Με το δωδέκατο κεφάλαιο, που ήδη ανάρτησα με τίτλο ¨Ο Εύελπις ανακεφαλαιώνει και ο Οινοκράτης ονειρεύεται!¨, καθώς και το τρίτο ιντερμέδιο, που θα βρείτε εδώ παρακάτω, συμπληρώνεται το τρίτο μέρος του (υπό εκπόνηση) ιστορικού μυθιστορήματος. [Προσωρινός τίτλος: ¨Κύλικες και δόρατα¨, προσωρινός υπότιτλος: Ημέρες και έργα του Εύελπι του Μεγαρέα, λογίου, στην υπηρεσία του Αλεξάνδρου του Μακεδόνα] .

Σημειώνω για τους φίλους που παρακολουθούν τις σχετικές αναρτήσεις ότι μπορούν τώρα να βρουν και το Γ΄ μέρος, δημοσιευμένο σε μια ενιαία σελίδα, όλο μαζί με τη σειρά, κάνοντας ¨κλικ¨ είτε στις οριζόντιες γραμμές των συνδέσμων κάτω από τον τίτλο του ιστολογίου είτε αριστερά στην κάθετη στήλη των ¨σελίδων¨. (Η συγγραφή του τέταρτου μέρους προχωρεί, υπολογίζω ότι πρέπει να βρισκόμαστε κάπου στη μέση).

Εδώ θα περιοριστώ σε μερικές γενικές παρατηρήσεις-εξομολογήσεις σχετικές με τα πιο ενδιαφέροντα αφενός, και τα πιο ζόρικα αφετέρου, σημεία ενός ¨συγγραφικού παιχνιδιού¨ αυτού του είδους.

α. Γενικότερη απορία: Είναι άραγε ¨καλό πράγμα¨ να ασχοληθεί κανείς (ερασιτεχνικά πάντα) με τη συγγραφή ενός ¨ιστορικού¨ μυθιστορήματος;

Απάντηση: Δε ξέρω ποια μπορεί να είναι η γενικότερη απόφανση για την ποιοτική στάθμη του τελικού αποτελέσματος, αλλά μπορώ να αναφερθώ σε δύο πράγματα που τα θεωρώ ως εκ των προτέρων θετικά:

Το ένα είναι το πάγιο κέρδος για όποιον φτιάχνει μύθους είτε τους εντάσσει σε κάποια συγκεκριμένη εποχή είτε όχι: Ταξιδεύει, συμπάσχοντας με τους ήρωές του, σε αταξινόμητους τόπους της μνήμης και της φαντασίας, όπου μπορεί (ενδεχομένως) να ανακαλύψει ¨πράγματα¨, αλλά και να δημιουργήσει ¨θαύματα¨ ( Μήπως κάθε συγγραφέας δεν είναι ένας μικρός ερασιτέχνης θεός, που ξέρει τα πάντα και μπορεί να κάνει τα πάντα για τους ήρωές του;)

Το άλλο καλό αφορά ειδικά στις περιπτώσεις που ο μύθος εντάσσεται σε ιστορικά πλαίσια: Σε προτρέπει να εντρυφήσεις  με τρόπο ζωντανό (έως συναρπαστικό) σε μια άλλη εποχή. Που πάει να πει ότι μαθαίνεις ένα σωρό πράγματα. Ομολογώ ότι ξέρω πια για την εποχή κατά την οποία δρουν οι ήρωές μου πολύ περισσότερα από όσα γνώριζα όταν άρχισα τη συγγραφή.

Βέβαια σε αυτή την περίπτωση δεν μπορείς να κάνεις ό, τι θέλεις με τους ήρωές σου, τουλάχιστον με εκείνους για τους οποίους μιλάει η Ιστορία. Γι αυτό είσαι υποχρεωμένος να μάθεις καλά όσα έχουν ήδη ειπωθεί γι αυτούς, έτσι ώστε να μη πέσεις σε απαράδεκτες αντιφάσεις. Μπορείς όμως πάντα να  τους πλαισιώσεις με φανταστικούς, καθαρά μυθιστορηματικούς ήρωες, για τους οποίους ισχύει και πάλι η κοπτοραπτική σου δυνατότητα.

β. Πώς (και γιατί) έγινε η επιλογή της συγκεκριμένης εποχής;

Απάντηση: Στο παλιότερο σύγγραμμά μου ¨Από τον βωμό και τον άμβωνα στην οθόνη¨ είχα υποστηρίξει ότι σε κάθε επικοινωνιακά καθορισμένη ιστορική περίοδο, υπάρχει και μία κυρίαρχη ομάδα επικοινωνητών οι οποίοι ασκούν εξουσία (πειθούς) μαζί (ή ενάντια) με εκείνους που εκφράζουν συνασπισμούς εξουσίας βασισμένους σε άλλες σημαντικές ανθρώπινες δραστηριότητες (πολιτική, οικονομία, κλπ).

Έτσι, πριν επινοηθεί η γραφή, την εποχή του προφορικού λόγου, την επικοινωνιακή ηγεσία διατηρούν επί χιλιετίες οι ¨μάγοι¨, ενώ η ¨οργάνωση των αναγκαίων αφηγήσεων¨ που εξασφαλίζει η γραφή, επέτρεψε την αντικατάστασή τους από τους ¨ιερείς¨.  Με τον ίδιο τρόπο η τυπογραφία θα δώσει την επικοινωνιακή εξουσία στους διανοούμενους, ενώ τα ΜΜΕ θα την μεταφέρουν (εν τέλει)  στους ¨ανθρώπους της εικόνας¨, τους διαφημιστές και τους δημοσιοσχετίστες.  Με άλλα λόγια, όσο ο άνθρωπος, για να βρει απαντήσεις στα πάγια υπαρξιακά ερωτήματά του, θα καταφεύγει στη σφαίρα της μεταφυσικής (αρχαϊκή περίοδος), η επικοινωνιακή εξουσία θα καταλήγει στα χέρια μάγων και ιερέων, όταν (με αρκετή δόση οίησης) αποφασίζει να χειραφετηθεί,  την επικοινωνιακή εξουσία την αναλαμβάνουν διανοούμενοι και επιστήμονες (περίοδος νεοτερικού ανθρωπισμού-μοντερνισμού).  Και όταν ο Άνθρωπος παύει να πιστεύει τόσο στο θεό όσο και στον εαυτό του, τότε έρχεται η ώρα των σχετικιστών, αυτοϊκανοποιούμενων πραγματιστών, των ¨μεταμοντέρνων¨.

Σε αυτή την γενικότατη διάκριση εποχών και κυρίαρχων επικοινωνιακών ομάδων, υπάρχει μια σημαντική εξαίρεση που αφορά σε μια περίοδο (ανολοκλήρωτου) ανθρωπισμού που αναφύεται μέσα σε ένα περιβάλλον πλήρους αρχαϊκότητας. Πρόκειται για την ελληνική και ρωμαϊκή περίοδο, κατά τις οποίες αναπτύσσεται ένας πρώιμος ¨μοντερνισμός¨, που όμως δεν πρόκειται να εδραιωθεί αν και συνοδεύτηκε από ηχηρές καινοτομίες, κυρίως στο πολιτικό και το επικοινωνιακό πεδίο (επινόηση του πολιτεύματος της Δημοκρατίας, έξοδος της Γνώσης από ανάκτορα και ναούς και διάδοσή της). 

Οι φιλόσοφοι, οι ποιητές, οι επιστήμονες (δηλαδή οι ¨επικοινωνητές¨ αυτής της περιόδου) θα βάλουν τα θεμέλια που θα διευκολύνουν την πολύ μεταγενέστερη Αναγέννηση, που με τη σειρά της θα οδηγήσει σε δραστικές αλλαγές, στη γαλλική επανάσταση και στον (σύγχρονο) κόσμο που, μέχρι πρόσφατα, νομίζαμε γνωστό και οικείο.

Με βάση λίγο πολύ τα παραπάνω, μου είχε δημιουργηθεί η σκέψη: Τι θα συνέβαινε εάν κάποιος από τους ¨επικοινωνητές¨ της κλασικής αρχαιότητας συνειδητοποιούσε έστω μερικά, σε τι κοσμογονικές εποχές ζούσε και εάν αποφάσιζε να επινοήσει και να προτείνει μια πολιτική για την ολοκλήρωσή των επωαζόμενων αλλαγών;

Θα μου πείτε πως ο Πλάτωνας, για παράδειγμα, αλλά και ο Αριστοτέλης, ίσως και ο Ισοκράτης και άλλοι γνωστοί διανοητές θα μπορούσαν να ιδωθούν κάτω από αυτό το πρίσμα. Σύμφωνοι, αλλά θα χρειαζόταν μια (επώδυνη, αλλά και ούτως ή άλλως πολύ δύσκολη) τομή πάνω στο πολυσχολιασμένο και πολυσχιδές έργο τους, που θα δυσκόλευε τη μυθοπλαστική επέμβαση.

Τελικά θεώρησα ότι ένα κατάλληλο τέτοιο πρόσωπο θα μπορούσε να είναι ο μαθητής του Αριστοτέλη και ιστορικός της επεκτατικής φάσης του αρχαίου ελληνογενούς νεοτερισμού, ο Καλλισθένης.

Ξεκίνησα λοιπόν για να μιλήσω περί μιας (ενδιαφέρουσας κατά τη γνώμη μου) εποχής, εστιάζοντας σε κάποιον που μπορεί να αναλάβει τον δραματικό  ρόλο του έντιμου αλλά και ενεργού διανοητή, σκαπανέα μιας νέας αντίληψης μέσα σε ουσιαστικά ανώριμες συνθήκες.  Τον Καλλισθένη που  δρα πλάι στον Αλέξανδρο (κατά κάποιο τρόπο πρώιμο Ναπολέοντα) και τον στηρίζει έως ότου τα γεγονότα τον υποχρεώσουν να προσγειωθεί και να αμφισβητήσει τον βασιλιά και τις επιλογές του.

Βέβαια, όπως είδατε, κατά την εκπόνηση, με γοήτευσαν και άλλοι χαρακτήρες που εκκολάφτηκαν καθ’ οδόν για να εξυπηρετήσουν τις μυθοπλαστικές ανάγκες, όπως ο βασικός συν-αφηγητής Εύελπις, ο δούλος-¨προλετάριος¨ Οινοκράτης, το Πουλχερίδιον και άλλοι.

Αλλά για να επανέλθω στο ερώτημα περί της επιλογής της συγκεκριμένης εποχής, ας πω ότι, ό, τι κι αν ισχυρίζονται οι πιο φαντασμένοι από τους ενσωματωμένους ιστορικούς, καμιά επιλογή πάνω στο ¨άμοιρο¨ (κακόμοιρο) σώμα της Ιστορίας δεν είναι άμοιρο των τρεχουσών (σημερινών) καταστάσεων και αναγκών.

Υπενθυμίζω ότι όταν η ανερχόμενη αστική τάξη στην Ευρώπη είχε ανάγκη από σημεία αναφοράς για να δείξει ότι μπορεί να τα βγάλει πέρα χωρίς την κηδεμονία του μεσαιωνικού ιεραρχείου και των ευγενών, έφτιαξε ένα ολόκληρο πολιτιστικό ρεύμα (κλασικισμός) γεμάτο αναφορές στην αρχαία ελληνική δημοκρατία, ενώ όταν, σχετικά πρόσφατα,  ο εγκατεστημένος πλέον καπιταλισμός αποφάσισε να γίνει ¨οικουμενικός¨, να που οι αναφορές αυτές αντικαταστάθηκαν από άλλες που μιλάνε (περισσότερο και θαυμαστικά) για τις αυτοκρατορίες του Αλέξανδρου ή των Ρωμαίων.

Άρα είναι αναμενόμενο πως, κατά βάθος, είναι οι αυτοκρατορικές τάσεις που μπορεί να διαγνώσει κανείς (χωρίς πολύ κόπο) στην εποχή μας, που διαγείρουν το ενδιαφέρον (προς αποφυγή ή προς μίμηση) για τις ¨αυτοκρατορικές¨ περιόδους της ιστορίας.

Επί πλέον, ο τέταρτος πΧ αιώνας παρουσιάζει μία ακόμα ενδιαφέρουσα ιδιομορφία. Ενώ διάφοροι παράγοντες (όπως η δουλοκτησία που καθιστά μη αναγκαίες τις μηχανές) εμποδίζει τις εκδηλωμένες νεοτερικές τάσεις να ¨ωριμάσουν¨, και ενώ η Δημοκρατία, όπου ακόμη υπάρχει, βρίσκεται σε κρίση, εκδηλώνονται εν τη γενέσει και φαινόμενα με χαρακτήρα σχετικιστικό και ¨μεταμοντέρνο¨∙ μιλάω κυρίως για τον ατομικισμό που εμπεριέχεται στις απόψεις αρκετών από τους ¨σοφιστές¨, όπως εκ των υστέρων ονομάστηκαν. (Τόσο που είναι να απορεί κανείς που οι μεγάλες σημερινές εταιρίες διαφήμισης και δημοσίων σχέσεων, δεν χρησιμοποιούν στην επωνυμία τους το όνομα των διασήμων αυτών προδρόμων!)

γ. Ερώτηση: Σε γενικότερο επίπεδο, σε τι διαφέρει και σε τι μοιάζει μια τέτοια αρχαία εποχή με τη δική μας; Για ποια θέματα έχουμε λίγο πολύ κοινά σημεία αναφοράς με τους ¨τότε¨ και για ποια είναι αναγκαίο (όταν συγγράφεις ιστορικό μυθιστόρημα) να δίνεις στον αναγνώστη εξειδικευμένες διευκρινίσεις;

Απάντηση: Όπως έλεγε ένας (ενδιαφέρων) τύπος, του οποίου τα συγγράμματα είχα χρησιμοποιήσει όταν δίδασκα (ο Ρεζίς Ντεμπρέ), ο άνθρωπος όντως προοδεύει (και ως εκ τούτου αλλάζει), εάν ως πρόοδο θεωρήσουμε το γεγονός ότι καταφέρνει να σωρεύει, όλο και ταχύτερα, γνώσεις για τον υλικό κόσμο, δηλαδή για τα ¨πράγματα¨ γύρω του, ενώ  όσον αφορά στις σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους (ατομικές ή συλλογικές), η πρόοδος είναι πολύ πιο αργή και συζητήσιμη. Γι αυτό και καταφέρνουμε να συμπάσχουμε με τα πάθη ανθρώπων/λογοτεχνικών ηρώων που έζησαν σε πολύ προγενέστερες εποχές, όπως ας πούμε ο Οιδίποδας ή ο Μάκβεθ, έστω κι αν στις εποχές εκείνες η γνώση επί των ¨πραγμάτων¨ ήταν πολύ διαφορετική από την σημερινή: άλλη η τότε τεχνογνωσία, άλλες οι τεχνολογικές εφαρμογές, πλην όμως εμείς και εκείνοι μοιάζουμε επαρκώς.  Αν δεν υπήρχε αυτό το (συναισθηματικό) κοινό πεδίο αναφοράς ανάμεσα στο σήμερα και το χτες, αν όχι τίποτα άλλο, το ιστορικό μυθιστόρημα θα ήταν ανέφικτο ή ακριβέστερα  ξενέρωτο.

Ωστόσο υπάρχουν μερικά σημεία που πρέπει κανείς να προσέξει ιδιαίτερα. Για την περίπτωση της συγκεκριμένης συγγραφικής προσπάθειας θα αναφερθώ σε δύο από αυτά. 

Το πρώτο είναι η δουλοκτησία. Νομίζω ότι ο σημερινός αναγνώστης δύσκολα μπορεί να εξοικειωθεί με τις (ιδιάζουσες σε σχέση με τις σημερινές) ανθρώπινες σχέσεις που πρέπει να αναπτύχθηκαν μέσα σε ένα δουλοκτητικό περιβάλλον, και μάλιστα σε μια εποχή που το φαινόμενο θεωρείται αποδεκτό, αν όχι αυτονόητο, χωρίς κάποια βοήθεια από τον αφηγητή. Αλλά αυτός ο τελευταίος όχι μόνο πρέπει να ενημερωθεί (όσο μπορέσει) αλλά και να υποθέσει και να επινοήσει.

Το δεύτερο είναι ο πόλεμος. Εικάζω ότι στις προ της ατομικής βόμβας εποχές, και ακόμη περισσότερο στις προ της πυρίτιδας, ο πόλεμος (που δεν μπορούσε -τότε- να θεωρηθεί μια επίφοβη αιτία συλλογικής αυτοκτονίας) ήταν πολύ περισσότερο μέσα στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Την εποχή για την οποία συγγράφω, ο πόλεμος, (ως πατήρ πάντων) αποτελούσε μια σχεδόν διαρκή ενασχόληση ατόμων και κοινωνιών και, αν όχι άλλο τι, είχε ακόμη το θεό του!

δ. Πώς είναι να γράφεις και να αναρτάς κομμάτι-κομμάτι τα γραφόμενα στο διαδίκτυο;

Απάντηση: Το να δημοσιεύεις ενώ ακόμη γράφεις δεν έχει τίποτα το πρωτότυπο. Το έκαναν οι μεγάλοι πρόδρομοι (με τα ένθετα στις εφημερίδες Feuilleton) ήδη τον 19^ο αιώνα με μεγάλη επιτυχία, το κάνουν οι σεναριογράφοι των τηλεοπτικών σειρών ακόμη και σήμερα. Εκείνο που είναι νέο, είναι η δυνατότητα άμεσης ¨επικοινωνιακής ανάδρασης¨ που επιτρέπει  το διαδίκτυο. Εάν δεν επωφελούνται οι επαγγελματίες, είναι γιατί το προϊόν στο μανταλάκι του ιστού δεν είναι εμπορεύσιμο. Αντίθετα, το διαδίκτυο είναι η χαρά και η ευκαιρία των ¨εραστών της τέχνης¨ της γραφής.  Έλαβα ήδη χρήσιμες παρατηρήσεις από αναγνώστες των αναρτήσεων και τους ευχαριστώ.

Υπάρχει ακόμα κάτι που είναι καινούργιο και ευχάριστο: Μειώνεται ο συχνά αυθαίρετος ρόλος του έκδοτη, καθώς και εκείνων, των υποτίθεται ειδημόνων (ή συχνά εγκάθετων) ¨αναγνωστών¨ που επιλέγουν για λογαριασμό του, τι πρέπει να εκδοθεί και τι όχι.   

 ε. Τι γράφεται με βάση έναν αρχικό σκελετό πλοκής και τι επινοείται καθ’ οδόν;

Απάντηση: Στην περίπτωσή μου, πέρα από την ¨αρχική υπόθεση¨ που συμπεριλαμβάνει τον εντοπισμό της ιστορικής περιόδου  και υποδεικνύει τον βασικό ¨ιστορικά υπαρκτό¨ ήρωα, τα άλλα επινοούνται καθώς ο μύθος παίρνει γραπτή μορφή. Το ίδιο συνέβη και με τα άλλα δύο μυθιστορήματά μου, που ήταν αποκλειστικώς προϊόντα φαντασίας. Αν περίμενα να ολοκληρωθεί πλήρως η ιστορία σε μια συνεπή προκατασκευή, μάλλον δε θα άρχιζα ποτέ να γράφω.

ζ. Ποιος είναι ο γλωσσικός τύπος που ενδείκνυται σε ένα μυθιστόρημα που διαδραματίζεται στην κλασική αρχαιότητα;

Απάντηση: Δεν ξέρω. Μάλλον όχι τα αρχαία ελληνικά. Διαισθάνομαι όμως ότι το θέμα και η εποχή όπου εξελίσσεται η πλοκή, δε μπορεί παρά να επηρεάσει τον γλωσσικό τύπο που υιοθετείται. Όσο και αν επιλέγεις (τη δική σου) δημοτική, αποκλείεται να αποφύγεις την λόγια λέξη, την ασυνήθη σύνταξη, που όμως δίνει στην αφήγησή σου το απαραίτητο χρώμα.

Νομίζω ότι, εν τέλει, πρέπει να βρεις ένα συνδυασμό ανάμεσα στις απαιτήσεις της τρέχουσας γραμματικής και σύνταξης, της εσωτερικής γλωσσικής συνέπειας της διήγησης, και -ακόμη περισσότερο -των δύο βασικών γλωσσικών αισθημάτων: του δικού σου και εκείνου που υποθέτεις ότι διαθέτουν οι αναγνώστες σου. Ο συνδυασμός αυτός εμπεριέχει (μοιραία) αντιφάσεις. Πολύ περισσότερο όταν βάζεις τους διάφορους ήρωές σου να διηγούνται σε πρώτο πρόσωπο. Αλλά και όταν μιλάς εσύ. Οπότε συμβαίνει, άλλοτε να σου φαίνεται αποδεκτή η γενική ¨του Αλέξανδρου¨ και άλλοτε πάλι να μπορείς να γράψεις μόνον ¨του Αλεξάνδρου¨,   άλλοτε ¨του λογίου¨ και άλλοτε ¨του λόγιου¨, άλλοτε ¨απαραδέκτως¨ και άλλοτε ¨απαράδεκτα¨. Υπομονή! Πες ότι η ήδη πλούσια ελληνική γλώσσα, διαθέτει και αποχρώσεις κρυμμένες μέσα στους διαφορετικούς τονισμούς.(Έτσι μου ‘ρχεται να αναγράφω μερικές τέτοιες λέξεις άτονα και να διαλέγει τονισμό ο αναγνώστης!)

[ Βέβαια ίσως θα παρατηρήσατε ότι μου έχει προκύψει και ένας ¨ήρωας¨ (ο πέρσης Χοντρόης)  που προσπαθεί να μιλήσει  αρχαία ελληνικά (είναι ο μόνος) , αλλά που -ευτυχώς- δεν τα καταφέρνει].

η. Τι γίνεται με τις (αντιπαθητικές) υποσημειώσεις.

Απάντηση: Έχω ήδη γράψει σχετικά σε προηγούμενο σημείωμα. Οι υποσημειώσεις ενδείκνυνται στα συγγράμματα, αλλά στα μυθιστορήματα ενοχλούν. Εάν εμένα μου προκύπτουν αυθορμήτως, λόγω πανεπιστημιακής διαστροφής, οι αναγνώστες μου δε μου φταίνε σε τίποτα, να τους διακόπτω κάθε τόσο για να τους στείλω στο τέλος της σελίδας, όπου να τους κάνω τον έξυπνο με κειμενάκια που μπορεί να είναι και πλεοναστικά.  (Επαναλαμβάνω ότι, αν τις έχω χρησιμοποιήσει και στα άλλα μυθιστορήματά μου, το έκανα χάρη αστεϊσμού, για να σατιρίσω την συχνά αδόκιμη χρήση τους κυρίως στο πανεπιστημιακό περιβάλλον, όπου εξάλλου διαδραματίζονταν εκείνες οι ιστορίες).

 Έλα όμως που στη περίπτωση του ιστορικού αφηγήματος, βοηθούν αποτελεσματικά για να εντάξεις το φανταστικό στο ιστορικό μέρος, και σίγουρα βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση αυτών που θέλεις να πεις.  Σκέφτομαι τελικά να τις μαζέψω, μαζί με κάποιες από τις σκέψεις που σας εκμυστηρεύομαι εδώ, σε ένα είδος παραρτήματος-επιμυθίου στο τέλος του μυθιστορήματος, όταν βέβαια αυτό ολοκληρωθεί.

θ. Είναι απαραίτητη η εικονογράφηση;

Απάντηση: Δεν θα έλεγα. Υποτίθεται ότι η μυθιστορηματική αφήγηση είναι αυτάρκης. Όμως δεν μπορώ να μην εξομολογηθώ την νοσταλγία (μου, αλλά την έχει αποδεχθεί και ο Έκο), για εκείνα τα πρώτα ιστορήματα της (πάλαι ποτέ) παιδικής ηλικίας, όπου ο πρώτος σαγηνευτής των αναγνωσμάτων ήταν η εικόνα. Πολύ θα ήθελα αν και όταν το συγκεκριμένο μυθιστόρημα γίνει βιβλίο, να υπάρχουν εικονογραφικοί υπαινιγμοί που να παραπέμπουν στα αναγνώσματα εκείνης της εποχής. Για την ώρα εκμεταλλεύομαι τη δυνατότητα, που μου δίνει το διαδίκτυο, να ψάχνω και να δανείζομαι  τις ζωγραφιές που βρίσκω προσιδιάζουσες στο  κείμενο

ι. Θα γίνουν αλλαγές στα κομμάτια που έχουν ήδη αναρτηθεί;

Εννοείται. Αλλά όχι πολλές. Εκτός κι αν ανακαλύψω στο τέλος ότι υπάρχουν μεγάλα πλεοναστικά τμήματα, οπότε θα είμαι υποχρεωμένος να τα κόψω. Όμως εάν κρίνω από προηγούμενες συγγραφές τα περισσότερα κομμάτια διορθώνονται μεν, αλλά παραμένουν εν πολλοίς στην αρχική τους διατύπωση. Υπάρχουν, βέβαια, οι εκ των υστέρων αλλαγές που οφείλονται σε μικρές καθ’ οδόν τροποποιήσεις του μύθου. Για παράδειγμα ίσως χρειαστεί να προσθέσω ορισμένα κεφάλαια με πρωταγωνίστρια την Θαϊδα (ένα στο δεύτερο και ένα στο τρίτο μέρος) ή να αλλάξω την προέλευση του αλόγου του Εύελπι, γιατί τώρα το θέλω αραβικό και όχι θεσσαλικό.

Αυτά για την ώρα, ευχαριστώ για την παρέα, γεια χαρά.

Σας παραθέτω την  επιστολή/ απάντηση του Εύελπι προς την Θαΐδα. Δεν ξέρω αν θα παραμείνει στην τελική διάρθρωση του μυθιστορήματος, μια που δε λέει πολλά νέα πράγματα. Όμως, αφού εδώ παρακολουθείτε τα παρασκήνια της συγγραφής, δικαιούστε και υλικό που ίσως τελικά μείνει απ΄έξω.

Από τον Εύελπι τον Μεγαρέα προς την Θαίδα 

Όμορφη, ακαταμάχητη Θαΐδα

Αρχίζω την παρούσα γραφή ευχαριστώντας σε. Τα όσα αναφέρεις στην επιστολή σου είναι χρήσιμα και θα μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε τους χαμερπείς που συνωμοτούν εναντίον μας, στην ουσία ενάντια στον βασιλέα που ηγείται της εκστρατείας των Ελλήνων. Όμως περισσότερο συγκινούμαι που πήρες την πρωτοβουλία να με ενημερώσεις.

Οι καιροί είναι αυτοί που είναι, με εξάρσεις και δυσκολίες, με άλματα και παραστρατήματα, με ενθουσιασμούς και συνωμοσίες, αλλά όλα γίνονται πιο ανθρώπινα, πιο ανεκτά, ίσως ακόμη και μια ιδέα σαγηνευτικά, όταν συνοδεύονται από ένα χαμόγελο, έναν καλό λόγο, ή μια σκέψη φροντίδας που να προέρχεται από την εκλεκτότερη της Αφροδίτης: εσένα.

Γράφεις ότι ίσως το ενδιαφέρον σου με ξενίσει. Δεν είναι ακριβές. Δεν παραξενεύτηκα απλώς. Ένοιωσα έναν ξαφνικό στρόβιλο συναισθημάτων. Θα σου εξομολογηθώ ότι δεν είναι η πρώτη φορά που αισθάνομαι έτσι. Η πρώτη φορά ήταν στην αποβάθρα του λιμανιού του Πειραιά, πριν τέσσερα χρόνια, όταν συνειδητοποίησα ότι η μυθική Θαΐδα θα ήταν, για εβδομάδες, συνταξιδιώτισσά μου στην πλεύση προς την Ανατολή .

Ξέρεις ότι φρόντισα να είμαι κοντά σου, δίπλα σου, όσο πιο διακριτικά επέτρεπε αυτό το δύσκολο ταξίδι προς το άγνωστο. Έτσι σε γνώρισα λίγο καλύτερα και διαπίστωσα ότι ο μύθος σε αδικεί και ότι στην πραγματικότητα είσαι πιο γλυκιά, πιο προσιτή, πιο πνευματώδης, πιο χαρωπή και αισιόδοξη από όσο θα μπορούσα να υποθέσω όταν, στα αθηναϊκά περιστύλια, σε θαύμαζα από μακριά.

Να σου εξομολογηθώ και κάτι άλλο. Ήξερα ότι αντιπαθείς τους λογορροϊκούς  που παρουσιάζονται ως λόγιοι, και κομπορρημονούν ως δήθεν κάτοχοι κάποιας απρόσιτης σοφίας, τους αποκαλούμενους ¨σοφίζοντες¨ ή και ¨σοφιστές¨, και φοβόμουν ότι μπορεί, λόγω των αρμοδιοτήτων μου στην εκστρατεία, να με θεωρείς έναν από αυτούς. Έτσι παρά το ότι, όπως ξέρεις, τα καθήκοντά μου μού επιβάλλουν να ενδιαφέρομαι για το τι συμβαίνει στα μετόπισθεν της προέλασης,  για ένα μεγάλο διάστημα δίστασα να σε πλησιάσω ιδιαίτερα. 

Θα σου πω ακόμη, και μ’ αυτό θα ολοκληρώσω την επιστολή μου, ότι επιθυμώ να σε δω και να μιλήσω μαζί σου για ένα σωρό θέματα, αμέσως μόλις επιστρέψω στο προελαύνον σώμα της εκστρατείας, πράγμα που ελπίζω ότι θα συμβεί σύντομα.

Είθε οι θεοί να σε αγαπούν όσο οι θαυμαστές σου, ανάμεσα στους οποίους να ξέρεις ότι βρίσκεται, ενθερμότερος όλων,

ο Εύελπις του Ευρύνου ο εκ Μεγάρων.

…λέει ο Νίκος:

Παρτέρια, βραγιές, ουρανόκηποι

πλάι σε αστερισμούς αγλαείς

ο Κριός, ο Ταύρος, ο Λέων

η Παρθένος λουομένη

στον Ιορδάνη ποταμό

πιο κάτω πλανήτες ένδοξοι

ο Δίας, ο Πλούτων, ο Κρόνος, ο Άρης,

η Αφροδίτη και παραδίπλα η Γη

γεμάτη παρτέρια βραγιές

κήπους, μπαξέδες, χέρσα χωράφια

κι έχει μια φεγγαράδα απόψε!

 (τίτλος: Αστερισμοί και Άστρα)

…λέει ο Ηλίας:

Ζω σ’ έναν δήθεν μοναδικό πλανήτη.

Πόλεμοι, ανακατατάξεις, Δύση, Ανατολή, οικονομική κρίση και ακατανόητα χρηματιστηριακά παιχνίδια. Στη χώρα μου κυριαρχεί αδιέξοδο. Λέω μέσα μου, στ’ αρχίδια μου ΟΛΑ. Καίω τα υπόλοιπα των καυσίμων μου -γύρω στις 50.000 ώρες- αν πάνε όλα καλά. Στήριξα ιδεολογικά, ολέθριους σύγχρονους πολιτικούς κι ανέχθηκα γουρούνια αμόρφωτους Τραπεζίτες να καθορίζουν τη ζωή μου.

Στήριξα έναν ηλίθιο πολιτισμό, όπου δήθεν ο καθένας με τις ικανότητές του, συμμετέχει σε ένα κοινωνικό Σύνολο που καταλήγει πολτός κι ο πολτός μπορεί να χρησιμοποιηθεί απ’ τους «έχοντες» ως παρασκευή νέων παραγώγων πολτού.

Ζω με ζώα που πιστεύουν σε ελίτ, σε προλεταριάτα, σε θρησκείες, σε μεταφυσικές ηλιθιότητες, σε δήθεν Κανόνες Δικαίου, σε Συντάγματα που αυτοαναιρούνται και που υπέρμαχοι της Επιστήμης, απαντούν στην αγωνιώδη ερώτηση «τι θα κάνουμε»… με την εκπληκτική φράση  «α εγώ  δεν ξέρω, είμαι επιστήμων»

Βλέπω πνιγμένα παιδάκια, πεινασμένα παιδάκια σε ψηφιακά δίκτυα, βλέπω οικολογικές καταστροφές, εμφύλιους σπαραγμούς, κρατώντας μερικές φορές, ένα ποτό  στο δεξί μου χέρι κι ένα τσιγάρο στο αριστερό. Βλέπω άλλους που πίστευα πως τους ήξερα καλά, να κολυμπούν μέσα σε ένα διαδικτυακό ωκεανό με τα μπρατσάκια τους, να πλατσουρίζουν μέσα σε άμμους από “like”, να ανεβάζουν και να προωθούν σοφίες-φαστφούντ, φωτογραφίες ρετρό τη γυναίκα, τη γκόμενα, μεταχρονολογημένες, σλόγκαν-αυτοπεποίθησης (τελευταία είδα και κάποιον δικό μου που ανέβαζε συνταγές για γλυκά). Βλέπω γνωστούς πολλούς, διανοούμενους που κάνουν ψηφιακά ακροβατικά χωρίς δίχτυ από κάτω τους. Τους φωνάζω «Θα πέσετε γαμώ τον Αντίχριστό σας…», αλλά δεν με ακούν.

Βλέπω στον ύπνο μου σκοτάδι πιο βαθύ απ το σκότος. Κάθομαι κάτω απ’ έναν ουρανό που όταν είναι γαλάζιος, αλλά κι όταν είναι σκοτεινός, περνάει πάνω του μια ολογραφική επιγραφή, κάτι σαν βόρειο Σέλας που γράφει «ρε άντε και γαμηθείτε όλοι σας».

Μπαίνω στα 66 και αυθορμήτως, μου έρχεται να πω, ο κώλος σας να φέξει…

Παρακαλώ να γραφεί στα πρακτικά.

(τίτλος: ¨Να γραφεί στα Πρακτικά¨)     …υστερόγραφο του Νίκου:

Η απορία αγκάλιασε την έκπληξη

κι αφού απογειώθηκαν

μες το αερόστατο της έμπνευσης

διαπίστωσαν χαρούμενες

ότι οι ρυτίδες τους

ήταν μόνο ζήτημα ύφους

αφού σ’ όλα

ακόμα και στα πιο παράδοξα

υπάρχει μια κάποια εξήγηση.

   (τίτλος: Εξήγηση)

[…τα συνταίριαξα αυθαιρέτως εγώ]

Σήμερα, Σάββατο απομεσήμερο. Ακροβατική περιήγηση (ζάπιγκ) στα κανάλια, προσπαθώντας να αποφύγεις εκείνα που εξ επαγγέλματος υπονομεύουν και εκείνα που έχουν καταντήσει τα ίδια υπόνομοι (ζέοντες). Δε γεννήθηκες χτες κι επομένως δεν έχεις και μεγάλες αναμονές, ξέρεις λίγο πολύ τι σε περιμένει.

 Ωστόσο το αναπάντεχο καραδοκεί και μπορεί να μείνεις έξαφνα ενεός, με το δάκτυλο μετέωρο πάνω από το πλήκτρο εναλλαγής, αιχμαλωτισμένος από τις αναδυόμενες κραυγές (και οσμές), να παρακολουθείς κωμικοτραγικές φάσεις, χωρίς να καταλάβεις αμέσως περί τίνος ακριβώς πρόκειται.

Μόλις πάρεις μια πρώτη ιδέα για το τι είναι αυτό που βλέπεις, είναι η αδρεναλίνη που αρχίζει να ανεβαίνει, που σου δημιουργεί μια έλλειψη λέξεων κατάλληλων για να εκφραστείς. Γιατί αυτό που σου ‘ρχεται να πεις έχει ανάγκη από λέξεις που δεν χρησιμοποιείς καθημερνά, από κείνες που υποδηλώνουν  αποδοκιμασία, αγανάκτηση, τσαντίλα, θυμό, οργή, απέχθεια, αποστροφή, διαμαρτυρία και, βέβαια, εκείνο το αίσθημα αδυναμίας να επέμβεις  στα τεκταινόμενα (που έτσι κι αλλιώς κυριαρχεί όταν η επαφή με τα πέριξ γίνεται μέσα από τα Μέσα Μαζικής Εξουθένωσης). Θέλω να πώ ότι εκείνο που χρειάζεσαι τη στιγμή εκείνη, είναι βρισιές. Νέες βρισιές, όχι ξασπρισμένες, όχι ξενέρωτες, όχι μπανάλ!

Σήμερα, Σάββατο απομεσήμερο. Πέφτω καναλοπηδώντας μέσα σε ένα σχετικά νεότευκτο καναλοπήγαδο και ανακόπτω ταχύτητα ζάπινγκ, γιατί βλέπω κάποιους ωρυόμενους να αλληλοκατηγορούνται με ασυνήθη λεκτική αγριότητα. Μένω ήρεμος. Μαθημένα τα βουνά από χιόνια και τα κανάλια από αμετροέπεια. Δεν πατάω το (ενίοτε σωτήριο) κουμπί της εναλλαγής, γιατί παρατηρώ με (σχετική) έκπληξη ότι το πάνελ είναι μικτής σύνθεσης και απαρτίζεται, τόσο από τους συνήθεις λάιτ τύπους [κατά κανόνα μία ωραία, μία υπέρβαρη, μία υπέρ (των πωλήσεων), μία κατά (πάντων), έναν αμφί (συνήθως χαριτωμένο), έναν επί (συνήθως περπατημένο) και ούτω καθεξής], όσο και μερικούς τύπους που (κατά τεκμήριο) ανήκουν σε άλλες παρέες και σφαίρες, εκείνες που (τουλάχιστον υποτίθεται ότι) εκφράζουν θεσμούς έγκυρους και καταξιωμένους.

Ο παρουσιαστής, στιλ κακιωμένης ξερόλας, έχει ήδη δηλώσει ότι σήμερα δεν θα τον απασχολήσουν, ως συνήθως, τα ντεσού της σόου μπιζ επικαιρότητας, αλλά λόγω των έκτακτων δραματικών εξελίξεων, θα ασχοληθεί με το θέμα των καταδιωκόμενων ηρωικών καναλιών. Και έχει παρουσιάσει τους καλεσμένους που (με ισομέρεια και χαρακτηριστική αντικειμενικότητα) έχει επιλέξει η εκπομπή: από την μια, δύο (2) συριζαίοι βουλευτές για να εξηγήσουν τα υπέρ του ψηφισθέντος νόμου για τα κανάλια, και  από την άλλη, δύο (2) ειδικευμένες στη φωνασκούσα δημοσιογραφία, μία (1) γνωστή πολυλογού νεοδημοκράτισσα (η οποία όμως, μάλλον δε θα προλάβει τελικά να μιλήσει), ένας (1) βουλευτής του Λεβέντη, ένας (1) συμπαραταγμένος, και ένας (1) ποταμίσιος. Εάν σε αυτούς τους έξι (6) προσθέσετε και τον από μακριά συνδεδεμένο Λαφαζάνη (1), καθώς  και τον ακατασχέτως ομιλούντα και αδιακόπτως διακόπτοντα κακιασμένο παρουσιαστή (1), οι εκ των προτέρων δηλωμένοι ως ¨κατά¨ γίνονται οκτώ και η κατανομή μεταξύ των υποστηρικτών των αντιτιθέμενων απόψεων γίνεται 2 προς 8.

Σε αυτό το σημείο ας ξεκαθαρίσω ότι προσωπικά, όσο και εάν συμμερίζομαι όλες τις ανησυχίες που διατυπώνει η κυβέρνηση σχετικά με τα απαράδεκτα που δυστυχώς διέπουν τις μαζικές επικοινωνίες στον τόπο μας, επιτρέψτε μου να πω (ας επικαλεσθώ την ιδιότητά μου ως τ. καθηγητής της κοινωνικής επικοινωνίας) ότι βρίσκω την εστίαση που εκ των πραγμάτων προέκυψε πάνω στον αριθμό των καναλιών, επικοινωνιακά λανθασμένη.  Ακόμη και εάν δεν είναι αυτός ο άξονας  της μεταρρύθμισης που επιχειρείται, το ¨4¨ δίνει λαβή σε γενικεύσεις και διαστρεβλώσεις που αποδυναμώνουν το εγχείρημα. Το μόνο που, όπως πάμε, μπορεί εν τέλει να διευκολύνει την επιβολή κάποιας δίκαιης εξομάλυνσης του ραδιοτηλεοπτικού τοπίου, είναι το σύνδρομο ¨μπούμερανγκ¨ που προκαλεί στο κοινό, η έξαλλη αντίδραση των καναλαρχών, ο οπορτουνισμός των κομμάτων και οι εκπομπές σαν αυτή που περιγράφω.

 Αλλά ας επιστρέψουμε στα αποψινά. Πριν αρχίσει η συζήτηση, ο παρουσιαστής λέει πως θα προηγηθεί η προβολή ενός βίντεο που θα εισαγάγει στο θέμα.

Οπότε και αρχίζει η προβολή μιας μακράς όσο και εξυπνακίστικης κατασκευής, όπου δεν δίδονται στοιχεία που θα βοηθούσαν σε μια πληρέστερη κατανόηση του θέματος, αλλά όπου λέγονται διάφορα, από φαιδρά έως επικίνδυνα (και μόνον ¨κατά¨). Τα νούμερα, όταν υπάρχουν, ανακατεύονται αδέξια: Στα τέσσερεις άδειες που αν κατάλαβα καλά αφορούν μία μόνο κατηγορία: τα κανάλια άνευ συνδρομής-¨ελεύθερης πρόσβασης¨ και μη εξειδικευμένου περιεχομένου, αντιπαρατίθεται ο συνολικός αριθμός των ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών  που λειτουργούν στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Εν τάξει, θα μου πεις, οι αριθμοί τους μπερδεύουν, και όχι μόνο στις λάιτ εκπομπές, αλλά δε σταματούν εκεί: Παρομοιάζουν τα μελλοντικά πάθη των καναλιών με την περίπτωση της ΕΡΤ!  Και όχι μόνον, το πάνε πιο μακριά: Επικαλούνται το ¨πολυτεχνείο¨ από όπου και δανείζονται, οι αλαφροί, σκηνές ηρωικής αντίστασης. (Ψάξτε στο διαδίκτυο, κάποιος θα έχει ανεβάσει την εκπομπή, και απολαύστε!)

Εν πάση περιπτώσει, κάποτε το εισαγωγικό βίντεο σταματάει και ο λόγος πρέπει να δοθεί στον παρόντα συριζαίο, ο οποίος, αντί να σηκωθεί, να καταγγείλει την διαστρέβλωση που έχει ήδη επιχειρηθεί ως χαρακτηριστικό παράδειγμα χειραγωγημένης πληροφόρησης, κάνει μια (ανώφελη) προσπάθεια να αναπτύξει επιχειρήματα. Δεν μπορεί. Ο παρουσιαστής θέλει να μιλήσει πρώτα ο Λαφαζάνης, ο οποίος παίρνει το λόγο για να καταγγείλει γενικώς την κυβέρνηση, αλλά ούτε αυτός μπορεί, δε ξέρω γιατί, και σε μια στιγμή τον εγκαταλείπουν  να μονολογεί (καταγγέλλοντας) ενώ παράλληλα μία μαινόμενη αντιφρονούσα βρίζει χυδαιότατα τον συριζαίο.

Αντί όμως ο συριζαίος να καταλάβει επιτέλους ότι συμμετέχει σε μια στημένη (διαπλεγμένη) κατάσταση, και να σηκωθεί επιτέλους να φύγει, προσπαθεί ανώφελα να απαντήσει στον καταιγισμό των προσβολών από την μαινόμενη, η οποία έχει ενισχυθεί συνεπικουρούμενη κι απ’ την άλλη. Οπότε και η συριζαία, εξ ίσου άνευ αποτελέσματος, προσπαθεί να διατυπώσει άποψη. Δεν μπορεί, γιατί οι επιθέσεις τώρα προέρχονται από παντού (κυρίως από τον ίδιο τον λάιτ κακιασμένο παρουσιαστή). Όταν εν τέλει προσπαθεί (η συριζαία) να διεκδικήσει μια στοιχειώδη ανακωχή για να πει επιτέλους κάτι, έχει έρθει η ώρα για να δοθεί ο λόγος στον ¨λεβέντη¨ και τον ποταμίσιο.

Κάπου εκεί αντί, οι μόλις δύο (2) συριζαίοι (επιμένω), να σηκωθούν και να φύγουν, αποφασίζουν να μιλήσουν επικαλυπτόμενοι από όλους σχεδόν τους άλλους. Πανζουρλισμός. Υποθέτω ότι στο κοντρόλ τρίβονται από τη χαρά τους!

Και ξαφνικά το ανεπανάληπτο κλου! Ο κακιασμένος παρουσιαστής ΔΕΝ ΑΝΤΕΧΕΙ ΑΛΛΟ. Και προλαβαίνει: Φτου κα πρω! Αποχωρεί από το πάνελ! εγκαταλείποντας τους έξι καλεσμένους!!!

Τον βλέπω στο ορατό μέλλον να διδάσκει σε κάποια ιδιωτική λέσχη δημοσιογραφίας, αναλύοντας την δική του επιστημονική πατέντα: πώς μπορείτε να έχετε μια θεαματική νουμερολάγνα αποχώρηση, ακόμα και όταν οι καλεσμένοι σας διαθέτουν απρόσμενη γαϊδουρίσια υπομονή.

Τι τα θέλετε κυρίες και κύριοι: τα ιδιωτικά μέσα διδάσκουν (μεταξύ άλλων τινών) και   δημοσιογραφία!

Λευτεριά στα πλεϊμομπίλ

(γράφει ο Ηλίας Κουτσούκος)

Το έλεγα στους φίλους μου, στ’ αρχίδια μου τα χρόνια,

που χάθηκαν και έφυγαν απ’ τις βουνοκορφές,

και κύλησαν και βρέθηκαν σαν λασπωμένα χιόνια

μέσα σε πόλεις και χωριά που ‘μοιάζαν φυλακές…

Κι οι φίλοι συμφωνούσανε γιατί το ίδιο ζούνε

διανύουνε μία ειρκτή που είναι βαριά ποινή

και περιμένουν θαύματα και μαγικά να δούνε

σε θέατρο παράλογο παίζουν πολιτική.

Διαβάζουν ρώσους κλασικούς Τσέχοφ και Ντοστογιέβσκι

ποιήματα καταπίνουνε του Πάουντ, του Βερλέν

μα δεν τους βγάζει νόημα ούτε μια αθώα λέξη

γι αυτό και μένουν σιωπηλοί όταν δεν σιγοκλαίν.

Τα παραμύθια τέλειωσαν και πάμε γι άλλα τώρα

η επανάσταση νοσεί μες την εντατική

της ιστορίας ήτανε μία φευγάτη μπόρα

κι όσα κεφάλια έκοψε τώρα τα υπηρετεί…

*****

*****

Στην Κοιλάδα της μνήμης

(Γράφει ο Νίκος Μοσχοβάκος)

*

Βαλς χόρευε το εννέα με το τρία

το νάτριο στεκόταν σιωπηλό

πιο πέρα κώνοι παίζανε με μαεστρία

μα η μελωδία έβγαινε μελό.

Το τρίγωνο χαιρόταν τυλιγμένο

στου κύκλου τις καμπύλες τυχερό

το υδρογόνο ήταν πικραμένο

έψαχνε το οξυγόνο στο νερό.

Την άμπωτη η παλίρροια αγκαλιάζει

το άλας μες το κύμα σταματά

ιόντα φορτισμένα με μαράζι

η ύλη τα πιέζει δυνατά.

Το κόμμα κυνηγάει την τελεία

και σμίγουνε σ’ ερωτηματικό

ακολουθούν πνεύματα και σημεία

στο τέλος να και το θαυμαστικό.

Μες στην οθόνη του μυαλού ξαναγυρίζουν

χωρίς ειρμό κρυμμένοι θησαυροί

πολύχρωμες σημαίες π’ ανεμίζουν

πάνω στης μνήμης την κοιλάδα την υγρή.

***

Κεφάλαιο δωδέκατο

Όπου η ημέρα τελειώνει, ο Εύελπις επιστρέφει στο κατάλυμά του και ο Οινοκράτης ταξιδεύει στο βασίλειο της Λήθης

Δεν έχω χρόνο να σημειώσω λεπτομερώς τα όσα συνέβησαν σήμερα. Ας πω μόνον ότι αισθάνομαι ικανοποιημένος, γιατί έγιναν αποφασιστικά βήματα για να διαλευκανθεί η υπόθεση της εισβολής στο θησαυροφυλάκιο. Και όχι μόνο. Έχουν προκύψει κι άλλα πράγματα, άλλες πληροφορίες, τη σημασία των οποίων πρέπει να κρίνει ο προϊστάμενός μου.

Υπάρχουν πλέον αρκετά στοιχεία κι εγώ πρέπει τώρα να τα καταγράψω μαζί με τα βασικά συμπεράσματα. Αύριο, αφού πάρω την έγκριση του Καλλισθένη, πρέπει να στείλω συνεκτική αλλά σαφή έκθεση των γεγονότων προς το συμβούλιο των εταίρων στην Περσέπολη,  μέσω του Ευμένη. Αυτού του τύπου οι αναφορές καλό είναι να γίνονται  χωρίς χρονοτριβή. Αλλιώς ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος να κατηγορηθείς ότι καθυστερείς εσκεμμένα και άντε μετά να ξεμπλέξεις… (είναι πια επιβεβαιωμένο ότι οι καλοθελητές δεν λείπουν).

Έδωσα ήδη εντολή στον Ευρυμέδοντα να είναι έτοιμος για αναχώρηση αύριο κιόλας, νωρίς το πρωί.

Όμως δε μπορώ να εμποδίσω μια συνεπαγόμενη σκέψη που αναδύεται και με αναστατώνει: αυτό σημαίνει ότι θα επιστρέψει στη Περσέπολη και η μικρή ακόλουθος. Όχι πως με ενδιαφέρει το διασκεδαστικό Πουλχερίδιον, αλλά η εσπευσμένη επιστροφή της σημαίνει ότι πρέπει να γράψω με διαύγεια, με πειστικότητα, με αγάπη, αλλά και με ευγνωμοσύνη στην Θαΐδα. Απόψε.

Θα ‘θελα να είμαι πιο ξεκούραστος. Θα ‘θελα να μπορώ να έχω χρόνο για να εκφράσω πειστικά ένα σωρό συναισθήματα και αποχρώσεις που ακόμη δεν έχω βάλει σε αρκετή τάξη ώστε να μπορώ να τις εξωτερικεύσω με λίγες γραπτές φράσεις. Θα ‘θελα να μπορώ να της μιλήσω από κοντά, θα ‘θελα να της μιλώ και να παρακολουθώ το  ωραίο της πρόσωπο, να διαβάζω εκεί όσα τα δικά της λόγια δεν θα μου πουν. Θα ‘θελα  να την κάνω να καταλάβει ότι για μένα ήταν, είναι και θα είναι σημαντική.

Ίσως θα έπρεπε όλα αυτά, απλώς, να τα έχω ήδη κάνει, καιρό πριν.

Έστω, αλλά απόψε πρέπει να της γράψω. Αμέσως μετά τη σύνταξη του σκελετού της αναφοράς.

Παρά τη κούραση, με περιμένει ξενύχτι και διαισθάνομαι ότι μόνο ο Οινοκράτης με τα θαυματουργά του αφεψήματα μπορεί να με βοηθήσει.

Ας πω με την ευκαιρία ότι σήμερα ο Οινοκράτης με εξέπληξε ακόμη μια φορά. Θετικά. Όχι, βέβαια γιατί ξεπετάχτηκε μπροστά μου μαζί με τον αστείο φίλο του μέσα στο θησαυροφυλάκιο, εκεί που δεν τον περίμενα και παρά λίγο να τον τρυπήσω με το σπαθί μου, αλλά γιατί ακόμη μια φορά αυτοσχεδίασε και πήρε πρωτοβουλίες που έφεραν αποτελέσματα. Και εδώ που τα λέμε δεν δίστασε να βάλει σε κίνδυνο τη σωματική του ακεραιότητα. Αν τον έπιαναν οι ένοπλοι του τεμένους, το λιγότερο θα τον έσπαζαν στο ξύλο, για να μη πω τι θα μπορούσε να του συμβεί αν οι σωματοφύλακες του Άρπαλου έπαιρναν χαμπάρι ότι τους παρακολουθεί.  Ήταν γενναίος και κατά συνέπεια τυχερός: όχι μόνο βρήκε διέξοδο από τη φωλιά των συνωμοτών, αλλά και ανακάλυψε το σημείο από το οποίο εισέβαλαν στο θησαυροφυλάκιο οι μαυροφόροι και απ’ όπου, στη συνέχεια, απέδρασαν οι επιζήσαντες.

Τον Οινοκράτη πρέπει να τον αξιοποιήσουμε καλύτερα.  Μετά το δείπνο, που ζήτησα κατ’ εξαίρεση να κάνουμε απόψε όλοι μαζί, (εγώ, οι δύο φιλοξενούμενοι, ο Οινοκράτης και ο χοντρουλός ντόπιος φίλος του) του έδωσα τα συγχαρητήριά μου για τις πληροφορίες, καθώς και για την ανακάλυψη της υπόγειας σύνδεσης του Θησαυροφυλακίου με τον λαβύρινθο του υπεδάφους. Μου απάντησε ότι στεναχωρήθηκε που δε μπόρεσε ν’ ακούσει (¨γαμώ το¨ είπε, ¨είχα και τον φίλο μου για τη μετάφραση μαζί!¨) τι έλεγαν στην περίφημη αυτή ¨συγκέντρωση¨.

Του είπα ότι αυτά που κατάφερε ήταν υπεραρκετά και τον ρώτησα πώς αλλιώς θα μπορούσα να τον ανταμείψω. Μου απάντησε πως  αυτού του είδους τα καθήκοντα τα ευχαριστιέται και ότι του αρκεί να είναι μου χρήσιμος.

Ανεξάρτητα από το τι θα κάνω γι αυτόν στο μέλλον, ευτυχώς θυμήθηκα ότι υπάρχει κάτι που του αρέσει και που θα μπορούσα να του το προσφέρω άμεσα. Πήρα από το συρτάρι με τη γραφική ύλη το κλειδί που είχα κρύψει εκεί, ξεκλείδωσα το κατάλληλο φοριαμό, βρήκα τον αμφορίσκο με το προσφιλές του ντόπιο ποτό και του το επέστρεψα.

Χαμογέλασε μέχρι τ’ αυτιά και με ρώτησε αν θα ήθελα να κάνουμε μαζί μια πρόποση. Του υπενθύμισα ότι αν θέλει να τσουγκρίσουμε τους κύλικές μας, είναι προτιμότερο να μου φτιάξει κάτι που να με κρατήσει ξύπνιο. Απευθύνθηκε στους άλλους παρόντες, αλλά ατύχησε. Ο Ευρυμέδοντας και το Πουλχερίδιον εν όψει και της αυριανής τους αναχώρησης είχαν άλλα σχέδια για το υπόλοιπο της βραδιάς, ενώ ο στρουμπουλός φίλος του είχε ήδη αρχίσει να ροχαλίζει στραβοβολεμένος στην κόγχη ενός γωνιακού πάγκου.

Ο Οινοκράτης τράβηξε μια γερή γουλιά στην υγειά μου και εξαφανίστηκε στον χώρο παρασκευής εδεσμάτων για να μου ετοιμάσει  το θαυματουργό του ενεργειακό ελιξίριο.

***

Εκείνο το βράδυ ο πολυπράγμονας (μεταξύ άλλων χαχομοπαραγωγός και χαχομοκαταναλωτής) Οινοκράτης ονειρεύτηκε. Ήταν κι αυτό ένα ενύπνιο κάπως περίεργο. Ιδού πως το διηγήθηκε στο Πουλχερίδιο, μόνο σ’ αυτό, όταν το ξεμονάχιασε για λίγο το επόμενο ξημέρωμα, λίγο πριν την αναχώρησή της για την Περσέπολη.

Είδα που λες Πουλχερίδιον, ότι ξύπνησα μέσα στον ύπνο μου και δε θυμόμουνα ούτε ποιος είμαι, ούτε πού είμαι, ούτε γιατί είμαι. Καλά, αυτό το τελευταίο δε το ξέρω ούτε τώρα, αλλά που θα πάει, με τόσους φιλόσοφους που συναναστρέφεται ο αφέντης μου, αργά η γρήγορα θα καταφέρω να το μάθω.

Ήμουνα που λες σ’ έναν παράξενο τόπο, ούτε θαμπό, ούτε ομιχλώδη όπως συμβαίνει συνήθως στα όνειρά μου, αλλά κατά κάποιο τρόπο υπερβολικά διαυγή, χρωματιστό και συγκεκριμένο. Κάπως σαν η πραγματικότητα να ήταν ένα τεράστιο ψηφιδωτό και να την είχε σχεδιάσει, με κάθε δυνατή λεπτομέρεια, ένας υπερβολικά επιμελής ζωγράφος με δισεκατομμύρια λαμπερές ψηφίδες.

Ήμουν σε κάτι σαν μεγάλη πλατεία. Είχε και λίγα δέντρα εδώ κι εκεί με μια πινακίδα φυτεμένη μπροστά σε καθένα απ’ αυτά∙ πρέπει να αναγραφόταν εκεί το όνομά τους, κάτι σαν επιτάφια επιγραφή, σαν να ήταν τα τελευταία του είδους τους.

Σ’ αυτόν τον κόσμο συνέβαιναν πράγματα απίθανα.

Γύρω μου κυκλοφορούσαν άνθρωποι πολλοί… ο καθένας μόνος του.

 Άνθρωποι; Τι λέω; Εγώ δεν καταλάβαινα τι ήταν. Σου είπα, δε θυμόμουνα τίποτα, κενό! Η μνήμη μου ήταν σαν άμμος. Άμμος ακίνητη, όπου όσο κι αν έσκαβα δεν έβρισκα  τίποτα!

Τους κοίταξα πιο προσεκτικά και μου φάνηκε πως είναι θεοί. Μόνο που δε φανταζόμουνα πως οι θεοί είναι τόσοι πολλοί! Τους είχα για λιγότερους.

Μη γελάς Πουλχερίδιον, έχω ξαναδεί θεούς στον ύπνο μου. Κάπως αλλιώτικους.

Κοίτα, αυτοί εδώ φορούσαν ρούχα πολυτελή και πολύχρωμα∙ άνδρες και γυναίκες -δύσκολο να τους ξεχωρίσεις- όλοι πάνω κάτω τα ίδια. Κι έπειτα είχαν άρματα τετράτροχα, που πήγαιναν μόνα τους, χωρίς άλογα ή άλλα ζώα… Και, άκου να δεις:  αντί για άλογα μερικοί ίππευαν δύο ενωμένους τροχούς, όχι δίπλα δίπλα, όπως στα δικά μας κάρα, αλλά ο ένας τροχός μπροστά και ο άλλος πίσω! Κι όμως, μ’ ένα μαγικό τρόπο αυτές οι δίτροχες κατασκευές έστεκαν όρθιες και είχαν κι αναβάτες… Και μάλιστα έτρεχαν!

Ένα άλλο πράγμα που μου φάνηκε αλλόκοτο ήταν πως σχεδόν όλοι κρατούσαν στα χέρια τους μικρά πλατιά κυτία. Σ’ αυτά τα μικρά κυτία απευθύνονταν και μιλούσαν. Ναι, τους μιλούσαν με όλων των ειδών τις εκφράσεις: αδιάφορα, έντονα, χαμογελαστά, άγρια, εμπιστευτικά, μελιστάλαχτα, απειλητικά, κρύα, ένθερμα, με υπονοούμενα, με ζέση, με καημό, με…Τέλος πάντων μου φάνηκε ότι, αν και αυτά τα όντα μισούσαν τις συντροφιές και τις παρέες και ο ένας άφηνε τον άλλο παγερά αδιάφορο, με το κουτάκι είχαν σχέσεις συναισθηματικές!

¨Τι υποκατάστατο!¨,  είπε μια φωνή μέσα μου και μετά εγώ είπα: ¨Ας είναι ο, τι θέλουν. Θα τους μιλήσω¨.

Προσπάθησα.

Δεν πήρα καμία απάντηση. Μερικοί με αντιμετώπισαν σαν να μην άξιζα καμία προσοχή, καμία σημασία. Μερικοί δε με πρόσεξαν καν. Καναδύο μου επέδειξαν το κουτάκι τους πάνω στο οποίο φωσφόριζαν κάτι διασταυρούμενες γραμμές, λες κι αυτό θα μπορούσε να απαντήσει στην απορία μου: πού είμαι; Μετά αδιαφόρησαν κι αυτοί.

Δεν ήξερα τι να κάνω Πουλχερίδιον, αλλά όπως (αν δεν ξέρεις) θα μάθεις, ο Οινοκράτης διαθέτει υπομονή και επιμονή αρκετή για να βγάζει πέρα όταν είναι ξύπνιος∙ σκέψου τι μπορεί να κάνει όταν ονειρεύεται!

Σκέφτηκα ότι αυτοί εδώ οι τύποι δε μιλάνε μεταξύ τους, γιατί τους απαντάει σε όλα το κουτί! Ίσως πιο έγκυρα! Ίσως πιο έγκαιρα!

Ίσως θα μπορούσε να απαντήσει και σε μένα!  Οπότε… 

Οπότε, το έκλεψα!

Ποιο; Μα το κουτάκι. Ήταν ένας που καθόταν λίγο παρακεί σ’ ένα δημόσιο κάθισμα, στην πλατεία. Τον πήρε ο ύπνος μετά το τέλος μιας ατέλειωτης συνομιλίας με το κυτίο. Πλησίασα ανάλαφρος και το έβγαλα απαλά από το θυλάκιο του αμπέχονού του.

Μετά το ‘βαλα στα πόδια και χώθηκα σ’ ένα άλσος με ανώνυμους ασθενικούς θάμνους, δίπλα στην πλατεία. Σταμάτησα μόνον όταν μου φάνηκε πως είμαι αρκετά απαρατήρητος, αν όχι μόνος.

Το κυτίο ήταν μια σπιθαμή μικρό και είχε πάνω του παράξενα χρωματιστά σχέδια. ¨Πού είμαι;¨ του λέω. Τίποτα αυτό. ¨Τι κάνω εδώ πέρα; Γιατί αυτοί εδώ μιλάνε μόνο με σένα; Γιατί δε μου μιλάς;  Το ξέρω πως μπορείς να μιλάς, σε πήρε τ’ αυτί μου προηγουμένως που μίλαγες…¨

Πήρα να πασπατεύω τις δύο πλατιές του επιφάνειες. Η μία ήτανε λεία. Η άλλη πάνω της είχε μικρές ανεπαίσθητες ανωμαλίες. Ξαφνικά, αυτό το ορθογώνιο πλακίδιο, ας το πούμε έτσι, άρχισε να ηχεί και να χοροπηδάει μεσ’ στα χέρια μου. Μού ήρθε κόλπος και δε ξέρω πώς και δεν ξύπνησα!

Θα ξυπνούσα σίγουρα, αν δεν αισθανόμουν κάτι το απαλό, το καθησυχαστικό, να αγγίζει το χέρι μου! Σήκωσα τα μάτια από το αναθεματισμένο κουτί.

Μια γυναίκα, μια θεά, στεκότανε δίπλα μου! Και ξέρεις κάτι Πουλχερίδιον; Ήταν όμορφη σαν κι εσένα! Σου έμοιαζε.

¨Ποια είσαι;¨ της λέω.

¨Η Λήθη¨ μου λέει. ¨Και αυτό εδώ είναι το βασίλειό μου¨.

Κατάλαβες Πουλχερίδιον; Ήταν η θεά Λήθη. Και σου έμοιαζε! Ξέρω γιατί, και θα σου το πω κι ας είναι πρωί, άρα ώρα ακατάλληλη. Γιατί κι εσύ, όπως και εκείνη, μπορείς να κάνεις τους άντρες να ξεχνάνε. Τα πάντα! Μη γελάς, αυτό θα σου το εξηγήσω μια άλλη στιγμή.

Την κοιτάζω, που λες  παραξενεμένος… και γοητευμένος!

¨Ναι¨,  μου λέει, ¨τα βρήκα επιτέλους μαζί της!¨

¨Με ποια;¨ ρωτάω, γιατί τώρα που έχω κάποιον να απαντάει θέλω να τα μάθω όλα.

¨Με την ξαδέλφη μου, με ποια άλλη. Την Μνημοσύνη! -την φωνάζουν και Μνήμη, αλλά εγώ τη λέω Μιμή. Δεν είναι πραγματική εξαδέλφη μου αλλά, τι τα θες, όλοι εμείς οι θεοί είμαστε λίγο πολύ συγγενείς… μακρινά ξαδέλφια¨.

¨Ήσασταν τσακωμένες;¨

¨Κοίτα, κολλημένη εκείνη – ανάλαφρη εγώ, αδυσώπητη εκείνη – επιεικής εγώ, σχολαστική εκείνη – ανέμελη εγώ… ήταν φυσικό να έχουμε διαφορές.

Εκείνη βέβαια μεγαλοπιάνεται. Ισχυρίζεται πως κατάγεται κατευθείαν από τον γεννήτορα των Θεών, τον Ουρανό και ότι τις κόρες της (κάτι κοσμικές καλλιτεχνίζουσες) τις έχει κάνει με το Δία. Έτσι λένε όλες! Έτσι διαδίδει κι αυτή, μόνο που ετούτη, έτσι και σφηνώσει κάτι στο μυαλό των θνητών, δεν μπορώ να το ξεβιδώσω ούτε καν εγώ. Τέλος πάντων, δυσκολεύομαι¨. 

¨Και τώρα τα βρήκατε; συμφιλιωθήκατε;¨

¨Έβαλε ένα χέρι κι ο Ήφαιστος¨

¨Ο σιδηρουργός;¨

¨Ο μέγας τεχνουργός και τεχνοκράτης! Επινόησε έναν νέο χώρο, όπου η μνήμη μπορεί να βασιλέψει από μόνη της όσο θέλει, μ’ όποιο τρόπο της αρέσει, να αποθηκεύει ο, τι θέλει, όσα θέλει, σχεδόν χωρίς περιορισμούς. Και εγώ συμφώνησα: ας πάει εκεί κι ας κάνει ό, τι της κατεβεί. Αρκεί τελικά να μου αφήσει τους θνητούς απερίσπαστους, στη διάθεσή μου¨. 

¨Και εκείνη δέχτηκε;¨

¨Έβαλε έναν όρο. Για ένα διάστημα να ελέγχει τη μνήμη του καθενός από μακριά, πράγμα που έγινε δυνατό χάρη σ’ αυτή την επινόηση του Ήφαιστου που κρατάς στο χέρι σου¨.

Ανασήκωσα το κυτίο και το παρατήρησα με περισσότερο ενδιαφέρον.

¨Κι εσύ;¨ τη ρώτησα.

¨Α, μα αυτό το κουτί με βολεύει! Οι δικοί μου ξεχνάνε πιο εύκολα τώρα. Είναι καθησυχασμένοι. Πιστεύουν ότι μπορούν να ‘χουν εμπιστοσύνη στις τέχνες του Ήφαιστου. Χα! Τον τελευταίο καιρό ο Χωλός ο Κερασφόρος (λέμε τώρα) παράγει άφθονα τεχνο-μπιχλιμπίδια κι έχει μεγάλη πέραση¨.

¨Σε βρίσκω πολύ γοητευτική¨ της λέω Πουλχερίδιον, γιατί σου έμοιαζε.

¨Α, όπως και να το κάνουμε είμαι πολύ πιο σαγηνευτική από την κολλημένη την Ξαδέλφη. Έτσι είμαστε όλοι στο σόι μου¨.

¨Το σόι σου; ποιο είναι το σόι σου;¨

¨Τι; Δε το ξέρεις;

Η μητέρα μου είναι η Έριδα, εκείνη με το μήλο. Αδελφός μου είναι ο Ύπνος στην αγκαλιά του οποίου βρίσκεσαι αυτή τη στιγμή, γι αυτό μπορώ κι επικοινωνώ μαζί σου με άνεση… και τον άλλο μου αδελφό δεν τον γνώρισες ακόμη, αλλά που θα πάει… θα τον γνωρίσεις. Είναι ο Θάνατος¨.

Άφησε ένα κρυστάλλινο γέλιο που σιγά σιγά έγινε απόμακρος ανησυχαστικός απόηχος και εξαφανίστηκε.

Ένα μικρό κρυστάλλινο γελάκι εξέπεμψε και το Πουλχερίδιον και εξαφανίστηκε κι αυτό, προκείμενου να ολοκληρώσει τις τελευταίες λεπτομέρειες της προετοιμασίας των αποσκευών της για το ταξίδι.

(Τέλος του τρίτου μέρους)