Το τραγούδι/πεζό που προσάρμοσα αυτή τη φορά στα ελληνικά είναι ¨Il mercato¨ του Giorgio Gaber  και του Sandro Luporini. Η ¨Αγορά¨ τραγουδήθηκε σε διαφορετικές παραπλήσιες εκδοχές ανάμεσα στο 1997 και το 2000 και συμπεριλαμβανόταν στα τραγούδια του άλμπουμ με τίτλο ¨Un’Idiozia Conquistata a Fatica¨ (Μία βλακεία που αποκτήθηκε με κόπο). Στο ίδιο άλμπουμ υπάρχει και το τραγούδι ¨Il Conformista¨ που σας έχω ήδη μεταφράσει/προσαρμόσει εδώ

*

Το τραγούδι των αγορών

 

Χορός:

Οι αγορές είναι το δαιμόνιο,

οι αγορές είναι θεός

οι αγορές είναι ο Διάβολος

οι αγορές είναι ο Θεός

*

Οι αγορές είναι / κάτι παράξενα ζώα

μα καθόλου αθώα / π’ ολοένα παχαίνουν

κι ολοένα γεμίζουν / και με άμετρο τρόπο

μια γυναίκα θυμίζουν / με κοιλιά φουσκωμένη

συνεχώς γκαστρωμένη, /  από μόνη της όμως!

*

Οι αγορές είναι / σα μωρά χαϊδεμένα

παχουλά και θρεμμένα  / πλαστικο-εγχειρισμένα

που χωρίς παραμάνα / τις δίπλες τους τρέφουν

χωρίς όνειρα αντέχουν / και εν τέλει υπερέχουν

αφού έχουν για  ε / κκολαπτήρα εσένα!

* 

Τραγουδιστής:

Η κιθάρα ηχούσε

την ψυχή και το σώμα κάθε νότα τρυπούσε

σαν οργής ουρλιαχτό,

…αλλά και σαν αγάπης τραγούδι κρυφό.

Ο ρυθμός της, ονειρικός,

ανεβαίνει στη σάρκα, στη ψυχή, πυρετός.

Ειν’ γεμάτη ευθυμία και κόσμο η σάλα

κι είμαι ’γω βασιλιάς μοναχός!

*

Η κιθάρα αντηχούσε

-μαγική συνουσία-

απ’ τις σπάνιες στιγμές που νομίζεις πως ξέρεις

ποια ειν’ η ουσία

ποια ειν’ η ουσία

ποια ειν’ η ουσία.

Η κιθάρα αντηχούσε

συνεχώς, δίχως τέλος,

κι όλοι ‘νοιώθανε λευτερωμένοι

κι όμως, στων αγορών τις κρυφές αλυσίδες

(χέρια πόδια) ήταν όλοι δεμένοι

* 

Χορός:

Οι αγορές είναι δαιμόνιο

οι αγορές είναι θεός

οι αγορές είναι ο διάβολος

οι αγορές είναι ο Θεός

*

Οι αγορές μοιάζουν

με καρχαρίες που αδέσποτοι αλωνίζουν

κι ανήλεοι, χωρίς ενδοιασμούς

αφού κατασπαράξουν τους εχθρούς

ο ένας τον άλλον τελικά καταβροχθίζουν

*

Φούσκες κατάληξαν οι αγορές

με πυροκροτητή συνδεδεμένες

πάνω σε λόμπι και κυκλώματα στημένες

Βόμβες στα χέρια των πιο ¨μυημένων¨

είτε με ¨νόμους¨ είτε μ’ αρπαγή

τελειώνουν με σφαγή των ηττημένων

*

Τραγουδιστής:

Πετούσε η μηχανή

στον άνεμο το σώμα μου παλλόταν

μια αίσθηση ζωής με διαπερνούσε,

τον πόνο, την φθορά, το σώμα μου ξεχνούσε

και η Αθανασία

κάπου εκεί στο πλάι μου βρισκόταν

Μεγάλη η έξαρση… πώς να την περιγράψεις;

στην άσφαλτο να ρέει η μηχανή, εγώ στα ηνία,

μια ασύλληπτη διέγραφα πορεία

και ζούσα μια απερίγραπτη ευφορία

*

Έτρεχε η μηχανή με ‘μένα στο τιμόνι

κι όμως εγώ ακόμη δεν κατανοούσα

πως ήμουνα μονάχα ένα πιόνι

σ’ ένα παιχνίδι ασφαλώς στημένο

στου Κέρδους το βωμό αφιερωμένο

*

Χορός:

Οι αγορές είναι δαιμόνιο

οι αγορές είναι θεός

οι αγορές είναι ο διάβολος

οι αγορές είναι ο Θεός

 

Αφηγητής:

Αυτές. Οι αγορές. Είναι παντού. Τίποτα δεν τους διαφεύγει. Είναι άπληστες και αχόρταγες. Καθορίζουν τα πάντα καθημερινά. Οι πολιτικές διαμάχες έχουν γίνει μια πολυτέλεια, ένα παιχνίδι για τα σαλόνια, δεν υπάρχει κανείς, άτομο ή πολιτικός σχηματισμός που να μπορεί να αντισταθεί στη λογική αυτού του μεγάλου αόρατου καραγκιοζοπαίχτη που κινεί τον κόσμο μας.

Αλλά, εάν μια μέρα στα ξαφνικά οι αγορές εξαφανίζονταν; Εάν ξαφνικά βρισκόμασταν αποκλεισμένοι από αυτόν τον τέλειο μηχανισμό που βρίσκεται τόσο έξω από οποιαδήποτε ηθική; Κατά βάθος είναι Αυτές που πραγματοποίησαν τα όνειρα των πατεράδων μας και μας προμήθευσαν ευμάρεια και πλούτο. Πώς να το κάνουμε, στις μέρες μας μια χώρα που απορρίπτει την λογική τους, κινδυνεύει να γίνει μια φτωχή χώρα. Απ’ την άλλη, μια χώρα που την αποδέχεται με ανεμελιά, όχι μόνο κινδυνεύει την αύξηση της ανισορροπίας στη διανομή του πλούτου, αλλά, ακόμη χειρότερα, διακινδυνεύει την ολική εξαφάνιση των συνειδήσεων∙ σήμερα δε μπορούμε καν να ταχθούμε αποφασιστικά υπέρ ή κατά των αγορών! Απίστευτο!

Ίσως, μόνο αν γνωρίζουμε αυτό το αδιέξοδο, αν το έχουμε συνειδητοποιήσει, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα δίχως να απαιτούμε  να λύσουμε το πρόβλημα  με ένα ναι ή ένα όχι. Ιδού η μεγάλη πρόκληση∙ να μάθουμε να ζούμε χωρίς βεβαιότητες, αλλά όντας σίγουροι ότι κάτι μπορεί να γεννηθεί από την αντίφασή μας αυτή.

Τότε ίσως, πιθανώς ύστερα από μεγάλη προσπάθεια, θα βρούμε άλλες πηγές, άλλους πόρους, ίσως τότε θα μπορέσουμε ξανά να ονειρευτούμε, να στοχαστούμε, γιατί ο καθένας από μας δεν εξαφανίζεται, αντέχει στον σαματά και στην επικοινωνιακή καταιγίδα και μπορεί να αντέξει και να κινηθεί μέσα στην αμφιβολία που, εδώ που τα λέμε, ήταν ανέκαθεν το πεπρωμένο του ανθρώπου.

Τραγουδιστής:

Σιγά σιγά

ζωντανός επιστρέφεις

ενεργός, δυνατός πιο πολύ

κι είσαι έτοιμος πια να χαράξεις

μία άλλη, αλλιώτικη

διαδρομή

*

Γιατί

ο ¨καθένας από μας¨ δεν πεθαίνει

παρά νέες ιδέες γεννά

και μια μνήμη αρχαία

πίσω φέρνει ξανά:

πως έχει φτερά

πως έχει φτερά

πως έχει φτερά!

 *

Χορός:

Οι αγορές είναι δαιμόνιο

οι αγορές είναι θεός

οι αγορές είναι ο διάβολος

οι αγορές είναι ο Θεός

…Πως έχει φτερά

πως έχει φτερά

πως έχει φτερά…

***

*

Il Mercato

Il mercato è un mammifero strano
senza niente di umano è una cosa che cresce
che ogni giorno diventa più grosso
una crescita abnorme smisurata tutta forme
come una donna sempre incinta di se stessa.

Il mercato è un neonato opulento
ossequiato dal mondo è un bamboccio gonfiato
che ingrassa anche senza nutrice
non ha alcun bisogno né di cibo né di sogno
siamo noi tutti la sua grande incubatrice.

La chitarra suonava
ogni nota passava straziante dal petto e dal cuore
era un urlo di rabbia
però stranamente era anche un canto d’amore

Era un ritmo così sconvolgente
per il corpo per la mente
e la sala scoppiava di gente e di grande allegria
quella notte era mia.

La chitarra suonava
senza smettere mai
ed ognuno di noi si sentiva così liberato
senza rendersi conto
che anche lì si imponeva la follia del mercato

1. coro: il mercato è il demonio il mercato è Dio.
   G. coro: il mercato è il demonio il mercato è Dio.

Il mercato è uno squalo gigante
sempre più onnipotente
così bieco e spietato non ha impedimenti morali
ha travolto il nemico nella furia del suo gioco
uno alla volta si è sbranato gli altri squali.

Il mercato è un ordigno innescato
un circuito completo
è la grande invenzione è l’atomica dei più potenti
è una competizione tra le più disumane
senza pietà per il massacro dei perdenti.
La mia moto correva
il mio corpo vibrava felice più forte del vento
è una grande emozione
sentirsi immortali anche fosse in un solo momento

Era un senso di grande furore che è difficile da spiegare
io volevo mordevo l’asfalto ero come in balia
di una grande euforia.

La mia moto correva ero solo al comando
mi sentivo fuori dal mondo così realizzato
senza rendermi conto che anche in me stravinceva
la follia del mercato.

1. coro: il mercato è il demonio il mercato è Dio.
   G. coro: il mercato è il demonio il mercato è Dio.

Lui. Lui il mercato, è dovunque. Niente gli sfugge. È avido e insaziabile, non si accontenta mai. È Lui, che determina tutto con la sua quotidiana  presenza. Gli scontri politici sono diventati un lusso, un gioco da salotto, non c’è individuo né formazione politica che possa opporsi alla logica di questo grande invisibile burattinaio, che tira le fila del nostro mondo.
Ma se un giorno Lui di colpo sparisse? Se di colpo ci trovassimo esclusi da questo meccanismo perfetto così al da fuori di qualsiasi morale? In fondo è Lui, che ha realizzato i sogni dei nostri padri procurandoci benessere e ricchezza. Non c’é niente da fare, oggi come oggi un paese che rifiuta la sua logica, rischia di diventare un paese povero.
Un paese che l’accetta con allegria, non solo rischia l’aumento dello squilibrio nella distribuzione della ricchezza, ma peggio ancora, l’annientamento totale delle coscienze.
Insomma, un uomo oggi non ha neanche la possibilità di schierarsi decisamente a favore, o contro di Lui. Incredibile!
Forse, forse se lo si sa, se ne si è consapevoli, si può praticare questa realtà, senza pretendere di risolvere le cose con un sì o con un no. Ecco la grande sfida; allenarsi a vivere senza certezze, con la certezza che qualche cosa possa nascere da questa nostra contraddizione.
Allora forse, magari a fatica, troveremo altre risorse, allora forse si ritorna a sognare, a pensare, perché l’individuo non muore,
resiste fra tanto frastuono
e si muove nel dubbio
che in fondo è da sempre
il destino dell’uomo.

E pian piano ritorni a esser vivo
più presente più reattivo
la tua mente rivede affiorare in un mondo sommerso
un percorso diverso.

L’individuo non muore
cerca nuovi ideali
e riprova l’antica emozione
di avere le ali di avere le ali

coro: il mercato è il demonio
il mercato è Dio. (continua in sottofondo)

Di avere le ali
di avere la ali
di avere la ali

Εγώ, αν ήμουνα θεός,

πρώτους θα καταριόμουνα

τους δημοσιογράφους

(και όχι μόνο ¨κάποιους¨),

που σίγουρα δεν είναι πρόσωπα εκλεκτά

και απ’ όπου κι αν τους πιάσεις

τους έπιασες σωστά.

Κύριοι της Ενημέρωσης για νέα που διψάτε

και που μυαλό διαθέτετε, κι όμως το σπαταλάτε,

κι αντί να πείτε ελεύθερα εκείνο που συμβαίνει

άλλα μας λέτε, τάχατε, πάντα υποχρεωμένοι

από κακά αφεντικά, εμπόρους, καναλάρχες

κι άλλους νέο-εποχικούς, σύγχρονους φεουδάρχες.

 

Κι έτσι μας βομβαρδίζετε με έγχρωμες εικόνες,

με προέδρους ευσυγκίνητους και με μανούλες μόνες.

Μα τι κουράγιο ειν’ αυτό, οποία γενναιότητα,

να ρίχνεστε στα βάσανα που ’χει η ανθρωπότητα

χωρίς φραγμούς κι αναστολές,

κανίβαλοι, νεκρόφιλοι, μελοδραματικοί,

παμπόνηροι και τελικά κατευχαριστημένοι

αν φτάσατε στα νούμερα, εκείνο που ευφραίνει.

 

Εν τάξει, ας το παραδεχτώ,

του τύπου η κατάργηση θα ήταν ίσως τρέλα,

μα εγώ αν ήμουνα θεός μπροστά σε τόση αηδία

χάρη δε θα τους έκανα

για τη δημοκρατία!

Αν ήμουνα Θεός εγώ,

πολλών το στόμα θα έκλεινα μια και έξω,

στα πόδια μου ανάμεσα δύσκολα να αντέξω

θα μπόραγα: από υπουργούς, ίσα με κομματάρχες.

Γιατί αυτό που όλοι αυτοί λένε Πολιτική,

είναι παιχνίδι βρώμικο, παιχνίδι εξουσίας

και πυρετός και τύφος

κι αρρώστια κολλητική

Άσε που φέρνουν σ’ ήρωες ιλαροτραγωδίας

στις φάτσες και στο ύφος!

 

Ψηλά από τον θρόνο μου, (αν μ’ είχατε Θεό

και θέλατε ν’ ακούσετε),

ένα θα ‘χα να πω:

όπως την καταντήσατε, είναι η πολιτική

επάγγελμα αισχρό.

Κι ακόμη προς τον Πλάτωνα, που ‘χει προτείνει ήδη

ως ιδεώδη λύση ¨πολιτικό / φιλόσοφο¨,

θα ‘θελα να προσθέσω:

αυτός που μας προέκυψε στου χρόνου το ταξίδι

μοιάζει, αν όχι είναι,

λιγότερο φιλόσοφος και πιο πολύ αρχίδι.

Είναι σα φούσκα στρογγυλή, χωρίς γνώθι σαυτόν.

Μετρ των οφθαλμαπατών τον κόσμο τριγυρίζει

και άδεια λόγια, απατηλά, με ζέση ξεφουρνίζει.

 

Και εσάς τα κομματόσκυλα και όλο σας το σόι

καμιά δεν έχω όρεξη να ξαναξεφωνίσω

-είναι παραπονιάρηδες αυτήν την εποχή

μόνο όσοι είναι βλίτα, ή το πολύ κεντρώοι!

Όλα σας τα καμώματα και τα μεγάλα λόγια

είναι μόνο για κλάματα και δεν αξίζουν σχόλια.

Τόσο πια είναι φανερό το τι παιχνίδι παίζετε

π’ ούτε να με τσαντίσετε δεν θα τα καταφέρετε

Αν τελικά κατέβαινα ως το επίπεδό σας

θα ‘ταν μάχη ανώφελη ενάντια σ’ ηλιθίους

κι αντί για άλλη απάντηση, αντί να κατεβάσω 

καντήλια και αγίους,

η σιωπή μου θα ‘πρεπε να είναι αρκετή.

Όμως, για κοίτα που αυτή μου λείπει η αρετή,

για δες που είμαι ένας Θεός που έχει θυμικό

Θεός με ελαττώματα, Θεός ημιτελής

και αν είσαι τέτοιος εύκολο ειν’ να παρασυρθείς

όταν πάρει τ’ απάνω του τ’ ασύστολο κακό,

όταν τριγύρω γίνονται πράγματα βδελυρά,

Θεός κι αν είσαι, δεν μπορείς να μη παραφερθείς.

 

Σας έφτιαξα μια ακόμη ελεύθερη απόδοση  στίχων του μονόλογου των Γκάμπερ και Λουπορίνι Io se fossi Dio (1991). Οι πρώτες στροφές μαζί με το πλήρες κείμενο στα ιταλικά βρίσκονται στην προηγούμενη ανάρτηση.

Όχι, δεν είναι αλήθεια, εγώ, δεν έχω τίποτα για να απολογηθώ, εγώ, δεν νομίζω ότι έκανα τίποτα το σοβαρό…

Η ζωή μου; Φυσιολογική, θέλω να πω δεν έκλεψα κανένα, δε σκότωσα κανένα, δουλεύω, έχω οικογένεια, πληρώνω τους φόρους,  δεν έχω φταιξίματα, δεν ήμουν καν δημοτικός σύμβουλος, σκεφτείτε…

Πώς;

Α, μιλούσατε για πριν, για πρώτα… Πριν…

Πριν συμπεριφέρθηκα όπως όλοι, δεν ξέρω…

Πώς ντυνόμουν; Ντυνόμουν όπως σήμερα, ίσως όχι ακριβώς όπως τώρα, λίγο πιο… τζινς, ένα πουλόβερ, μπουφάν…

Πώς ήταν; Ήταν άνετο…

Τι; πώς; Τι τραγουδούσα; Θέλετε να μάθετε τι τραγουδούσα; Μα ναι, βέβαια και λαϊκά τραγούδια… ¨Τσα-μπε –τσά¨.

Τι; Πιο δυνατά; ¨Τσάο μπέλα τσάο¨, …ακόμη και την ¨Διεθνή¨, όμως σε χορωδία ε,

Ε ναι, και στη γιορτή της ¨Ουνιτά¨ πήγα, το παραδέχομαι. Τους είδα κι εγώ τους Ιντιλιμάνι… Όμως δεν έκλαψα!

Πως; αν έχω φωτογραφίες; πως, έχω: των γονιών μου, της γυναίκας μου…

Αφίσες; Ίσως μία… μικρή

Μα τι τρέχει; Κάνουμε δίκη εδώ;

Οοοόχι, Αυτό όχι, λυπάμαι αλλά τη ¨γροθιά¨ εγώ δεν την σήκωσα. Την γροθιά όχι… μμμμ… Ίσως μια φορά, μόνον λιγάκι…

Τι άλλο; Αν ήμουν κομουνιστής; Σας αρέσουν οι άμεσες ερωτήσεις ε; Θέλετε να μάθετε αν ήμουν… Δεν έχω να κρύψω τίποτα από κανέναν. Όλοι κάνουν ότι δεν τρέχει τίποτα… Όμως, πρέπει να τα ξεκαθαρίζουμε ορισμένα πράγματα, σύμφωνοι…

Ε, λοιπόν ήμουν κομουνιστής… (το ξανασκέφτεται) Με ποια έννοια;

Θέλω να πω….

 

Κάποιοι ήταν κομουνιστές

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί γεννήθηκαν στην Εμίλια.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί ο παππούς, ο θείος, ο μπαμπάς… η μαμά όχι.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί έβλεπαν την Ρωσία σαν μια υπόσχεση, την Κίνα σαν ένα ποίημα, τον κομουνισμό σαν τον επίγειο παράδεισο.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί ένοιωθαν μόνοι.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί τους είχαν αναθρέψει υπέρ το δέον χριστιανικά.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί ο κινηματογράφος το απαιτούσε, το θέατρο το απαιτούσε, η ζωγραφική το απαιτούσε, η λογοτεχνία επίσης… το απαιτούσαν όλοι.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί έτσι τους είχαν πει.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί δεν τους τα είχαν πει όλα.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί παλιά, παλιά, πολύ παλιά, ήταν φασίστες.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί είχαν καταλάβει ότι η Ρωσία πήγαινε αργά, αλλά θα έφθανε μακριά.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί ο Μπερλινγκουέρ ήταν καλός άνθρωπος.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί ο Αντρεότι δεν ήταν καλός άνθρωπος

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί ήταν μεν πλούσιοι, αλλά αγαπούσαν τον λαό.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί έπιναν κρασί και τους συγκινούσαν οι λαϊκές γιορτές.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί ήταν τόσο άθεοι που χρειάζονταν έναν νέο Θεό.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί είχαν τόσο γοητευτεί από τους εργάτες που θα ήθελαν να είναι σαν αυτούς.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί δεν άντεχαν άλλο να είναι εργάτες.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί ήθελαν μεγαλύτερο μισθό.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί η επανάσταση σήμερα όχι, αύριο ίσως, αλλά μεθαύριο σίγουρα.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί η μπουρζουαζία, το προλεταριάτο, ο ταξικός αγώνας…

Κάποιοι ήταν κομουνιστές για να οργίσουν τον πατέρα τους.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί έβλεπαν μόνο RΑΙ3.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί ήταν της μόδας, κάποιοι για λόγους αρχής, κάποιοι λόγω σύγχυσης.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί ήθελαν να κρατικοποιήσουν τα πάντα.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί δεν γνώριζαν από κρατικούς, παρακρατικούς και λοιπούς υπαλλήλους.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί είχαν μπερδέψει τον διαλεκτικό υλισμό με το κατά Λένιν Ευαγγέλιο.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί ήταν πεισμένοι ότι τους ακολουθούσε η

εργατική τάξη.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί ήταν πιο κομουνιστές από τους άλλους.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί υπήρχε το μεγάλο κομουνιστικό κόμμα.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές παρά το ότι υπήρχε το μεγάλο κομουνιστικό κόμμα.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί δεν υπήρχε τίποτα καλύτερο.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί είχαμε το χειρότερο σοσιαλιστικό κόμμα της Ευρώπης.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί χειρότερα από εδώ, μόνον στην Ουγκάντα.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί δεν άντεχαν άλλο σαράντα χρόνια στη κυβέρνηση τους ανίκανους και μαφιόζους χριστιανοδημοκράτες.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί θυμόντουσαν τη Πιάτσα Φοντάνα, την Μπρέσια, τον Σταθμό της Μπολόνια, το Ιτάλικους, την Ούστικα, κλπ, κλπ, κλπ… (*)

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί όσοι αντιστέκονταν ήταν κομουνιστές.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί δεν άντεχαν εκείνο το βρώμικο πράγμα που επιμένουμε να ονομάζουμε δημοκρατία.

Κάποιοι νόμιζαν ότι ήταν κομουνιστές, και ίσως ήταν κάτι άλλο.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί ονειρεύονταν μια ελευθερία διαφορετική από την αμερικάνικη.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί πίστευαν ότι θα μπορέσουν να είναι ζωντανοί κι ευτυχισμένοι μόνον αν ήταν ζωντανοί κι ευτυχισμένοι και οι άλλοι.

Κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί χρειάζονταν μια ώθηση για κάτι καινούργιο. Γιατί αισθάνονταν την ανάγκη για μια διαφορετική ηθική.

Γιατί ήταν ίσως μόνο μια δύναμη, ένα πέταγμα, ένα όνειρο, μια ελπίδα, μια επιθυμία να αλλάξουν τα πράγματα, να αλλάξει η ζωή.

Ναι, κάποιοι ήταν κομουνιστές γιατί με αυτήν την ώθηση καθένας ήταν… παραπάνω από τον εαυτό του. Ήταν σαν… δυο πρόσωπα σε ένα. Από την μια μεριά ο προσωπικός καθημερινός μόχθος και από την άλλη η αίσθηση ότι ανήκεις σε μια ράτσα που ήθελε να απογειωθεί για να αλλάξει πραγματικά τη ζωή.

Όχι. Καμιά μετάνοια.

Ίσως ακόμη και τότε πολλοί είχαν ανοίξει τα φτερά τους χωρίς να είναι ικανοί να πετάξουν… σαν γλάροι υποθετικοί.

Και τώρα;

Τώρα αισθανόμαστε το ίδιο σπασμένοι στα δύο.

Από την μια μεριά οι προσαρμοσμένοι που διάγουμε δουλοπρεπώς την ευτέλεια της καθημερινής επιβίωσής μας

και από την άλλη οι γλάροι, χωρίς καν πια την πρόθεση να πετάξουμε, γιατί τώρα πια το όνειρο έχει μουδιάσει.

Δύο μιζέριες σε ένα μόνο σώμα.

(*) Σφαγές, προβοκάτσιες και άλλα τραγικά επεισόδια της πρόσφατης ιταλικής ιστορίας, πολλά από τα οποία παραμένουν ακόμη ανεξιχνίαστα.

Το 1991-92 ο Τζόρτζιο Γκάμπερ ανεβάζει μια μουσικοθεατρική παράσταση βασισμένη σε κείμενα που έχει γράψει μαζί με τον Σάντρο Λουπορίνι. Εκεί, μαζί με παλιότερα τραγούδια του Γκάμπερ, θα συμπεριληφθεί και ο μονόλογος ¨Κάποιος ήταν κομουνιστής¨ που σας μετέφρασα εδώ παραπάνω.

Η αλήθεια είναι ότι προς στιγμήν είπα να προσαρμόσω το κείμενο του Γκάμπερ όχι μόνο στην ελληνική γλώσσα αλλά και στην ελληνική περιρρέουσα κατάσταση, αλλά σχεδόν αμέσως το ξανασκέφτηκα και κατέληξα ότι κάτι τέτοιο είναι αδύνατο. Ναι, βέβαια, υπάρχουν κοινά σημεία στους δύο γειτονικούς λαούς σε ό, τι αφορά στην έννοια που αποδίδουν στην ¨επανάσταση¨, την ¨πρόοδο¨, την ¨ταξική πάλη¨, κλπ, αυτά τέλος πάντων που φτιάχνουν τον φέροντα σκελετό του κλασικού κομουνισμού και υπάρχουν ανάμεσά τους συνεχείς ανταλλαγές και αλληλοεπηρεασμοί, υπάρχουν  όμως και σημαντικές διαφορές που οφείλονται σε διαφορετικές κοινωνικές δομές και σε διαφορετικές ιστορικές συγκυρίες.

Η Ιταλία υπήρξε μια βιομηχανική χώρα, η Ιταλία δεν έζησε μετά τον πόλεμο την τραγωδία ενός εμφυλίου ούτε μιας στρατιωτικής δικτατορίας, το ΚΚΙ (PCI) μεταπολεμικά μπόρεσε να οργανωθεί, να διοικήσει σε τοπικό επίπεδο (όχι μόνο στην περιοχή της Εμίλια που αναφέρεται στο κείμενο του Γκάμπερ), να ακμάσει και να παρακμάσει έως την κατάρρευση και την αυτο-μετονομασία του σε ¨Δημοκρατικό Κόμμα¨, πράγμα που επέτρεψε, αν όχι τίποτα άλλο, σε ορισμένα στελέχη του να καταλήξουν στην αντιπέρα όχθη σε νεοφιλελεύθερους ρόλους και στην μικροαστική μερίδα της βάσης του να ¨καταναλώσει¨ (όσο μπόρεσε), χωρίς το (ηθικό) βάρος των παλιότερων αριστερών ετικετών.

Έτσι εν τέλει περιορίστηκα σε μια κατά το δυνατό ακριβή μετάφραση του κειμένου, και το αναρτώ θεωρώντας ότι αποτελεί μια ενδιαφέρουσα και χρήσιμη μαρτυρία (με καλλιτεχνική διατύπωση), για το πώς βιώθηκε ο κομουνισμός μεταπολεμικά στην γειτονική χώρα.

Πέρα από τις γεωγραφικές ιδιαιτερότητες θα πρέπει επίσης να λάβει κανείς υπ’ όψιν ότι το ¨Κάποιος ήταν κομουνιστής¨ γράφτηκε το ’92, με ζωντανό ακόμη τον απόηχο από την κατάρρευση της Μεγάλης Αρκούδας, γεγονός που επηρέασε αναπόφευκτα την παγκόσμια αριστερά συνολικά.

Qualcuno era comunista

Qualcuno era comunista perché era nato in Emilia.
Qualcuno era comunista perché il nonno, lo zio, il papà. .. la mamma no. Qualcuno era comunista perché vedeva la Russia come una
promessa, la Cina come una poesia, il comunismo come il paradiso terrestre.
Qualcuno era comunista perché si sentiva solo.
Qualcuno era comunista perché aveva avuto una educazione troppo cattolica.
Qualcuno era comunista perché il cinema lo esigeva,
il teatro lo esigeva, la pittura lo esigeva, la letteratura anche. . . lo esigevano tutti.
Qualcuno era comunista perché glielo avevano detto.
Qualcuno era comunista perché non gli avevano detto tutto.
Qualcuno era comunista perché prima… prima…prima… era fascista. Qualcuno era comunista perché aveva capito che la Russia andava piano, ma lontano.
Qualcuno era comunista perché Berlinguer era una brava persona.
Qualcuno era comunista perché Andreotti non era una brava persona. Qualcuno era comunista perché era ricco ma amava il popolo.
Qualcuno era comunista perché beveva il vino e si commuoveva alle feste popolari.
Qualcuno era comunista perché era così ateo che aveva bisogno di un altro Dio.
Qualcuno era comunista perché era talmente affascinato dagli operai che voleva essere uno di loro.
Qualcuno era comunista perché non ne poteva più di fare l’operaio. Qualcuno era comunista perché voleva l’aumento di stipendio.
Qualcuno era comunista perché la rivoluzione oggi no, domani forse, ma dopodomani sicuramente.
Qualcuno era comunista perché la borghesia, il proletariato, la lotta di classe…
Qualcuno era comunista per fare rabbia a suo padre.
Qualcuno era comunista perché guardava solo RAI TRE.
Qualcuno era comunista per moda, qualcuno per principio, qualcuno per frustrazione.
Qualcuno era comunista perché voleva statalizzare tutto.
Qualcuno era comunista perché non conosceva gli impiegati statali, parastatali e affini.
Qualcuno era comunista perché aveva scambiato il materialismo dialettico per il Vangelo secondo Lenin.
Qualcuno era comunista perché era convinto di avere dietro di sé la classe operaia.
Qualcuno era comunista perché era più comunista degli altri.
Qualcuno era comunista perché c’era il grande partito comunista.
Qualcuno era comunista malgrado ci fosse il grande partito comunista. Qualcuno era comunista perché non c’era niente di meglio.
Qualcuno era comunista perché abbiamo avuto il peggior partito socialista d’Europa.
Qualcuno era comunista perché lo Stato peggio che da noi, solo in Uganda. Qualcuno era comunista perché non ne poteva più di quarant’anni di governi democristiani incapaci e mafiosi.
Qualcuno era comunista perché Piazza Fontana, Brescia, la stazione di Bologna, l’Italicus, Ustica eccetera, eccetera, eccetera…
Qualcuno era comunista perché chi era contro era comunista.
Qualcuno era comunista perché non sopportava più quella cosa sporca che ci ostiniamo a chiamare democrazia.
Qualcuno credeva di essere comunista, e forse era qualcos’altro.
Qualcuno era comunista perché sognava una libertà diversa da quella americana.
Qualcuno era comunista perché credeva di poter essere vivo e felice solo se lo erano anche gli altri.
Qualcuno era comunista perché aveva bisogno di una spinta verso qualcosa di nuovo.
Perché sentiva la necessità di una morale diversa.
Perché forse era solo una forza, un volo, un sogno era solo uno slancio, un desiderio di cambiare le cose, di cambiare la vita.
Sì, qualcuno era comunista perché, con accanto questo slancio, ognuno era come… più di sé stesso.
Era come… due persone in una.
Da una parte la personale fatica quotidiana e dall’altra il senso di appartenenza a una razza che voleva spiccare il volo per cambiare veramente la vita.
No. Niente rimpianti.
Forse anche allora molti avevano aperto le ali senza essere capaci di volare…come dei gabbiani ipotetici.
E ora? Anche ora ci si sente come in due.
Da una parte l’uomo inserito che attraversa ossequiosamente
lo squallore della propria sopravvivenza quotidiana e dall’altra il gabbiano senza più neanche l’intenzione del volo perché ormai il sogno si è rattrappito.
Due miserie in un corpo solo.

Σαν ήμουν φοιτητής στην Ιταλία, μιλάμε για τον παλιό εκείνο τον καιρό, άκουγα Jannacci, Fabrizio de Antrè, Giorgio Gaber, Murolo, εκτός από Brassens, Νέο Kύμα και Θεοδωράκη που είχα κουβαλήσει μαζί μου σε βινύλιο. Πρόσφατα κάνοντας μια βόλτα στο ¨you tube¨ ανακάλυψα κάποιες απίθανες παλιές μαγνητοσκοπήσεις και ξανάκουσα τον,  συγχωρεμένο πια (το Γενάρη του ’03, -63 χρονών)  Gaber, να τραγουδάει προβληματισμένος «Δεξιά; Αριστερά;» Ερώτημα που υπό ορισμένες προϋποθέσεις (δηλαδή διατυπωμένο σε μια εποχή που ακόμη και τα πιο ¨καθώς πρέπει¨ κόμματα την κάνουν με ελαφρά πηδηματάκια, πότε προς τα εδώ, πότε προς τα εκεί), μου φαίνεται απόλυτα θεμιτό.

Είπα λοιπόν να κάνω μια προσπάθεια απόδοσης των στίχων στα ελληνικά. Και επειδή πρόκειται περί ελεύθερης απόδοσης σας παραθέτω από κάτω και το originale.

 

 http://www.youtube.com/watch?v=SzUoAfcyPsk&feature=related

http://www.youtube.com/watch?v=JXTVAtDNgww

http://www.youtube.com/watch?v=Ii45hsywiuY&feature=related

Αριστερά; δεξιά;

 Τα βάζουμε με τη δόλια Ιστορία

μα, λέω εγώ, πώς είναι προφανές

ότι στο βάθος-βάθος εμείς φταίμε

και ότι η σοβαρότητα μας λείπει

σαν θέλουμε να ορίσουμε ακριβώς

τι είναι αριστερός, τι δεξιός!

 

Μα τι είναι αριστερά; Τι δεξιά;

Το μπάνιο στη μπανιέρα είναι δεξιά,

το ντους σε καταβρέχει αριστερά;

Το Μάλμπορο φουμάρεις στο δεξί,

και για λαθραίο απλώνεις το ζερβό;

Μη με ρωτάς, δε ξέρω να σου πω

τι είναι αριστερό, τι δεξιό!

 

Τo κονσομέ δεξί, αλλά η σούπα

αριστερή συνήθως θα προκύψει

Και όλες οι ταινίες οι σημερινές

είναι δεξιές,

εκτός από εκείνες που βαριέσαι

που είναι εγγυημένα αριστερές.

 

Μη με ρωτάς, δε ξέρω να σου πω

τι είναι αριστερό τι δεξιό!

 

Τ’ αθλητικά παπούτσια για το τένις

έχουνε σίγουρα μια γεύση δεξιά,

αν όμως τα φοράς λυτά

και βρωμισμένα,

λέω πως ταιριάζουν μάλλον για χαζούς

παρά γι αθλητικούς αριστερούς.

 

Τα τζιν για αριστερούς είναι σημάδι,

αλλά, αν τα φορέσεις με σακάκι,

αλλάζουν και ψηφίζουν δεξιά.

Κι οι συναυλίες, ακόμα, οι λαϊκές,

που πάντα ήταν ντιπ αριστερές,

τέτοιες τους βάζουνε τιμές εισιτηρίων

που παίρνουνε ανάποδες στροφές

και γίνονται αμέσως δεξιές.

 

Και τα κολάν αριστερά δηλώνουν

-σχεδόν πάντα-

ενώ οι ζαρτιέρες είναι πάντα δεξιές.

Και το κατούρημα, όταν είναι με παρέα

περνιέται πιο συχνά για αριστερά,

ενώ το ουρητήριο είναι πάντα

στο βάθος του διαδρόμου δεξιά.

 

Η γαλανόλευκη και διαφανής πισίνα

είναι σαφές πως γέρνει δεξιά,

ενώ οι θάλασσες, οι λίμνες, τα ποτάμια,

θα έλεγα πως είναι από σκατά,

περισσότερο, παρά αριστερά.

 

Αχ η ιδεολογία, η ιδεολογία,

που θα έλεγα (παρ’ όλα αυτά)

πως θεμιτό  είναι πάθος,

πού να πήγε;

Την έκανε κι αυτή σιγά σιγά

Κι ουδείς γνωρίζει τώρα που γυρνά…

 

Κι αν είναι το προσιούτο δεξιό

θα είναι το σαλάμι αριστερό;

Δεξιά η ελβετική η σοκολάτα

και κόκκινη η ρώσικη σαλάτα;

 

Και εάν τα φιλελεύθερα τα κόλπα

είναι δεξιά,

είναι η Αριστερά που τα ’κανε σαλάτα,

και μπέρδεψε τα μπούτια μια σταλιά.

 

Κι αν είν’ στο κάτω κάτω η ρέντα δεξιά,

το φάρδος και το γούρι, και  ο κώλος,

μπας κι έφτασε ο καιρός, ο κόσμος όλος,

να πει πως είναι η γκίνια αριστερά;

 

Η σηκωμένη η γροθιά δεν είναι

αρχαίος αριστερός χαιρετισμός;

Αρχαίο, (όμως για καθίκια),

δεν είναι και το χέρι να σηκώνεις

ρωμαϊκά, όπως ζητούσε ο φασισμός;

 

 Αχ η ιδεολογία, η ιδεολογία

(που θα έλεγα -παρ’ όλα αυτά- υπάρχει)

Κάπως σαν: λες και ξαναλές μια σκέψη 

απάνω σε μια αντίθεση φτιαγμένη,

που είναι όμως πια εξαφανισμένη

και μόνο ένας θεός,

κι εκείνος άμα λάχει,

ξέρει που έχει πάει και που είναι χωμένη

 

 

Όλόκληρη η παλιά ηθικολογία

αριστερή φαντάζει,

καθώς η (νέα) δεξιά μπορεί,

ακόμα και χωρίς την ηθική

ανέξοδα στη ζούλα να τη βγάζει.

 

Τον τελευταίο τον καιρό ως κι ο Πάπας

το παίζει μια ιδέα αριστερός,

ενώ όλοι οι δαίμονες,

αλλάξανε κι αυτοί

και προς τα δεξιά επήγαν καρφωτοί.

 

Και οι μάζες απαντούν: αριστερά,

αν και γέρνουνε λιγάκι δεξιά

Κι εάν  οι μπάσταρδοι το παίζουνε ζερβά,

στη δεξιά θα παραμείνουνε πιστοί

σύσσωμοι  της πουτάνας όλοι οι γιοί.

 

Αριστερές οι χειραφετημένες;

Δεξιές οι κάπως πιο συμμαζεμένες;

Αλλά κανένας τελικά δε διαφωνεί

πως όλα τα μανούλια μας ¨τραβάνε¨

είτε είμαστε από εδώ, είτε από εκεί.

 

Μη με ρωτάς, δε ξέρω να σου πω

Τι είναι αριστερό τι δεξιό!

Μα, λέω εγώ, πώς είναι προφανές

ότι στο βάθος-βάθος εμείς φταίμε

Και ότι η σοβαρότητα μας λείπει

σαν θέλουμε να ορίσουμε ακριβώς

Τι είναι αριστερός, τι δεξιός!

 

Destra-sinistra

Destra-sinistra

Destra-sinistra

Destra-sinistra

Destra-sinistra

 

Basta!

 

Destra Sinistra

di Giorgio Gaber

 

Tutti noi ce la prendiamo con la storia

ma io dico che la colpa è nostra

è evidente che la gente è poco seria

quando parla di sinistra o destra.

 

Ma cos’è la destra cos’è la sinistra…

Ma cos’è la destra cos’è la sinistra…

 

Fare il bagno nella vasca è di destra

far la doccia invece è di sinistra

un pacchetto di Marlboro è di destra

di contrabbando è di sinistra.

Ma cos’è la destra cos’è la sinistra…

 

Una bella minestrina è di destra

il minestrone è sempre di sinistra

tutti i films che fanno oggi son di destra

se annoiano son di sinistra.

Ma cos’è la destra cos’è la sinistra…

 

Le scarpette da ginnastica o da tennis

hanno ancora un gusto un po’ di destra

ma portarle tutte sporche e un po’ slacciate

è da scemi più che di sinistra.

Ma cos’è la destra cos’è la sinistra…

 

I blue-jeans che sono un segno di sinistra

con la giacca vanno verso destra

il concerto nello stadio è di sinistra

i prezzi sono un po’ di destra.

Ma cos’è la destra cos’è la sinistra…

 

I collant son quasi sempre di sinistra

il reggicalze è più che mai di destra

la pisciata in compagnia è di sinistra

il cesso è sempre in fondo a destra.

Ma cos’è la destra cos’è la sinistra…

 

La piscina bella azzurra e trasparente

è evidente che sia un po’ di destra

mentre i fiumi, tutti i laghi e anche il mare

sono di merda più che sinistra.

Ma cos’è la destra cos’è la sinistra…

 

L’ideologia, l’ideologia malgrado tutto

credo ancora che ci sia è la passione,

l’ossessione della tua diversità

che al momento dove è andata non si sa

dove non si sa, dove non si sa.

 

Io direi che il culatello è di destra

la mortadella è di sinistra

se la cioccolata svizzera è di destra

la Nutella è ancora di sinistra.

Ma cos’è la destra cos’è la sinistra…

 

Il pensiero liberale è di destra

ora è buono anche per la sinistra

non si sa se la fortuna sia di destra

la sfiga è sempre di sinistra.

Ma cos’è la destra cos’è la sinistra…

 

Il saluto vigoroso a pugno chiuso

è un antico gesto di sinistra

quello un po’ degli anni ’20, un po’ romano

è da stronzi oltre che di destra.

Ma cos’è la destra cos’è la sinistra…

 

L’ideologia, l’ideologia malgrado tutto

credo ancora che ci sia

è il continuare ad affermare un pensiero

e il suo perché

con la scusa di un contrasto che non c’è

se c’è chissà dov’è, se c’é chissà dov’é.

 

Tutto il vecchio moralismo è di sinistra

la mancanza di morale è a destra

anche il Papa ultimamente è un po’ a sinistra

è il demonio che ora è andato a destra.

Ma cos’è la destra cos’è la sinistra…

 

La risposta delle masse è di sinistra

con un lieve cedimento a destra

son sicuro che il bastardo è di sinistra

il figlio di puttana è di destra.

Ma cos’è la destra cos’è la sinistra…

 

Una donna emancipata è di sinistra

riservata è già un po’ più di destra

ma un figone resta sempre un’attrazione

che va bene per sinistra e destra.

Ma cos’è la destra cos’è la sinistra…

 

Tutti noi ce la prendiamo con la storia

ma io dico che la colpa è nostra

è evidente che la gente è poco seria

quando parla di sinistra o destra.

Ma cos’è la destra cos’è la sinistra…

Ma cos’è la destra cos’è la sinistra…

Destra-sinistra

Destra-sinistra

Destra-sinistra

Destra-sinistra

Destra-sinistra

 

Basta!