Όταν το περασμένο καλοκαιράκι έλαβα μήνυμα με καλά λόγια από τον Παναγή Αντωνόπουλο, οφείλω να ομολογήσω ότι απάντησα και ευχαρίστησα χωρίς να έχω εντοπίσει τον αποστολέα. Μόνο στη συνέχεια ανακάλυψα ότι πρόκειται για έναν ιδιαίτερα αγαπητό ταξιδευτή-λογοτέχνη που ανάμεσα στ’ άλλα έχει χαρίσει ελληνικούς στίχους σε μουσικές που κι εγώ αγαπώ. Καπετάνιε συγγνώμη.

 Παναγής Αντωνόπουλος: Το μπάρκο

Συ θάλασσα

Έκλεψα τ’ ουρανού τη φορεσιά τη γιορτινή.

Στο στέρνο κάρφωσα την Κασσιόπεια, λαχταριστό πλουμίδι.

Συ θάλασσα μάγισσα μου ‘κλεψες την ψυχή

και μ’ έστειλες σα λάφυρο στου Ποσειδώνα την οργή παιχνίδι. […]

Εδώ παρακάτω οι στίχοι που εμπνεύστηκε ο Παναγής Αντωνόπουλος από ένα όμορφο φάντο (Nem as paredes comfeso) Στη συνέχεια η κλασική εκτέλεση της Αμαλίας Ροντρίγκες και μια εξαιρετική εκτέλεση σε φάντο-μπλουζ.

 Γιατί μου λες
Τραγούδι Amalia Rodrigues
Mόυσική Ferrer Trindade (Port) 1939
Στίχοι Παν. Αντωνόπουλος Αθήνα 11/11/09

Γιατί μου λες σ’ αγαπώ
αφού φοβάσαι
πως θα ’ρθει κάποια στιγμή
και θύμα θα ’σαι.
Γιατί μου λες σ’ αγαπώ
χωρίς να νιώσεις
πόσο μεγάλο
είναι το “θέλω’
που θα μου δώσεις .

Γιατί με μπλέκεις
σ’ ένα αγαπώ που δεν βλέπεις
Γιατί ξεπέφτεις
σ’ αγαπώ προσποιητό.
Όταν μπορείς
ψάξε να βρεις
αυτό που φταίει , μα
πόνο μη φέρεις.
ενοχές μη μεταφέρεις .

Γιατί μου λες σ’ αγαπώ
δίχως να ξέρεις
η λέξη αυτή τι θα πει
πως την προφέρεις .
Γιατί μου λες σ’ αγαπώ
μιά και δεν διώχνεις
τις εμμονές σου
πόνο που κάνουν
αυτό που νιώθεις.

Η Αμάλια

Και ο Rui Veloso

Κυριακή 26 του Γενάρη.  10:30 το πρωί. Το ’χει στρώσει. Όχι οριστικά, το σκέπτεται. Ρίχνει ακόμη. Είναι δυο τρεις ώρες που χιονίζει στην Πάνω Πόλη. Φωτογραφίζω τριγύρω απ’ το σπίτι. Πάω να δω τι κάνει η Νερατζιά που έχω σ’ ένα βαρέλι στην αυλή εδώ και μερικά χρόνια. Άλλοτε φουντώνει, άλλοτε μαραζώνει. Αντέχει. Η λεμονιά έχει τρία λεμονάκια…

(Κάποτε στην Ηλιούπολη Αττικής)

 Η μικρή παλιά ασπρόμαυρη φωτογραφία πρέπει να υπάρχει ακόμη κάπου. Ίσως στο πατρικό σπίτι, ίσως ανακατεμένη μ’ εκείνες που συντηρεί κατ’ αποκλειστικότητα το μικρό μου αδελφάκι, στην Αθήνα.

Στην φωτογραφία, αν τα θυμάμαι σωστά, ένα μικρό μέρος καταλαμβάνω εγώ, τόσος δα, και κρατάω μια  ανθοδέσμη. Μιλάμε για τη δεκαετία του πενήντα, πρέπει να είμαι στις πρώτες τάξεις του δημοτικού.

Τριγύρω διάφοροι τύποι της εποχής: Μεγάλοι κύριοι, κουστουμάτοι, με τα παντελόνια φαρδιά και τις ζώνες ψηλά στη μέση, μεγάλες κυρίες ταγιεράτες και καπελοφόρες.

Πέρα από την ομάδα των καλοντυμένων, δε θυμάμαι αν φαινόταν στο φωτογραφικό πλάνο, αλλά σας διαβεβαιώνω ότι στο τοπίο κυριαρχούσε, η προαστιακή σχεδόν-ερημιά: εδώ κι εκεί τα μονόπατα, άντε δίπατα σπιτάκια, και τριγύρω άφθονα οικόπεδα-χωράφια. Όμως, κι ας μη το ξέραμε τότε (έξι χιλιόμετρα από την Ομόνοια),  η Αθήνα ήδη κόχλαζε και εγκυμονούσε: όπου να ’ναι από τις αγκυλόμορφες (αλλά πανάσχημες) σιδερένιες ¨αναμονές¨ θα ξεπετάγονταν πανωσηκώματα, υπερβάσεις και  λοιπές εξαμβλωματικές αυθαιρεσίες.

Μία ψηλή κυρία, στη μέση της φωτογραφίας σκύβει να πάρει τα λουλούδια και χαμογελά στον πιτσιρικά-εμένα, ο οποίος (πιτσιρικάς-εγώ) ντρέπεται λίγο, αλλά έχει αποφασίσει να τα βγάλει πέρα. Άλλωστε το καθήκον/ειδική αποστολή που μου έχει ανατεθεί δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολο. Δεν έχει απαγγελία ούτε λόγια να τα θυμάσαι απ’ έξω. Το μόνο που μου είπανε είναι να παραδώσω τα άνθη στην ψηλή κυρία. Τα λόγια θα τα ‘λεγε, ή τα είχε ήδη πει -δεν θυμάμαι, ο κύριος Επίσημος.

Εγώ βρίσκομαι εκεί γιατί οι γονείς μου, και οι δύο, συμμετέχουν στα τοπικά κοινά, πάντα με την αντιπολίτευση, που μετά την εμφύλια αιματηρή ταραχή προσπαθεί κουτσά στραβά να ανασυγκροτηθεί. Εμένα αυτές οι συλλογικές ιστορίες μου αρέσουν και μπλέκομαι ευχαρίστως στα πόδια τους χωρίς να με νοιάζει πολύ που κατά κανόνα χάνουμε. Οι εκλογές, για παράδειγμα, μου φαίνονται πανηγύρι: οι μεγάλοι σε έξαψη κι εγώ μαζί να ξενυχτάμε για να καταγράψουμε και να αθροίσουμε (στην πίσω όψη ψηφοδελτίων που περίσσεψαν) τα αποτελέσματα που ξεφουρνίζει κάθε τόσο σε δυσκοίλια καθαρεύουσα το Εθνικόν Ίδρυμα Ραδιοφωνίας, Πρώτον Πρόγραμμα.

Εν πάση περιπτώσει, που και που υπάρχει και κάποια μικρή νίκη: κάποια πρόταση που περνάει στο συμβούλιο της κοινότητας, κάποιος δρόμος που ασφαλτοστρώνεται, μια στάση παραπέρα για το Λεωφορείο. Ή ακόμη, κάποια πλατεία να παίρνει ένα όνομα  της προκοπής, κάποιου που να τ’ αξίζει.

Το Πρώτο Δημοτικό Σχολείο όπου φοιτώ στις πρώτες τάξεις, είναι μακριά από το σπίτι. Ένα χιλιόμετρο και κάτι ανηφόρα (στον πηγαιμό) και δύο ρέματα ανεβοκατέβασμα. Πάντως, αν και ο τόπος είναι ακόμη αδιαμόρφωτος και αγροτικός, εδώ είναι μία από τις σπάνιες περιοχές της Αττικής όπου οι συγκυρίες έχουν επιτρέψει την σύνταξη ενός ρυμοτομικού σχεδίου. Άρα, διαθέτει δρόμους και πλατείες, μη ορατές δια γυμνού οφθαλμού, αλλά σαφώς τοπογραφημένες στο εν λόγω σχέδιο. Απέναντι από το Πρώτο Δημοτικό έχει προβλεφτεί μια τέτοια μεγάλη πλατεία.

Να ’μαι λοιπόν στα βαφτίσια της πλατείας, ανάμεσα στα πόδια των μεγάλων, με την ανθοδέσμη αγκαλιά  και την ψηλή κυρία (εμένα μου φαίνεται θεόρατη) να γέρνει προς τη μεριά μου. Ευτυχώς δε με τσιμπάει στο μάγουλο, πράγμα που αποτελεί μια από τις πιο ενοχλητικές συνήθειες των μεγάλων της εποχής, αλλά μου χαμογελάει!

Χαμογελάω επίσης κι εγώ και παραδίδω τα άνθη.

Όμως η κυρία δεν είναι το κυρίως τιμώμενο πρόσωπο. Το κατ’ εξοχήν τιμώμενο πρόσωπο, εκείνο που θα δώσει το όνομά του την πλατεία στέκεται εκεί δίπλα και προσπαθεί, μέσω διερμηνέως, να καταλάβει τα καλά λόγια που του αφιερώνουν οι ρήτορες κατά τη διάρκεια της τελετής.

Ο δωρητής του ονόματος της πλατείας δεν είναι στρατηλάτης, δεν είναι πολιτικός, δεν είναι καν καλλιτέχνης. Είναι εφευρέτης! Το έχουμε ήδη μάθει στο σχολείο και μοιάζει ακριβώς με αυτό που μάθαμε: ένας εφευρέτης ευεργέτης!

Είναι ηλικιωμένος, ασπρομάλλης και το μόνο στράτευμα που του ανήκει είναι ένα άγημα ενισχυμένων αντισωμάτων που ανακάλυψε κρυμμένο σε κάτι μούχλες (όπως μας διευκρίνισε η κυρία Ζωή, η δασκάλα μας, βιολίστρια, φίλη της μητέρας μου και κάπως σαν την κυρία Μιμ του Ντίσνεϊ)

Παραδίδω τα άνθη, κάνω μεταβολή και προκειμένου να αποφύγω τυχόν τσιμπήματα στο μάγουλο την κάνω διακριτικά. Δε θυμάμαι αν πήγα να παίξω ή να διαβάσω απαγορευμένη λογοτεχνία (¨Μικρό Ήρωα¨)

Ήταν η πρώτη και τελευταία φορά που συνάντησα τον Αλέξανδρο Φλέμιγκ. Την Αμαλία Φλέμιγκ θα τη συναντούσα ακόμη μία φορά καμιά εικοσαριά χρόνια αργότερα.

(συνεχίζεται…)

Υστερόγραφο: Μπορεί να μη βρήκα (ακόμη) τη φωτογραφία για την οποία σας μιλάω παραπάνω, ψάχνοντας όμως  βρήκα μια επίσημη αναμνηστική φωτογραφία από το τέλος της τελετής. Βρίσκεται αναδημοσιευμένη στον επετειακό τόμο (Ηλιούπολη: Σελίδες Ιστορίας) που εξέδωσε ο Δήμος το 2006 

Σε κάποιες σελίδες του ίδιου τόμου βρήκα απεικονισμένο τον πατέρα μου Θανάση Νόττα: πρώτος αριστερά στην πρώτη (προεκλογική συγκέντρωση σε καφενείο της Κάτω Ηλιούπολης) και όρθιος τρίτος από τα δεξιά στη δεύτερη. Πρέπει να ήταν τότε 34 χρονών.

Πρώτη:

Την ονομαστική μου γιορτή, τη γιορτάζω. Θέλω να πω ότι δεν έχω υποκύψει στην αυτό-αναφορική (για να μη πω αυτιστική) αγγλοσαξονική μόδα που υποβαθμίζει πρόγονους κι άγιους και γιορτάζει μόνο γενέθλια.  Που πάει να πει ότι κάθε χρόνο, πρώτη του Γενάρη, δέχομαι ευχές και ευχαριστώ για αυτές.

Βέβαια, για να τα λέμε όλα, όταν ήμουν πιτσιρίκος θα προτιμούσα η ονομαστική μου να είναι μια γιορτή αυτόνομη, ανεξάρτητη, αυτοδιαχειριζόμενη, δεόντως μακριά απ’ τις άλλες και, κατά το δυνατό, όλη δική μου. (Στην ουσία: χώρια δώρα και χώρια ευχές και προσοχές). Όμως εμείς οι Βασίληδες (όπως εξάλλου και οι Χρήστοι, οι Φώτηδες, αλλά και οι Τάσοι, οι Λάμπροι και άλλοι) ¨πέφτουμε¨ μέσα σε περιόδους ευρύτερου εορταστικού πνεύματος, πράγμα που ίσως εξασφαλίζει καλύτερα την απαραίτητη εορταστική διάθεση,  αλλά μας βάζει μια στάλα στην άκρη.  Τι να κάνουμε;

Δεύτερη:

Το όνομά μου δεν ήταν επιλογή του νονού μου ούτε ακριβής εφαρμογή της οικογενειακής παράδοσης που επιβάλει για τον πρωτότοκο το όνομα του παππού από τη μεριά του πατέρα. Ήταν επιλογή της μητέρας μου που ας σημειώσω επί τη ευκαιρία ότι διέθετε όλα τα βασικά χαρακτηριστικά μιας πρώιμης φεμινίστριας, ικανής να περνάει τις  απόψεις της. Η μάνα μου λοιπόν ήθελε για τον πρώτο γιο το όνομα του δικού της πατέρα: του παππού Βασίλη που είχε πρόσφατα πεθάνει.

Τα βαφτίσια έγιναν στο σπίτι, πράγμα όχι ασυνήθιστο την εποχή εκείνη  και στην κολυμπήθρα είχα παρέα: το μεσαίο μου αδελφάκι που είχε στο μεταξύ σκάσει μύτη. Εγώ ήμουν ενός χρόνου και κάτι και εκείνο κάτι ακριβώς. Το μυστήριο τέλεσε ο παπα Θεόδωρος, που είχε την υπομονή εικοσιεννιά χρόνια αργότερα να με παντρέψει και οι νονοί ήταν δυο: τον δικό μου δεν τον θυμάμαι, γιατί ήταν αεροπόρος και έφυγε νέος σε αεροπορικό δυστύχημα. Ευτυχώς υπήρχε ο Αυρήλιος, ο νονός του  Αλέκου (τ’ όνομα του πατρώου παππού) που εκτέλεσε εξαιρετικά για πολλά χρόνια, διπλά χρέη ανάδοχου.

Τρίτη:

Ομολογώ ότι δεν έχω επαρκώς εντρυφήσει στα έργα και τις ημέρες του ονοματοδότη άγιου Βασίλειου από την Καισαρεία. Ξέρω όμως ότι στα μέρη μας έχασε την επικοινωνιακή μάχη από τον παραφουσκωμένο ταρανδούχο καταναλωτή άγιο-προστάτη της Κόκα Κόλα. Στο εξωτερικό, βέβαια, τα δώρα τα φέρνει ο Άγιος Συλβέστρος, η γριά Μπεφάνα, ο μπάρμπα Νοέλ και διάφοροι άλλοι, σχεδόν όλοι ντυμένοι με Κοκακολίστικα ενδύματα. Επομένως, εκτός Ελλάδος δεν έχουν ιδέα για την ετυμολογία του ονόματος κι όταν ζούσα έξω με ρωτούσαν αν  το ¨Βασίλης¨ είναι χαρακτηριστικό όνομα Ρώσου κατάσκοπου, όπως υποδείκνυε το Χόλυγουντ!

Πάντως μου συνέβη κι αυτό: Σε ένα συνέδριο για θέματα επικοινωνίας στην Ρώμη όπου είχα παραστεί εκπροσωπώντας την ελληνική πρεσβεία, καθώς έτρωγα παρέα με μια ομάδα Ιησουϊτών, ένας απ’ αυτούς εξέφρασε θαυμασμό για το εύηχο του ονόματός μου! Ποιο; του είπα. Και εκείνος σε άψογη εράσμια προφορά μου απάντησε: Μπαζιλέϊος!

Τέταρτη:

Δεν ξέρω κανέναν που να δίδαξε και να μη νοιώθει χαρά όταν διαπιστώνει ότι οι παλιοί μαθητές του τον θυμούνται. Δεν αποτελώ εξαίρεση. Κάθε άλλο. Θα ευχαριστήσω και από εδώ τους φοιτητές μου που μου έστειλαν τις ευχές τους. Θα μεταφέρω μάλιστα εδώ το μήνυμα του καλού παλιού μου φοιτητή Νίκου Καϊμακάμη γιατί, τι να κάνουμε,  μου άρεσε  ιδιαίτερα.

Γεια σου βασιλη μου και χρονιΑ σου πολλά. Μαζί με τις ευχές μου θέλω να σε ενημερώσω ότι το μυθιστόρημα σου «Μ.Π.Α.» είναι επισήμως το πρώτο ελληνικό βιβλίο στην Ανταρκτική. Το είχε μαζί του ο αδερφός μου στη βάση Concordia και το άφησε εκεί για τους μελλοντικούς Έλληνες ερευνητές που θα περάσουν χρόνο εκεί. Σε φιλώ και σου εύχομαι και πάλι τα καλύτερα.