει στο βασιλιά πως ό, τι κι αν έκανε είναι σωστό, αφού είναι εκείνος και κανένας άλλος που, ως μονάρχης, δικαιούται να καθορίζει τι είναι σωστό και τι λάθος. Εκεί βρίσκονται  και άλλοι εταίροι που, συγκλονισμένοι, αρκούνται στο να κλαίνε μαζί του.

.

Επειδή έμεινα και εγώ κατάπληκτη και θέλω να καταλάβω κάτι παραπάνω για αυτά τα συγκλονιστικά που συμβαίνουν γύρω μου, σήμερα το πρωί συγκάλεσα κοντά  μου τις δικές μου κοπέλες, αυτές που ζουν δίπλα στους επώνυμους που κρατούν τα ηνία σε διάφορες βαθμίδες της διοίκησης. Έτσι έμαθα πράγματα που δεν ήξερα, καθώς και άλλα που επιβεβαιώνουν όσα φοβόμουν, αλλά δεν ήθελα να παραδεχτώ.  

Γι αυτό, αμέσως μετά, αποφάσισα να σου γράψω, καλέ μου Εύελπι. Τώρα που έχω κάπως ηρεμίσει ελπίζω να μπορέσω να είμαι σαφής. Και να μη σου δώσω αφορμή να λες πως και η Θαΐδα, όπως όλες οι γυναίκες, εντυπωσιάζεται και φλυαρεί εύκολα.

Άκου λοιπόν την ουσία, όπως έφτασε σε μένα από τις διηγήσεις των έξυπνων και αξιόπιστων συνεργάτιδών μου: Η σκευωρία που υποψιαζόμασταν, ήδη πριν φύγεις για την Αθήνα, κάθε άλλο παρά έπαψε να υπάρχει. Ένας από τους κύριους στόχους της εξακολουθεί να είναι ο Καλλισθένης ο Ολύνθιος. Απ’ όσα έφτασαν στα αυτιά των κοριτσιών μου, ο Ανάξαρχος και οι φίλοι του σκοπεύουν να τον εμπλέξουν σε υποτιθέμενη δολοπλοκία που αποσκοπεί στον φόνο του Αλέξανδρου και μάλιστα με εμπλοκή του Αριστοτέλη.

Παράλληλα υπάρχει και βρίσκεται σε εξέλιξη και άλλο σχέδιο, εκείνο που επιδιώκει  να μειώσει την επιρροή του στην αυλή,  μέσω της διάδοσης ανεξέλεγκτων φημών που να τον παρουσιάζουν ως μεγαλομανή που διεκδικεί τη δόξα του Βασιλιά, μόνο και μόνο επειδή είναι δική του δουλειά να την παρουσιάζει στον κόσμο και να την καταγράφει προς όφελος των μελλοντικών ιστορικών!  Επειδή όμως η επιρροή του Καλλισθένη πάνω στους εταίρους και τους λοιπούς στρατηγούς δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να παρουσιαστεί ως μεγάλη, έχουν σκοπό να εμπλέξουν τους νεαρούς βασιλικούς παίδες, οι οποίοι είναι γνωστό ότι βλέπουν τον Καλλισθένη όπως οι πατέρες τους έβλεπαν τον Αριστοτέλη: Με σεβασμό και θαυμασμό. Εδώ παρακάτω σου γράφω λεπτομέρειες για τα όσα ακριβώς μου είπαν οι κορασίδες. Εσύ, αγαπημένε μου φίλε Εύελπι, κρίνε και αποφάσισε τι μπορείς να κάνεις. Εγώ σπεύδω να σου διευκρινίσω ότι θα παραμείνω πλάι σου, οτιδήποτε κι αν χρειαστείς από μένα.

…………………..

[1] 18,5 χιλιόμετρα

[2] Ευριπίδης, ¨Ανδρομάχη¨, (695-715). Στίχοι που ο ποιητής βάζει στο στόμα του Πηλέα, εδώ σε ελεύθερη απόδοση.

Και αυτή την φορά έφτασαν στα χέρια μου σχεδόν ταυτόχρονα. Ένα πρόσφατο ¨ονειρικό¨ του Ηλία και ένα από το παλιό σεντούκι με τις αναμνήσεις του Νίκου. Ιδού λοιπόν τα δύο ποιήματα.

(Νίκος Μοσχοβάκος)

ΕΔΕΣΣΑ 1980

Να ‘μαι πάλι εδώ.

Άλλαξαν όλα τόσο πολύ

ή κρύφτηκαν στη συννεφιά του χρόνου;

Μου φαίνεται σα να ψήλωσες.

Δος μου τους δρόμους σου

να τους περπατήσω πάλι

χωρίς την αγωνία του θαλαμοφύλακα.

Θέλω να ξαναδώ τα πρόσωπα των κοριτσιών

κάτω από τα κλινοσκεπάσματα της μνήμης

να αισθανθώ αχόρταγα

την ηδονική γεύση των κερασιών σου.

Ίδια όπως άλλοτε η ροή των νερών

μέσα στις φλέβες των καναλιών

που εκεί στην άκρη γίνονται καταρράκτες

και προλέγουν βρυχώμενοι

τους χρησμούς του μέλλοντος.

Κρατιέμαι από τον βραχίονα του νόστου

ανασαίνω κάτω από φωτεινές επιγραφές

που τρεμοσβήνουν.

Άλλαξες τόσο λοιπόν ή μου φαίνεται;

Αναζητώ μ’ επιμονή το κάτι

το επίθυρο χεράκι στο παλιατζίδικο

για να κρούσω σήμερα την θύρα σου.

Σφίγγω τις λαδωμένες χούφτες του ταβερνιάρη

που απόμειναν άθικτες από την καταστροφή

και μειδιώ, χαμογελώ ικανοποιημένος ίσως

καθώς ακόμα ανακαλύπτω

με αρχαιολογική συνέπεια

περιοχές του όμορφου τότε

τις αναπλάθω προσεχτικά

και μ’ ερωτική αυθαιρεσία

τις κάνω δικές μου πάλι.

*

(Ηλίας Κουτσούκος)

Ενύπνιο του Γεωργίου Καραΐσκου

Περνούσαν τα φουσάτα μες στον ύπνο μου

‘θα μας λιανίσουν στρατηγέ’ , φώναζαν  αξιωματικοί

Τους λέω, τι θα μας λιανίσουν

αφού μέσα σε ύπνο είμαστε

και το πρωί καθένας θα τραβήξει στη δουλειά του

κάποιοι θα πάρουν το λεωφορείο

και κάποιοι το μετρό

 .

 ήμουν σε λόφο πάνω και γελούσα

τους έδειχνα ότι τους είχα αποκάτω μου

σύννεφο πήγαιναν οι μπαταριές

μία απ αυτές με βρήκε στα γεννητικά

ξύπνησα γιατί τρόμαξα απ το αίμα

που είχε γεμίσει τα σεντόνια

και βλέπω δίπλα μου

ήσυχα να κοιμάται η γυναίκα μου

άλλη φορά δεν θα ξαναδιαβάσω ιστορία στο κρεβάτι…

Ιντερμέδιο έβδομο. Κρίσιμα χρόνια (συνέχεια).

6. Εν τω μεταξύ το στράτευμα εξακολουθεί να προωθείται

Εν τω μεταξύ, τα διάφορα τμήματα του στρατεύματος εξακολούθησαν να προελαύνουν από την Παρθία και την Αρεία  προς την Δραγγιανή και μετά, ακολουθώντας τα ίχνη του Βήσσου, προς την Βακτριανή στέπα και τα ακραία βορειοανατολικά τμήματα της Αυτοκρατορίας των Περσών. Στην ουσία όμως η στρατιά κατευθύνεται προς το νέο στόχο: την πρόσβαση στον  κόσμο των Ινδιών, τον μυστηριώδη τόπο από όπου καταφθάνουν στην αυτοκρατορία μεταξένια και βαμβακερά υφάσματα, πολύτιμες πέτρες, καρυκεύματα, καθώς και άλλα σπάνια εξωτικά αγαθά. Αλλά για να υλοποιηθεί αυτός ο στόχος πρέπει πρώτα να εκκαθαριστούν τα ενδιάμεσα εδάφη από τον Βήσσο (ή, όπως είχε αυτοανακηρυχθεί, τον Αρταξέρξη τον Τέταρτο, επίδοξο Μεγάλο Βασιλέα), καθώς και από τους άλλους εξεγερμένους πρίγκιπες και τους, πολύ πιο επικίνδυνους, ντόπιους αντάρτες. 

Δεν υπάρχουν πολλές πόλεις σε αυτή την διαδρομή. Υπάρχουν κυρίως οχυρωμένοι οικισμοί, οι ¨Αβάρνες¨, όπως τους αποκαλούν οι γηγενείς, Μικρά φρούρια, χτισμένα σε μέρη που παρέχουν φυσική προστασία και είναι σε θέση να προβάλουν ισχυρή αντίσταση. Στην ίδια όμως αυτή διαδρομή θα θεμελιωθούν και νέες πόλεις, νέες Αλεξάνδρειες, όπου πέρα από τους παλαιότερους των στρατιωτών και μέρος των συνακολουθούντων, θα εγκατασταθούν και άποικοι που θα καταφτάσουν από τον ελλαδικό κορμό.

Η πάρα πέρα πορεία στην άνυδρη στέπα και μετά στα χιονοσκεπή βουνά, θα είναι δύσκολη, περιπετειώδης, με αλλεπάλληλες αιματηρές συμπλοκές -κυρίως ενάντια σε μικρά ευέλικτα τμήματα ανταρτών, γεμάτη με ηρωικά επεισόδια, αλλά και μύθους που αναδεικνύουν τα πρόσωπα και τις αναπάντεχες καμπές της εποποιίας.

Μιλώ για μύθους που διανθίζουν και δραματοποιούν ως κάποιο βαθμό την πραγματικότητα, έχοντας λόγου γνώση, μια που ήταν η δική μας υπηρεσία που, ανάμεσα στις άλλες αρμοδιότητές της, φρόντιζε για την εικόνα που θα άφηνε η εκστρατεία στην ιστορία, καθώς και για την εικόνα που θα άφηνε πίσω ο Μακεδόνας Βασιλιάς που την καθοδηγούσε.

Θα είναι στην αρχή αυτής της διαδρομής που οι ορεσίβιοι Μάδροι, όχι μόνο θα αντισταθούν, αλλά και θα απαγάγουν τον Βουκεφάλα∙ τελικά όμως θα ηττηθούν και θα υποχρεωθούν να συνθηκολογήσουν πληρώνοντας μάλιστα σημαντική αποζημίωση στους Μακεδόνες και, φυσικά, επιστρέφοντας το αγαπημένο άλογο του Αλέξανδρου.

Θα είναι κατά τη διάρκεια της ίδιας προέλασης που υποτίθεται πως θα καταφτάσει η βασίλισσα των Αμαζόνων, η Θάληστρις, με ακολουθία τριακοσίων γυναικών-πολεμιστών και με αποκλειστικό σκοπό να ζητήσει από τον Αλέξανδρο να γίνει ο πατέρας του (μελλοντικού) παιδιού της και για αυτό τον λόγο θα στρατοπεδεύσει μαζί του για δεκατρείς ολόκληρες μέρες (και νύχτες!).

Θα είναι επίσης εδώ που ο σατράπης Σατιβαρζάνης, (ένας από τους πρίγκιπες που δολοφόνησαν τον Δαρείο), αφού πρώτα, πιθανότατα συνεννοημένος με τον Βήσσο, δήλωσε υποταγή στον Αλέξανδρο (και εκείνος έκανε το λάθος να τον εμπιστευτεί και να τον αφήσει στην διοίκηση της Αρείας κάτω από την εποπτεία μιας μικρής ομάδας Μακεδόνων),  θα επαναστατήσει και πάλι και αφού κατασφάξει την μακεδονική φρουρά, θα καταφέρει να ξεσηκώσει όλη την περιοχή.

Ο Σατιβαρζάνης θα βρεθεί αργότερα αντιμέτωπος με τμήμα της στρατιάς που θα στείλει εναντίον του ο Αλέξανδρος και όταν η μάχη αποβεί αμφίρροπη θα ζητήσει η έκβαση να κριθεί σε μονομαχία ανάμεσα στον ίδιο και όποιον μακεδόνα στρατηγό δεχτεί να τον αντιμετωπίσει. Η πρόκλησή του θα γίνει δεκτή και τελικά ο Σατιβαρζάνης θα σκοτωθεί μονομαχώντας, από το ακόντιο του Εριγύιου από την Μυτιλήνη.

Θα είναι ακόμη εδώ που στους επικίνδυνους εχθρούς του στρατεύματος θα προστεθούν τα σμήνη των κουνουπιών που κατακλύζουν τα έλη των λιμνών της Δραγγιανής. Το στράτευμα για να τα αποφύγει θα αναγκαστεί να μετακινηθεί σε χρόνο ακατάλληλο για τον ανεφοδιασμό, πριν δηλαδή ολοκληρωθεί η συγκομιδή στην περιοχή, με αποτέλεσμα πρόσθετες τροφοδοτικές δυσκολίες.

[…]

Η άνοιξη της επόμενης χρονιάς, θα βρει τον Αλέξανδρο στους πρόποδες ενός πανύψηλου και απρόσιτου όρους, του Παροπάμισου[1]. Το πέρασμα που θα επιλέξει για να περάσει στη Βακτριανή στέπα βρίσκεται σε εξαιρετικά μεγάλο ύψος και είναι ιδιαίτερα δύσβατο[2] . Το επιλέγει γιατί ο Βήσσος δεν έχει προλάβει να καταστρέψει υποχωρώντας τη συγκομιδή στην περιοχή αυτής της διαδρομής. Ωστόσο θα υπάρξουν και πάλι απώλειες. Δριμύ ψύχος και κρυοπαγήματα δυσκολεύουν την πορεία της στρατιάς. Οι οπλίτες αναγκάζονται να βάζουν μαύρα υφάσματα μπροστά στα μάτια τους για να μην τυφλωθούν από την αντανάκλαση του ήλιου και να δένουν σακούλες στα πόδια των υποζυγίων, ώστε αυτά να μη βυθίζονται εύκολα στο χιόνι. Εν τέλει θα χρειαστεί πάνω από ένα  δεκαπενθήμερο για καταφέρουν να διαβούν το πέρασμα  και να κατευθυνθούν προς τις δύο πιο σημαντικές πόλεις της σατραπείας.  Την Άορνο και την πρωτεύουσα πόλη της Βακτριανής, τα Βάκτρα.

Όταν ο Βήσσος μάθει ότι οι καιρικές συνθήκες και οι λοιπές δυσχέρειες δεν στάθηκαν αρκετές για να σταματήσουν τον Αλέξανδρο, θα υποχωρήσει ξανά, αυτή τη φορά πέρα από τον ποταμό Ώξο, προς την ακραία επαρχία της Σογδιανής, όπου ο σατράπης Σπιταμένης διοργανώνει ήδη την αντίσταση των γηγενών.

Ο Αλέξανδρος θα καταλάβει εξ εφόδου τα Βάκτρα, όπου θα πληρώσει και θα αποστρατεύσει τους τραυματίες και ασθενείς οπλίτες, καθώς και τους Θεσσαλούς ιππείς. Θα ακολουθήσει η πλήρης υποταγή της Βακτριανής και αμέσως μετά ο στρατηλάτης θα προχωρήσει εσπευσμένα προς τον ποταμό Ώξο.

Η στρατιά έφτασε στον ποτάμι, αφού πρώτα πέρασε με δυσκολία και με απώλειες μια άνυδρη περιοχή γεμάτη κινούμενους αμμόλοφους και παραπλανητικούς αντικατοπτρισμούς. Ο ορμητικός ρους του Ώξου στο σημείο εκείνο έχει πλάτος έξι στάδια, ο βυθός είναι αμμώδης και δεν επιτρέπει την τοποθέτηση πασσάλων,  ενώ ο Βήσσος, υποχωρώντας, είχε κάψει όλα τα πορθμεία.  Αποφασίστηκε λοιπόν να χρησιμοποιήσουν και πάλι τη μέθοδο που είχαν εφαρμόσει για να διαβούν, παλιότερα, τον ευρωπαϊκό ποταμό Ίστρο[3]. Γέμισαν τα δερμάτινα αντίσκηνα με ξερά φρύγανα και έφτιαξαν ¨ασκοσχεδίες¨, που έδεσαν γερά μεταξύ τους. Για να ολοκληρώσουν τη διάβαση με αυτόν τον τρόπο, τούς χρειάστηκαν πέντε ημέρες.

Εν τω μεταξύ στο στρατόπεδο των Ιρανών πριγκίπων στη Σογδιανή ξεσπούν έριδες. Απ’ ό, τι εκ των υστέρων μπορούμε να συμπεράνουμε, οι δύο ντόπιοι ευγενείς, ο Σπιταμένης και ο Δαταφέρνης, δεν έχουν πεισθεί πως ο Βήσσος είναι ικανότερος από τον Δαρείο στο να αντιμετωπίσει τους Έλληνες. Αποφασίζουν λοιπόν να απαλλαγούν απ’ αυτόν με την πιο απλή μέθοδο: Τον συλλαμβάνουν, υποκρίνονται ότι επιθυμούν συνθηκολόγηση και παραγγέλνουν στον Αλέξανδρο ότι θέλουν να του τον παραδώσουν. Προφανώς ετοίμαζαν αιφνιδιαστική επίθεση εναντίον του. Όντως ο Μακεδόνας στέλνει στον οικισμό όπου κρατείται ο Βήσσος τον Πτολεμαίο του Λάγου, επί κεφαλής όμως ισχυρού στρατεύματος και εκείνοι αναγκάζονται τελικά να του παραδώσουν τον Βήσσο, χωρίς να εμφανιστούν οι ίδιοι, τάχα πως αισθάνονται αιδώ για την πράξη τους.

Τελικά ο Αλέξανδρος στέλνει  τον Βήσσο πίσω στα Εκβάτανα προκειμένου να δικαστεί για την προδοσία του απέναντι στον Δαρείο από τους ίδιους τους Πέρσες. Ο αποστάτης, ο οποίος, σε κάθε περίπτωση, είχε επιδείξει πατριωτική δράση, θα βασανισθεί και θα εκτελεστεί, ενώ τα ηνία της αντίστασης στην περιοχή της Σογδιανής θα αναλάβει ο σατράπης Σπιταμένης.

7. Η εξέγερση στη Σογδιανή και η σύγκρουση με τους Σκύθες

Το καλοκαίρι αυτού του δεύτερου έτους, από το χρονικό διάστημα που εξιστορώ περιληπτικά στο παρόν κείμενο, αφού πρώτα το πεζικό αναδιοργανωθεί και μεγάλο μέρος από τα άλογα του ιππικού αντικατασταθούν  με ντόπια, η στρατιά προχωρεί προς  την πρωτεύουσα της Σογδιανής, τη Μαράκανδα (η ονομασία σημαίνει Πόλη του Ιερού Πυρός) την οποία και καταλαμβάνει και από εκεί κατευθύνεται προς το ακραίο όριο της αυτοκρατορίας των Αχαιμενιδών, τον ποταμό Ιαξάρτη, ο ρους του οποίου, όπως και του Ώξου, κατευθύνεται προς τον ανεξερεύνητο βορρά.

Εδώ ο Αλέξανδρος θέλει να εκτιμήσει τον κίνδυνο που ενδεχομένως αντιπροσωπεύουν οι φυλές των Σκύθων που βρίσκονται πέρα από το ποτάμι και  να δημιουργήσει ακόμη μια αμυντική συνοριακή πόλη, την Αλεξάνδρεια την πιο απομακρυσμένη. Πράγματι, στην περιοχή έχουν ήδη συσπειρωθεί Σκυθικές φυλές, οι οποίες επιτίθενται σε όποια απομονωμένα τμήματα της στρατιάς συναντούν, δημιουργώντας αλλεπάλληλες, επώδυνες  απώλειες. Ο Αλέξανδρος θα διαιρέσει το στράτευμα σε μικρότερα, πιο ευέλικτα τμήματα και οι Σκύθες θα αντιμετωπιστούν με επιτυχία, αν και, κατά τις συγκρούσεις ο ίδιος, καθώς δεν  παύει να μάχεται στην πρώτη γραμμή, θα τραυματιστεί από βέλος στην κνήμη.

Αλλά ενώ (κάπου στην άκρη του γνωστού κόσμου) η Αλεξάνδρεια η Έσχατη  θεμελιώνεται με γιορτές και αθλητικούς αγώνες, καταφτάνει η είδηση ότι στη Σογδιανή ξέσπασε επανάσταση υπό την καθοδήγηση του Σπιταμένη, ο οποίος ενισχυμένος και από Σκύθες έφιππους τοξότες, επιτίθεται στις μακεδονικές φρουρές, τις διαλύει, και πολιορκεί την Μαράκανδα.

Ο Αλέξανδρος στέλνει πίσω τον Κρατερό, ο οποίος σύντομα ανακτά τις μικρές περιφερειακές πόλεις∙ στέλνει επίσης ενισχύσεις στην Μαράκανδα, κάτω από τις διαταγές του αξιωματικού Μενέδημου.  Όταν όμως μαθαίνει ότι ο Μενέδημος έπεσε σε ενέδρα του Σπιταμένη και είχε μεγάλες απώλειες (πάνω από δύο χιλιάδες άνδρες), αν και τραυματίας, επιστρέφει κι ο ίδιος τάχιστα στην πρωτεύουσα της Σογδιανής, προκειμένου να ξεκαθαρίσει οριστικά τους λογαριασμούς με τον εξεγερμένο σατράπη.

Εκείνος ωστόσο, αμέσως μόλις  πληροφορείται ότι ο Αλέξανδρος κατευθύνεται εναντίον του, σπεύδει, ακόμη μια φορά, να εξαφανιστεί. 

Ο Αλέξανδρος θα διακόψει προς στιγμήν την καταδίωξη και θα επιστρέψει στα Βάκτρα έτσι ώστε ο κύριος όγκος της στρατιάς να περάσει τον σκληρό ασιατικό χειμώνα[4] στην πρωτεύουσα της Βακτριανής. 

Αυτή την περίοδο θα γίνουν διπλωματικές προσπάθειες συμφιλίωσης με ορισμένες από τις πιο διαλλακτικές φυλές των Σκύθων και, την επόμενη άνοιξη, αφού το στράτευμα διαιρεθεί ξανά σε πέντε μικρότερα, ταχύτατα μέρη, θα ξεκινήσει και πάλι προς τη Σογδιανή, όπου έχουν ξεσπάσει νέες εξεγέρσεις.  Ενώ τα τέσσερα τμήματα εκτελούν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις σε όλη την σατραπεία, ο Αλέξανδρος, επικεφαλής του πέμπτου, κατευθύνεται στην πρωτεύουσα Μαράκανδα ελπίζοντας να βρει επιτέλους εκεί τον Σπιταμένη, τον πιο ικανό και επικίνδυνο από τους μέχρι τώρα αντιπάλους του.

Εκείνος όμως δεν θα είναι εκεί. Επωφελούμενος από την απομάκρυνση του κύριου όγκου της στρατιάς, επιτίθεται πίσω, στα Βάκτρα,  με μια σχετικά μικρή ομάδα εξακοσίων Μασαγετών ιππέων. Αλλά αυτό είναι κάτι που ο Αλέξανδρος έχει προβλέψει. Στα Βάκτρα θα βρίσκεται ο στρατηγός Κρατερός, με ιππικό και ικανό αριθμό οπλιτών, ο οποίος θα απωθήσει την επίθεση.

Ο Σπιταμένης θα αναγκαστεί να επιστρέψει στη Σογδιανή όπου, αφού  ανανεώσει τις δυνάμεις του με Βακτριανούς, Σογδιανούς και Μασαγέτες Σκύθες, θα καταλάβει μια σειρά  οικισμούς και φρούρια από όπου θα εξακολουθήσει να εξαπολύει επιθέσεις κατά των Μακεδόνων. Εναντίον του αυτή τη φορά θα κινηθεί ο στρατηγός Κοίνος, ο οποίος και θα τον νικήσει οριστικά. Οι Σπιταμένης υποχωρώντας άτακτα, θα προδοθεί τελικά από τους Μασαγέτες μισθοφόρους και θα αποκεφαλιστεί.

Στη Μαράκανδα όπου θα διαχειμάσει αυτή τη χρονιά η στρατιά[5] η ατμόσφαιρα θα είναι τεντωμένη. Όχι μόνο γιατί, παρά την εξουδετέρωση του Σπιταμένη, η Σογδιανή δεν έχει ακόμη υποταχθεί, αλλά και γιατί θα ξεσπάσουν έριδες στο στενό περιβάλλον του βασιλιά. Εδώ θα συμβεί ακόμα ένα δραματικό επεισόδιο που θα βαρύνει περισσότερο την κατάσταση . Ο φόνος του στρατηγού Κλείτου του Μέλανα.

………………………

[1] Πρόκειται για τον Ινδικό Καύκασο (Χιντού Κους),  ο οποίος από γεωγραφικό λάθος θεωρήθηκε ως ο κυρίως Καύκασος (που οριοθετεί την Ευρώπη σε σχέση με την Ασία) τον οποίο οι Έλληνες θεωρούσαν ως το βόρειο άκρο της περσικής αυτοκρατορίας. Γι αυτόν το λόγο οι Σκύθες που ζούσαν στα βόρεια αυτού του βουνού θεωρήθηκαν (και ονομάστηκαν τότε) Ευρωπαίοι Σκύθες.

[2] Πρόκειται για το πέρασμα Κάουακ, σε ύψος 3.500 μέτρων

[3] Ίστρος: Ελληνική ονομασία του ποταμού Δούναβη

[4] Χειμώνας του 329-328 π.Χ.

[5] Χειμώνας του 328-327 π.Χ.