Της δυστυχίας τα πουλιά

Πετούνε σύριζα στο χώμα

Μας λένε ¨όχι¨ αφού το ¨ναι¨

Δεν το ’χουν μάθει ακόμα

Μα ό,τι κι αν λέει η λογική

Κι ό,τι κι αν λένε τα πουλιά

Θέλω να ‘μαι μαζί σου αφού

Εγώ δεν μου ανήκω πια

Της Ειμαρμένης οι οιωνοί

Κοντά σου είν’ λόγοι κενοί

Όρους δεν βάζω, ένα ποθώ:

Σε σένα να παραδοθώ

Μα όσο οι μπόρες, δυνατές

Τα φυλλοκάρδια πολιορκούν

Τόσο του έρωτα οι στιγμές

Πάθος και πόθο θα ξυπνούν

Ας λάμπει μεσ’ τα μάτια σου

Φως έρωτα κι επιθυμίας

Κι ας πάρει ο αέρας τα φτερά

Των άγγελων της δυστυχίας

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Το φάντο της αιώνιας αθωότητας

Εξερευνώντας τη λαϊκή μουσική σταματάμε σήμερα σε ένα ακόμη φάντο. Πάνω σε παραδοσιακή μελωδία και σε στίχους του ποιητή  Carlos Conde (υπάρχουν κι άλλοι στίχοι με την ίδια πάνω-κάτω μουσική) ο Alfredo Marceneiro τραγουδά: É tão bom ser pequenino (Τι όμορφο να είσαι πιτσιρίκι).

Ο Marceneiro σε παλιά ζωντανή ηχογράφηση

Από τον Rodrigo σε παραδοσιακή μουσική και στίχους του João Linhares Barbosa

Από τον JOÃO MARCOS PARREIRA

…και η ανάγνωση της προσαρμογής στα Ελληνικά

Τι όμορφο να είσαι πιτσιρίκι

Τι όμορφο να είσαι πιτσιρίκι
Να ‘χεις μαμά, μπαμπά, γιαγιάδες
Να έχεις πίστη στ’ Αγαθού τη νίκη
και οι Μοίρες να ‘ναι τρυφερές κυράδες

Με κέφι όλα γύρω να τα βλέπεις
Χωρίς αναμονές και αμφισβητήσεις
Και σε μια ώρα μέσα να βιώνεις
όσα δεν δίνουν μιας ζωής περιπλανήσεις

Ιδέα να ’ναι το Καλό, χωρίς καχυποψία
Και να ‘χει ο Κόσμος θαυμαστή ουσία
Πέταξε ’συ με τ’ όνειρου τις πεταλούδες
Κι έχε κοντά σου όσους σ’ αγαπάνε
Κι ακόμη πιο πολύ απ’ όλους
Τη μάνα, τον πατέρα, τους παππούδες.

Να ’χεις στα μάτια σου του Αίσιου τη λάμψη
Μία ματιά σου να χωράει την πλάση
Να ’ναι τα θαύματα εφικτά για σένα
Και τα ξυπνήματά σου ονειρεμένα

Μακριά από τον άγριο τούτο κόσμο
Μείνε για πάντα πιτσιρίκι
Κι αν είν’ αφόρητη η τροχιά της Ειμαρμένης
Ας είσαι ξόρκι που νικά τη φρίκη

Ω άλγος σκοτεινό ω περιπέτεια
Που ήσουν της αστάθειάς μου αιτία
Δωσ’ μου ξανά την παιδική ηλικία
Την έκπληξη, την αμεριμνησία

Πάρε με απ’ τους χρόνους της σκληρότητας
Δώσε μου φως παλιό για να μιλήσω
Δώσε μου και φωνή να τραγουδήσω
Το φάντο της αιώνιας αθωότητας

Γιατί είναι όμορφο να τραγουδάς το φάντο
και να ΄χεις δίπλα αυτούς που σ’ αγαπάνε

* Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Μιλούσαμε τις προάλλες για τη λαϊκή μουσική της Πορτογαλίας, συγκεκριμένα για τα Φάντο (τα τραγούδια του Πεπρωμένου και της Νοσταλγίας), και είχα αναρτήσει μια προσπάθεια απόδοσης στα Ελληνικά ενός από αυτά, ένα φάντο τραγουδησμένο από τον  Antonio Zambujo.

Συνέχισα να ψάχνω την πορτογαλική μουσική και έπεσα πάνω σ’ ένα άλλο δημιούργημα του  Zambujo που δεν είναι ακριβώς Φάντο, αλλά μάλλον μια τρυφερή μπαλάντα αφιερωμένη σε ένα σκούτερ, μία Λαμπρέτα! Μου άρεσε και έχω τους λόγους μου. Όταν ήμουν έφηβος ζαχάρωνα κάτι ανάλογο: μια Βέσπα σε σκίτσο, ακριβώς δίπλα στο χρονογράφημα του Ψαθά, που βρισκόταν στην πρώτη σελίδα των ¨Νέων¨, κάτω αριστερά. Η διαφήμιση αναδημοσιευόταν για πολύ καιρό, αλλά το όνειρο για μια πιο στενή σχέση με το δίκυκλο παρέμενε άπιαστο.

Ελλείψει βέσπας  βολευόμουν σποραδικά με ένα ασθενικό μηχανάκι που ο Γιάκης (ο αγαπημένος θείος μου), δεν πολυχρησιμοποιούσε και που νόμιζε ότι το να του βγάζει το μπουζί θα ήταν αποτελεσματικό μέτρο κατά των (πολυμήχανων) υφαρπακτικών αποπειρών μου.

Φυσικά όταν λίγο αργότερα βρέθηκα για σπουδές στην Ιταλία (Φλωρεντία) όπου τα οχήματα ήταν πολύ πιο προσιτά απ’ ότι στην Ελλάδα της εποχής,  ένα από τα πρώτα πράγματα που κατάφερα να αποκτήσω ήταν μια χαμηλοκάπουλη βέσπα, τελευταίο χέρι,  αλλά ακόμη κοτσονάτη.

Οι συνομήλικοί μου Ιταλοί ήταν τότε χωρισμένοι σε δύο φράξιες: στους ¨βεσπάδες ¨ και τους ¨λαμπρετάδες¨. Τα δύο δίκυκλα είχαν περίπου τα ίδια κυβικά,  δεν έσταζαν λάδια ούτε έκαιγαν πόδια όπως τότε οι μοτοσικλέτες,  αλλά είχαν αλλιώτικο ντιζάιν το ένα  από το άλλο, κινητήρα   διαφορετικής τεχνολογίας και οπωσδήποτε διαφορετικά ηχητικά γνωρίσματα. Η Λαμπρέτα έκανε περισσότερη φασαρία και είχε πιο σκαστό ήχο. Η Βέσπα ήταν πιο συμμαζεμένη και σχετικά αθόρυβη. ‘Όμως, εδώ που τα λέμε, οι Ιταλοί συμφοιτητές μου συμφωνούσαν ότι εκείνο με το οποίο μπορούσες να κάνεις ¨τα πάντα¨ είχε τέσσερις ρόδες. Ήταν το σούπερ αυτοκίνητο της εποχής: το πεντακοσαράκι. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Τα φάντο είναι λαϊκά τραγούδια της Πορτογαλίας που έχουν πολλά κοινά σημεία με τα δικά μας λαϊκά. Έχουν κι αυτά, τόσο μια ¨έντεχνη¨, όσο και μια ¨αυθόρμητη¨, ¨παραδοσιακή¨ εκδοχή και συνοδεύονται σχεδόν πάντα από την πορτογαλική κιθάρα  που το κελάρυσμα (και το ηχείο) της φέρνει κάπως στο μπουζούκι ή και στα άλλα λαουτοειδή. Τα φάντο μιλούν κι αυτά για τον έρωτα, για τον ξενιτεμό, για τη ζωή και τα προβλήματα των απλών ανθρώπων και εάν τα δικά μας λαϊκά εστιάζουν συχνά στην (δύσκολη στην μετάφραση) λέξη ¨φιλότιμο¨, τα Λουζιτάνικα περιφέρονται γύρω από την εξίσου ζόρικη έννοια/λέξη ¨saudade¨. Ας πούμε ότι πρόκειται κυρίως για νοσταλγία τόπων και αισθημάτων που καλύπτεται από ένα πέπλο λυρικής μελαγχολίας.

Ξέρω κάποιον που έμαθε τα ιταλικά μόνο και μόνο για να μπορέσει να απολαύσει τις κλασικές Όπερες  στην πρωτογενή τους γλώσσα· δεν θα με εξέπληττε αν με πληροφορούσαν πως υπάρχουν και εκείνοι που έμαθαν τα πορτογαλικά γιατί αγάπησαν τα φάντο. Εγώ θα ήθελα, αλλά δεν διαθέτω αρκετό απ’ τον απαραίτητο χρόνο. Όμως επειδή υπάρχουν ήδη μεταφράσεις σε πιο προσιτές γλώσσες κάποια (έμμεση) απόπειρα απόδοσης στα ελληνικά μπορεί να γίνει. Στην κάθετη στήλη στα αριστερά του Ιστολογοφόρου μπορείτε α βρείτε κάτι σχετικό. Επίσης  μπορείτε να βρείτε εδώ την προσαρμογή σε φάντο ενός τραγουδιού του Ζακ Μπρελ.

Εδώ παρακάτω μια προσπάθεια απόδοσης ενός φάντο των José Eduardo Agualusa (στίχοι) και Ricardo Cruz (μουσική). Πρόκειται για το παράπονο κάποιου προδομένου απ’ την αγάπη. Τραγουδά ο Antonio Zambujo

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Στην προηγούμενη ανάρτηση χρησιμοποίησα ως μουσική υπόκρουση για τo ¨τραγούδι της Σιγκουάπα¨, ένα όμορφο πορτογαλικό τραγούδι με τίτλο Chuva (Βροχή)

Τώρα λέω να σας το αναρτήσω  (μέσω παραπομπής στο youtube), τραγουδισμένο τόσο από τον συνθέτη και στιχουργό  Jorge Fernando, όσο και από την εκπληκτική Mariza. Επίσης, ψάχνοντας, ανακάλυψα όχι μόνο τους στίχους, αλλά και μια μετάφραση στην ιταλική γλώσσα την οποία σας παραθέτω πιο κάτω μαζί με μια απόπειρα προσαρμογής στα ελληνικά (ως συνήθως). Τέλος, μαζί με την πορτογαλική ¨Βροχή¨ σας θυμίζω ένα από τα πιο όμορφα τραγούδια του Μητσάκη που μιλάει επίσης για  βροχή (Ψιλοβρέχει).

O Jorge Fernando

Η προσαρμογή στα ελληνικά

Βροχή

Περνούν της ζωής οι ιστορίες / χωρίς ίχνη να αφήνουν

παρά μόνον αυτές που χαράξανε / πόνο ή κάποια χαρά

Ναι, υπάρχουν  εκείνοι που, εν τέλει, / στις ιστορίες θα μείνουν

μα κι άλλοι που μηδέ τ’ όνομά τους / θα ακούσεις ξανά

*

Υπάρχουν καημοί που ζωή / στη ζωή ξαναδίνουν

το νόστο που κρύβω ξυπνούν / και με εσένα με σμίγουν, σαν χτες

Ναι, μέρες υπάρχουνε  που / τη ψυχή μας σφραγίζουν

κι εκείνη που με άφησες μόνο / ήταν μια απ’ αυτές

*

Στους δρόμους της πόλης γυρνώ / έρμoς  κι απελπισμένoς

την όψη μου τώρα χαράζει / η βροχή του Νοτιά

Στην πόλη με δάκρυα φωνάζω / η βροχή πως θα σβήσει

όση του έρωτά μου έχει πια / απομείνει φωτιά

¨

…μ’ ακούει η βροχή, και στην πόλη

το μυστικό μου δεν λέει,

μόνο να, που στα τζάμια χτυπά

νότες νοσταλγικές…

Chuva

As coisas vulgares que há na vida

Não deixam saudade
Só as lembranças que doem
Ou fazem sorrir

Há gente que fica na história
Da história da gente
E outras de quem nem o nome
Lembramos ouvir

São emoções que dão vida
À saudade que trago
Aquelas que tive contigo
E acabei por perder

Há dias que marcam a alma
E a vida da gente
E aquele em que tu me deixaste
Não posso esquecer

A chuva molhava – me o rosto
Gelado e cansado
As ruas que a cidade tinha
Já eu percorrera
Ai, meu choro de moça perdida
Gritava à cidade
Que o fogo do amor sob a chuva
Há instantes morrera

A chuva ouviu e calou
Meu segredo à cidade e eis que ela bate no vidro
Trazendo a saudade

H μετάφραση στα Ιταλικά εδώ

Pioggia

Le cose ordinarie della vita
non ti lasciano la nostalgia
solo i ricordi che fanno male
o quelli che fanno sorridere

C’è gente che resta nella storia
della nostra storia
e altri di cui neanche il nome
ricordiamo di aver sentito

Sono le emozioni che danno vita
alla nostalgia che sento
quelle che ho vissute con te
e che alla fine ho perduto

Ci sono giorni che segnano l’anima
e la nostra vita
e quello in cui tu mi hai lasciato
non posso dimenticarlo

La pioggia inzuppava il mio viso
infreddolito e stanco
e tutte le strade della città
avevo già percorso

Ahi…il mio pianto di ragazza sperduta
gridava alla città
che il fuoco d’amore sotto la pioggia
si era spento solo un attimo fa

La pioggia ascoltò e tacque
il mio segreto alla città
ed ecco ora batte sul vetro
e mi riporta la nostalgia

Ψιλοβρέχει

Στίχοι και μουσική Γιώργος Μητσάκης. Εδώ με τον Μπάμπη Τσέρτο

Απόψε άρχισε και ψιλοβρέχει
κι ο νους μου πάλι σε σένα τρέχει
στην αγκαλιά του, αχ, ποιος να σ’ έχει
αυτό το βράδυ που ψιλοβρέχει;

Η νύχτα σκέπασε όλη τη χώρα.
Σε συλλογιέμαι, πού να ’σαι τώρα
Ποιος σ’ αγκαλιάζει αυτή την ώρα
που ψιλοβρέχει σ’ όλη τη χώρα;

Στο δρόμο δεν περνά διαβάτης άλλος
κι η μοναξιά μου καημός μεγάλος
κι η μοναξιά μου καημός μεγάλος.
Εγώ πονάω, κανένας άλλος.

Αυτό το βράδυ που ψιλοβρέχει
στην αγκαλιά του, αχ, ποιος να σ’ έχει;