H jota (λαϊκός ισπανικός χορός) των φοιτητών. Zarzuela 1875
*
[Από τις ¨Ζωγραφιές μου¨ - Λάδι σε χαρτόνι - Άνοιξη 2015]
*
*
Το τραγούδι έχει τίτλο Les passantes, το έχει μελοποιήσει ο Ζόρζ Μπρασένς, και οι περισσότεροι, ακόμη και η φίλη μου η Μισέλ, νομίζουν ότι και οι στίχοι είναι δικοί του. Πράγματι ο Μπρασένς έχει γράψει τους στίχους στα περισσότερα τραγούδια του. Σε αυτό όμως όχι. Αυτό το ποίημα το βρήκε το 1942 σε ένα βιβλιαράκι στον πάγκο ενός παλαιοβιβλιοπώλη, στο «ψειροπάζαρο» (που λένε οι Γάλλοι -και οι Ιταλοί) της Πορτ ντε Βανβ. Θα του αρέσει, θα μελοποιήσει σιγά σιγά τις επτά από τις εννέα στροφές, και δεν θα το τραγουδήσει δημόσια παρά πολλά χρόνια μετά. Ήταν γραμμένο από τον άγνωστο τότε ερασιτέχνη ποιητή Αντουάν Πολ.
Εδώ παρακάτω σας έχω:
1. Γραπτά:
α) Το κείμενο των εννέα αρχικών στροφών του Αντουάν Πολ,
β) Το κείμενο όπως το απέδωσε στα Ιταλικά ο Φαμπρίτσιο,
γ) Την απόδοση στα ελληνικά που σκάρωσα αυτές τις μέρες,
δ) Το ομώνυμο ποίημα του Κώστα Ουράνη, προφανώς εμπνευσμένο από τους στίχους του Πολ.
και
2. Σε ήχο:
α) Το τραγούδι ¨Οι Περαστικές¨ του Μπρασένς (πρώτη εκτέλεση το 1972),
.
.
β) Το ίδιο στην εκτέλεση του Φαμπρίτσιο ντε Αντρέ, στο άλμπουμ ¨Καντσόνι¨ του 1974,
.
.
γ) Την ανάγνωση της προσπάθειας να το αποδώσω στα ελληνικά
… και λίγος ρομαντισμός σε μεταλλικές αποχρώσεις
Les passantes
(το ποίημα δημοσιεύτηκε στη συλλογή Emotions poétiques το1918. Οι στροφές που δεν περιλαμβάνονται στη μελοποίηση του Brassens είναι η 4η και η 6η)
Je veux dédier ce poème
A toutes les femmes qu’on aime
Pendant quelques instants secrets
A celles qu’on connaît à peine
Qu’un destin différent entraîne
Et qu’on ne retrouve jamais
A celle qu’on voit apparaître
Une seconde à sa fenêtre
Et qui, preste, s’évanouit
Mais dont la svelte silhouette
Est si gracieuse et fluette
Qu’on en demeure épanoui
A la compagne de voyage
Dont les yeux, charmant paysage
Font paraître court le chemin
Qu’on est seul, peut-être, à comprendre
Et qu’on laisse pourtant descendre
Sans avoir effleuré sa main
A la fine et souple valseuse
Qui vous sembla triste et nerveuse
Par une nuit de carnaval
Qui voulut rester inconnue
Et qui n’est jamais revenue
Tournoyer dans un autre bal
A celles qui sont déjà prises
Et qui, vivant des heures grises
Près d’un être trop différent
Vous ont, inutile folie,
Laissé voir la mélancolie
D’un avenir désespérant
A ces timides amoureuses
Qui restèrent silencieuses
Et portent encor votre deuil
A celles qui s’en sont allées
Loin de vous, tristes esseulées
Victimes d’un stupide orgueil.
Chères images aperçues
Espérances d’un jour déçues
Vous serez dans l’oubli demain
Pour peu que le bonheur survienne
Il est rare qu’on se souvienne
Des épisodes du chemin
Mais si l’on a manqué sa vie
On songe avec un peu d’envie
A tous ces bonheurs entrevus
Aux baisers qu’on n’osa pas prendre
Aux coeurs qui doivent vous attendre
Aux yeux qu’on n’a jamais revus
Alors, aux soirs de lassitude
Tout en peuplant sa solitude
Des fantômes du souvenir
On pleure les lèvres absentes
De toutes ces belles passantes
Que l’on n’a pas su retenir
Le passanti
(Η απόδοση του Fabrizio de Andre)
Io dedico questa canzone
ad ogni donna pensata come amore
in un attimo di libertà
a quella conosciuta appena
non c’era tempo e valeva la pena
di perderci un secolo in più.
A quella quasi da immaginare
tanto di fretta l’hai vista passare
dal balcone a un segreto più in là
e ti piace ricordarne il sorriso
che non ti ha fatto e che tu le hai deciso
in un vuoto di felicità.
Alla compagna di viaggio
i suoi occhi il più bel paesaggio
fan sembrare più corto il cammino
e magari sei l’unico a capirla
e la fai scendere senza seguirla
senza averle sfiorato la mano.
A quelle che sono già prese
e che vivendo delle ore deluse
con un uomo ormai troppo cambiato
ti hanno lasciato, inutile pazzia,
vedere il fondo della malinconia
di un avvenire disperato.
Immagini care per qualche istante
sarete presto una folla distante
scavalcate da un ricordo più vicino
per poco che la felicità ritorni
è molto raro che ci si ricordi
degli episodi del cammino.
Ma se la vita smette di aiutarti
è più difficile dimenticarti
di quelle felicità intraviste
dei baci che non si è osato dare
delle occasioni lasciate ad aspettare
degli occhi mai più rivisti.
Allora nei momenti di solitudine
quando il rimpianto diventa abitudine,
una maniera di viversi insieme,
si piangono le labbra assenti
di tutte le belle passanti
che non siamo riusciti a trattenere.
Οι περαστικές
(Το κείμενο της απόδοσης των ¨περαστικών¨ που σας διαβάζω παραπάνω)
Αφιερώνω αυτό το τραγούδι
στις γυναίκες που αγαπήσαμε όλοι
έστω κάποια στιγμή, στα κρυφά,
στη ζωή μας μια σπίθα που ανάψαν
που στη μνήμη κάτι άσβηστο γράψαν
και που δεν τις ξανάδαμε πια.
*
Σε εκείνη, των ονείρων ουσία
στο μπαλκόνι της αιθέρια οπτασία
αχνή εικόνα – που φεύγει μακριά,
μένει μόνο το χαμόγελό της
μες της θύμησης τα απωθημένα
που, αλίμονο, δεν ήταν για μένα
*
Σε εκείνη, συντροφιά στο ταξίδι
που η ματιά της σαν θείο τοπίο
πιο κοντά φέρνει τα ξένα μέρη
που την νοιώθεις… κι η ζωή είναι λίγη…
κι όμως, θα την αφήσεις να φύγει
δίχως καν να της πιάσεις το χέρι
*
Και σ’ εκείνη που μαζί σου χορεύει
ενώ σφύζει το τρελό καρναβάλι
που σου φάνηκε λίγο θλιμμένη
και τη μάσκα δεν θέλει να βγάλει
και ποτέ δε θα ξαναγυρίσει
να χορέψει μαζί σου και πάλι
*
Σε εκείνες, που έχεις πια χάσει
και που άδειες περνούνε τις ώρες
πλάι σε κάποιον που ’χει πλέον αλλάξει
και σ’ αφήνουν -τι πικρή ειρωνεία-
να διακρίνεις τη μελαγχολία
των στιγμών που δεν είχες αδράξει
*
Και στις ντροπαλές εκείνες
σιωπηλές, ίσως ερωτευμένες
που για σένα μπορεί να πονέσαν
αλλά ’φύγαν στο τέλος μακριά,
ίσως μόνο για ένα γινάτι
και που δεν ξαναφάνηκαν πια.
*
Φευγαλέες γλυκές αναμνήσεις
που σε λίγο στο πλάι θα αφήσω
να μην γίνουν στο ¨τώρα¨ εμπόδια
την χαρά κι αν μου φέρανε πίσω
είναι δύσκολο πια ν’ αναστήσω
περασμένης ζωής επεισόδια.
*
Όμως αν στη ζωή σου αστοχήσεις
με περισσή γυρνάς επιθυμία
στην παλιά φευγαλέα ευτυχία,
στα φιλιά που δεν είχες κουράγιο να δώσεις
-της χαράς λιγοστές ευκαιρίες-
και στα μάτια που δεν ξαναείδες
*
Κι έτσι στης μοναξιάς τα βράδια
μέσα απ’ της λησμονιάς τα πηγάδια
θα ν’ φαντάσματα, σκιές, αναμνήσεις
που θα ζωντανεύουν σα να ’τανε χτες
κι όλες οι όμορφες περαστικές
που δεν κατάφερες κοντά σου να κρατήσεις
Κώστας Ουράνης: Περαστικές
(Από τη συλλογή Νοσταλγίες -1920)
Γυναίκες που σας είδα σ’ ένα τραίνο
τη στιγμή που κινούσε γι άλλα μέρη’
γυναίκες που σας είδα σ’ άλλου χέρι
με γέλιο να περνάτε ευτυχισμένο’
γυναίκες, σε μπαλκόνια να κοιτάτε
στο κενό μ’ ένα βλέμμα ξεχασμένο,
ή από ένα πλοίο σαλπαρισμένο
μ’ ένα μαντήλι αργά να χαιρετάτε:
να ξέρατε με πόση νοσταλγία,
στα δειλινά τα βροχερά και κρύα,
σας ξαναφέρνω στην ανάμνησή μου,
γυναίκες, που περάσατε μιαν ώρα
απ’ τη ζωή μου μέσα -και που τώρα
κρατάτε μου στα ξένα την ψυχή μου!
Βασίλης Νόττας: Το Ιστολογοφόρο 