Βασίλης Νόττας: Το Ιστολογοφόρο

Δ΄ 12. Θαϊδα ΙΙ

Η Θαίδα φοράει έναν λεπτό χιτώνα φτιαγμένο από σπάνιο ύφασμα. Οι έμποροι λένε ότι οι ίνες αυτού του υφάσματος προέρχονται από το κουκούλι ενός σκουληκιού που ζει μόνο στο νησί της Κω[1], αν και φημολογείται ότι κάτι ανάλογο υπάρχει και στη άγνωστη βαθειά Ανατολή. Πάνω στον ανάριο χιτώνα λαμποκοπούν επιρράμματα από λεπτά φύλλα χρυσού. Η Θαίδα κάθεται μπροστά στον καλογυαλισμένο καθρέφτη και χαμογελά ικανοποιημένη στο πανέμορφο είδωλό της. 

¨Ω θεοί!¨, σκέφτεται. ¨Πόσο περίπλοκο έχει γίνει το παιχνίδι!

Γιατί, ω θεοί, μου επιτρέπετε να τα ’δω  όλα αυτά  ως ένα παιχνίδι, έτσι δεν είναι;

Εγώ εάν -λέω, εάν- η γνώμη μου μετράει έστω και λίγο, το ομολογώ: θα ήθελα να μην είναι παρά ένα παιχνίδι, που μερικές φορές σε διασκεδάζει κι άλλοτε σου προκαλεί έξαρση κι αγωνία. Βέβαια λίγο επικίνδυνο, δε λέω, αλλά σίγουρα συναρπαστικό.

Άλλωστε είστε εσείς (εσείς; οι μοίρες; κάποιος τέλος πάντων από τους αποπάνω!) που  με θελήσατε τέτοια. Που τα κανονίσατε έτσι ώστε οι άντρες να με αγαπάνε και εγώ να τους αγαπώ επίσης, κι εκείνοι εκτός από μένα να λατρεύουν κι αυτήν την απαιτητική τσαπερδόνα[2] που ονομάζουν ‘εξουσία’. Κι εγώ, αν θέλω να είμαι παρούσα στο περίπλοκο παιχνίδι που στήνουν για χάρη της, θα πρέπει να δεχτώ τους όρους αυτού του παιχνιδιού.

Ευτυχώς που ο αγώνας για την κυρά-εξουσία δε δίνεται μόνον στα πεδία των μαχών. Αν ήταν έτσι, θα ήταν μια ιστορία μόνο για αρσενικούς κι εγώ θα έμενα απ’ έξω. Και δε θα παραπονιόμουνα, ω θεοί, σας διαβεβαιώ.  

Όμως ο αγώνας διεξάγεται σχεδόν παντού. Και αναμφίβολα ο ρόλος του εμψυχωτή, του καλλωπιστή, του παρηγορητή, (αλλά, εδώ που τα λέμε, και του τελικού κριτή, αυτού που απονέμει -ή που πάει μαζί με- το έπαθλο), είναι ένας ρόλος που ανήκει, όπως και να το κάνουμε, σε εμάς, τις γυναίκες. Είναι φανερό ότι έτσι τα έχετε τακτοποιήσει τα πράγματα, εσείς, ω θεοί!¨

Αυτά σκέφτεται η Θαίδα καθώς με τη βοήθεια του Πουλχερίδιου ολοκληρώνει την περίτεχνη κόμμωσή της.

«Η Κυρία ακτινοβολεί ωραιότητα», σχολιάζει η μικρή μαθητευόμενη, της οποίας η εκφραστική ικανότητα βελτιώνεται ταχύτατα τον τελευταίο καιρό. «Τι κρίμα που ο γενναίος Πτολεμαίος βρίσκεται σε αποστολή έξω από την πόλη και δε θα μπορέσει να θαυμάσει απόψε την κυρία!».

Ο Πτολεμαίος έχει πράγματι αναχωρήσει με τα ανιχνευτικά τμήματα και λείπει ήδη μια βδομάδα.

«Αυτός δεν είναι λόγος για να μη φροντίζουμε την εμφάνισή μας αγαπητό Πουλχερίδιον», λέει η Θαίδα με διδακτικό ύφος.

Ύστερα η προσοχή της επιστρέφει στα μαλλιά της που σχηματίζουν μια άψογη πολυεπίπεδη γεωμετρική κατασκευή, πλαισιωμένη από μικρές επικρεμάμενες αργυρές λάμψεις. «Δεν είναι άσχημα», λέει. 

¨Αλλά ας μη παρασύρομαι¨, σκέφτεται η Θαίδα, καθώς με την βοήθεια ενός δεύτερου μικρού καθρέφτη προσπαθεί να δει την πλάγια όψη του προσώπου της. ¨Ο νεαρός Μεγαρέας φτάνει όπου να ‘ναι και πρέπει να αποφασίσω τι θα του πω. Γιατί από όλα αυτά που συμβαίνουν, που ξέρω ότι συμβαίνουν, μερικά σίγουρα τον ενδιαφέρουν¨.

Οι σκέψεις της επιστρέφουν στην χθεσινοβραδινή επίσκεψη του άνδρα με το δυσδιάκριτο πρόσωπο: ¨’Στο όνομα της ‘ιερής ελιάς’!¨- χαμογελάει. ¨Τι μεγαλόσχημο σύνθημα! Μερικοί βρε παιδί μου έχουν την ρητορική στο αίμα τους¨.

Είχε περάσει αρκετός καιρός από την τελευταία του επίσκεψη. Και ήταν η πρώτη φορά που η Θαίδα δεν είχε προηγουμένως λάβει τη συμφωνημένη προειδοποίηση ότι επρόκειτο να την επισκεφτούν.

«Μη σου κακοφαίνεται, Θαίδα», της είχε πει ο επισκέπτης αφαιρώντας το κάλυμμα της κεφαλής όταν βρέθηκαν μόνοι. «Δεν έρχομαι για να σου ζητήσω να μου πεις πράγματα. Έρχομαι γιατί έχω εγώ κάποια σημαντικά πράγματα να σου πω».

Η αφαίρεση της καλύπτρας είχε φέρει στο φώς το κεφάλι του Ηλιόδωρου. Σαραντάρης, με λεπτά αριστοκρατικά χαρακτηριστικά και νευρώδες σώμα, γνωστός ως επιστήθιος φίλος του αττικού ρήτορα Δημάδη, άρα φιλομακεδόνας, είναι ο επικεφαλής της αθηναϊκής αντιπροσωπείας στην Εκστρατεία.

Όμως, όσο φιλομακεδόνας κι αν είναι ο Ηλιόδωρος, κάποιος άγραφος (αλλά κατά τα φαινόμενα κοινά αποδεκτός) κανόνας συμπεριφοράς, επιβάλλει να μην υπάρχουν ιδιαίτερες επαφές ανάμεσα στην -Αθηναία- σημαντικότερη εταίρα της μακεδονικής αυλής και τον επικεφαλής των Αθηναίων πρέσβεων. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να δημιουργήσει υποψίες για αθέμιτες διαπλοκές ανάμεσά τους.

Επί πλέον θα πρέπει να λάβει κανείς υπ’ όψιν ότι οι Αθηναίοι πρέσβεις έχουν μια ιδιορρυθμία: ανάμεσά τους υπάρχουν και εκπρόσωποι της (αττικής) αντιπολίτευσης. Οι Μακεδόνες αποδέχονται κάτι τέτοιο γιατί, γνωρίζοντας τις ¨παραξενιές¨ και τις δυσπρόβλεπτες ¨εναλλαγές¨ του αθηναϊκού καθεστώτος, θέλουν να έχουν άμεση πρόσβαση   και στους αντιπολιτευόμενους. Όμως, όπως είναι φυσικό, αυτή η ετερογενής σύνθεση δεν ενισχύει την αξιοπιστία των Αθηναίων απέναντι στους Μακεδόνες. Οι Αθηναίοι το ξέρουν και φροντίζουν η παρουσία τους να είναι διακριτική, έως και συνωμοτική, εάν χρειαστεί.

«Τι συμβαίνει;», ρωτάει η Θαίδα.

Ο Ηλιόδωρος παύει να την κοιτάζει θαυμαστικά και μπαίνει αμέσως στο θέμα.

«Θα σου πω. Είναι πιθανότατο ως αύριο το πολύ, να δεχτείς μια πρόταση που μάλλον θα συνοδεύεται από δελεαστική προσφορά».

«Από ποιον;»

«Από κάποιους που θα προσπαθήσουν να κρατήσουν την ταυτότητά τους κρυφή».

«Αλλά που εσείς ξέρετε ποιοι είναι…»

«Βεβαίως. Αλλά μια επιβεβαίωση, αν καταφέρεις να μάθεις περισσότερα για το παρασκήνιο αυτής της ιστορίας, δε βλάπτει».

«Και τι θα μου ζητήσουν;»

Ο επισκέπτης μένει για μια στιγμή σιωπηλός.

«Να κάψεις τα ανάκτορα της Περσέπολης» λέει μετά.

Ένα καμπανιστό γελάκι ξεφεύγει από τα κόκκινα χείλη της Θαίδας.

«Εγώ; Γιατί;»

«Εσύ. Βασικά γιατί είσαι Αθηναία».

«Εμείς οι Αθηναίες είμαστε γνωστές για πολλά, αλλά όχι για εμπρησμούς. Το πολύ να καίμε καρδιές, όχι ανάκτορα…», λέει η Θαίδα και ξαναγελάει.

«Και όμως, για σκέψου το. Σε ποιον θα μπορούσε να αποδοθεί ευκολότερα μια τέτοια επιθυμία και μια τέτοια πράξη, παρά σε έναν από εμάς. Έναν Αθηναίο ή μία Αθηναία. Η Αθήνα είναι που λεηλατήθηκε και κατακάηκε από τους Πέρσες».

«Πριν από πολλά πολλά χρόνια… αν δεν κάνω λάθος».

«Πριν περίπου ενάμιση αιώνα», επιβεβαιώνει ο πρέσβης.

«Δεν στέκει».

«Γιατί;»

«Γιατί οι δικές μου πληροφορίες», επιμένει η Θαίδα, «λένε ότι την πόλη, δηλαδή τα ανάκτορα και ότι άλλο έχει απομείνει από αυτήν, θα την κάψουν οι μακεδόνες οι ίδιοι».

«Οι δικές μου είναι διαφορετικές: λένε ότι το επιτελείο είναι διχασμένο. Οι πεζέταιροι και κυρίως η μάζα των συνακολουθούντων πιέζουν για μια ακόμα λεηλασία, που αυτή τη φορά να συμπεριλαμβάνει και τα ανάκτορα, γιατί θεωρούν ότι τα λάφυρα που μέχρι στιγμής τους αποδόθηκαν είναι ανεπαρκή…  Ορισμένοι επιτελικοί υποστηρίζουν επίσης ότι αν γκρεμιστούν τα ανάκτορα ο εκφοβισμός θα είναι αρκετός, ώστε να περιοριστεί ο κίνδυνος ισχυρής αντίστασης κατά την επικείμενη προέλαση της στρατιάς προς τα βορειοανατολικά. Από την άλλη μεριά, ο Καλλισθένης, ο Ευμένης και οι δικοί τους είναι αντίθετοι, γιατί δε θέλουν να κινδυνέψουν οι βιβλιοθήκες. Ίσως και γιατί η εικόνα που έχουν πλάσει και διαδίδουν για τον βασιλιά, δεν είναι συμβατή με την πλήρη καταστροφή των πόλεων που έχουν ήδη παραδοθεί από μόνες τους.

Ο ίδιος ο  Αλέξανδρος φαίνεται ότι δεν έχει πάρει ακόμη την οριστική απόφαση.

Υπάρχουν όμως και εκείνοι που θα ήταν ευτυχείς αν συνέβαιναν τα εξής: Αν η πόλη ισοπεδωνόταν, αν οι ίδιοι έμεναν έξω από κάθε υποψία και εάν η ευθύνη θα μπορούσε να ριχτεί στην Αθήνα. Σε μια κακιά και μνησίκακη Αθήνα που παρασύρει τον Αλέξανδρο σε επώδυνες αντεκδικητικές πράξεις άγους».

«Καταλαβαίνω ποιους υπαινίσσεσαι, αν και δεν μπορώ να πω ότι κατανοώ καλά τα κίνητρά τους». 

«Υποθέτω ότι καταλαβαίνεις σωστά ποιοι είναι. Ο Ανάξαρχος και οι δικοί του. Είναι αλήθεια ότι  διαμορφώθηκαν ως ομάδα με επιρροή μόλις το τελευταίο διάστημα, ύστερα απ’ τη επιστροφή από την Αίγυπτο, αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι έχουν στενές επαφές με παράγοντες που ανήκουν κυρίως στα έθνη που ήταν ως τώρα υποτελή στους Πέρσες, αν και κατάφεραν να διατηρούν πλούτο και επιρροή.

Όλοι αυτοί αντιπαθούν τους Αχαιμενίδες οι οποίοι τα τελευταία χρόνια τους είχαν ζορίσει, κυρίως επιβάλλοντας φόρους και περιορισμούς στην εμπορική τους δραστηριότητα. Μαζί με αυτούς: τους Βαβυλώνιους, τους Ελαμίτες και άλλους, η ομάδα του Ανάξαρχου έχει φτιάξει μια πολιτική και μια πρόταση διοίκησης που οι άνθρωποί της διαφημίζουν και προωθούν στην αυλή του Μακεδόνα. Επίσης θα ξέρεις φαντάζομαι ότι διατηρούν στενές επαφές με ορισμένες κλίκες των συνακολουθούντων.

Ωστόσο, το αυτοκρατορικό πρότυπο που προτείνουν αντιμετωπίζει μια σειρά από εμπόδια, τα οποία αν δεν καταφέρουν να εξουδετερώσουν, έχουν πολύ λίγες πιθανότητες να υλοποιήσουν τις επιδιώξεις τους.

«Δηλαδή; Ποιους; Ποιοι αποτελούν εμπόδιο στα σχέδια του Ανάξαρχου;»

«Στους απαριθμώ:

Ας αρχίσω με τους Πέρσες τους ίδιους. Δεν έχουν ακόμη εμφανή επιρροή στα τεκταινόμενα, αλλά απ’ ό, τι φαίνεται τους επιφυλάσσεται ιδιαίτερα φιλική μεταχείριση. Όμως, η ιδέα που προωθεί τελευταία ο Αλέξανδρος για κοινή ελληνοπερσική διοίκηση βρίσκει την ομάδα του Ανάξαρχου σύμφωνη μεν, αλλά μόνο στα λόγια. Θεωρούν ότι κάτι τέτοιο θα τους άφηνε απέξω. Αντίθετα ό, τι απομακρύνει τους Πέρσες από τους Έλληνες, ας πούμε μια αναίτια σφαγή, θεωρούν ότι τους διευκολύνει.

Δεύτερον: η ομάδα των μακεδόνων στρατηγών. Τόσο των παλιών, των ¨φιλιππικών¨, όσο και εκείνων που ανήκουν στην ομάδα των στενών φίλων του Αλέξανδρου. Οι πρώτοι γιατί είναι συντηρητικοί και δεν καταλαβαίνουν από εμπόριο και κερδοσκοπία. οι νεότεροι γιατί είναι τόσο δεμένοι με τον Αλέξανδρο που είναι αναφανδόν αρνητικοί σε οποιαδήποτε πρόταση που δεν εκπορεύεται άμεσα από αυτόν. Οι πληροφορίες μου λένε ότι οι Αναξαρχικοί έχουν ήδη προσπαθήσει να παρεμβάλλουν ζιζάνια στις σχέσεις του Αλέξανδρου με ορισμένους από τους στρατηγούς του. Το μέλλον θα δείξει.

Τρίτον, όσοι εξακολουθούν να θαυμάζουν ή να αναφέρονται θετικά για την Αθήνα και το Αττικό πολιτικό πρότυπο. Εδώ τα πράγματα είναι κάπως πιο δύσκολα αφού μέχρι στιγμής ο κυριότερος φορέας μια πολιτικής φιλικής προς την Αθήνα είναι ο ίδιος ο βασιλιάς. Αν όμως οι άνθρωποι του Ανάξαρχου καταφέρουν να διαδώσουν ότι η Αθήνα προσπαθεί να κάνει επεκτατική πολιτική στις πλάτες του Αλέξανδρου, ή και να εκβιάσει τις αποφάσεις του (με μια εμπρηστική πράξη για παράδειγμα), τότε μπορούν να ελπίζουν ότι θα πλήξουν δραστικά την όποια επιρροή μας.

Τέταρτον: υπάρχει βέβαια και η ομάδα του Καλλισθένη και του Ευμένη. Οι περί τον Ανάξαρχο θεωρούν ότι αυτοί επηρεάζονται από τον Αριστοτέλη, ο οποίος έχει εγκατασταθεί τα τελευταία χρόνια στην Αθήνα, άρα λίγο πολύ τους ταυτίζουν με εμάς. Τους αντιπαθούν πάντως ιδιαίτερα γιατί ξέρουν ότι τα σοφιστικά τους όπλα, με αυτούς είναι δύσκολο να λειτουργήσουν».

«Έτσι λοιπόν…»

«Έτσι λοιπόν, σύμφωνα με τις πληροφορίες μου, ίσα με αύριο το μεσημέρι κάποιος από αυτούς θα επιδιώξει να σε δει και να σου προτείνει, έναντι βεβαίως πλουσιοπάροχης αμοιβής, να  αναλάβεις να παρασύρεις τους συνδαιτυμόνες του συμποσίου που ετοιμάζεται για την αναχώρηση του στρατεύματος σε μια θεαματική πυροτεχνική καταστροφή των ανακτόρων. Εκείνο που δε θα σου πει είναι ότι, αμέσως μετά, έχουν έτοιμη μια εκστρατεία διάδοσης κατηγοριών εναντίον σου για αυτήν ακριβώς την πράξη, την οποία βέβαια θα έχεις κάνει -υποτίθεται-  ύστερα από δική μας προτροπή και συνεργεία».

Δεν είχε άδικο ο Ηλιόδωρος. Πράγματι, σήμερα το πρωί κατέφτασε στον γυναικωνίτη τίποτα λιγότερο παρά -η Θαίδα δεν το περίμενε-  ο Ανάξαρχος ο Αβδηρίτης ο ίδιος. Συνοδευμένος από δύο συνομηλίκους του σιτεμένους καλαμαράδες, είχε αφήσει να εννοηθεί ότι τον ενδιαφέρουν οι νεαρές ¨νύμφες¨ και ότι ο λόγος της πρωινής του επίσκεψης ήταν να επιλέξει μερικές για τις συνεστιάσεις της αναχώρησης. Όμως, αμέσως μετά, είχε αφήσει την επιλογή στους συνοδούς του, ενώ ο ίδιος ζήτησε να μιλήσει ιδιαιτέρως με τη Θαίδα. 

Η Θαίδα στην σκέψη του αβδηρίτη κάνει μια γκριμάτσα δυσαρέσκειας, αλλά η έκφρασή της αλλάζει ραγδαία, καθώς το Πουλχερίδιον εμφανίζεται στην είσοδο του δώματος, για να την ειδοποιήσει, με ένα πλατύ χαμόγελο, ότι ο Εύελπις μόλις έφτασε.

 ***

[1] Πρόκειται για τον, γνωστό κατά την αρχαιότητα, ¨άγριο¨ μεταξοσκώληκα της νήσου Κω.

[2] Τσαπερδόνα: από το Σαπέρδης, πράσινη σαύρα που κουνάει έντονα την ουρά της (η εταίρα Φρύνη κατά την περίφημη δίκη της, είχε αποκληθεί ¨σαπέρδιον¨. Σύμφωνα με άλλους, ¨σαπέρδης¨ είναι το ψάρι ρέγγα)